Treść orzeczenia VI GC 1287/23 - Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

VI GC 1287/23 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Gdyni z 2024-10-09

Sygn. akt VI GC 1287/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 października 2024 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni VI Wydział Gospodarczy, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Justyna Supińska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Marta Denc

po rozpoznaniu w dniu 02 października 2024 roku w Gdyni

na rozprawie

w postępowaniu gospodarczym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kwotę 48 496,24 złotych (czterdzieści osiem tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt sześć złotych dwadzieścia cztery grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi za okres od dnia 01 lipca 2022 roku do dnia zapłaty;

II. zasądza od pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kwotę 6 042 złotych (sześć tysięcy czterdzieści dwa złote) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty , tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt VI GC 1287/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 13 września 2023 roku powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. domagał się zasądzenia od pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. kwoty 48 496,24 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od kwoty 26 708,62 złotych za okres od dnia 01 lipca 2022 roku do dnia zapłaty – tytułem pozostałej części wynagrodzenia w związku z realizacją umowy numer (...) (montaż wodomierzy) oraz od kwoty 21 787,62 złotych za okres od dnia 01 lipca 2022 roku do dnia zapłaty – tytułem pozostałej części wynagrodzenia w związku z realizacją umowy numer (...) (demontaż starych i montaż nowych podzielników kosztów ogrzewania), a także kosztów procesu.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 27 września 2023 roku w sprawie o sygn. akt VI GNc 3274/23 starszy referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W sprzeciwie od powyższego orzeczenia pozwany Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. domagał się oddalenia powództwa w całości wskazując, że prace objęte przedmiotowymi umowami zostały przez powoda wykonane ze znacznym opóźnieniem, w związku z czym pozwany wystawił notę obciążeniową numer (...) tytułem kar umownych i potrącił je z wierzytelnością powoda w kwocie 21 787,62 złotych wynikającą z faktury numer (...) oraz z wierzytelnością powoda w kwocie 26 708,62 złotych wynikającą z faktury numer (...), wskutek czego wierzytelności te uległy umorzeniu, a w konsekwencji – powództwo winno podlegać oddaleniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W związku z rozstrzygnięciem przetargu, w dniu 09 czerwca 2021 roku Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. jako zamawiający zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. jako wykonawcą umowę numer (...) na dostawę i montaż dwuczujnikowych podzielników kosztów ogrzewania z modułem radiowym na wszystkich grzejnikach w lokalach mieszkalnych wraz ze świadczeniem usługi rozliczania kosztów centralnego ogrzewania i usługami serwisowymi w zasobach zamawiającego. Umówiony zakres usług obejmował m. in:

1. dostawę i montaż 2 155 sztuk doprimo 3 radio net elektronicznych radiowych podzielników kosztów ogrzewania z modułem radiowym w lokalach mieszkalnych zasobów zamawiającego, w tym: a) demontaż i utylizację zdemontowanych podzielników elektronicznych po wyrażeniu zgody przez użytkownika lokalu mieszkalnego lub osobę przez niego upoważnioną, b) inwentaryzację wszystkich grzejników znajdujących się w lokalu mieszkalnym, c) przyporządkowanie współczynników (...)dla grzejników, d) wprowadzenie do systemu rozliczeniowego współczynników (...) położenia lokalu mieszkalnego w bryle budynku (naliczenia indywidualne), przekazanych przez zamawiającego, dotychczas stosowanych w rozliczeniach kosztów centralnego ogrzewania, e) sporządzenie kart montażu, f) utworzenie bazy danych, g) wprowadzenie danych do systemu oraz h) uruchomienie systemu,

2. świadczenie usług rozliczania centralnego ogrzewania przez okres 10 lat, licząc od początku pierwszego okresu rozliczeniowego, w tym coroczne odczytywanie podzielników elektronicznych z odczytem radiowym na dzień 30 czerwca każdego roku oraz sporządzanie indywidualnych rozliczeń lokali mieszkalnych oraz rozliczeń zbiorczych dla poszczególnych budynków (…), w terminie do dnia 31 sierpnia każdego roku,

3. udzielenie zamawiającemu 10-letniej gwarancji na zamontowane podzielniki i sprawne ich działanie (…).

Wykonawca był zobowiązany dostarczyć i zamontować podzielniki kosztów ogrzewania na każdym grzejniku we wszystkich lokalach objętych przedmiotem zamówienia wraz z demontażem istniejących podzielników elektronicznych i ich utylizacją (§ 2 ust. 1).

Przed przystąpieniem do rozpoczęcia prac wykonawca zobowiązany był ponadto powiadomić użytkowników lokali mieszkalnych o terminie wykonania prac montażowych poprzez wywieszenie informacji w budynku oraz na tablicy ogłoszeń w spółdzielni na 7 dni przed rozpoczęciem prac. W razie braku dostępu do lokalu mieszkalnego wykonawca był zobowiązany wyznaczyć drugi termin wymiany podzielników. Powiadomienia powinny być potwierdzone przez zamawiającego (§ 2 ust. 2).

Po zakończeniu wymiany wykonawca miał przekazać zamawiającemu pisemną informację o wykonaniu prac i zestawienie zbiorcze wymiany podzielników w lokalach mieszkalnych na każdy budynek oddzielnie oraz podać adresy mieszkań, w których nie dokonano wymiany (§ 2 ust. 4).

Termin rozpoczęcia prac związanych z przedmiotem umowy ustalono na dzień 01 lipca 2021 roku (§ 4 ust. 1), z tym że co do prac związanych z demontażem istniejących podzielników oraz montażem nowych urządzeń, strony uzgodniły, że wykonawca zobowiązany jest do dnia 15 września 2021 roku zdemontować stare urządzenia i je zutylizować, nadto dostarczyć i zamontować nowe urządzenia oraz wykonać inwentaryzacje grzejników. W tym samym terminie wykonawca miał obowiązek zamontować wszystkie podzielniki w mieszkaniach, do których miał dostęp po uprzednim zawiadomieniu zgodnie z § 2 pkt 2 umowy (§ 4 ust. 2).

W odniesieniu do wartości przedmiotu tej części zamówienia, wynagrodzenie miało być określone jako iloczyn zamontowanych podzielników kosztów ogrzewania oraz ceny jednostkowej podzielnika, która wynosiła kwotę 31,35 złotych netto (33,86 złotych brutto, § 5 ust. 1).

Płatność za dostawę i montaż podzielników kosztów ogrzewania nastąpić miała w dwóch równych ratach na podstawie faktury płatnej w terminie 21 dni od daty wpływu do zamawiającego, przy czym pierwsza rata miała być płatna w terminie do dnia 31 października 2021 roku, druga rata natomiast do dnia 30 czerwca 2022 roku (§ 5 ust. 3). Ogólną wartość umowy w okresie 10 lat strony określiły na kwotę 184 381,80 zł złotych brutto (§ 5 ust. 8).

Strony uzgodniły, że w przypadku zwłoki w wykonaniu montażu podzielników za każdy rozpoczęty dzień przekroczenia terminu realizacji przedmiotu umowy w stosunku do terminu określonego w § 4 ust. 1 umowy, wykonawca zapłaci zamawiającemu kare umowną w wysokości 1% łącznej wartości przedmiotu zamówienia, o której mowa w § 5 ust. 1, z zastrzeżeniem, że wysokość kary nie może przekraczać 30% łącznej wartości przedmiotu zamówienia w tym zakresie (§ 6 ust. 1 pkt 1). Wykonawca wyraził przy tym zgodę na potrącenie kwoty naliczonych kar umownych bezpośrednio przy zapłacie faktury wystawionej za realizację przedmiotu umowy (§ 6 ust. 2).

Wszelkie zmiany i uzupełnienia umowy mogły nastąpić wyłącznie w formie pisemnej, pod rygorem nieważności (§ 7 ust. 3).

umowa nr (...) k. 22-26 akt

W tym samym dniu, tj. w dniu 09 czerwca 2021 roku, strony zawarły również umowę numer (...), której przedmiotowej była wymiana i montaż wodomierzy ciepłej i zimnej wody w budynkach mieszkalnych Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S., zgodnie z zakresem określonym w części II specyfikacji istotnych warunków zamówienia (§ 1 umowy). Zakres przedmiotu zamówienia obejmował:

1. wymianę wodomierzy w liczbie około 2 504 szt., w tym: a) demontaż starego wodomierza, montaż nowego wodomierza D. (...) o przepływie 1,6 m^{(

3)}/h ((...) (...), (...)) wraz z nakładką do odczytu radiowego i zamontowanie zaworu zwrotnego na wodę ciepłą i wodę zimną zgodnie z warunkami montażu określonymi przez producenta i sztuką budowlaną, b) plombowanie śrubunków, c) sporządzenie dokumentacji – protokołu dla danego lokalu, zawierającego numer i stan starego wodomierza oraz numer i stan nowego wodomierza oraz dane adresowe i numer plomby, nakładki radiowej, d) sporządzenie dla każdego budynku zestawienia zbiorczego w arkuszu Excel zawierającego adres, dane, rodzaj wymienionego urządzenia i sukcesywne przekazywanie danych w formie elektronicznej do zamawiającego,

2. montaż urządzeń memonic stanowiących własność wykonawcy celem zapewnienia dostępu do portalu (...),

3. zwrot do siedziby zamawiającego protokołów przekazania lokatorom zdemontowanych wodomierzy.

Wartość przedmiotu zamówienia w odniesieniu do montażu wodomierzy została przez strony określona jako iloczyn zamontowanych wodomierzy oraz ceny jednostkowej podzielnika, która wynosiła 99 złotych netto (106,92 złotych brutto, § 2 ust.1).

Umowa została zawarta na czas określony wynoszący 5 lat (§ 2 ust. 5), przy czym zakończenie montażu wodomierzy miało nastąpić do dnia 30 września 2021 roku (§ 2 ust. 4). Całkowity koszt zamówienia w okresie 5 lat miał zaś wynieść 313 926,48 złotych brutto (§ 2 ust. 3).

Strony ustaliły, że w przypadku zwłoki w wykonaniu prac określonych w § 1 umowy, wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną w wysokości 1% liczonego od wartości brutto umowy za każdy dzień zwłoki, nie więcej jednak niż 10% wartości wynagrodzenia (§ 5 ust. 1 lit. a) Wykonawca wyraził przy tym zgodę na potrącenie kwoty naliczonych kar umownych bezpośrednio przy zapłacie faktury wystawionej za realizację przedmiotu umowy (§ 5).

Wszelkie zmiany i uzupełnienia umowy mogły nastąpić wyłącznie w formie pisemnej, pod rygorem nieważności (§ 8 ust. 2).

umowa nr (...) k. 20-21v akt

Powyższe umowy zostały zawarte przez strony w okresie obowiązywania stanu epidemii koronawirusa SARS-CoV-2 wprowadzonego na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 roku w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. z 2020 r., poz. 491), z czym związane były ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, często też występowały opóźnienia w dostawach wynikające z zerwania europejskich i globalnych łańcuchów zaopatrzenia rynków międzynarodowych.

Mimo powyższego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. nie miała dotychczas żadnych problemów z zaopatrzeniem w wodomierze i podzielniki kosztów ogrzewania, które zmawiała od powiązanej z nią spółki z Niemiec będącej bezpośrednim producentem tych urządzeń. Dotychczasowe zamówienia były realizowane terminowo, a dostawa urządzeń następowała po około kilku dniach – tygodniu od złożenia zamówienia.

W tym czasie powszechna była również u ludzi obawa przed zakażeniem się koronawirusem SARS-CoV-2, stąd zdawano sobie sprawę z utrudnień w realizacji umowy.

zeznania świadka K. B. (1) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:02:59-01:25:11), zeznania świadka K. B. (2) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:25:12-01:55:43), zeznania świadka M. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:55:53-02:22:41), zeznania świadka R. L. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 02:22:42-02:43:22)

Zamówione przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) z siedzibą w S. urządzenia – wodomierze i podzielniki kosztów ogrzewania – z uwagi na swoją specyfikację nie mogły być nabyte u innych podmiotów, ich jedynym producentem była powiązana z wykonawcą spółka z Niemiec. Nadto tylko one były kompatybilne z systemem wykonawcy służącym do zdalnego odczytywania ich wskazań.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. nie zaopatrywała się w urządzenia wcześniej ani ich też nie magazynowała zamawiając je na bieżąco, na potrzeby przyjmowanych zleceń, co wynikało z faktu posiadania przez nie cech legalizacyjnych z danego roku.

Po zawarciu umowy, mając na uwadze dotychczasowy cykl realizacji, pracownik (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. złożył pod koniec czerwca 2021 roku za pośrednictwem specjalistycznego systemu zamówień zamówienie na dostawę urządzeń niezbędnych do realizacji umów numer (...) (wodomierze) i numer (...) (podzielniki kosztów ogrzewania). Równocześnie zlecił on prace demontażowe i montażowe tych urządzeń podwykonawcy M. S., która miała rozpocząć ich wykonywanie już na początku lipca 2021 roku i w tym celu przygotowała harmonogram prac dla hydraulików. W interesie M. S. było zamontowanie jak największej liczby urządzeń w jak najkrótszym czasie z uwagi na przyjęty w umowie z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. system rozliczeń.

Po upływie standardowego okresu oczekiwania na dostawę urządzeń oraz w związku z brakiem ich dostarczenia, pracownik (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. zwrócił się do spółki w Niemczech z zapytaniem o stan realizacji zamówienia. Wówczas otrzymał on informację, że wodomierzy nie ma na stanie i nie wiadomo, jaki będzie czas wysyłki zamówienia, trudności te miały być spowodowane zakłóceniami dostaw w związku z pandemią Covid-19 i brakiem komponentów do produkcji wodomierzy.

Zamówione przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. urządzenia niezbędne do realizacji umów zostały ostatecznie dostarczone w drugiej połowie sierpnia 2021 roku, około dnia 18 sierpnia 2021 roku. Wówczas pracownik (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. przesłał do zamawiającego harmonogram obejmujący realizację prac w lokalach znajdujących się w zasobach zamawiającego w okresie od dnia 20 sierpnia 2021 roku do dnia 15 września 2021 roku. We wskazanym terminie rozpoczęto wykonywanie prac. Z uwagi na zakres prac i krótki termin ich realizacji, M. S. zaangażowała do niej wszystkich swoich hydraulików.

W ogłoszonych warunkach przetargu zamawiający wskazał, że demontaż starych i montaż nowych wodomierzy i podzielników kosztów ogrzewania ma być wykonywany równocześnie, za jednym wejściem do lokalu.

(...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. przygotowywał zawiadomienia o terminie montażu urządzeń w poszczególnych budynkach, zawiadomienia te były zaopatrywane w pieczęć zamawiającego i wywieszane w budynkach oraz w siedzibie zamawiającego.

Pomimo tego wystąpił problem związany z brakiem dostępu hydraulików do lokali. Część mieszkańców nie udostępniała swoich lokali przedstawicielom (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. w obawie przed zakażeniem się od nich koronawirusem, część zaś była chora, z czym wiązał się ówcześnie obowiązek izolacji. Niektórzy mieszkańcy byli nieobecni, w części mieszkań nikt nie mieszkał na stałe. Zdarzało się także, że pomimo, iż lokator przebywał w lokalu, a monter chciał wykonać prace, nie został on do lokalu wpuszczony z powodu awarii dzwonka.

(...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kontaktował się w tym zakresie z zamawiającym, jednakże przekazano mu jedynie, że frekwencja mieszkańców jest niska z uwagi na okres wakacyjny, zaś około 10% lokali to lokale, w których nie ma stałych mieszkańców – w takich zaś sytuacjach, aby zapewnić dostęp do lokalu spółdzielnia miała kontaktować się z właścicielem pod wskazanym przez niego adresem.

zeznania świadka K. B. (1) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:02:59-01:25:11), zeznania świadka K. B. (2) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:25:12-01:55:43), częściowo zeznania świadka S. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 02:43:31-03:12:44), zeznania świadka M. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:55:53-02:22:41)

Pierwszy termin demontażu i montażu urządzeń (termin podstawowy) zakończył się dnia 15 września 2021 roku. Nie wszyscy lokatorzy w tym czasie udostępnili – z różnych, wskazanych powyżej, przyczyn – swoje lokale hydraulikom w celu realizacji wymiany urządzeń.

W tym terminie zaplanowany demontaż i montaż urządzeń nie był realizowany przez podwykonawcę (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. w dwóch budynkach – przy ulicy (...) i przy ulicy (...) z powodu choroby hydraulików, którzy mieli wykonywać tam prace. Dla tych dwóch budynków wyznaczono nowy termin (termin podstawowy) – w dniu 23 września 2021 roku odnośnie do budynku przy ulicy (...) i w dniu 27-28 września 2021 roku odnośnie do budynku przy ulicy (...).

W związku z odwołalnymi montażami przy ulicy (...), Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. otrzymała zgłoszenie od mieszkańca tego budynku, że mimo zaplanowanego montażu, do wymiany nie doszło.

W dniu 24 sierpnia 2021 roku S. S. przekazała mailowo K. B. (1), że otrzymała od lokatora budynku przy ulicy (...) informację, że mimo wyznaczonego terminu wymiany urządzeń na dzień 23 sierpnia 2021 roku, nikt się nie pojawił.

W dniu 08 września 2021 roku S. S. poinformowała mailowo K. B. (1), że otrzymała od lokatora budynku przy ulicy (...) informację, że mimo wyznaczonego terminu wymiany urządzeń na dzień 07 września 2021 roku, nikt się nie pojawił.

W dniu 07 września 2021 roku S. S. poinformowała mailowo K. B. (1), że otrzymała od lokatora budynku przy ulicy (...) informację, że mimo wyznaczonego terminu wymiany urządzeń na dzień 06 września 2021 roku, nikt się nie pojawił.

M. S. po podjęciu czynności weryfikacyjnych ustaliła, że sytuacje z dnia 07 września 2021 roku i z dnia 08 września 2021 roku nie miały miejsca. Zdarzało się przy tym, że hydraulik pojawiał się przed drzwiami mieszkania, jednakże nie otwierano mu drzwi z uwagi na niedziałający dzwonek.

zeznania świadka K. B. (1) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:02:59-01:25:11), zeznania świadka K. B. (2) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:25:12-01:55:43), zeznania świadka M. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:55:53-02:22:41), zawiadomienie – k. 38, 39 akt, wydruk wiadomości mailowej – k. 76, 77, 78, 79 akt

Jednocześnie w wiadomości mailowej z dnia 16 września 2021 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. zwróciła się do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. z prośbą o przedłużeniu terminów realizacji prac do dnia 18 października 2021 roku wskazując, że z uwagi na problemy logistyczne wywołane zaburzeniami łańcuchów dostaw spowodowanymi przez pandemię Covid-19, a także problemy występujące wśród obsługi technicznej, związane częściowo z pandemią, realizacja prac w terminach ujętych w umowach nie jest możliwa.

wydruk wiadomości mailowej wraz z załącznikami – k. 37-39 akt

Wobec trudności z montażami w pierwszym terminie (terminie podstawowym) ustalono, że pozostałe urządzenia zostaną zamontowane w nowym terminie. Kolejny termin demontażu i montażu urządzeń zakończył się nie wcześniej niż dnia 15 października 2021 roku. Również i tym razem udało się wykonać jedynie część zaplanowanych prac, albowiem w dalszym ciągu występował problem z udostępnianiem hydraulikom lokali.

W związku z tym terminem realizacji prac do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. wpłynęła jedna prośba o zmianę terminu wymiany oraz jedna skarga lokatorki mieszkania numer (...) przy ulicy (...), że mimo oczekiwania na hydraulików we wskazanym terminie – dnia 11 października 2021 roku, nikt się nie pojawił.

M. S. prowadziła w przypadku każdej skargi postępowanie wyjaśniające, jednakże nie potwierdziło ono, aby hydraulicy nie podejmowali próby wymiany urządzeń w lokalach, w których dotychczas to nie nastąpiło, a do których mieli dostęp.

wydruk wiadomości mailowej – k. 74, 75 akt, zeznania świadka K. B. (2) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:25:12-01:55:43), zeznania świadka M. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:55:53-02:22:41)

Wobec trudności w dostępie do lokali, a przez to realizacji umowy, strony pozostawały ze sobą w kontakcie i dążyły do jak najpełniejszego jej zrealizowania. W tym celu (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., w porozumieniu z zamawiającym, wyznaczyła kolejny termin demontażu i montażu urządzeń, który miał się odbyć w dniach od 03 do 05 listopada 2021 roku, po uprzednim kontakcie z użytkownikiem lokalu.

W dniu 29 października 2021 roku w związku ze zbliżającym się terminem zamawiający przesłał (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. listę z deklaracjami lokatorów co do udostępnienia lokali w celu wykonania wymiany urządzeń. Większa część użytkowników lokali, w których prace nie zostały dotychczas zrealizowane, nie wykazała zainteresowania wymianą urządzeń.

wydruk wiadomości mailowej – k. 114-116 akt, pismo – k. 117 akt

Zaplanowana w dniach 03-05 listopada 2021 roku wymiana wodomierzy i podzielników kosztów ogrzewania odbyła się, jednakże i w tym terminie nie udało się wymienić urządzeń we wszystkich pozostałych lokalach, w których takiej wymiany dotychczas nie przeprowadzono. Przyczyną tego stanu było nieudostępnienie lokali przez mieszkańców.

W dniu 25 listopada 2021 roku w siedzibie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. miało miejsce spotkanie z udziałem przedstawicieli obu stron na temat stanu realizacji umów wymiany wodomierzy i podzielników kosztów ogrzewania. W trakcie przedmiotowego spotkania ustalono m. in. że do dnia 25 listopada 2021 roku zamontowanych zostało około 2 040 sztuk wodomierzy i 1 774 sztuk podzielników kosztów ogrzewania. Do wymiany natomiast pozostały wodomierze i podzielniki w 129 mieszkaniach, do których wykonawca nie miał dostępu. Strony ustaliły kolejny już, dodatkowy, termin montażu wodomierzy i podzielników kosztów ogrzewania na dzień 18 grudnia 2021 roku.

Jednocześnie zamawiający zgodził się na pomoc w kontakcie z mieszkańcami w postaci podania numerów telefonów do lokatorów, którym nie zostały dotychczas wymienione wodomierze i podzielniki kosztów ogrzewania. Pozwany poinformował także powoda, że istnieje możliwość montażu wodomierzy i podzielników kosztów ogrzewania przez pracowników spółdzielni, pod warunkiem że pracownikom tym zostanie udzielony instruktaż montażu oraz że spółdzielnia potwierdzi brak dostępu do danego mieszkania – w takiej sytuacji koszt robocizny miał być odliczony od wartości przedmiotu umowy.

W związku z powyższym Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. sporządziła jednostronnie dwa dokumenty, oba podpisane wyłącznie przez zamawiającego, w tym prezesa zarządu oraz S. S.. Pierwszym z nich była notatka ze spotkania z dnia 25 listopada 2021 roku, w której wskazano liczbę dotychczas zamontowanych wodomierzy i podzielników, jak również potwierdzono termin montażu na dzień 18 grudnia 2021 roku i ustalenia w przedmiocie pomocy zamawiającego w kontakcie z mieszkańcami, którzy nie mają wymienionych podzielników i wodomierzy, a także możliwość montażu urządzeń przez pracowników spółdzielni na uzgodnionych warunkach. W dokumencie tym wskazano także, że podczas spotkania wykonawca miał oświadczyć, że miał dostęp do większości mieszkań, lecz nie wykonał montażu.

Z kolei w dokumencie opatrzonym datą „dnia 26 listopada 2021 roku” – protokole częściowego odbioru robót – podpisanym także wyłącznie przez zamawiającego, w tym prezesa zarządu oraz S. S., potwierdzono liczbę zamontowanych wodomierzy i central memonic oraz wskazano, że z powodu braku dostępu do mieszkań w trzech wyznaczonych terminach nie wymieniono wszystkich urządzeń. W piśmie wskazano także na karę umowną za nieterminowe wykonanie umowy mającą podlegać odliczeniu od należnego wykonawcy wynagrodzenia.

Powyższe dokumenty opatrzone zostały przesłane do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K..

protokół odbioru częściowego – k. 73 akt, częściowo notatka ze spotkania – k. k. 72 akt, wydruk wiadomości mailowej – k. 114-116 akt, pismo – k. 117 akt

W piśmie z dnia 15 grudnia 2021 roku w odpowiedzi na powyższe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. wskazał, że nie akceptuje treści notatki ze spotkania, albowiem nie odpowiada ona faktom – wykonawca zakwestionował zapisy, zgodnie z którymi miał on mieć dostęp do większości mieszkań, lecz nie wykonał montażu

W piśmie zwrócono się także, o informację w zakresie złożonej pozwanemu propozycji realizacji czwartego terminu realizacji prac w dniach 22-30 grudnia 2021 roku, wskazując, ż informacja ta jest niezbędna celem wcześniejszego przygotowania harmonogramu realizacji prac, z uwzględnieniem uwarunkowań epidemiologicznych – tj. chorób, kwarantanny pracowników i wykonawców.

pismo – k. 117 akt

W związku z ustaleniami zapadłymi na spotkaniu w dniu 25 listopada 2021 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. wyznaczył kolejny termin wymiany urządzeń – na koniec miesiąca grudnia 2021 roku. W tym przypadku oprócz zawiadomienia o planowanej wymianie, Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. starała się skontaktować z lokatorami telefonicznie. Udało się to jedynie w około połowie przypadków.

zeznania świadka K. B. (1) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:02:59-01:25:11), częściowo zeznania świadka S. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 02:43:31-03:12:44)

W związku z uzgodnieniami stron (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. przygotował i wydał Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S., według zgłoszonego zapotrzebowania, wodomierze i podzielniki kosztów ogrzewania do samodzielnego montażu przez pracowników zamawiającego. Jednocześnie z uwagi na zbliżający się termin rozliczeń zużycia wody i ciepła, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. co do tych wodomierzy, które nie zostały wymienione, przekazał zamawiającemu odczyty uzyskane od poprzedniej firmy, co umożliwiało dokonanie rozliczeń z mieszkańcami.

protokoły częściowego odbioru robót wraz z załącznikami – k. 29-30, 31-32, 73, 65-66, 185-186, 187 akt

Po zakończeniu każdego z terminów wymiany urządzeń (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. informował Spółdzielnię Mieszkaniową (...) z siedzibą w S. o liczbie zrealizowanych wymian, przy czym podwykonawcy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. każdorazowo byli gotowi do realizacji wszystkich demontaży i montaży uwzględnionych w harmonogramach, do czego jednakże nie dochodziło z uwagi na brak dostępności lokali.

zeznania świadka K. B. (1) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:02:59-01:25:11), zeznania świadka K. B. (2) – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:25:12-01:55:43), częściowo zeznania świadka S. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 02:43:31-03:12:44), zeznania świadka M. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 01:55:53-02:22:41)

Regulamin i statut obowiązujące w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. zawierały postanowienia dotyczące obowiązku właściciela lokalu znajdującego się w zasobach zamawiającego co do udostępnienia takiego lokalu w celu wymiany urządzeń (w tym wodomierzy, czy podzielników kosztów ogrzewania), jak też postanowienia przyznające Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. uprawnienia do samodzielnego wejścia do lokalu w asyście policji, pod nieobecność właściciela, w razie niewykonywania tegoż obowiązku.

W czasie realizowania umowy przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. nie korzystała z tego uprawnienia. Dopiero w toku samodzielnego montażu urządzeń przekazanych przez wykonawcę, Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. skorzystała jednokrotnie z tego rozwiązania.

częściowo zeznania świadka S. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 02:43:31-03:12:44),

W związku z realizacją zawartych umów w dniu 29 grudnia 2021 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. wystawiła Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. fakturę numer (...) na kwotę 62 772,73 złotych brutto tytułem montażu wraz z dostawą podzielników radiowych w liczbie 1 818 i 36 sztuk po stawce w kwocie 31,35 złotych netto za jedną sztukę, a także fakturę numer (...) na kwotę 232 657,92 złotych brutto tytułem montażu wraz z dostawą wodomierzy z modułami radiowymi w liczbie 2 121 i 55 sztuk po stawce w kwocie 99 złotych netto za jedną sztukę, obie płatne w dwóch transzach (po połowie), do dnia 30 stycznia 2022 roku i do dnia 30 czerwca 2022 roku.

niesporne, a nadto: faktury – k. 27, 28 akt, protokół częściowego odbioru robót – k. 207-208, 209 akt

W okresie od dnia 29 grudnia 2021 roku do dnia 14 lutego 2022 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. przekazała Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. do samodzielnego montażu jeszcze 120 sztuk podzielników kosztów ogrzewania oraz 152 sztuki wodomierzy.

Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. miała trudności w dostępie do lokali, ostatecznie zakończyła wymianę w kwietniu 2022 roku. Nie udało się dokonać wymiany urządzeń w jednym lokalu.

częściowo zeznania świadka S. S. – protokół rozprawy z dnia 08 maja 2024 roku, k. 169-178 akt (zapis obrazu i dźwięku 02:43:31-03:12:44)

W dniu 27 czerwca 2022 roku Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. wystawił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. notę obciążeniową numer (...) z dnia 27 czerwca 2022 roku na łączną kwotę 48 496,24 złotych, w tym kwotę 21 787,62 złotych tytułem kary umownej do umowy numer (...) na dostawę i montaż podzielników kosztów ogrzewania oraz kwotę 26 708,62 złotych tytułem kary umownej do umowy numer (...) z dnia 09 czerwca 2021 roku na dostawę, wymianę i montaż wodomierzy ciepłej i zimnej wody oraz wezwała do zapłaty tych kwot w terminie 14 dni.

nota obciążeniowa – k. 64 akt, pismo – k. 206 akt

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. odmówiła uznania zasadności nałożonych na nią kar umownych i ich zapłaty. Strony prowadziły między sobą korespondencję w tej sprawie, jednakże nie doszły do porozumienia.

pismo – k. 67, 68, 34-36, 33 akt, wydruk wiadomości mailowej – k. 69, 71 akt

W piśmie z dnia 12 października 2023 roku Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. złożyła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. oświadczenie o potrąceniu wierzytelności w kwocie 21 787,62 złotych wynikającej z umowy numer (...) z dnia 09 czerwca 2021 roku ujętej w fakturze numer (...) z wierzytelnością w kwocie 21 787,62 złotych z tytułu kar umownych za nieterminowe wykonanie umowy, wyliczonych zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 1 umowy oraz wierzytelności w kwocie 26 708,62 złotych wynikającej z umowy numer (...) z dnia 09 czerwca 2021 roku, ujętej w fakturze numer (...) z wierzytelnością w kwocie 26 708,62 złotych z tytułu kar umownych za nieterminowe wykonanie umowy, wyliczonych zgodnie z § 5 ust. 1 umowy numer (...).

Przedmiotowe oświadczenie zostało doręczone (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. w dniu 18 października 2023 roku.

oświadczenie o potrąceniu – k. 61 akt, wydruk wiadomości mailowej – k. 62 akt, potwierdzenie nadania – k. 63 akt, potwierdzenie odbioru – k. 98-99 akt

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wymienionych dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony w toku postępowania, których zarówno autentyczność, jak i prawdziwość w zakresie twierdzeń w nich zawartych nie budziła wątpliwości Sądu, a zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary.

Sąd nie oparł się jednakże na dowodzie w postaci notatki ze spotkania z dnia 25 listopada 2021 roku (k. 72 akt) w zakresie, w jakim stanowić miała ona dowód na brak trudności po stronie wykonawcy (powoda) w dostępie do mieszkań znajdujących się w zasobach pozwanego. Sąd zważył, że notatka ta została podpisana jednostronnie przez pozwanego, w tym prezesa zarządu oraz świadka S. S. i zawierać miała m. in. oświadczenie wykonawcy (powoda), że „miał dostęp do większości mieszkań, lecz nie wykonał montażu”, co jednakże jeszcze na etapie przedprocesowym zostało zakwestionowane przez powoda jako niezgodne z zaistniałym stanem rzeczy i było przyczyną odmowy podpisania tej notatki przez powoda. W związku zaś z tym, że również i w toku procesu powód kwestionował prawdziwość twierdzeń w powyższym zakresie zawartych w tym dokumencie, to przypomnieć należy, że dokument prywatny nie jest wyposażony w domniemanie zgodności z prawdą złożonych w nim oświadczeń. Konsekwencją powyższego uregulowania (art. 245 k.p.c.) jest stanowisko ustawodawcy wyrażone w art. 253 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać. Na gruncie niniejszej sprawy ciężar udowodnienia prawdziwości dokumentu, w tym wskazanych tam twierdzeń o dostępności do mieszkań, spoczywał zatem na stronie pozwanej. W ocenie Sądu strona pozwana powyższemu obowiązkowi nie podołała i nie zdołała w sprawie wykazać, ażeby powód rzeczywiście miał dostęp do większości lokali i mimo tego dostępu, nie dokonał – z innych przyczyn, leżących po jego stronie – w nich (a więc w tych lokalach, do których miał dostęp) wymiany urządzeń. Z postępowania dowodowego wynikał natomiast fakt zgoła w ocenie Sądu odmienny, a to – że przyczyną opóźnień, w stosunku do założonych harmonogramów i terminów umownych, był przede wszystkim brak dostępu do lokali pozwanego, co wynika tak z uznanych za wiarygodne w całości zeznań świadków K. B. (1), K. B. (2), M. S. i R. L. jak i części dokumentów zaoferowanych przez strony – w tym samego pozwanego, tj. m. in. z protokołu częściowego odbioru robót z dnia 26 listopada 2021 roku (k. 73 akt). Natomiast twierdzenia pozwanego nie znajdują potwierdzenia w żadnym z przeprowadzonych w sprawie dowodów uznanych przez Sąd za wiarygodne (co do oceny wiarygodności zeznań odnośnie do tej okoliczności złożonych przez świadka S. S. – w poniższej części uzasadnienia), w tym dowodu takiego nie stanowią również wydruki 6 złożonych przez pozwanego wiadomości mailowych, w tym wiadomości z dnia 24 sierpnia 2021 roku (k. 79 akt), z dnia 07 września 2021 roku (k. 78 akt), z dnia 08 września 2021 roku (k. 77 akt) i z dnia 12 października 2021 roku (k. 75 akt), z maili tych miało wynikać przy tym, że pozwanemu były zgłaszane skargi na nieobecność pracowników powoda mimo ustalonego harmonogramu realizacji prac, Sąd zważył jednak, że większość z nich stanowią maile sporządzone przez pracownika pozwanego, nie zaś bezpośrednio lokatorów, nadto jak wynikało z zeznań świadków K. B. (1) oraz M. S., każde tego rodzaju zgłoszenie było weryfikowane przez powoda i potwierdziły się one jedynie w stosunku do obiektów pozwanego zlokalizowanych przy ulicy (...) i przy ulicy (...), co miało związek z zachorowaniem, czy podejrzeniem zachorowania hydraulików na Covid-19. Przedmiotowe wiadomości stanowią wyłącznie dowód tego, że osoba, która była autorem tej wiadomości złożyła oświadczenie tam zawarte, nie korzystają one natomiast również z domniemania prawdziwości i nie są potwierdzone innym dowodem, w szczególności pozwany zaniechał dalszej inicjatywy dowodowej i nie zaoferował np. dowodu z zeznań osób, które skargi takie miały składać. Zważyć przy tym należało, że wiadomość z dnia 13 października 2021 roku (k. 74 akt) była prośbą lokatora o zmianę terminu wymiany urządzeń w jego lokalu, a nie skargą, zaś wiadomość z dnia 10 września 2021 roku była informacją lokatorów o braku wymiany urządzeń w tym dniu w budynku przy ulicy (...) – co było okolicznością niesporną, aczkolwiek spowodowaną, jak wynika z materiału dowodowego sprawy – zachorowaniem na Covid-19 pracowników (termin wymiany urządzeń w tym przypadku został przesunięty i odbył się w dniu 23 września 2021 roku). W tym miejscu należy również zwrócić uwagę, że sam pozwany w przedmiotowym, zakwestionowanym przez powoda, dokumencie wskazał na to, że powód miał mieć dostęp do większości lokali, nie twierdził zaś, że powód miał dostęp do wszystkich lokali w zasobach pozwanego, o czym szerzej w poniższej części uzasadnienia.

Ustaleń faktycznych w sprawie Sąd dokonał także na podstawie zeznań świadków K. B. (1), K. B. (2), M. S. i R. L., które jako spójne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie uznał za wiarygodne w całości. W oparciu o ich zeznania Sąd ustalił, w jaki sposób umowy były realizowane, w tym również odnośnie do okoliczności związanych z zamówieniem potrzebnych urządzeń, jak też tego, co było przyczyną zaistniałego opóźnienia – świadkowie wprost wskazywali na niespodziewane dla nich opóźnienie w dostawie zamówionych urządzeń, jak też problemy z udostępnianiem im mieszkań w celu dokonania wymiany wodomierzy i podzielników kosztów ogrzewania.

Odnosząc się natomiast do zeznań świadka S. S., to Sąd uznał je za wiarygodne w zakresie, w jakim świadek wskazał, że po pierwszym podstawowym terminie wymiany urządzeń dokonano w około 50% mieszkań, zaś ostatecznie – po wyznaczeniu trzech kolejnych terminów – łącznie w około 90% mieszkań, co w istocie było okolicznością niesporną – sam powód wskazywał, że nie dokonał wymiany urządzeń we wszystkich mieszkaniach znajdujących się w zasobach pozwanego. Sąd dał wiarę zeznaniom tego świadka także i w tym zakresie, że w pozostałych 10% mieszkań – za wyjątkiem jednego – wymiany urządzeń dokonali pracownicy spółdzielni, z tym że również oni mieli problemy z dostępnością lokali, zaś do jednego z lokali pozwany uzyskał dostęp w asyście Policji.

Natomiast Sąd nie dał wiary zeznaniom tego świadka, że powód nie zgłaszał pozwanemu problemów z dostępnością do lokali, świadek w tym zakresie zeznawał niespójnie, by ostatecznie wskazać, że po każdym terminie wymiany urządzeń powód przekazywał pozwanemu protokoły, z których wynikało, że „ktoś nie wpuścił monterów”, „były problemy techniczne – cieknące zawory”, „lokator nieobecny”. Wreszcie Sąd zważył, że świadek podpisała zarówno notatkę ze spotkania z dnia 25 listopada 2021 roku, jak i protokół z dnia 26 listopada 2021 roku, w których problem dostępności lokali (aczkolwiek całkowicie odmiennie) był poruszony.

Na ocenę wiarygodności zeznań tego świadka wpłynęła przy tym również okoliczność, że jak przyznał sam świadek – podczas oczekiwania na wezwanie pod salą rozpraw świadek rozmawiał o sprawie z opuszczającym w czasie jej trwania (a konkretnie – w czasie składania zeznań przez świadków zawnioskowanych przez powoda) salę rozpraw dwukrotnie – jakoby w celu uregulowania należności za parking – członkiem zarządu pozwanego, a który był obecny podczas przesłuchania wcześniej zeznających świadków: K. B. (1), K. B. (2), M. S. i R. L..

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 02 października 2024 roku Sąd na podstawie art. 235²§ 1 pkt 4 k.p.c. pominął dowód z przesłuchania stron, albowiem pomimo prawidłowego wezwania przedstawiciele stron nie stawili się na termin rozprawy i nie usprawiedliwili swojego niestawiennictwa.

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. domagał się zasądzenia od pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. kwoty 48 496,24 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od kwoty 26 708,62 złotych za okres od dnia 01 lipca 2022 roku do dnia zapłaty – tytułem pozostałej części wynagrodzenia w związku z realizacją umowy numer (...) (montaż wodomierzy) oraz od kwoty 21 787,62 złotych za okres od dnia 01 lipca 2022 roku do dnia zapłaty – tytułem pozostałej części wynagrodzenia w związku z realizacją umowy numer (...) (demontaż starych i montaż nowych podzielników kosztów ogrzewania), a także kosztów procesu.

Kierując zarzuty przeciwko żądaniu pozwu pozwany Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w S. podniósł, że prace objęte przedmiotowymi umowami zostały przez powoda wykonane ze znacznym opóźnieniem, w związku z czym pozwany wystawił notę obciążeniową numer (...) tytułem kar umownych i potrącił je z wierzytelnością powoda w kwocie 21 787,62 złotych wynikającą z faktury numer (...) oraz z wierzytelnością powoda w kwocie 26 708,62 złotych wynikającą z faktury numer (...), wskutek czego wierzytelności te uległy umorzeniu, a w konsekwencji – powództwo winno podlegać oddaleniu.

Poza sporem pozostawało, że w dniu 09 czerwca 2021 roku strony, w związku z rozstrzygnięciem ogłoszonego przez pozwanego przetargu, zawarły dwie umowy – umowę numer (...) dotyczącą m. in. dostawy i wymiany podzielników kosztów ogrzewania (po uprzednim demontażu dotychczasowych urządzeń, do dnia 15 września 2021 roku) oraz umowę numer (...) dotyczącą m. in. dostawy i wymiany wodomierzy (do dnia 30 września 2021 roku), przy czym mimo różnego terminu wykonania wymiany tych urządzeń w obu umowach w ogłoszonych warunkach przetargu zamawiający miał wskazać, że demontaż starych i montaż nowych wodomierzy i podzielników kosztów ogrzewania ma być wykonywany równocześnie, za jednym wejściem do lokalu. Niesporne było również, że żadna z umów nie nakładała wprost na pozwanego obowiązku zapewnienia powodowi dostępu do lokali, w których urządzenia te (wodomierze i podzielniki kosztów ogrzewania) miały być wymieniane, niemniej jednak nie budzi wątpliwości Sądu, że powód nie miał żadnych ani prawnych ani faktycznych możliwości zapewnienia sobie dostępu do lokali innych niż zawiadomienie o dokonywanej wymianie, możliwości takie (włącznie z wejściem do lokalu pod nieobecność właściciela) posiadał zaś wobec właścicieli mieszkań na mocy regulaminu obowiązującego zarówno członków, jak i osoby nie będące członkami spółdzielni, pozwany. Nie było wątpliwości także, że realizacja przedmiotu umów przez powoda wymagała współdziałania ze strony pozwanego (jako wierzyciela, art. 354 § 2 k.c.), zaś w sytuacji gdy pomimo tego – nie było możliwe wejście do lokalu – spełnienie przez powoda świadczenia (wymiany w nim wodomierzy i podzielników kosztów ogrzewania) stawało się świadczeniem niemożliwym, jego spełnienie zależało bowiem wyłącznie od woli osoby trzeciej, na zachowanie której powód nie miał jakiegokolwiek wpływu.

Poza sporem pozostawało również, że powód dokonał wymiany wodomierzy i podzielników kosztów ogrzewania w 90% mieszkań należących do zasobów pozwanego (ich liczba, wskazana w fakturze, nie była kwestionowana), przy czym nastąpiło to w okresie do końca grudnia 2021 roku. Sporne, a przez to wymagające rozstrzygnięcia przez Sąd było to, czy do przedmiotowego opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy doszło z przyczyn zawinionych, czy też niezależnych przez powoda i czy w związku z tym, w świetle zwartych przez strony umów, pozwany uprawniony był naliczyć powodowi kary umowne, a zatem czy po jego stronie istniała wymagalna wierzytelność, którą mógł skompensować z pozostałą częścią należnego powodowi wynagrodzenia.

Jak już wskazano powyżej obie umowy – na wyminę wodomierzy i wymianę podzielników kosztów ogrzewania – miały być realizowane równocześnie, choć przewidywały nieco odmienne warunki i odmienne terminy wykonania prac. W związku zaś z tym konieczne jest odrębne omówienie ich wykonania i skutków opóźnienia w ich realizacji.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do umowy numer (...), której przedmiotowej była wymiana i montaż wodomierzy ciepłej i zimnej wody w budynkach mieszkalnych pozwanego, zakończenie tych prac miało nastąpić do dnia 30 września 2021 roku. Jednocześnie umowa ta, w przeciwieństwie do umowy na wymianę podzielników kosztów ogrzewania, nie precyzowała trybu zawiadamiania o ich wymianie. W tej sytuacji w ocenie Sądu nie było wątpliwości, że wystarczające dla uznania należytej staranności powoda w tym zakresie było jednokrotne zawiadomienie mieszkańców o planowanym terminie wymiany wodomierzy, co też powód uczynił w sierpniu 2021 roku. O ile zgodnie z harmonogramem powoda wymiana tych urządzeń miała zakończyć się w dniu 15 września 2021 roku, o tyle – co niesporne – w związku z chorobą hydraulików – dla dwóch budynków – przy ulicy (...) i przy ulicy (...) – termin ten został przesunięty na – odpowiednio: dzień 23 września 2021 roku i dni 27-28 września 2021 roku, w czasie których dokonywano dodatkowo wymiany urządzeń w tych lokalach, w których – niezależnie od przyczyny – nie dokonano tego wcześniej. A zatem w ocenie Sądu dla wszystkich budynków w zasobach pozwanej spółdzielni powód wyznaczył terminy wymiany wodomierzy mieszczące się w okresie wskazanym umową (do dnia 30 września 2021 roku). Jak zaś wynikało z przeprowadzonych dowodów, w tym okresie (tj. terminie podstawowym, do dnia 15 września 2021 roku i w dniach: 23, 27-28 września 2021 roku) powodowi udało się dokonać wymiany wodomierzy w około 50% lokalach, zaś pozostałe 40% – wymieniono w terminach uzupełniających (początek października, początek listopada i koniec grudnia 2021 roku). Rozważyć zatem należało, co było przyczyną opóźnienia w wymianie wodomierzy poza okres wynikający z umowy i czy były to okoliczności, za które powód ponosił odpowiedzialność, bo tylko zwłoka w wykonaniu przedmiotu umowy, a więc opóźnienie kwalifikowane, zgodnie z brzmieniem § 5 ust. 1 lit. a) umowy, rodziła po stronie pozwanego uprawnienie do obciążenia powoda karą umowną i potrącenia tej kary z uzgodnionego przez stronę i należnego powodowi wynagrodzenia (potrącenie umowne).

Jak podkreśla się w orzecznictwie przedmiotu wierzyciel chcąc realizować przysługujące mu roszczenie o zapłatę kary umownej musi wykazać istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 09 lutego 2005 roku, sygn. akt II CK 420/04 oraz z dnia 07 lipca 2005 roku, sygn. akt V CK 869/04). Zgodnie z przepisami art. 483 k.c. i art. 484 § 1 k.c. kara umowna zastrzeżona w umowie zawartej przez strony należy się pozwanemu we wskazanej w umowie wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Samo bowiem niewykonanie zobowiązania jest szkodą, a umówiona kara służy jej naprawieniu (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 08 sierpnia 2008 roku, sygn. akt V CSK 85/08). Dostrzec jednak należy, że mimo iż wina w ujęciu art. 483 k.c. jest domniemana, to nie oznacza to jednak, że brak winy nie ma znaczenia dla sankcjonowania odpowiedzialności dłużnika obciążonego zapisem o karze umownej. Jeśli bowiem dłużnik wykaże, że nie ponosi winy, to nie można przypisać mu odpowiedzialności co do zasady. Sąd podziela zatem pogląd negujący możliwość całkowitego oderwania kary umownej od przesłanki winy. Zastrzeżenie takiej treści rodziłoby bowiem zobowiązanie o charakterze wyłącznie gwarancyjnym i pozostawałby w sprzeczności z istotą kary umownej jako świadczenia powiązanego z odpowiedzialnością dłużnika ex contractu. Za dopuszczalne natomiast należy uznać wskazanie przez strony ściśle określonych okoliczności, w których pomimo braku winy dłużnik zobligowany jest do zapłaty kary umownej. Obciążenie dłużnika odpowiedzialnością za nienależyte wykonanie zobowiązania niezależne od jego winy wymaga jednak konkretnego wskazania, za jakie wypadki dłużnik ponosi odpowiedzialność mimo braku swojej winy. Jak zaś wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 06 października 2010 roku (sygn. akt II CSK 180/10) odpowiedzialność dłużnika w zakresie kary umownej bez względu na przyczynę niewykonania zobowiązania powinna być w umowie wyraźnie określona, nie ma bowiem podstaw do dorozumienia rozszerzonej odpowiedzialności dłużnika.

W niniejszej sprawie brak jest zaś w treści łączącej strony umowy postanowień, które wskazywałaby na przypadki, których zaistnienie powodowałoby, że powód mimo braku winy ponosiłby odpowiedzialność za nieterminowe wykonanie umowy, co oznacza, że odpowiada on za nieterminowe wykonanie umowy tylko w przypadku zawinienia, co w konstrukcji regulującej konsekwencje nieterminowego świadczenia nazwano pojęciem zwłoki. Warto w tym miejscu przybliżyć ustawowy zapis wprowadzający definicję legalną dla sytuacji, w której świadczenie nie jest przez dłużnika spełnione w ustalonym terminie. Zgodnie z treścią art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. W zdaniu drugim art. 476 k.c. wskazano, że nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zacytowane unormowanie przeciwstawia zatem pojęciu zwłoki pojęcie opóźnienia precyzując, że nie każde opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest zwłoką. Zwłoką w myśl art. 476 k.c. jest tylko takie opóźnienie w spełnieniu świadczenia, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (konstrukcja odpowiedzialności kontaktowej, która ma zastosowanie do oceny odpowiedzialności dłużnika, powoduje, że jest to domniemana wina, tak też Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 marca 2015 roku, sygn. akt I ACa 1409/14). Niemożliwe jest przy tym przyjęcie założenia, że wolą umawiających się stron jest obciążenie dłużnika (tu: powoda) także za niezawinione przez niego postaci opóźnienia, gdyż w tym zakresie w umowie nie wskazano konkretnie rodzaju tych niezawinionych zachowań, a wręcz przeciwnie – wprost posłużono się pojęciem zwłoki.

Pozwany zatem został obciążony powinnością udowodnienia nienależytego zachowania dłużnika (tu: powoda), który w terminie nie spełnił świadczenia. Podkreślić raz jeszcze należy, że przesłanki zastosowania instytucji kary umownej należy określać przez pryzmat ogólnych reguł kontraktowej odpowiedzialności odszkodowawczej ukształtowanych w ramach regulacji zawartej w art. 471 k.c., przy czym zastrzeżenie kary umownej powoduje modyfikację tych reguł w tym sensie, że dla zaistnienia obowiązku zapłaty kary umownej niezbędne jest łączne wystąpienie tylko dwóch przesłanek pozytywnych w postaci istnienia skutecznego postanowienia umownego, z którego wynika obowiązek świadczenia kary umownej oraz niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroju z dnia 09 lutego 2005 roku, sygn. akt II CK 420/04). W świetle utrwalonego poglądu judykatury , który podziela Sąd rozpoznający niniejszą sprawę, wierzyciel, na którego rzecz została zastrzeżona kara umowna nie ma natomiast obowiązku wykazywać faktu poniesienia szkody (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 06 listopada 2003 roku, sygn. akt III CZP 61/03) . Z kolei okoliczność, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność jest objęta domniemaniem winy skonstruowanym przez ustawodawcę w ramach regulacji zawartej w art. 471 k.c. i powoduje, że to na powodzie spoczywał obowiązek wykazania, że opóźnienie w wykonaniu umowy spowodowane zostało przez okoliczności od niego niezależne. W niniejszej sprawie powód wskazywał przy tym, że przyczyną niezrealizowania przez niego w terminie umowy były trudności z dostępem do lokali, jak i zawirowania związane z pandemią Covid-19.

Jak wynikało z przeprowadzonych w sprawie dowodów powód zgodnie z postanowieniami umowy był w terminie do dnia 30 września 2021 roku gotowy do wymiany wodomierzy we wszystkich lokalach pozwanego, przy czym w tym czasie udało się dokonać wymiany jedynie w około połowie mieszkań. Sąd zważył przy tym, że jak wynikało z zeznań świadków, w pozostałych lokalach nie wymieniono w tym czasie wodomierzy, bo hydraulicy nie mieli takiej możliwości – nie zostali wpuszczeni do lokalu, tj. nie otworzono im drzwi. Z zeznań świadka S. S. wynikało przy tym, że powód raportował przyczynę braku wymiany wskazując, że lokator jest nieobecny, czy że nie ma możliwości wymiany, bo najpierw spółdzielnia musi wymienić cieknące zawory. Sąd miał przy tym na uwadze, że zasoby mieszkaniowe pozwanego znajdują się w S., który jest miastem turystycznym, co niewątpliwie wpływa na rotację lokatorów, nadto wymiany dokonywane były w okresie wakacyjnym (sierpień 2021 roku), co bez wątpienia wpływa z kolei na obecność lokatorów (mieszkańców). Wreszcie nie bez znaczenia pozostaje także obawa mieszkańców przed zakażeniem się Covid-19, czy sam fakt choroby mieszkańca i konieczność – zgodnie z ówczesnym stanem prawnym – pozostawania w izolacji. Jednocześnie pozwany dla wykazania, że powód nie dokonywał wymiany urządzeń bez jakiejkolwiek racjonalnej przyczyny – mimo braku dostępu do lokali, przedłożył 4 skargi, jakie mieli w terminie podstawowym wymiany złożyć lokatorzy, przy czym zawarte były one w wiadomościach mailowych świadka S. S.. Maile te nie korzystały z domniemania prawdziwości, a wskazanych tam faktów nie potwierdzał żaden inny uznany za wiarygodny dowód, tym bardziej, że świadek M. S. zeznała, że wszystkie przekazane jej przez pozwanego skargi weryfikowała i nie znalazły one potwierdzenia, aczkolwiek zdarzało się, że lokator był w mieszkaniu, byli też hydraulicy, jednakże np. nie działał dzwonek przy drzwiach.

W ocenie Sądu w odniesieniu do realizacji umowy na wymianę wodomierzy powód zdołał wykazać, że niewykonanie przez niego umowy w całości w umówionym terminie – do dnia 30 września 2021 roku, było wynikiem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności – powód zgodnie bowiem z umową zawiadomił mieszkańców wszystkich budynków znajdujących się w zasobach pozwanego, że we wskazanych w zawiadomieniu dniach będzie dokonywał wymiany, zaś niedokonanie wymiany urządzeń we wszystkich mieszkaniach do dnia 30 września 2021 roku było rezultatem nieudostępnienia lokali przez mieszkańców, z różnych przyczyn, np. nieobecności lokatorów (wyjazd wakacyjny, niezamieszkiwanie w lokalu), problemów technicznych (cieknące zawory, które wymagały uprzedniej wymiany przez pozwanego), niedziałającego dzwonka przy drzwiach, choroby lokatorów, czy ich obawy przed zakażeniem ich przez hydraulików. Żadna jednakże z powyższych okoliczności nie może obciążać powoda, powód nie miał ani faktycznych ani prawnych możliwości wymuszenia na lokatorach udostępnienia mieszkań do wymiany urządzeń. A zatem w sytuacji, gdy w odpowiedzi na zawiadomienie powoda o terminie wymiany, mieszkanie nie zostało mu udostępnione – nie sposób uznać, że doszło do zwłoki powoda w wykonaniu zobowiązania, późniejsza wymiana urządzeń dotycząca około 40% mieszkań, która odbyła się już w kolejnych wyznaczanych terminach uzupełniających oznacza jedynie, że doszło wprawdzie do opóźnienia w stosunku do terminu umownego, ale bez winy ze strony powoda, powód nie miał bowiem jakiegokolwiek wpływu na zachowanie się mieszkańców, od których zależała możliwość wykonania przez niego zobowiązania. W konsekwencji wykluczało to możliwość naliczenia powodowi kary za zwłokę (zawinione opóźnienie) w spełnieniu świadczenia za okres od dnia 01 października 2021 roku do dnia 08 grudnia 2021 roku (zgodnie z pismem pozwanego, k. 200 akt), tj. za 69 dni, z ograniczeniem do kwoty stanowiącej 10% wartości zamówienia.

Odnosząc się natomiast do umowy numer (...), której przedmiotem była wymiana i montaż podzielników kosztów ogrzewania w budynkach mieszkalnych pozwanego, zakończenie tych prac miało nastąpić do dnia 15 września 2021 roku. Jednocześnie umowa ta, w przeciwieństwie do umowy na wymianę wodomierzy, precyzowała w § 2 ust. 2, że przed przystąpieniem do rozpoczęcia prac wykonawca zobowiązany był powiadomić użytkowników lokali mieszkalnych o terminie wykonania prac montażowych poprzez wywieszenie informacji w budynku oraz na tablicy ogłoszeń w spółdzielni na 7 dni przed rozpoczęciem prac. W razie braku dostępu do lokalu mieszkalnego wykonawca był zobowiązany wyznaczyć drugi termin wymiany podzielników.

W tej sytuacji w ocenie Sądu nie było wątpliwości, że w przypadku umowy na wymianę podzielników kosztów ogrzewania dla uznania należytej staranności powoda w tym zakresie konieczne było zawiadomienie mieszkańców o dwóch planowanych terminach wymiany podzielników kosztów ogrzewania. Zawiadomienie o pierwszym terminie, jak wynikało z przeprowadzonych dowodów, miało miejsce w sierpniu 2021 roku. O ile zgodnie z harmonogramem powoda wymiana tych urządzeń miała zakończyć się w dniu 15 września 2021 roku, o tyle – co niesporne – w związku z chorobą hydraulików – dla dwóch budynków – przy ulicy (...) i przy ulicy (...) – termin ten został przesunięty na – odpowiednio: dzień 23 września 2021 roku i dni 27-28 września 2021 roku, w czasie których dokonywano jeszcze dodatkowo wymiany urządzeń w tych lokalach, w których – niezależnie od przyczyny – nie dokonano tego wcześniej. W tym okresie, tj. terminie podstawowym, do dnia 15 września 2021 roku i w dniach: 23, 27-28 września 2021 roku powodowi udało się dokonać wymiany podzielników kosztów ogrzewania w około 50% lokalach. W tej sytuacji zgodnie z postanowieniami umowy powód zobowiązany był do wyznaczenia drugiego terminu podstawowego, co uczynił, zaś wymiana w ramach tego terminu była wykonywana co najmniej do dnia 15 października 2021 roku (co wynika m. in. z przedłożonego przez pozwanego maila z prośbą o zmianę terminu, k. 74 akt). Jednakże również i w tym terminie nie udało się dokonać wymiany podzielników kosztów ogrzewania we wszystkich pozostałych mieszkaniach (wymiany dokonywano również w terminach uzupełniających – początek listopada i koniec grudnia 2021 roku, o czym szerzej poniżej).

A zatem jak wynikało z przeprowadzonych w sprawie dowodów, choć umowa nakładała na powoda w istocie dwa terminy wymiany podzielników kosztów ogrzewania do dnia 15 września 2021 roku, powód był gotowy do wymiany podzielników kosztów ogrzewania we wszystkich lokalach pozwanego zgodnie z umową, czyli po dwukrotnym wyznaczeniu terminu i zawiadomieniu o tym mieszkańców – do połowy października 2021 roku, przy czym w tym czasie udało się dokonać wymiany urządzeń jedynie w części mieszkań. Pamiętać jednakże należy, że w przypadku tej umowy, zgodnie z umową we wskazanym w umowie terminie wykonawca (tu: powód) miał obowiązek zamontować wszystkie podzielniki w mieszkaniach, do których miał dostęp po uprzednim zawiadomieniu zgodnie z § 2 pkt 2 umowy (§ 4 ust. 2 umowy).

Rozważyć zatem należało, co było przyczyną opóźnienia w wymianie podzielników kosztów ogrzewania poza okres wynikający z umowy i czy były to okoliczności, za które powód ponosił odpowiedzialność, bo tylko zwłoka w wykonaniu przedmiotu umowy, a więc opóźnienie kwalifikowane, zgodnie z brzmieniem § 5 ust. 1 umowy, rodziła po stronie pozwanego uprawnienie do obciążenia powoda karą umowną i potrącenia tej kary z uzgodnionego przez stronę i należnego powodowi wynagrodzenia (potrącenie umowne).

Nie było wątpliwości, że powód opóźnił się z wykonaniem umowy na wymianę podzielników kosztów ogrzewania, jak już bowiem wskazano był on zobowiązany wyznaczyć dwa terminy wymiany tych urządzeń w okresie do dnia 15 września 2021 roku, tymczasem powód wyznaczył dwa terminy ich wymiany w okresie do połowy października 2021 roku. Jednocześnie powód wskazywał, że przyczyną tego stanu rzeczy były nie tylko trudności w dostępie do lokali, ale również i opóźnienie w otrzymaniu zamówionych urządzeń (a wymiana miała być dokonywana razem z wodomierzami), co spowodowało przesunięcie harmonogramu. Sąd zważył, że jak wynikało z przeprowadzonych w sprawie dowodów zamówione przez pozwanego urządzenia – wodomierze i podzielniki kosztów ogrzewania – z uwagi na swoją specyfikację nie mogły być nabyte u innych podmiotów, ich jedynym producentem była powiązana z powodem spółka z Niemiec i tylko one były kompatybilne z systemem wykonawcy (powoda) służącym do zdalnego odczytywania ich wskazań. Powód nie zaopatrywał się przy tym w te urządzenia wcześniej ani ich też nie magazynował zamawiając je na bieżąco, na potrzeby przyjmowanych zleceń, co wynikało z faktu posiadania przez nie cech legalizacyjnych z danego roku. Po zawarciu umowy, mając na uwadze dotychczasowy cykl realizacji, pracownik powoda złożył pod koniec czerwca 2021 roku za pośrednictwem specjalistycznego systemu zamówienie na dostawę urządzeń niezbędnych do realizacji umów numer (...) (wodomierze) i numer (...) (podzielniki kosztów ogrzewania). Równocześnie zlecił on prace demontażowe i montażowe tych urządzeń podwykonawcy M. S., która miała rozpocząć ich wykonywanie już na początku lipca 2021 roku i w tym celu przygotowała harmonogram prac dla hydraulików. Po upływie standardowego okresu oczekiwania na dostawę urządzeń oraz w związku z brakiem ich dostarczenia, pracownik powoda zwrócił się do spółki w Niemczech z zapytaniem o stan realizacji zamówienia. Wówczas otrzymał on informację, że wodomierzy nie ma na stanie i nie wiadomo, jaki będzie czas wysyłki zamówienia, trudności te miały być spowodowane zakłóceniami dostaw w związku z pandemią Covid-19 i brakiem komponentów do produkcji wodomierzy. Zamówione przez powoda urządzenia niezbędne do realizacji umów zostały ostatecznie dostarczone w drugiej połowie sierpnia 2021 roku, około dnia 18 sierpnia 2021 roku, wobec czego powód niezwłocznie przystąpił do realizacji prac. Rozważyć zatem należało, czy powyższe okoliczności stanowią uzasadnienie dla uznania, że powód nie ponosi winy w zaistniałym opóźnieniu.

Sąd miał na uwadze, że obie przedmiotowe umowy zostały zawarte przez strony w okresie obowiązywania stanu epidemii koronawirusa SARS-CoV-2 wprowadzonego na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 roku w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. z 2020 r., poz. 491), z czym związane były ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, często też występowały opóźnienia w dostawach wynikające z zerwania europejskich i globalnych łańcuchów zaopatrzenia rynków międzynarodowych, czego powód niewątpliwie był świadomy, była to bowiem okoliczność notoryjna. Mimo jednak powyższego skoro powód nie miał dotychczas żadnych problemów z zaopatrzeniem w wodomierze i podzielniki kosztów ogrzewania, które zmawiał od powiązanej z nią spółki z Niemiec będącej bezpośrednim producentem tych urządzeń, a dotychczasowe zamówienia były realizowane terminowo (dostawa urządzeń następowała po około kilku dniach – tygodniu od złożenia zamówienia) w ocenie Sądu powód nie mógł był przewidzieć, że akurat w przypadku realizacji umowy na urządzenia dla pozwanego wystąpią opóźnienia, i to tak znaczne – około miesiąca, w dostawie. Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że powód zamówił urządzenia bez zbędnej zwłoki – pod koniec czerwca 2021 roku. W tej sytuacji w normalnym toku realizacji otrzymałby je na początku lipca 2021 roku, co umożliwiłoby mu realizację umowy w terminie, w tym wyznaczenie dwóch terminów wymiany w okresie do dnia 15 września 2021 roku, czego wymagała od niego umowa numer (...). O powyższym świadczy również fakt, że jak zeznała M. S. miała ona ułożone grafiki pracy hydraulików już na początku lipca 2021 roku, jednakże z uwagi na opóźnienia w dostawie – montaż rozpoczął się dopiero w drugiej połowie sierpnia 2021 roku.

A zatem, jak już wskazano, powód opóźnił się z realizacją umowy na wymianę podzielników kosztów ogrzewania, niemniej jednak zdołał wykazać, że opóźnienie w okresie do połowy października 2021 roku było spowodowane okolicznościami, za które nie sposób przypisać mu naruszenia należytej staranności. Podkreślić przy tym należy, że w przypadku tej umowy we wskazanym tam terminie, powód miał obowiązek zamontować wszystkie podzielniki w mieszkaniach, do których miał dostęp po uprzednim dwukrotnym zawiadomieniu (§ 4 ust. 2).

Odnosząc się natomiast do opóźnienia mającego miejsce po połowie października 2021 roku, to Sąd zważył, że jak wynikało z zeznań świadków, w pozostałych lokalach nie wymieniono do tego czasu podzielników kosztów ogrzewania, bo hydraulicy nie mieli takiej możliwości – nie zostali wpuszczeni do lokalu, tj. nie otworzono im drzwi. Z zeznań świadka S. S. wynikało przy tym, że powód raportował przyczynę braku wymiany wskazując, że lokator jest nieobecny, czy że nie ma możliwości wymiany, bo najpierw spółdzielnia musi wymienić cieknące zawory. Sąd miał też na uwadze, że zasoby mieszkaniowe pozwanego znajdują się w S., który jest miastem turystycznym, co niewątpliwie wpływa na rotację lokatorów, nadto wymiany dokonywane były w okresie wyjazdów na wakacje (sierpień – wrzesień 2021 roku), co bez wątpienia wpływa z kolei na obecność lokatorów (mieszkańców). Wreszcie nie bez znaczenia pozostaje także obawa mieszkańców przed zakażeniem się Covid-19, czy sam fakt choroby mieszkańca i konieczność – zgodnie z ówczesnym stanem prawnym – pozostawania w izolacji. Jednocześnie pozwany dla wykazania, że powód nie dokonywał wymiany urządzeń bez jakiejkolwiek racjonalnej przyczyny – mimo dostępu do lokali, przedłożył 4 skargi, jakie mieli w terminie podstawowym wymiany złożyć lokatorzy, przy czym zawarte były one w wiadomościach mailowych świadka S. S.. Maile te nie korzystały z domniemania prawdziwości, a wskazanych tam faktów nie potwierdzał żaden inny uznany za wiarygodny dowód, tym bardziej, że świadek M. S. zeznała, że wszystkie przekazane jej przez pozwanego skargi weryfikowała i nie znalazły one potwierdzenia, aczkolwiek zdarzało się, że lokator był w mieszkaniu, byli też hydraulicy, jednakże np. nie działał dzwonek przy drzwiach.

W ocenie Sądu w odniesieniu do realizacji umowy na wymianę podzielników kosztów ogrzewania powód zdołał wykazać, że niewykonanie przez niego umowy w całości w umówionym terminie – do dnia 15 września 2021 roku, było wynikiem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności – powód zgodnie bowiem z umową zawiadomił mieszkańców wszystkich budynków znajdujących się w zasobach pozwanego, że we wskazanych w zawiadomieniu dniach będzie dokonywał wymiany (dwa terminy podstawowe), zaś niedokonanie wymiany urządzeń we wszystkich mieszkaniach było rezultatem nieudostępnienia lokali przez mieszkańców, z różnych przyczyn, np. nieobecności lokatorów (bez względu na przyczynę – np. wyjazd wakacyjny, czy niezamieszkiwanie w lokalu), problemów technicznych (cieknące zawory, które wymagały uprzedniej wymiany przez pozwanego), niedziałającego dzwonka przy drzwiach, choroby lokatorów, czy ich obawy przed zakażeniem. Żadna z powyższych okoliczności nie może obciążać powoda, powód nie miał ani faktycznych ani prawnych możliwości wymuszenia na lokatorach udostępnienia mieszkań do wymiany urządzeń. A zatem w sytuacji gdy w odpowiedzi na zawiadomienie powoda o terminie wymiany, mieszkanie nie zostało udostępnione – nie sposób uznać, że doszło do zwłoki powoda w wykonaniu zobowiązania, późniejsza wymiana urządzeń, która odbyła się już w kolejnych wyznaczanych terminach oznacza jedynie, że doszło wprawdzie do opóźnienia w stosunku do terminu umownego, ale bez winy ze strony powoda, powód nie miał bowiem jakiegokolwiek wpływu na zachowanie się mieszkańców, od których zależała możliwość wykonania przez niego zobowiązania. Jednocześnie powód nie zdołał wyznaczyć dwukrotnego terminu w okresie do dnia 15 września 2021 roku, albowiem cały harmonogram realizacji umowy założony przez powoda przesunął się z uwagi na niespodziewane oczekiwanie na dostarczenie urządzeń, co jednakże – jak już wskazano powyżej – było konsekwencją okoliczności niezależnych od powoda (opóźnienie dostawy), zaś on sam działania podejmował bez zbędnej zwłoki. Jednocześnie po raz kolejny podkreślić należy, że umowa numer (...) nakładała we wskazanym w umowie terminie na powoda obowiązek wymiany urządzeń wyłącznie w tych lokalach, do których miał dostęp po uprzednim zawiadomieniu zgodnie z § 2 pkt 2 umowy (§ 4 ust. 2). Pozwany zaś, jak to już także wskazano powyżej, nie wykazał, że powód miał dostęp do tych lokali, w których nie dokonał wymiany urządzeń w okresie do połowy października 2021 roku.

Powyżej omówione przyczyny powodujące opóźnienie w realizacji umowy na wymianę podzielników kosztów ogrzewania (po pierwsze – opóźniona dostawa, która spowodowała, że termin wymiany tych urządzeń wymagający dwukrotnego wyznaczenia i zawiadomienia mieszkańców przesunął się do połowy października 2021 roku oraz po drugie – nieudostępnienie mieszkań w tym terminie, jak też w terminach uzupełniających) wykluczały odpowiedzialność powoda za to opóźnienie, a w konsekwencji możliwość naliczenia powodowi kary za zwłokę w spełnieniu świadczenia za okres od dnia 16 września 2021 roku do dnia 08 grudnia 2021 roku (zgodnie z pismem pozwanego, k. 200 akt), tj. za 84 dni, z ograniczeniem do kwoty stanowiącej 30% wartości przedmiotu zamówienia.

Mając na względzie całokształt okoliczności sprawy i uznając, że powód nie ponosi, z przyczyn wskazanych powyżej, winy w zaistniałym opóźnieniu w realizacji umów, w ocenie Sądu pozwanemu nie przysługiwało uprawnienie do naliczenia powodowi kar umownych za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umów, a zatem nie doszło wskutek potrącenia tych kar do wygaśnięcia roszczenia powoda w zakresie pozostałej części wynagrodzenia należnego mu w związku z realizacją umowy numer (...) na montaż wodomierzy (26 708,62 złotych) oraz umowy numer (...) na demontaż starych i montaż nowych podzielników kosztów ogrzewania (21 787,62 złotych).

W tym miejscu wskazać należy, że wobec powyższej oceny okoliczności sprawy, brak było podstaw do dokonywania miarkowania kar umownych, jednakże wskazać należy, co następuje.

Przepis art. 484 § 2 k.c. dopuszcza możliwość miarkowania kary umownej, gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane lub gdy kara jest rażąco wygórowana. Miarkowanie takie następuje w drodze orzeczenia Sądu i jest wyjątkiem od sformułowanej w art. 484 § 1 k.c. zasady, że w razie wyrządzenia wierzycielowi szkody przysługuje mu kara umowna w zastrzeżonej wysokości, bez względu na wysokość szkody. Dłużnik zamierzający zgłosić żądanie oparte na art. 484 § 2 k.c. obowiązany jest wyraźnie takie żądanie sformułować (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 07 maja 2002 roku, sygn. akt I CKN 821/00 oraz z dnia 06 lutego 2008 roku, sygn. akt II CSK 421/07). Nadto jak wskazał Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt IV CSK 659/10 katalog kryteriów pozwalających na zmniejszenie kary umownej nie jest zamknięty. Ocena w tym zakresie, w zależności od okoliczności sprawy, należy do Sądu orzekającego, przy czym jest kilka kryteriów miarkowania, np. bezwzględna wysokość kary umownej, stosunek wysokości kary umownej do wartości interesu wierzyciela, stosunek między wysokością kary umownej a szkodą poniesioną przez wierzyciela, stosunek wysokości kary umownej do wysokości odszkodowania, które należałoby się wierzycielowi na zasadach ogólnych (tak również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 kwietnia 2005 roku w sprawie o sygn. akt II CK 626/04). Jakkolwiek zatem wysokość szkody, czy też należnego wierzycielowi odszkodowania stanowi istotne kryterium redukcji kary umownej, to nieuzasadnionym byłoby stwierdzenie, że miarkowanie kary umownej powinno doprowadzić ją do wysokości odpowiadającej wysokości szkody. Tego rodzaju pogląd prowadziłby bowiem do wniosku, że kara umowna pełni w obrocie wyłącznie funkcję kompensacyjną, podczas gdy funkcje stymulacyjna i represyjna są nie mniej istotne. Mając te funkcje na uwadze nie można uznać za rażąco wygórowaną kary umownej w wysokości, która wynika z potrzeby skłonienia dłużnika do właściwego wykonania zobowiązania lub też ze znacznego ryzyka, jakie przyjął na siebie wierzyciel zawierając umowę. Odnoszone do kary umownej określenie „surogat odszkodowania” należy rozumieć bowiem w ten sposób, iż kara umowna ma kompensować wszystkie negatywne dla wierzyciela konsekwencje wynikające ze stanu naruszenia zobowiązania, jak zaś wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 03 lutego 2021 roku (sygn. akt V CSKP 17/21) miarkowanie kary umownej ma na celu przeciwdziałanie dużym dysproporcjom między wysokością zastrzeżonej kary a godnym ochrony interesem wierzyciela. W orzecznictwie przyjmuje się, że z przesłanką „rażąco wygórowanej kary” możemy mieć do czynienia wtedy, gdy w świetle oceny określonego stanu faktycznego można mówić o tym, że kara umowna w zastrzeżonej wysokości jawić się będzie jako nieadekwatna (tak m. in. Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 grudnia 2008 roku, sygn. akt V ACa 483/08), przy czym zastrzeżona przez strony nadmierna wysokość kary musi być jednoznaczna i ewidentna, istotna i dostrzegalna przez każdego obserwatora, by z perspektywy wykładni językowej móc przyjąć, że jest ona „rażąca" (tak Agnieszka Rzetecka – Gil, Komentarz do art. 484 Kodeksu cywilnego, System Informacji Prawnej Lex). Ocena przesłanek miarkowania kary umownej należy do oceny Sądu orzekającego w danej sprawie i wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności danego przypadku.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd miał na uwadze, że nie ma wątpliwości, że pozwany z faktu wykonania przez powoda umów po terminie nie poniósł szkody, a co więcej – powód mimo braku wymiany urządzeń we wszystkich lokalach mając na uwadze zbliżający się termin rozliczeń zużycia wody przekazał zamawiającemu (pozwanemu) odczyty co do tych wodomierzy, które nie zostały wymienione, uzyskane od poprzedniej firmy, co umożliwiało dokonanie rozliczeń z mieszkańcami. Nadto, jak wynikało z zeznań świadka S. S., co do tych lokali, w których ostatecznie sam pozwany miał wymienić urządzenia (około 10%), wykonanie prac było znacznie utrudnione z uwagi na nieobecność mieszkańców, i to mimo wzmożonego kontaktu ze strony spółdzielni z właścicielami, czy nawet otwarcia lokalu w asyście Policji pod nieobecność właściciela i co trwało kilka miesięcy, a co jedynie obrazuje trudności w realizacji umów, która to realizacja zależała od nie tylko od gotowości powoda, ale przede wszystkim od zachowania się osób trzecich (właścicieli mieszkań) i wymagała współdziałania ze strony pozwanej spółdzielni, która jako jedyna mogła wymusić na nich udostępnienie lokali w celu dokonania wymiany urządzeń sięgając po środki przewidziane w regulaminie, czy statucie spółdzielni. W tej sytuacji nawet gdyby uznać, że powód ponosi winę w niewykonaniu umów w terminach w nich wskazanych (co w ocenie Sądu nie miało miejsca), ustalenie kar umownych w kwocie stanowiącej maksymalnie 10% (umowa numer (...)) i 30% (umowa numer (...)) wynagrodzenia z całą pewnością spełnia przesłanki uznania jej w okolicznościach niniejszej sprawy za rażąco wygórowaną. Biorąc zatem pod uwagę powyższe zasadnym byłoby zdaniem Sądu ewentualnie (przy uznaniu odpowiedzialności powoda) zmniejszenie każdej kary umownej do kwoty odpowiadającej co najwyżej 3% wartości przedmiotu zamówienia, albowiem kary w takiej wysokości w wystarczającym stopniu uwzględniałyby zadania represyjne kary umownej oraz jej funkcję kompensacyjną. Powyższe rozważania przedstawiono jedynie na marginesie, w ocenie Sądu bowiem z przyczyn obszernie uzasadnionych w powyższej części uzasadnienia powód nie ponosi winy w niewykonaniu w całości umów w terminach w nich wskazanych.

Wobec zaś powyższego na podstawie art. 750 k.c. w zw. z art. 734 k.c. w zw. z § 1 i § 3 ust. 3 umowy numer (...) z dnia 09 czerwca 2021 roku oraz § 1 i § 5 ust. 1 umowy numer (...) z dnia 09 czerwca 2021 roku oraz art. 498 k.c., art. 499 k.c., art. 483 k.c. w zw. z art. 484 k.c. w zw. z art. 6 k.c. a contrario w zw. z art. 1, 4 i art. 7 ustawy z dnia 08 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 1790) Sąd w punkcie pierwszym wyroku zasądził od pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kwotę 48 496,24 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi za okres od dnia 01 lipca 2022 roku do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd orzekł natomiast w punkcie drugim wyroku zgodnie z art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 109 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powoda jako strony wygrywającej niniejszą sprawę w całości kwotę 6 042 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty), co obejmowało: kwotę 2 425 złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu, kwotę 3 600 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ustalonych na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 1935) i kwotę 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Na oryginale właściwy podpis

Dodano: 19 sierpnia 2025, Opublikował(a): Joanna Miotk
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Gdyni
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Sądu Rejonowego Justyna Supińska
Data wytworzenia informacji: 9 października 2024