Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2024 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni VI Wydział Gospodarczy, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Justyna Supińska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Marta Denc

po rozpoznaniu w dniu 08 maja 2024 roku w Gdyni

w postępowaniu gospodarczym

na rozprawie

sprawy z powództwa Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko J. O.

o zapłatę (z weksla)

I.  uchyla postanowienie w przedmiocie kosztów procesu zawarte w nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 07 września 2023 roku wydanym przez referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Gdyni w sprawie o sygn. akt VI GNc 2971/23;

II.  utrzymuje w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 07 września 2023 roku wydany przez referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Gdyni w sprawie o sygn. akt VI GNc 2971/23 w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego J. O. na rzecz powoda Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 4 104 złotych (cztery tysiące sto cztery złote) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty , tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  kosztami procesu w pozostałym zakresie obciąża pozwanego J. O. uznając je za uiszczone.

Sygn. akt VI GC 1339/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 sierpnia 2023 roku powód Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego J. O. kwoty 38 909,59 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, a także kosztów procesu swoje roszczenie wywodząc – w związku z jego wypełnieniem – z weksla własnego in blanco wystawionego przez pozwanego na zabezpieczenie należności wynikających z łączącej strony umowy o udzielenie gwarancji ubezpieczeniowej.

W nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 07 września 2023 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VI GNc 2971/23 referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W zarzutach od powyższego orzeczenia pozwany J. O. wniósł o uchylenie przedmiotowego nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości ponosząc, że roszczenie objęte wekslem jest przedawnione (co nastąpić miało z dniem 31 grudnia 2022 roku), jak też, że wbrew postanowieniom § 7 łączącej strony umowy z dnia 21 sierpnia 2019 roku przed wypłatą gwarancji, która miała miejsce w dniu 24 kwietnia 2023 roku, pozwany nie był wzywany przez powoda do uiszczenia sumy gwarancyjnej na rzecz beneficjenta gwarancji, w konsekwencji czego roszczenie powoda nie jest wymagalne.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 16 listopada 2023 roku Sąd Rejonowy w Gdyni oddalił wniosek pozwanego o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 07 września 2023 roku wydanego w sprawie o sygn. akt VI GNc 2971/23 (k. 74 akt).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 sierpnia 2019 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zawarł z J. O. umowę numer (...) o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego limitu gwarancyjnego wynoszącego 200 000 złotych, przy czym limit ten miał charakter odnawialny.

Strony uzgodniły, że na podstawie powyższej umowy mogą być wystawiane gwarancje stanowiące zabezpieczenie wymagane przez beneficjentów (oferentów, inwestorów, zamawiających) w związku z ogłaszanymi przetargami lub zawieranymi umowami na wykonanie prac leżących w zakresie działalności J. O. (…).

Udzielenie gwarancji miało następować na podstawie wniosku o jej udzielenie, jednakże umowa nie zobowiązywała Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. do udzielenia każdej wnioskowanej przez J. O. gwarancji (§ 3 w zw. z § 1 ust. 3).

Zabezpieczeniem roszczeń Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. było 5 weksli własnych i n blanco z deklaracją wekslową do każdego weksla (§ 8).

umowa – k. 29-31 akt

W dniu 21 sierpnia 2019 roku J. O. wystawił w związku z zawartą umową numer (...) o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego limitu gwarancyjnego weksel własny in blanco upoważniając w deklaracji wekslowej Towarzystwo (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W. do jego wypełnienia w każdym czasie w przypadku niedotrzymania przez niego umownych terminów spłaty zadłużenia na sumę odpowiadającą zadłużeniu wraz z odsetkami i wszelkimi kosztami. W deklaracji wekslowej wskazano również, że Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. może opatrzyć weksel datą płatności według swojego uznania, jak też klauzulą „bez protestu”, jednakże zobowiązany jest zawiadomić J. O. o opatrzeniu weksla datą płatności listem poleconym, za zwrotnym poświadczeniem odbioru, najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności na wskazany adres. Zwrot przez pocztę wysłanego pisma miał być równoznaczny ze skutecznym doręczeniem.

deklaracja wekslowa – k. 11 akt, zabezpieczony zgodnie z przepisami weksel (kserokopia weksla – k. 6 akt)

W dniu 07 lutego 2020 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. i J. O. zawarli aneks numer (...) do umowy numer (...) o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego limitu gwarancyjnego.

W tym samym dniu w związku z powyższym aneksem strony zawarły również aneks numer (...) do deklaracji wekslowej.

aneks numer (...) do umowy – k. 20-22 akt, aneks numer (...) do deklaracji wekslowej – k. 12, 22v-24v akt

W dniu 10 lutego 2021 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. i J. O. zawarli aneks numer (...) do umowy numer (...) o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego limitu gwarancyjnego.

aneks numer (...) do umowy – k. 25-27 akt

Zgodnie z § 7 ust. 1 umowy numer (...) o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego limitu gwarancyjnego zmienionej aneksami numer (...), w przypadku otrzymania od beneficjenta pisemnego wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji, Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. bezzwłocznie miał poinformować o tym fakcie J. O. oraz wezwać go do zaspokojenia roszczeń beneficjenta. Brak poinformowania J. O. przez Towarzystwo (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W. nie zwalniał J. O. z obowiązku zaspokojenia roszczeń beneficjenta.

Z dniem dokonania płatności z tytułu gwarancji Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. przysługiwało roszczenie wobec J. O. o zwrot wypłaconej kwoty powiększonej o koszty realizacji gwarancji oraz o odsetki ustawowe za opóźnienie za każdy dzień licząc od dnia wypłaty gwarancji (ust. 2). J. O. zobowiązał się nieodwołalnie i bezwarunkowo do zapłaty na rzecz Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty powyżej określonej, najpóźniej w terminie określonym w wezwaniu do zapłaty, także wtedy, gdy został wszczęty spór co do obowiązku uiszczenia lub wysokości kwoty należnej beneficjentowi (ust. 3).

aneks numer (...) do umowy – k. 25-27 akt

J. O. zamierzał zawrzeć z Narodowym Bankiem Polskim z siedzibą w W. umowę, której przedmiotem miała być sukcesywna dostawa mebli biurowych.

W związku z tym, że był on zobowiązany udzielić zamawiającemu zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy oraz właściwego usunięcia wad z tytułu rękojmi lub gwarancji jakości w kwocie 37 500 złotych, na wniosek J. O. w dniu 16 lutego 2021 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zawarł z J. O. umowę, na podstawie której Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. udzielił J. O. gwarancji zabezpieczającej jego (J. O.) zobowiązanie wobec beneficjenta – Narodowego Banku Polskiego z siedzibą w W. dotyczące: a) niewykonania lub nienależytego wykonania dostaw objętych umową zgodnie z jej treścią z dnia wystawienia gwarancji (od dnia 18 lutego 2021 roku do daty podpisania przez wykonawcę i beneficjenta protokołu odbioru końcowego należycie dokonanych dostaw, jednak nie dłużej niż do dnia 01 maja 2023 roku, w kwocie 37 500 złotych) oraz b) właściwego usunięcia wad nienależycie wykonanych dostaw stwierdzonych protokołem odbioru końcowego podpisanym przez wykonawcę i beneficjenta powstałych i ujawnionych w terminie ważności gwarancji (od dnia 02 maja 2023 roku do dnia 26 czerwca 2025 roku, w kwocie 11 250 złotych).

Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. jako gwarant odpowiadał wyłącznie w zakresie zabezpieczonym gwarancją, jeżeli roszczenie beneficjenta do gwaranta zostanie skierowane w terminie ważności gwarancji i tylko w części odpowiadającej niewykonaniu lub nienależytemu wykonaniu dostaw określonych w umowie albo w części odpowiadającej nieusuniętym wadom (pkt 3).

Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. jako gwarant zobowiązany był nieodwołalnie i bezwarunkowo na pierwsze pisemne żądanie beneficjenta – na zasadach przewidzianych w umowie – do zapłacenia kwoty nieprzekraczającej sumy gwarancyjnej, w terminie 30 dni od daty doręczenia gwarantowi, w terminie ważności gwarancji: a) oryginału wezwania do zapłaty zawierającego kwotę roszczenia i oświadczenie, że żądana kwota odpowiada, odpowiednio, niewykonanym lub nienależycie wykonanym dostawom określonym w umowie albo nieusuniętym wadom oraz, że jest należna z tytułu gwarancji, podpisanego przez osoby właściwie umocowane do działania w imieniu beneficjenta oraz b) dokumentów poświadczających umocowanie osób, które podpisały wezwanie do zapłaty (pkt 4, 7).

ubezpieczeniowa gwarancja należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...) z dnia 16 lutego 2021 roku– k. 18v, 28 akt

W dniu 21 marca 2023 roku Narodowy Bank Polski z siedzibą w W. jako beneficjent gwarancji ubezpieczeniowej numer (...) wezwał Towarzystwo (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W. jako gwaranta do zapłaty kwoty 37 500 złotych w związku z nienależytym wykonaniem umowy przez J. O..

Do wezwania zostały dołączone pełnomocnictwa dla osób, które podpisały wezwanie udzielone im przez prezesa Narodowego Banku Polskiego.

wezwanie – k. 16-17 akt, pełnomocnictwa – k. 17v, 18 akt

W dniu 30 marca 2023 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. poinformował mailowo J. O., że jako gwarant został wezwany do zapłaty beneficjentowi gwarancji numer (...), tj. Narodowemu Bankowi Polskiemu z siedzibą w W., kwoty 37 500 złotych w związku z nienależytym wykonaniem przez J. O. umowy o dostawę mebli biurowych.

W związku z powyższym Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wezwał J. O. do zapłaty kwoty 37 500 złotych bezpośrednio na rzecz Narodowego Banku Polskiego z siedzibą w W., do dnia 12 kwietnia 2023 roku.

pismo – k. 98-99 akt, potwierdzenie nadania – k. 100 akt

J. O. nie uiścił na rzecz Narodowego Banku Polskiego z siedzibą w W. kwoty 37 500 złotych.

niesporne

W dniu 24 kwietnia 2023 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. jako gwarant wypłacił Narodowemu Bankowi Polskiemu z siedzibą w W. kwotę 37 500 złotych jako beneficjentowi gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...).

pismo – k. 19v, 32 akt, potwierdzenie przelewu – k. 39v akt

W dniu 28 kwietnia 2023 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wezwał J. O. do zapłaty kwoty 37 500 złotych wypłaconej Narodowemu Bankowi Polskiemu z siedzibą w W. kwotę 37 500 złotych jako beneficjentowi gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...), w terminie do dnia 12 maja 2023 roku, jednakże bezskutecznie.

wezwanie do zapłaty – k. 32 akt

W dniu 16 maja 2023 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wezwał J. O. do zapłaty kwoty 37 500 złotych wypłaconej Narodowemu Bankowi Polskiemu z siedzibą w W. kwotę 37 500 złotych jako beneficjentowi gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...), w terminie do dnia 30 maja 2023 roku, jednakże bezskutecznie.

wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania – k. 33, 34, 38v-39 akt, pismo z dnia 30 maja 2023 roku – k. 37v-38 akt

W dniu 04 lipca 2023 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. ponownie wezwał J. O. do zapłaty kwoty 37 500 złotych wypłaconej Narodowemu Bankowi Polskiemu z siedzibą w W. jako beneficjentowi gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...), jednakże bezskutecznie.

wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania – k. 6a akt

W dniu 04 lipca 2023 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wezwał J. O. do wykupu weksla poprzez zapłatę kwoty 38 909,59 złotych, w tym wypłaconej Narodowemu Bankowi Polskiemu z siedzibą w W. kwoty 37 500 złotych jako beneficjentowi gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...) oraz kwoty 1 409,59 złotych tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia wypłaty kwoty gwarancji do dnia zapłaty weksla, w terminie do dnia 14 sierpnia 2023 roku.

wezwanie do zapłaty wraz z wezwaniem do wykupu weksla oraz potwierdzenie nadania – k. 14 akt, zabezpieczony zgodnie z przepisami weksel (kserokopia weksla – k. 6 akt, zestawienie należności – k. 13 akt

Prawomocnym postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2023 roku Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku odmówił zatwierdzenia układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu, w którym dłużnikiem był J. O..

niesporne, a nadto: obwieszenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie w części, w jakiej pozostawał bezsporny pomiędzy stronami, Sąd ustalił na podstawie oświadczeń stron.

Sąd uwzględnił także wyżej wymienione dowody z dokumentów przedłożonych przez strony w toku postępowania, których zarówno autentyczność, jak i prawdziwość w zakresie twierdzeń w nich zawartych, nie budziła wątpliwości Sądu, a zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary, tym bardziej, że ich moc dowodowa nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Pozostałe dokumenty nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż nie wnosiły do niej nowych i istotnych okoliczności.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 08 maja 2024 roku Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c. pominął dowód z przesłuchania stron, albowiem osoby uprawnione do reprezentowania powoda oraz pozwany, mimo prawidłowego wezwania, nie stawili się i nie usprawiedliwili swojej nieobecności.

Na powyższą decyzję procesową Sądu żadna ze stron nie złożyła zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c.

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie powód Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego J. O. kwoty 38 909,59 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, a także kosztów procesu swoje roszczenie wywodząc z uzupełnionego weksla własnego in blanco wystawionego przez pozwanego na zabezpieczenie należności wynikających z łączącej strony umowy o udzielenie gwarancji ubezpieczeniowej.

Kierując zarzuty przeciwko żądaniu pozwu pozwany J. O. podnosił, że roszczenie objęte wekslem jest przedawnione, jak też, że wbrew postanowieniom § 7 łączącej strony umowy z dnia 21 sierpnia 2019 roku przed wypłatą gwarancji, która nastąpiła w dniu 24 kwietnia 2023 roku, pozwany nie był wzywany przez powoda do uiszczenia sumy gwarancyjnej na rzecz beneficjenta gwarancji, w konsekwencji czego roszczenie powoda nie jest wymagalne.

Odnosząc się do powyższych zarzutów w pierwszej kolejności wskazać należy, że instytucja ciężaru dowodu w rozumieniu materialnym określonym w art. 6 k.c. służy do kwalifikacji prawnej negatywnego wyniku postępowania dowodowego. Przepis regulujący rozkład ciężaru dowodu określa, kto poniesie wynikające z przepisów prawa materialnego negatywne konsekwencje ich nieudowodnienia. Funkcją reguły ciężaru dowodu jest umożliwienie sądowi merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy w sytuacji, gdy nie udało się ustalić leżących u podstaw sporu faktów. W każdym bowiem wypadku spełnienia przesłanek procesowych sąd cywilny obowiązany jest wydać merytoryczne rozstrzygnięcie, niezależnie od tego, czy postępowanie dowodowe przyniosło jakikolwiek efekt. Wskazany przepis nakazuje rozstrzygnąć sprawę na niekorzyść osoby opierającej swoje powództwo lub obronę na twierdzeniu o istnieniu jakiegoś faktu prawnego, jeżeli fakt ten nie został udowodniony. W kontradyktoryjnym modelu postępowania cywilnego o zakresie i rodzaju roszczenia decyduje powód, a w konsekwencji to na nim spoczywa ciężar udowodnienia twierdzeń, które mają popierać jego żądania (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 listopada 2010 roku, sygn. akt II CSK 297/10). Reguła ta nie może być jednak rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, ciężar dowodu spoczywa na powodzie (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 kwietnia 1982 roku, sygn. akt I CR 79/82, a także Sąd Apelacyjny w Poznaniu w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 września 2010 roku, sygn. akt I ACa 572/10). Rozkład ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) i jego procesowy odpowiednik (art. 232 k.p.c.) należy rozumieć bowiem w ten sposób, że w razie sprostania przez powoda ciążącym na nim obowiązkom dowodowym, na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających – jej zdaniem – oddalenie powództwa (tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 maja 05 2014 roku, sygn. akt III APa 10/14, Legalis numer 1062037).

Kluczowe znaczenie jednakże ma w niniejszej sprawie okoliczność, że przedmiotowe postępowanie prowadzone jest zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego dotyczącymi postępowania nakazowego. Jak zaś wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 października 2010 roku, sygn. akt IV CSK 109/10) – w postępowaniu nakazowym w jego fazie zapoczątkowanej wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty dochodzi do przerzucenia ciężaru dowodu na stronę pozwaną (podobnie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 października 2010 roku, sygn. akt IV CSK 109/10, czy Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 września 2012 roku, sygn. akt VI ACa 383/12). Występując z pozwem w rozpatrywanej sprawie powód przedstawił dokumenty, które w świetle przepisów o postępowaniu nakazowym stanowiły dostateczną przesłankę wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, wobec czego w postępowaniu nakazowym w drugiej fazie postępowania, która rozpoczyna się wniesieniem zarzutów następuje przerzucenie ciężaru dowodu na stronę przeciwną, tj. pozwanego w niniejszej sprawie (tak również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 sierpnia 2015 roku, sygn. akt II CSK 597/14).

W niniejszej sprawie powód swoje roszczenie wywodził z weksla własnego in blanco wystawionego przez pozwanego na zabezpieczenie należności wynikających z umowy o udzielenie ubezpieczeniowej gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...) z dnia 16 lutego 2021 roku zawartej w związku z łączącą strony ramową umową z dnia 21 sierpnia 2019 roku o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego odnawialnego limitu gwarancyjnego zmienioną aneksami numer (...), a następnie uzupełnionego przez powoda.

Trzeba przy tym zauważyć, że zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem szczególnym. O jego specyfice decyduje przede wszystkim abstrakcyjny charakter, który przejawia się w tym, że dla jego ważności nie jest istotne, czy istniało zobowiązanie będące przyczyną wystawienia weksla oraz czy było ono ważne. Umieszczenie podpisu na wekslu stanowi wyłączną przyczynę i podstawę zobowiązania wekslowego osoby składającej swój podpis. Zobowiązanie takie uzyskuje byt samoistny i w pełni odrębny od wierzytelności stanowiącej podstawę wystawienia weksla. Najistotniejszym przejawem abstrakcyjności zobowiązania wekslowego jest ograniczenie zarzutów, jakie zobowiązany z weksla może podnosić wobec posiadacza dochodzącego zapłaty z weksla. Zgodnie bowiem z art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282) jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. A zatem przy wekslach in blanco zarzut, że posiadacz wypełnił weksel niezgodnie z zawartym porozumieniem ocenia się według art. 10 cytowanej ustawy, inne natomiast zarzuty podlegają ocenie według przepisu art. 17 (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 listopada 1999 roku, sygn. akt I CNK 215/98 i z dnia 23 października 2008 roku, sygn. akt V CSK 71/08, czy Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 maja 2010 roku, sygn. akt V ACa 597/09).

W tej sytuacji pozwany J. O. uprawniony był do podnoszenia zarzutów dotyczących wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem (deklaracją wekslową) oraz zarzutów odnoszących się jedynie do stosunku podstawowego łączącego go z powodem, nie był natomiast w żadnej mierze uprawniony do podnoszenia zarzutów dotyczących umowy, jaka łączyła go z beneficjentem gwarancji (i w niniejszym procesie pozwany takowych nie podnosił).

Nie ulega przy tym wątpliwości, że weksel stanowiący podstawę niniejszego powództwa został przez pozwanego wystawiony jako weksel gwarancyjny in blanco. Oznacza to tym samym, że w chwili wystawienia i wręczenia powodowi jego treść była niezupełna, a prawo uzupełnienia pozwany powierzył stronie powodowej w oparciu o zawarte porozumienie, tj. deklarację wekslową. Zgodnie z deklaracją weksel miał stanowić zabezpieczenie ewentualnych roszczeń strony powodowej w stosunku do wystawcy weksla z tytułu gwarancji, pozwany upoważnił bowiem powoda do jego wypełnienia w każdym czasie w przypadku niedotrzymania przez niego umownych terminów spłaty zadłużenia na sumę odpowiadającą zadłużeniu wraz z odsetkami i wszelkimi kosztami.

Weksel in blanco jest dokumentem zawierającym co najmniej podpis wystawcy bądź akceptanta złożony w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, któremu świadomie brak niektórych istotnych elementów weksla określonych w art. 1 lub art. 101 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282), a co do którego istnieje porozumienie między wystawcą a osobą, której wystawca wręczył weksel, dotyczące warunków późniejszego uzupełnienia brakujących elementów. Zobowiązanie wekslowe wynikające z weksla in blanco, niezupełnego, wystawionego i wręczonego remitentowi w związku z zawarciem określonego stosunku prawnego ma charakter samodzielny i abstrakcyjny, niezwiązany z podstawą prawną przyjęcia zobowiązania. W dacie wydania jest nieukształtowane, co zakłada upoważnienie do jego ukształtowania przez każdoczesnego posiadacza. Uzupełnienie weksla stanowi jednak warunek realizacji praw wekslowych z weksla wydanego w stanie niezupełnym (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 lutego 2009 roku, II CSK 452/08). Źródłem zobowiązania wekslowego osoby podpisanej na blankiecie jest bowiem umowa, choć zobowiązanie – oraz odpowiadające mu roszczenie – powstaje dopiero po uzupełnieniu blankietu przez osobę uprawnioną zgodnie z treścią upoważnienia (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 listopada 2004 roku, sygn. akt V CK 228/04).

Nie ma wątpliwości, że zobowiązanie wynikające z weksla in blanco powinno mieć oparcie w źródle zobowiązania, czyli w umowie, a więc w porozumieniu wekslowym, które towarzyszy wręczeniu weksla in blanco, a nie w umowie kreującej stosunek podstawowy. Dowodem zawarcia takiego porozumienia wekslowego jest tzw. deklaracja wekslowa, a jego skutkiem, tj. skutkiem zawarcia porozumienia i wydania weksla i n blanco, jest stworzenie po stronie wierzyciela uprawnienia do wypełnienia weksla zgodnie z warunkami określonymi w porozumieniu. To porozumienie podlega regułom interpretacyjnym, a zobowiązanie wekslowe powstaje dopiero po uzupełnieniu weksla in blanco zgodnie z porozumieniem wekslowym (tak Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 września 2015 roku w sprawie o sygn. akt I ACa 872/15).

W niniejszej sprawie pozwany zgodnie z treścią deklaracji wekslowej upoważnił powoda do wypełnienia weksla w każdym czasie w przypadku niedotrzymania przez pozwanego umownych terminów spłaty zadłużenia na sumę odpowiadającą zadłużeniu wraz z odsetkami i wszelkimi kosztami, tj. w niniejszej sprawie – na kwotę 38 909,59 złotych, co obejmowało kwotę 37 500 złotych wypłaconą Narodowemu Bankowi Polskiemu z siedzibą w W. jako beneficjentowi gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...) oraz kwotę 1 409,59 złotych tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia wypłaty kwoty gwarancji (tj. od dnia 24 kwietnia 2023 roku) do dnia zapłaty weksla (tj. do dnia 14 sierpnia 2023 roku). Powód do zapłaty powyższych kwot wzywał pozwanego kilkukrotnie, po czym wypełnił weksel i wezwał pozwanego do jego wykupu do dnia 14 sierpnia 2023 roku, jednakże bezskutecznie, choć tak w postępowaniu przedprocesowym, jak i w procesie pozwany wysokości, na jaką opiewała suma na wekslu nie kwestionował.

Jednocześnie, jak już wskazano w powyższej części uzasadnienia, pozwany uprawniony był do podnoszenia przeciwko żądaniu pozwu zarzutów nie tylko dotyczących uzupełnienia weksla niezgodnie z deklaracją, ale i zarzutów wynikających ze stosunku podstawowego, tj. z umowy o udzielenie ubezpieczeniowej gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...) z dnia 16 lutego 2021 roku zawartej w związku z łączącą strony ramową umową z dnia 21 sierpnia 2019 roku o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego odnawialnego limitu gwarancyjnego zmienioną aneksami numer (...). I w tym zakresie pozwany wskazywał, że powód wbrew postanowieniom § 7 łączącej strony umowy z dnia 21 sierpnia 2019 roku przed wypłatą gwarancji, która nastąpiła w dniu 24 kwietnia 2023 roku, nie wzywał pozwanego do uiszczenia sumy gwarancyjnej na rzecz beneficjenta gwarancji, w konsekwencji czego roszczenie powoda nie jest wymagalne.

Zawieranie umów gwarancji ubezpieczeniowych jest zgodnie art. 4 ust. 7 pkt 2 ustawy z dnia 11 września 2015 roku o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (tekst jednolity: Dz.U. z 2023 roku, poz. 656 ze zmianami) czynnością ubezpieczeniową. Gwarancja ubezpieczeniowa jest zaś specyficzną umową ukształtowaną przez praktykę (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 kwietnia 1996 roku, sygn. akt II CRN 38/96). Jako czynność ubezpieczeniowa znajduje głównie oparcie w zasadzie swobody umów (art. 353 ¹ k.c.), a do jej zawarcia wymagane jest złożenie oświadczeń woli przez obie strony, przy czym wola ta może zostać wyrażona przez każde zachowanie się, które ujawnia ją w sposób dostateczny. Umowie gwarancji ubezpieczeniowej towarzyszą zazwyczaj dwa dodatkowe stosunki prawne: tzw. stosunek podstawowy pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem – beneficjentem gwarancji oraz umowa zlecenia gwarancji ubezpieczeniowej zawierana pomiędzy dłużnikiem ze stosunku podstawowego albo osobą trzecią i zakładem ubezpieczeń – gwarantem (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 stycznia 2004 roku, I CK 102/03). Ze stosunku podstawowego wynika obowiązek udzielenia wierzycielowi gwarancji ubezpieczeniowej, której celem jest zabezpieczenie wykonania zobowiązania dłużnika ze stosunku podstawowego. Wykonanie obowiązku udzielenia wierzycielowi zabezpieczenia przez ustanowienie gwarancji ubezpieczeniowej następuje przez zlecenie – przez dłużnika ze stosunku podstawowego albo osobę trzecią – udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej przez zakład ubezpieczeń. W wykonaniu tego zobowiązania gwarant, będący zakładem ubezpieczeń, zawiera umowę gwarancji ubezpieczeniowej z gwarantariuszem, a zarazem wierzycielem ze stosunku podstawowego. Zazwyczaj zawarcie umowy gwarancji następuje przez przyjęcie przez gwarantariusza oferty gwaranta zawierającej treść umowy gwarancji. W ramach swobody umów strony mogą ukształtować umowę gwarancji ubezpieczeniowej jako umowę o charakterze kauzalnym bądź abstrakcyjnym. Użycie w dokumencie gwarancyjnym zawierającym postanowienia umowy gwarancji ubezpieczeniowej sformułowań, że gwarancja ubezpieczeniowa jest płatna na pierwsze żądanie albo że jest bezwarunkowa – tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie – powoduje, iż umowie tej nadano cechy zobowiązania abstrakcyjnego. Taka cecha gwarancji ubezpieczeniowej powoduje zaś, że żadna ze stron umowy gwarancji ubezpieczeniowej nie może podnosić zarzutów nieważności causy bądź jej odpadnięcia (tamże).

Zgodnie z § 7 ust. 1 umowy numer (...) o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego limitu gwarancyjnego z dnia 21 sierpnia 2019 roku zmienionej aneksami numer (...), w przypadku otrzymania od beneficjenta pisemnego wezwania do zapłaty z tytułu gwarancji, Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. bezzwłocznie miał poinformować o tym fakcie pozwanego oraz wezwać go do zaspokojenia roszczeń beneficjenta. Brak poinformowania pozwanego przez powoda nie zwalniał przy tym J. O. z obowiązku zaspokojenia roszczeń beneficjenta.

Jak wynikało z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, w dniu 21 marca 2023 roku, a więc w okresie obowiązywania gwarancji, Narodowy Bank Polski z siedzibą w W. jako beneficjent gwarancji ubezpieczeniowej numer (...) wezwał powoda jako gwaranta do zapłaty kwoty 37 500 złotych w związku z nienależytym wykonaniem umowy przez pozwanego. Do wezwania zostały dołączone pełnomocnictwa dla osób, które podpisały powyższe wezwanie, udzielone im przez prezesa Narodowego Banku Polskiego, co czyniło zadość warunkom formalnym żądania wypłaty kierowanego przez beneficjenta gwarancji wobec gwaranta. Jednocześnie zgodnie z powyżej powołanymi zapisami § 7 umowy numer (...) o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego limitu gwarancyjnego z dnia 21 sierpnia 2019 roku zmienionej aneksami numer (...), w dniu 30 marca 2023 roku – a więc niezwłocznie – powód poinformował mailowo pozwanego, że jako gwarant został wezwany do zapłaty beneficjentowi gwarancji numer (...), tj. Narodowemu Bankowi Polskiemu z siedzibą w W., kwoty 37 500 złotych w związku z nienależytym wykonaniem przez pozwanego umowy o dostawę mebli biurowych i wezwał pozwanego do zapłaty tej kwoty bezpośrednio na rzecz Narodowego Banku Polskiego z siedzibą w W., do dnia 12 kwietnia 2023 roku, co jednakże nie nastąpiło. A zatem w świetle przedstawionych przez powoda dowodów, których pozwany skutecznie nie zakwestionował, powód wyczerpał uzgodniony przez strony w umowie tryb postępowania, a zatem zarzut braku wymagalności jego roszczenia o zwrot wypłaconej gwarancji był niezasadny.

Odnosząc się natomiast do zarzutu przedawnienia, to – jak wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 04 lutego 2021 roku (sygn. akt V AGa 122/20) – zobowiązanie wekslowe z weksla własnego, niezupełnego, wypełnionego zgodnie z porozumieniem, powstaje – w zakresie wyznaczonym treścią nadaną mu wskutek jego uzupełnienia – z chwilą jego wręczenia wystawcy do wykupu, a więc z tą chwilą należy łączyć termin jego przedawnienia, a nie z wymagalnością roszczenia ze stosunku, w związku z którym zawarto porozumienie wekslowe. Czym innym jest bowiem termin przedawnienia roszczenia ze stosunku, którego realizację weksel miał zabezpieczyć, a czym innym termin przedawnienia zobowiązania wekslowego. Należy zatem odróżnić zarzut przedawnienia roszczenia wekslowego mający źródło w art. 70 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282) od zarzutu przedawnienia roszczenia ze stosunku będącego podstawą wystawienia weksla zaliczanego do tzw. zarzutów subiektywnych mieszczących się w zarzucie wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z deklaracją wekslową. Obie instytucje różnią się istotnie, w szczególności co do początku biegu terminu przedawnienia. Jeżeli zatem powództwo oparte zostało wyłącznie na zobowiązaniu wekslowym, nie ma znaczenia to, czy wniesienie pozwu nastąpiło po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, bowiem nie ten stosunek jest podstawą roszczenia, a stosunek wekslowy, który przedawnia się według swoistych zasad przewidzianych w art. 70 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282). W takiej sytuacji zarzut przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego może być skutecznie podniesiony tylko w ramach zarzutów przewidzianych w art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282), gdyby okazało się, że weksel został wypełniony po upływie terminu przedawnienia roszczenia podstawowego (tak np. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 maja 2015 roku, sygn. akt I ACa 107/15, czy z dnia 06 grudnia 2019 roku, sygn. akt I ACa 400/19 lub Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 marca 2018 roku, sygn. akt II CSK 370/17).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy w pierwszej kolejności wskazać należy, że zawarta przez strony w dniu 21 sierpnia 2019 roku umowa numer (...) o udzielanie ubezpieczeniowych gwarancji kontraktowych w ramach określonego odnawialnego limitu gwarancyjnego zmieniona aneksem numer (...) miała jedynie charakter ramowy. Zgodnie bowiem z jej treścią, strony postanowiły, że na podstawie tejże umowy mogą być wystawiane gwarancje stanowiące zabezpieczenie wymagane przez beneficjentów (oferentów, inwestorów, zamawiających) w związku z ogłaszanymi przetargami lub zawieranymi umowami na wykonanie prac leżących w zakresie działalności pozwanego (…), zaś udzielenie gwarancji miało następować na podstawie wniosku o jej udzielenie, jednakże umowa nie zobowiązywała powoda do udzielenia każdej wnioskowanej przez pozwanego gwarancji (§ 3 w zw. z § 1 ust. 3). W oparciu o powyższe ramy, strony w dniu 16 lutego 2021 roku zawarły umowę o udzielenie ubezpieczeniowej gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...) zabezpieczającą umowę o dostawę mebli biurowych na rzecz Narodowego Banku Polskiego z siedzibą w W. i w związku z realizacją tej konkretnej umowy gwarancji ubezpieczeniowej powód dochodził roszczenia w niniejszej sprawie, zatem w odniesieniu do tego konkretnego roszczenia z tego konkretnego stosunku prawnego należy badać termin przedawnienia. Z umowy zawartej przez strony w dniu 21 sierpnia 2019 roku nie wynikało bowiem jakiekolwiek roszczenie, w tym o zwrot gwarancji wypłaconej w dniu 24 kwietnia 2021 roku, oczywistym jest przy tym, że bieg terminu przedawnienia roszczenia o zwrot wypłaconej kwoty gwarancji nie mógł rozpocząć się wcześniej aniżeli wymagalność roszczenia o tenże zwrot.

Nie było zatem wątpliwości, że niezależnie od tego, czy okres przedawnienia roszczenia powoda ze stosunku podstawowego w niniejszej sprawie wynikającego z umowy o udzielenie ubezpieczeniowej gwarancji należytego wykonania i właściwego usunięcia wad numer (...) zawartej w dniu 16 lutego 2021 roku wynosił 2 lata (jako umowy o świadczenie usług), czy 3 lata (jako roszczenia związanego z działalnością gospodarczą) w chwili wypełnienia weksla i wezwania do wykupu (lipiec – sierpień 2023 roku) roszczenie to z całą pewnością nie było przedawnione (najwcześniejszy możliwy w tych okolicznościach termin przedawnienia upływał bowiem z dniem 31 grudnia 2023 roku). Nie było również przedawnione samo roszczenie wekslowe, albowiem roszczenia z weksla własnego skierowane przeciwko jego wystawcy i poręczycielom przedawniają się z upływem trzech lat od daty płatności weksla, co odnosi się także do weksla in blanco, w którym data płatności została wypełniona przez wierzyciela wekslowego (art. 70 w zw. z art. 103 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe, tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282), na co wskazał wprost Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 31 stycznia 2007 roku (sygn. akt II CSK 426/06) oraz w uzasadnieniu wyroku z dnia 04 czerwca 2003 roku (sygn. akt I CKN 434/01). Termin płatności weksla został określony na dzień 14 sierpnia 2023 roku i od niego należało liczyć trzyletni termin przedawnienia. Powództwo wniesione dnia 17 sierpnia 2023 roku nie zostało wobec tego wniesione po upływie trzyletniego okresu przedawnienia.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe okoliczności Sąd w punkcie pierwszym, trzecim oraz czwartym wyroku rozstrzygnął o kosztach procesu i zgodnie z treścią art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 109 k.p.c. w zw. z art. 493 § 4 k.p.c. uchylił zawarte w nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 07 września 2023 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VI GNc 1339/23 postanowienie w przedmiocie kosztów procesu (punkt pierwszy), zasądził od pozwanego na rzecz powoda jako strony wygrywającej niniejszą sprawę w całości na podstawie powyżej powołanych przepisów w zw. z § 2 ust. 5 i § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 1964) kwotę 4 104 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty), co obejmowało opłatę sądową od pozwu w kwocie 487 złotych, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych i koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3 600 złotych (punkt trzeci), zaś kosztami procesu w pozostałym zakresie, w tym związanym z opłatą sądową od zarzutów, obciążył pozwanego uznając je za uiszczone (punkt czwarty).

Natomiast w punkcie drugim wyroku uznając, że powód Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wykazał zasadność swojego roszczenia opartego zarówno na zobowiązaniu wekslowym, jak również wynikającego ze stosunku podstawowego, tak co do zasady, jak i wysokości potwierdzonej dokumentami, których pozwany nie podważył, Sąd na podstawie art. 493 § 4 k.p.c. w zw. z art. 10, art. 17 i art. 70 w zw. z art. 103 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282) w zw. z art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 4 ust. 7 pkt 2 ustawy z dnia 11 września 2015 roku o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (tekst jednolity: Dz.U. z 2023 roku, poz. 656 ze zmianami) w zw. z art. 481 k.c. w zw. z art. 482 k.c. utrzymał w mocy w pozostałym zakresie nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 07 września 2023 roku wydany w sprawie o sygn. akt VI GNc 1339/23, tj. w zakresie zasądzającym od pozwanego na rzecz powoda kwotę 38 909,59 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 17 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

SSR Justyna Supińska

Gdynia, dnia 04 czerwca 2024 roku