Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2023 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni VI Wydział Gospodarczy, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Justyna Supińska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Marta Denc

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2023 roku w Gdyni

na rozprawie

w postępowaniu gospodarczym

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz pozwanego (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 287 złotych (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty , tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  kosztami procesu w pozostałym zakresie obciąża powoda Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. uznając je za uiszczone.

Sygn. akt VI GC 379/22

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 grudnia 2021 roku powód Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 1 280 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 22 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że z winy kierującego innym pojazdem, ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej u poprzednika prawnego pozwanego, tj. w (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W., doszło w dniu 21 marca 2018 roku do uszkodzenia pojazdu marki R. model M. o numerze rejestracyjnym (...), z którego korzystał (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.. Podmiot ten zlecił naprawę uszkodzonego pojazdu, a na czas naprawy wynajął pojazd zastępczy. Za usługę najmu pojazdu zastępczego została wystawiona poszkodowanemu faktura na kwotę 2 880 złotych netto. Pozwany wypłacił poszkodowanemu z powyższego tytułu jedynie kwotę 1 600 złotych, wobec czego powód po nabyciu od poszkodowanego wierzytelności w zakresie pozostałej części kosztów najmu pojazdu zastępczego wezwał pozwanego do jej zapłaty, jednakże bezskutecznie.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym w dniu 24 stycznia 2022 roku w sprawie o sygn. akt VI GNc 82/22 starszy referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwany (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. domagał się oddalenia powództwa wskazując, że uwzględnił jako zasadny cały okres najmu pojazdu zastępczego wynoszący 16 dni oraz stawkę w kwocie 100 złotych netto, albowiem poszkodowany podczas rozmowy w przedmiocie zgłoszenia szkody, jak też później drogą mailową został poinformowany o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela i akceptowanych stawkach za taki najem w razie wynajęcia pojazdu we własnym zakresie. W tej sytuacji poszkodowany miał możliwość wynajęcia pojazdu po niższej cenie, ale z oferty tej nie skorzystał, czym przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody. Nadto pozwany zarzucił, że uwzględniona przez powoda stawka za najem pojazdu zastępczego jest zawyżona i nie występuje powszechnie na lokalnym rynku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 21 marca 2018 roku w wyniku kolizji drogowej, za którą odpowiedzialność ponosił sprawca ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W., uszkodzeniu uległ pojazd marki R. model M. o numerze rejestracyjnym (...) użytkowany przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. był uprawniony do obniżenia należnego podatku od towarów i usług (vat) o 100% kwoty podatku naliczonego.

niesporne

Szkodę w pojeździe marki R. model M. o numerze rejestracyjnym (...) zgłosił ubezpieczycielowi sprawcy szkody, tj. (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W., P. K. działający w imieniu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

W trakcie rozmowy telefonicznej wskazał on, że pojazd uszkodzony to pojazd służbowy oraz wyraził zgodę na przekazywanie przez ubezpieczyciela informacji związanych z likwidacją przedmiotowej szkody drogą mailową na adres: (...)

P. K. został przez przedstawiciela ubezpieczyciela poinformowany o tym, że poszkodowanemu przysługuje na czas naprawy pojazd zastępczy i że w przypadku gdy pojazd ten zapewnia ubezpieczyciel, taki najem jest bezkosztowy dla poszkodowanego, natomiast w przypadku najmu pojazdu zastępczego we własnym zakresie ubezpieczyciel zastrzega sobie prawo do uznania celowych i ekonomicznie uzasadnionych kosztów najmu pojazdu zastępczego, tj. takich, jakie poniósłby organizując najem w jednej z wypożyczalni z nim współpracującej, z uwzględnieniem stawki w kwocie 100 złotych netto w przypadku najmu pojazdu klasy C, do której należał pojazd uszkodzony.

W odpowiedzi na powyższą informację P. K. wykazał zainteresowanie dopytując o możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego typu diesel i jego podstawienie, po czym oświadczył, że prosi o kontakt z nim w tej sprawie, albowiem na razie pojazd nie został jeszcze oddany do naprawy.

nagranie zgłoszenia szkody – w aktach szkody – k. 111 akt

W dniu 27 marca 2018 roku (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. przesłał poszkodowanemu na wskazany adres mailowy, tj. (...), informację o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela oraz informację, że w przypadku samodzielnie zorganizowanego wynajmu udokumentowane koszty mogą zostać uznane w takiej wysokości, w jakiej ubezpieczyciel poniósłby je, gdyby ten wynajem był organizowany przy pomocy ubezpieczyciela, tj. do stawki w kwocie około 100 złotych netto.

wydruk wiadomości mailowej – w aktach szkody – k. 111 akt

W dniu 28 marca 2018 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. jako cedent zawarł z Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. jako cesjonariuszem umowę przelewu wierzytelności obejmującej odszkodowanie za szkodę w pojeździe marki R. model M. o numerze rejestracyjnym (...) z dnia 21 marca 2018 roku w celu pokrycia m. in. kosztów najmu pojazdu zastępczego.

umowa przelewu wierzytelności – k. 16 akt

W dniu 04 kwietnia 2018 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. zlecił naprawę uszkodzonego pojazdu marki R. model M. o numerze rejestracyjnym (...) Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

faktura – k. 14 akt

W dniu 04 kwietnia 2018 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wynajął od Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. pojazd zastępczy marki B. o numerze rejestracyjnym (...). Strony ustaliły cenę za najem tego pojazdu na kwotę 290 złotych netto za każdą dobę najmu. Umowa przewidywała również limit przejechanych w ciągu dnia kilometrów – 150.

Zwrot pojazdu zastępczego nastąpił w dniu 25 kwietnia 2018 roku.

umowa najmu pojazdu zastępczego – k. 9 akt, chronologia dat (pojazd zastępczy) – k. 13 akt

W dniu 04 kwietnia 2018 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wynajął od Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. pojazd zastępczy marki R. model T. o numerze rejestracyjnym (...). Strony ustaliły cenę za najem tego pojazdu na kwotę 180 złotych netto za każdą dobę najmu.

umowa najmu pojazdu zastępczego – k. 10 akt

W dniu 25 kwietnia 2018 roku Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wystawił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. fakturę o numerze (...) na kwotę 7 921,94 złotych netto, w tym na kwotę 2 880 złotych netto z tytułu najmu pojazdu zastępczego marki B. przez okres 16 dni według stawki w kwocie 180 złotych netto.

faktura – k. 14 akt, oświadczenie – k. 135 akt

(...) spółka akcyjna z siedzibą w W. tytułem odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego przyznał i wypłacił kwotę 1 600 złotych (uwzględniając okres najmu wynoszący 16 dni oraz stawkę w kwocie 100 złotych netto).

decyzja – k. 11-12 akt

Pojazd uszkodzony marki R. model M. o numerze rejestracyjnym (...) należy do klasy pojazdów segmentu C, zaś pojazd będący przedmiotem najmu – pojazd marki R. model T. – należy do klasy pojazdów segmentu C.

Wysokość stawek za najem pojazdu zastępczego stosowanych w okresie likwidacji szkody występujących na rynku lokalnym adekwatnych dla pojazdu uszkodzonego (klasy C) zawierała się w przedziale od kwoty 70 złotych netto do kwoty 202 złotych netto.

opinia biegłego sądowego P. C. – k. 182-190 akt

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie w zakresie, w jakim pozostawał bezsporny pomiędzy stronami, Sąd ustalił na podstawie oświadczeń stron.

Sąd uwzględnił wskazane powyżej dokumenty, w tym znajdujące się w aktach szkody, albowiem ich autentyczność i wiarygodność nie była przez strony kwestionowana, jak również Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności i mocy dowodowej. Pozostałe dokumenty nie miały znaczenia, gdyż nie wnosiły do sprawy nowych i istotnych dla jej rozstrzygnięcia okoliczności.

Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii spornych w niniejszej sprawie miała natomiast opinia biegłego sądowego w zakresie techniki i mechaniki motoryzacyjnej oraz ruchu drogowego P. C.. W ocenie Sądu opinia biegłego sądowego została sporządzona wedle tezy dowodowej wysnutej przez Sąd, nadto jest logiczna, zgodna z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy. Komunikatywność jej sformułowań pozwala na zrozumienie wyrażonych w niej ocen i poglądów, a także sposobu dochodzenia do wniosków końcowych, nie zawiera ona również wewnętrznych sprzeczności i wykluczających się wzajemnie wniosków. Jak zaś wynikało z opinii biegłego sądowego wysokość stawek za najem pojazdu zastępczego stosowanych w okresie likwidacji szkody występujących na rynku lokalnym adekwatnych dla pojazdu uszkodzonego (klasy C) zawierała się w przedziale od kwoty 70 złotych netto do kwoty 202 złotych netto.

Jakkolwiek z powyższej opinii wynikało, że stawka ustalona przez strony w umowie najmu w kwocie 180 złotych netto była stawką rynkową, niemniej jednak ostatecznie powyższa opinia nie stanowiła podstawy rozstrzygnięcia wobec uznania, że poszkodowany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. naruszył ciążący na nim obowiązek minimalizacji szkody, o czym szerzej w poniższej części uzasadnienia.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2023 roku Sąd oddalił wniosek powoda o zobowiązanie, jak w punkcie 3 pisma procesowego z datą w nagłówku „dnia 24 maja 2022 roku” (data prezentaty: 2022-05-26, k. 130-134 akt) i na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c. pominął dowód z umów o współpracy z pozwanym ubezpieczycielem mając na uwadze, że w odpowiedzi na zobowiązanie do wskazania podmiotów współpracujących z pozwanym w zakresie najmu pojazdu zastępczego i przedłożenia umów takiego najmu pozwany w piśmie procesowym z datą w nagłówku „dnia 30 sierpnia 2022 roku” (data prezentaty: 2022-09-02, k. 146-147 akt) oświadczył, że nie jest stroną tych umów, a z podmiotami tymi łączy go jedynie umowa ramowa, w której nie są określone szczegółowe warunki najmu.

W tym miejscu wskazać należy, że Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela pogląd wyrażony przez Sąd Okręgowy w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 08 grudnia 2016 roku (sygn. akt XX III Ga 2060/17), w którym wskazano, że nie jest wymagane, aby ubezpieczyciel złożył poszkodowanemu ofertę najmu w rozumieniu art. 66 k.c., to jest zawierającą wszystkie opisane w tym przepisie warunki. Wystarczające jest bowiem przedstawienie tylko podstawowych zasad najmu przez ubezpieczyciela, a nawet sama propozycja takiego najmu, po której poszkodowany powinien podjąć inicjatywę zmierzającą do ustalenia interesujących go warunków najmu i w oparciu o nie podjąć decyzję, czy korzysta z propozycji ubezpieczyciela, czy poszukuje pojazdu zastępczego na rynku będąc jednocześnie świadomym, że będzie zobowiązany do pokrycia kosztów wykraczających ponad te wynikające z propozycji ubezpieczyciela. Również wskazać należy, że dane przekazane w czasie rozmowy telefonicznej, czy mailowo także nie muszą wyczerpywać przesłanek, które pozwalałyby uznać je za ofertę w rozumieniu art. 66 k.c., wystarczające jest, że stanowią one informacje pozwalające poszkodowanemu powziąć wiedzę co do tego, że istnieje możliwość wypożyczenia pojazdu u ubezpieczyciela, czy od podmiotu z nim współpracującego, a także co do tego, jaka jest orientacyjna stawka najmu. Na podstawie bowiem tych informacji poszkodowany może uzyskać przekonanie, że w istocie stawka ta jest znacznie niższa od tej, którą ustalono w umowie najmu zawartej z powodem (tak Sąd Okręgowy w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 08 grudnia 2017 roku, sygn. akt VIII Ga 422/17). Tymczasem w niniejszej sprawie powód nie wykazał, aby poszkodowany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. po otrzymaniu informacji od ubezpieczyciela na temat najmu pojazdu zastępczego podjął jakiekolwiek czynności w kierunku ustalenia stawek za najem pojazdów zastępczych występujących na rynku. Podkreślić przy tym należy, że nie jest tak, że ubezpieczyciel sprawcy szkody zobowiązany jest do poniesienia wszystkich wydatków pozostających w związku ze szkodą, a tylko takich, które są celowe i ekonomicznie uzasadnione i nie zostały powiększone poprzez brak współdziałania poszkodowanego z ubezpieczycielem, o czym również szerzej w poniższej części uzasadnienia.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2023 roku Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c. pominął dowód z zeznań świadka P. K.. Sąd miał na uwadze, że zarządzeniem z dnia 13 września 2022 roku (k. 150 akt) i z dnia 21 października 2022 roku (k. 167 akt) zobowiązano pełnomocników stron do wskazania prawidłowego adresu świadka P. K., albowiem przesyłka zawierająca wezwanie na rozprawę skierowana na adres wskazany przez strony ((...)-(...) K., ulica (...) oraz (...)-(...) K., ulica (...)) została zwrócona jako niepodjęta w terminie z adnotacją doręczyciela „Błędne nazwisko. Pan pod tym adresem to M., obecnie przebywa za granicą”, przy czym w wykonaniu powyższego zobowiązania strony nie wskazały innego adresu świadka. Nadto z informacji przekazanych przez Policję wynikało, że świadek P. K. pod wskazanym adresem nie zamieszkuje od ponad dwóch lat i nie utrzymuje kontaktu z rodziną (k. 177 akt). W tej sytuacji przeprowadzenie dowodu z zeznań tego świadka nie było możliwe, brak bowiem było możliwości skutecznego wezwania świadka na rozprawę.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 1 280 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 22 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu – tytułem zapłaty pozostałej kwoty odszkodowania obejmującego zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku z uszkodzeniem pojazdu marki R. model M. o numerze rejestracyjnym (...) w dniu 21 marca 2018 roku.

Pozwany (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. – następca prawny (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. (ubezpieczyciela sprawcy szkody) wnosząc o oddalenie powództwa kwestionował żądanie pozwu w zakresie wysokości stawki najmu zarzucając jej brak rynkowości oraz naruszenie przez poszkodowanego obowiązku minimalizacji szkody. Pozwany wskazał, że poszkodowany podczas rozmowy w przedmiocie zgłoszenia szkody, jak też później drogą mailową został poinformowany o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela i akceptowanych stawkach za taki najem w razie wynajęcia pojazdu we własnym zakresie. W tej sytuacji poszkodowany miał możliwość wynajęcia pojazdu po niższej cenie, ale z oferty tej nie skorzystał, czym przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody, za co jednakże nie może odpowiadać ubezpieczyciel.

Zgodnie z treścią art. 822 § 1 i § 4 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest odpowiedzialność ubezpieczającego za szkody wyrządzone osobom trzecim. Jest to więc ubezpieczenie jego odpowiedzialności za wyrządzenie szkody opartej na zasadzie winy lub na zasadzie ryzyka. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej sięga tak daleko, jak odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego, a wysokość świadczeń ubezpieczyciela z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest determinowana wysokością zobowiązań odszkodowawczych ubezpieczającego. W związku z tym odpowiedzialność odszkodowawcza ubezpieczyciela jest taka, do jakiej zobowiązany byłby sprawca szkody, gdyby to od niego powód domagał się naprawienia szkody.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z których szkoda wynikła. W myśl § 2 niniejszego przepisu, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody nie wyrządzono. Przepis art. 361 § 2 k.c. statuuje zatem zasadę pełnego odszkodowania. Podstawową funkcją odszkodowania jest bowiem kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody. Jednocześnie naprawieniu podlega jedynie taka szkoda, która pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy. Wskazać przy tym należy, że korzystanie z rzeczy nie stanowi samoistnej wartości majątkowej i w każdym przypadku należy badać, czy pozbawienia możliwości korzystania z rzeczy wywołało uszczerbek majątkowy poszkodowanych.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, iż w majątku poszkodowanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. jako użytkownika pojazdu marki R. model M. o numerze rejestracyjnym (...) powstała szkoda majątkowa, której część stanowią koszty zasadnego najmu pojazdu zastępczego na czas związany z naprawą pojazdu uszkodzonego w wyniku kolizji z dnia 21 marca 2018 roku. Nie ma bowiem wątpliwości, że w sytuacji gdyby do kolizji de facto nie doszło, nie powstałyby dodatkowe koszty związane z najmem pojazdu zastępczego.

Odnosząc się do zarzutu pozwanego, że uwzględniona przez powoda stawka za najem pojazdu zastępczego jest zawyżona i nie występuje powszechnie na lokalnym rynku, to wskazać należy, że zarzut ten nie był zasadny. Jak bowiem wynikało z opinii biegłego sądowego wysokość stawek za najem pojazdu zastępczego stosowanych w okresie likwidacji szkody występujących na rynku lokalnym adekwatnych dla pojazdu uszkodzonego (klasy C) zawierała się w przedziale od kwoty 70 złotych netto do kwoty 202 złotych netto. Jakkolwiek jednak stawka ustalona przez strony w umowie najmu w kwocie 180 złotych netto była więc stawką rynkową, niemniej jednak ostatecznie powyższa opinia nie stanowiła podstawy rozstrzygnięcia wobec uznania, że poszkodowany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. naruszył ciążący na nim obowiązek minimalizacji szkody, o czym szerzej poniżej.

W niniejszej sprawie sporna była bowiem stawka za najem pojazdu zastępczego także m. in. w świetle zarzutu pozwanego w przedmiocie naruszenia przez poszkodowanego obowiązku minimalizacji szkody. Nie kwestionując bowiem swojej odpowiedzialności co do zasady ani też okresu najmu, pozwany zakwestionował przyjętą przez powoda dobową stawkę najmu pojazdu zastępczego zarzucając, że w toku postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel zaoferował poszkodowanemu zorganizowanie pojazdu zastępczego za jego pośrednictwem po niższej cenie niż pojazd wynajęty, z czego poszkodowany nie skorzystał.

Odnosząc się do kwestii naruszenia obowiązku minimalizacji szkody, to wskazać należy w pierwszej kolejności, że co do zasady poszkodowany ma prawo wyboru dowolnego podmiotu oferującego najem pojazdu zastępczego, o ile stawka najmu zastosowana przez ten podmiot mieści się w kategoriach cen rynkowych występujących na rynku lokalnym, a co – jak wynikało z opinii biegłego sądowego – miało miejsce w niniejszej sprawie.

Poszkodowany ma jednakże także, na podstawie art. 362 k.c. oraz art. 16 ust. 1 punkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 2277 ze zmianami), obowiązek minimalizacji szkody rozumiany jako zapobieżenie, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody. Jak nadto wskazał w uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 5/11) nie wszystkie koszty, a więc nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszenia jej rozmiarów podnosząc, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu, objęte są odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione, tj. usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami i potrzebami poszkodowanego, co wyraźnie podkreślił także Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 roku (sygn. akt III CZP 20/17).

W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy zmierzył się z problemem usystematyzowania dotychczasowej wykładni i praktyki orzekania w przedmiotowych sprawach wskazując, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane – bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego – w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu – we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów – skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu) zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te – w zakresie nadwyżki – będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego, czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem – w praktyce zwykle telefonicznego, czy mailowego – nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Tym samym obowiązek ten ciąży na poszkodowanym nawet, gdyby ubezpieczyciel sam nie przejawiał inicjatywy w tym zakresie. Nie ma to przy tym nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana.

W niniejszej sprawie bez wątpienia poprzednik prawny pozwanego – (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. (ówczesny ubezpieczyciel sprawcy szkody) zarówno w rozmowie telefonicznej, której przedmiotem było zgłoszenie spornej szkody, jak i następnie mailowo na wskazany przez przedstawiciela poszkodowanego (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w G. – P. K. adres poczty elektronicznej, przekazał informację o tym, że poszkodowanemu przysługuje na czas naprawy pojazd zastępczy i że w przypadku gdy pojazd ten zapewnia ubezpieczyciel, taki najem jest bezkosztowy dla poszkodowanego, natomiast w przypadku najmu pojazdu zastępczego we własnym zakresie ubezpieczyciel zastrzega sobie prawo do uznania celowych i ekonomicznie uzasadnionych kosztów najmu pojazdu zastępczego, tj. takich, jakie poniósłby organizując najem w jednej z wypożyczalni z nim współpracującej, z uwzględnieniem stawki w kwocie 100 złotych netto w przypadku najmu pojazdu klasy C, do której to klasy należał pojazd uszkodzony. Sąd zważył przy tym, że z ustalonego stanu faktycznego wynikało, że w odpowiedzi na powyższą informację P. K. wykazał zainteresowanie dopytując przedstawiciela ubezpieczyciela o możliwość wynajmu pojazdu typu diesel i jego podstawienie, po czym oświadczył, że prosi o kontakt z nim, albowiem na razie pojazd nie został jeszcze oddany do naprawy. Jednocześnie podkreślić należy, że to na poszkodowanym ciążył obowiązek minimalizacji rozmiarów szkody, a więc to on winien podjąć ku temu stosowne działania, a nie przerzucać na ubezpieczyciela obowiązki w tym zakresie. Pozwany ubezpieczyciel wykonał bowiem swoje zobowiązanie informując go o możliwości wynajęcia pojazdu za jego pośrednictwem i ewentualnych konsekwencjach najmu pojazdu zastępczego we własnym zakresie. Decyzja zaś w tym przedmiocie należała wyłącznie do poszkodowanego, wystarczające było bowiem przedstawienie tylko podstawowych zasad najmu przez ubezpieczyciela, a nawet sama propozycja takiego najmu, po której poszkodowany powinien podjąć inicjatywę zmierzającą do ustalenia interesujących go warunków najmu i w oparciu o nie podjąć decyzję, czy korzysta z propozycji ubezpieczyciela, czy poszukuje samochodu zastępczego na rynku będąc jednocześnie świadomym, że będzie zobowiązany do pokrycia kosztów wykraczających ponad te wynikające z propozycji ubezpieczyciela. Również wskazać należy, że dane przekazane w czasie rozmowy telefonicznej czy mailowo także nie muszą wyczerpywać przesłanek, które pozwalałyby uznać je za ofertę w rozumieniu art. 66 k.c., wystarczające jest, że stanowią one informacje pozwalające poszkodowanemu powziąć wiedzę co do tego, że istnieje możliwość wypożyczenia pojazdu u ubezpieczyciela, a także co do tego, jaka jest orientacyjna stawka najmu. Na podstawie bowiem tych informacji poszkodowany może uzyskać przekonanie, że w istocie stawka ta jest znacznie niższa od tej, którą ustalono w umowie najmu zawartej z powodem (tak Sąd Okręgowy w Szczecinie w wyroku z dnia 08 grudnia 2017 roku, sygn. akt VIII Ga 422/17).

Jednocześnie powód nie zdołał wykazać – na tę okoliczność nie zaoferował skutecznie jakiegokolwiek dowodu, w tym w szczególności z zeznań świadka P. K. (nie wskazał bowiem jego adresu tak, aby wezwanie świadka na rozprawę było możliwe) – że w sprawie zachodziły szczególne potrzeby po stronie poszkodowanego uzasadniające nieskorzystanie z propozycji pozwanego. Natomiast zachowanie poszkodowanego, który mając świadomość w powyższym zakresie, nie podejmuje żadnego działania, stanowi naruszenie obowiązku minimalizacji szkody, a więc niepowiększania jej rozmiarów i nie stanowi uzasadnienia dla bierności poszkodowanego okoliczność, że np. zakład naprawczy zapewniał go o bezgotówkowym rozliczeniu z ubezpieczycielem, nie oznacza to bowiem w żadnej mierze bezpłatności. Powyższe zaś w ocenie Sądu przesądza jednoznacznie o naruszeniu przez poszkodowanego obowiązku minimalizacji szkody i powoduje, że wynajęcie pojazdu od powoda przy zastosowaniu wyższej stawki nie może zostać uznane za zasadne. W sytuacji bowiem, gdy poszkodowany nie interesował się propozycją zakładu ubezpieczeń dotyczącą wynajęcia pojazdu zastępczego we wskazanych wypożyczalniach albo w innych, ale za wskazaną przez ubezpieczyciela kwotę (okoliczności tej powód nie wykazał), a następnie wynajął – i to dopiero ponad tydzień później, a zatem zapewne nie działając już pod presją czasu, czy zdenerwowania zaistniałym zdarzeniem, pojazd za kwotę znacznie wyższą, to takie zachowanie poszkodowanego ocenić należy jako przyczynienie się do zwiększenia szkody.

Jeżeli ubezpieczyciel zawiadomił poszkodowanego o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za jego pośrednictwem i to jeszcze przed wynajęciem przez niego pojazdu od powoda, a więc w sytuacji, gdy poszkodowany taką informację otrzymał nie mając jeszcze zawartej umowy najmu pojazdu zastępczego – tak, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie – zachowanie poszkodowanego polegające na zaniechaniu współdziałania z pozwanym w likwidacji szkody w postaci co najmniej podjęcia próby ustalenia szczegółów i dokładnych warunków najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela, uznać należy za nieprawidłowe i przyczyniające się do powstania szkody. Dopiero ewentualnie po uzyskaniu informacji warunkach najmu oferowanego przez pozwanego, gdyby warunki te poszkodowanemu nie odpowiadałyby, mógłby on w ocenie Sądu, bez narażenia się na zarzut naruszenia obowiązku minimalizacji szkody, rozpocząć poszukiwania podmiotu oferującego najem na zasadach w pełni go satysfakcjonujących. Okoliczności jednakże istniejących po stronie poszkodowanego, a uzasadniających nieskorzystanie z propozycji ubezpieczyciela – przy zachowaniu z jego strony minimum staranności we współdziałaniu z ubezpieczycielem w postaci zainteresowania się jego propozycją – powód reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika nie wykazał i na tę okoliczność nie zawnioskował skutecznie jakichkolwiek dowodów, a to jego w tym zakresie po myśli art. 6 k.c. obciążał ciężar dowodu.

W tej sytuacji roszczenie powoda o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego ustalonych według stawek wynikających z umowy zawartej z poszkodowanego w zakresie przekraczającym koszty najmu pojazdu zastępczego uznane przez pozwanego, nie zasługuje na uwzględnienie. Sam najem pojazdu zastępczego pozostawał przy tym oczywiście w związku przyczynowym z uszkodzeniem pojazdu poszkodowanego, jednakże poszkodowany swoim zachowaniem, tj. zaniechaniem jakiejkolwiek inicjatywy w celu choćby sprawdzenia warunków najmu oferowanego przez ubezpieczyciela, przyczynił się do powiększenia szkody wynikającej z tego zdarzenia w zakresie dochodzonym niniejszym pozwem.

W konsekwencji mając powyższe na uwadze należało uznać, iż powód nie zdołał wykazać, ażeby pozwany (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zobowiązany był do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego ponad uznaną przez ubezpieczyciela kwotę 1 600 złotych (stanowiącą iloczyn 16 dni okresu najmu pojazdu zastępczego – okres nie był sporny oraz stawki w kwocie 100 złotych netto), stąd też na podstawie art. 822 § 1 i § 4 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zw. z art. 362 k.c. w zw. z art. 16 ust. 1 punkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 2277 ze zmianami) w zw. z art. 659 k.c. w zw. z art. 6 k.c. stosowanych a contrario, Sąd powództwo w całości oddalił.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie drugim wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i zasądził od powoda jako strony przegrywającej niniejszą sprawę na rzecz pozwanego jako strony wygrywającej kwotę 287 złotych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, na którą składały się kwoty: 270 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (na podstawie § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 roku, poz. 265) oraz 17 złotych tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Na wskazanej w powyższej części uzasadnienia podstawie prawnej w punkcie trzecim wyroku Sąd obciążył powoda pozostałymi kosztami procesu (w tym uiszczonymi z zaliczki powoda na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego) uznając je za uiszczone.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

SSR Justyna Supińska

Gdynia, dnia 11 maja 2023 roku