Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2022 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2022 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa H. M. i W. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w G.

o nakazanie i zapłatę

I.  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. na rzecz powodów H. M. i W. M. kwotę 47.480,32 zł (czterdzieści siedem tysięcy czterysta osiemdziesiąt złotych trzydzieści dwa grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 26.668,02 zł za okres od dnia 19 lipca 2016 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 11.723,92 zł za okres od dnia 26 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 9.088,38 zł za okres od dnia 7 października 2022 r. do dnia zapłaty,

z tym zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia na rzecz jednego z powodów zwalnia pozwaną w stosunku do drugiego;

I.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

I.  rozstrzyga, że powodowie ponoszą koszty procesu w 32%, zaś pozwana w 68%, pozostawiając szczegółowe wyliczenie Referendarzowi Sądowemu.

Sygn. akt I C 783/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 listopada 2022 roku (w zakresie pkt I. i III.)

(podstawa faktyczna i ��danie pozwu)

1. Powodowie H. M. i W. M. wyst�pili przeciwko E. � Operator Sp�ce Akcyjnej z siedzib� w G.�sku o nakazanie pozwanej przywr�cenia stanu zgodnego z prawem i zaprzestania dalszych narusze� poprzez usuni�cie napowietrznej sieci elektroenergetycznej przeprowadzonej nad nieruchomo�ci� powod�w po�o�on� w G. przy ul. �niwnej 15a, stanowi�cej dzia�k� nr 157/51 o powierzchni 1024 m2, wpisanej do ksi�gi wieczystej nr (...), a tak�e o zap�at� solidarnie na ich rzecz kwoty 50.000 z� wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia dor�czenia pozwanej pozwu do dnia zap�aty.

2. W uzasadnieniu pozwu powodowie podnie�li, �e nabyli w�asno�� ww. nieruchomo�ci na podstawie umowy sprzeda�y z dnia 4 maja 2005 r. W dniu nabycia znajdowa�y si� na niej urz�dzenia napowietrznej sieci elektroenergetycznej zbudowanej na drewnianych s�upach przechodz�cych przez ca�� szeroko�� ich dzia�ki. Na podstawie decyzji Prezydenta Miasta G. z dnia 19 kwietnia 2006 r. wybudowali na ww. nieruchomo�ci jednorodzinny budynek mieszkalny wraz z infrastruktur� techniczn�. Przed rozpocz�ciem inwestycji prowadzili z pozwan� rozmowy dotycz�ce usuni�cia ww. linii, w trakcie kt�rych pozwana przyzna�a, �e istnieje mo�liwo�� jej przesuni�cia, lecz koszty przebudowy b�d� obci��a�y powod�w. W trakcie korespondencji pozwana zaproponowa�a ustanowienie s�u�ebno�ci przesy�u, przyznaj�c, �e urz�dzenia przesy�owe stanowi� jej w�asno��, a tak�e, �e korzysta z nieruchomo�ci powod�w bez podstawy prawnej. Zdaniem powod�w, ��danie ustanowienia s�u�ebno�ci jest nieuzasadnione. Powodowie domagaj� si� zap�aty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwan� z ich nieruchomo�ci za okres poprzedzaj�cy 10 lat wniesienie pozwu na podstawie art. 224 � 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. i art. 230 k.c.

(pozew, k. 2-7)

(odpowied � na pozew)

3. Pozwana wnios�a o oddalenie pow�dztwa w ca�o�ci. Zdaniem pozwanej sp�ki posadowienie urz�dze� na nieruchomo�ci powod�w nast�pi�o w dobrej wierze, bez sprzeciwu �wczesnych w�a�cicieli, a zatem na podstawie zgody per facta concludentia. Pozwana zakwestionowa�a obszar i zakres wskazany w pozwie jako zaj�ty pod urz�dzenia przesy�owe. Nadto, podni�s�, �e posadowienie ww. urz�dze� nast�pi�o na podstawie przepis�w ustawy z dnia 28 czerwca 1958 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli oraz dekretu z dnia 30 czerwca 1950 r. o obowi�zku �wiadcze� w naturze na niekt�re cele publiczne, a zatem nie stanowi�o naruszenia prawa w�asno�ci. J.�nie, budowa ww. urz�dze� s�u�y celowi publicznemu w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomo�ciami, a ich usuni�cie by�oby sprzeczne z ochron� praw i wolno�ci konsument�w, a tak�e sprzeczne z zasadami wsp�ycia spo�ecznego. Pozwana zwr�ci�a r�wnie� uwag� na �wiadomo�� powod�w co do faktu zlokalizowania infrastruktury energetycznej na powierzchni nabywanych przez nich dzia�ek.

(odpowied� na pozew, k. 52-57)

4. W toku post�powania powodowie rozszerzyli pow�dztwo o kwot� 20.812,30 z� wraz z odsetkami ustawowymi za op�nienie tytu�em wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomo�ci bez podstawy prawnej w okresie od 12 kwietnia 2016 r. do 31 grudnia 2021 roku.

(pismo procesowe powod�w z dnia 20 grudnia 2021r., k. 430-432, pismo procesowe powod�w z dnia 18 lipca 2022r., k. 516-518)

S�d ustali� nast�puj�cy stan faktyczny:

5. Powodowie H. M. i W. M. s� w�a�cicielami, na prawach wsp�lno�ci ustawowej maj�tkowej ma��e�skiej, nieruchomo�ci gruntowej stanowi�cej dzia�k� nr 157/51, po�o�onej w G. przy ul. �niwnej 15A, dla kt�rej S�d Rejonowy w G. prowadzi ksi�g� wieczyst� nr (...). P.� nieruchomo�� powodowie nabyli na podstawie umowy sprzeda�y zawartej w dniu 4 maja 2005r. (rep. A 539/2005, notariusz M. J.).

(dow�d: wydruk aktualnej tre�ci ksi�gi wieczystej nr (...) k. 11-21)

6. W poprzek nieruchomo�ci powod�w, od granicy wschodniej do zachodniej, na cz�ci rekreacyjnej dzia�ki przebiega�a napowietrzna sie� elektroenergetyczna niskiego napi�cia (nn) o napi�ciu znamionowym 0,4 kV. Na dzia�ce posadowiony by� jeden s�up drewniany (przelotowy) o wysoko�ci oko�o 4 m. Przedmiotowa linia napowietrzna wykonana by�a czterema przewodami nieizolowanymi typu AL (linki aluminiowe) w uk�adzie naprzemianleg�ym. Przewody elektroenergetyczne linii napowietrznej przebiega�y w odleg�o�ci oko�o 3,5 m od najdalej wysuni�tej �ciany budynku mieszkalnego. Wysoko�� zawieszenia dolnego przewodu roboczego na s�upie wynosi�a oko�o 6 m. Na s�upie osadzone by�y cztery trzony hakowe z izolatorami. Przedmiotowa sie� ko�czy�a si� na nast�pnym s�upie rozkracznym (naro�nym) posadowionym na dzia�ce s�siedniej i na tym odcinku nie zasila�a �adnego odbiorcy.

(dow�d: przes�uchanie pow�dki H. M., p�yta CD k. 97, opinia bieg�ego s�dowego z zakresu energetyki R. K., k. 239-255)

7. W�a�cicielem posadowionych na nieruchomo�ci powod�w urz�dze� elektroenergetycznych by�a pozwana E. � Operator Sp�ka Akcyjna z siedzib� w G.�sku.

(fakt bezsporny)

8. Obszar eksploatacyjny niezb�dny do korzystania z elektroenergetycznej linii napowietrznej stanowi� pas terenu o szeroko�ci 4 m wzd�u� linii.

(dow�d: opinia bieg�ego s�dowego z zakresu energetyki R. K., k. 239-255 wraz z pisemn� opini� uzupe�niaj�c�, k. 284-289)

9. Przed nabyciem w�asno�ci przedmiotowej nieruchomo�ci powodowie prowadzili z pozwan� sp�k� korespondencj� dotycz�c� mo�liwo�ci usuni�cia przedmiotowej infrastruktury elektroenergetycznej. Pismem z dnia 29 lipca 2004 r. pozwana poinformowa�a pow�dk�, i� istnieje mo�liwo�� przebudowy istniej�cej linii napowietrznej 0,4 kV i wybudowania w jej miejsce linii kablowej, jednak koszty zwi�zane z przebudow� winni pokry� powodowie. W�a�ciciele nieruchomo�ci nie skorzystali z takiej mo�liwo�ci.

(dow�d: pismo pozwanej z dnia 29 lipca 2004r., k. 23, pismo z dnia 22 pa�dziernika 2005r. k. 22)

10. Na przedmiotowej nieruchomo�ci powodowie wybudowali dom jednorodzinny. Budynek ten zosta� przy��czony do sieci elektroenergetycznej pozwanej za pomoc� przy��cza kablowego przebiegaj�cego pod ziemi�.

(dow�d: przes�uchanie pow�dki H. M., p�yta CD k. 97, decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego i pozwoleniu na budow� z dnia 19 kwietnia 2006 r., k. 24-26, porozumienie, k. 27, faktury VAT, k. 28-29, mapa pomiaru powykonawczego, k. 34-37v)

11. W grudniu 2021 roku pozwana usun�a napowietrzn� sie� energetyczn� przebiegaj�c� przez nieruchomo�� powod�w, natomiast w kwietniu 2022 r. usun�� r�wnie� s�up.

(fakt uznany za przyznany)

12. Wynagrodzenie z tytu�u bezumownego korzystania z cz�ci nieruchomo�ci powod�w w postaci pasa gruntu o szeroko�ci 4 m wzd�u� napowietrznej linii elektroenergetycznej za ca�y okres obj�ty ��daniem pozwu wynosi 47.480,32 z�, przy czym za okres od 11 kwietnia 2006 r. do 11 kwietnia 2016 r. � 26.668,02 z�, za� za okres od 12 kwietnia 2016 r. do 31 grudnia 2021 r. � 20.812,30 z�.

(dow�d: pisemna opinia bieg�ej s�dowej do spraw szacowania nieruchomo�ci Ma�gorzaty S. k. 117-170 wraz z pisemn� opini� uzupe�niaj�c� k. 410-412 i 476-492)

S�d zwa�y�, co nast�puje:

13. P.�szy stan faktyczny S�d ustali� na podstawie dowod�w z dokument�w, dowodu z zezna� �wiadka �ukasza L., dowodu z przes�uchania pow�dki, a tak�e dowod�w z opinii bieg�ego s�dowego z zakresu energetyki oraz bieg�ego z zakresu szacowania nieruchomo�ci.

(ocena dowod �w)

14. Oceniaj�c zgromadzony w niniejszej sprawie materia� dowodowy S�d nie dopatrzy� si� �adnych podstaw do kwestionowania wiarygodno�ci i mocy dowodowej dokument�w przed�o�onych przez strony. P.�li� bowiem nale�y, i� dokumenty w postaci odpisu z ksi�gi wieczystej, czy decyzji o pozwoleniu na budow� maj� charakter dokument�w urz�dowych i w zwi�zku z tym korzystaj� one z domniemania autentyczno�ci i zgodno�ci z prawd� wyra�onych w nich o�wiadcze�, kt�rych w toku niniejszego post�powania �adna ze stron nie pr�bowa�a wzruszy� w trybie art. 252 k.p.c. P.�e dokumenty maj�ce charakter dokument�w prywatnych (korespondencja stron) r�wnie� nie by�y kwestionowane przez strony, za� ich autentyczno�� i wiarygodno�� nie budzi �adnych w�tpliwo�ci S�du.

15. Brak by�o r�wnie� podstaw do kwestionowania zezna� �wiadka �ukasza L. oraz pow�dki H. M.. W ocenie S�du zeznania wymienionych os�b by�y szczere, wewn�trznie sp�jne i logiczne, a nadto nie by�y kwestionowane przez �adn� ze stron. Z.�y� nale�y, i� o wiarygodno�ci zezna� �wiadka odno�nie mo�liwo�ci usuni�cia zlokalizowanej na nieruchomo�ci powod�w infrastruktury energoelektrycznej �wiadczy to, �e zosta�a ona faktycznie usuni�ta przez pozwan� sp�k� w grudniu 2021 roku. Z kolei, zeznania pow�dki odno�nie przebiegu napowietrznej sieci elektroenergetycznej i zlokalizowania urz�dze� infrastrukturalnych koreluj� z tre�ci� opinii bieg�ego s�dowego z zakresu energetyki. Fakt prowadzonych przez strony rozm�w odno�nie usuni�cia spornych urz�dze� z dzia�ki nr 157/51 potwierdzaj� natomiast z�o�one do akt sprawy dokumenty.

16. Po uzupe�nieniu za w pe�ni wiarygodny i przydatny do rozstrzygni�cia niniejszego sporu dow�d nale�a�o uzna� opini� bieg�ego z dziedziny energetyki R. K.. Zdaniem S�du, opinia ta zosta�a sporz�dzona rzetelnie i fachowo, jest napisana w spos�b jasny, zrozumia�y, co pozwala S�dowi na prze�ledzenie toku my�lowego bieg�ego. Przedstawione przez bieg�ego wnioski w zakresie powierzchni gruntu niezb�dnej do korzystania przez pozwane przedsi�biorstwo energetyczne z linii elektroenergetycznej przebiegaj�cej przez nieruchomo�� powod�w s� kategoryczne, dobrze uzasadnione, a tak�e nie budz� w�tpliwo�ci S�du w �wietle zasad logicznego rozumowania oraz do�wiadczenia �yciowego, co czyni j� w pe�ni przydatnym �rodkiem dowodowym do rozstrzygni�cia sprawy. Nadto, w opinii uzupe�niaj�cej bieg�y rzeczowo odni�s� si� do zarzut�w zg�oszonych przez stron� powodow�, logicznie uzasadniaj�c swoje stanowisko. Z.�y� nale�y, i� strona powodowa zakwestionowa�a pocz�tkowy wniosek bieg�ego, �e obszar eksploatacyjny niezb�dny do korzystania ze spornej linii stanowi pas gruntu o szeroko�ci jedynie 1 m wzd�u� linii. Powodowie zwr�cili uwag� na wewn�trzn� sprzeczno�� pierwotnej opinii, w kt�rej bieg�y stwierdzi�, �e wok� s�upa nale�y pozostawi� teren niezalesiony w odleg�o�ci 4 m od obrysu trzonu s�upa, a wycink� drzew dokonuje si� w pasach o szeroko�ci 4,4 � 6,4 m. Nadto, powodowie zakwestionowali uzasadnienie bieg�ego przyj�cia tak w�skiego obszaru eksploatacyjnego niezb�dnego do korzystania z przedmiotowej infrastruktury tym, �e nie ma mo�liwo�ci dojazdu do linii, gdy� nieruchomo�� jest zabudowana i ogrodzona. O.�c si� do powy�szych zarzut�w, bieg�y wyja�ni�, �e czynno�ci eksploatacyjne w postaci obs�ugi, ogl�dzin, przegl�d�w, konserwacji, remont�w czy usuwania awarii wykonywane s� g��wnie przy s�upie i na s�upie. W przypadku wymiany s�upa konieczne by�oby u�ycie sprz�tu ci�kiego (d�wig, koparka), co wymaga�oby wjazdu na teren nieruchomo�ci. U.�liwienie dojazdu do s�upa powodowa�oby, �e wykonywanie czynno�ci eksploatacyjnych by�yby znacznie dogodniejsze. W takim przypadku, uwzgl�dniaj�c konieczno�� dojazdu do s�upa, obszar eksploatacyjny niezb�dny do korzystania ze spornej linii elektroenergetycznej stanowi�by pas gruntu o szeroko�ci 4 m wzd�u� linii. W ocenie S�du wyja�nienia bieg�ego zawarte w opinii uzupe�niaj�ce s� przekonuj�ce i logiczne. Trudno bowiem wyobrazi� sobie wymian� s�upa linii energetycznej bez mo�liwo�ci u�ycia ci�kiego sprz�tu.

17. Ponadto, ustalenia faktyczne w sprawie S�d opar� na dowodzie z opinii bieg�ej s�dowej z zakresu szacowania nieruchomo�ci Ma�gorzaty S. w wersji uwzgl�dniaj�cej szeroko�� pasa gruntu stanowi�cego obszar eksploatacyjny niezb�dny do korzystania ze spornej elektroenergetycznej linii napowietrznej. Obie opinie uzupe�niaj�ce s� jasne, kategoryczne i ca�kowicie przekonuj�ce dla S�du. Przyj�ta przez bieg�� metodologia ustalenia wysoko�ci wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z cz�ci gruntu zaj�tego na potrzeby sieci elektroenergetycznej nie budzi zastrze�e� w �wietle przepis�w ustawy o gospodarce nieruchomo�ciami, jak te� w �wietle zasad logicznego rozumowania, wiedzy powszechnej oraz zasad do�wiadczenia �yciowego. P.�li� tak�e nale�y, i� �adna ze stron nie wnios�a merytorycznych zarzut�w do opinii uzupe�niaj�cych z dnia 30 wrze�nia 2021 roku i 24 czerwca 2022 roku.

18. Maj�c na wzgl�dzie, �e opinia bieg�ej z zakresu szacowania nieruchomo�ci jest kompletna na podstawie art 2352 �1 pkt 2 i 5 k.p.c. i art. 286 k.p.c. S�d oddali� wniosek powod�w i pomin�� dow�d z opinii innego bieg�ego z zakresu szacowania czynsz�w.

(rozstrzygni �cie i podstawa prawna ��dania)

19. P.�dztwo zas�ugiwa�o na cz�ciowe uwzgl�dnienie.

20. Jak wskazuje si� w judykaturze w�adztwo przedsi�biorstwa eksploatuj�cego urz�dzenia dostarczaj�ce lub przekazuj�ce energi� elektryczn� (gazow�) odpowiada faktycznemu w�adztwu wynikaj�cemu z prawa s�u�ebno�ci, co pozwala uzna� je za posiadacza s�u�ebno�ci, do kt�rego na podstawie art. 352 � 2 k.c. stosuje si� przepisy o posiadaniu rzeczy, w tym art. 224 �2 - 225 k.c.

21. Wy��cznym �r�d�em i przyczyn� roszcze� wynikaj�cych z art. 224-225 k.c. jest jedynie samoistne posiadanie cudzej rzeczy, kt�re nie jest to�same tylko z pozbawieniem w�a�ciciela wszystkich element�w faktycznego w�adztwa nad rzecz�, ale mo�e tak�e polega� na takim korzystaniu z rzeczy przez niew�a�ciciela, kt�re narusza prawo w�asno�ci w inny spos�b, ani�eli pozbawiaj�c w�a�ciciela faktycznego w�adztwa. Jak natomiast zauwa�y� S�d N.�szy w wyroku z dnia 11 maja 2005 r., III CK 556/04, LEX nr 221731, skoro do posiadania s�u�ebno�ci stosuje si� odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy (art. 352 � 2 k.c.), to mo�liwo�� zastosowania przepis�w art. 224 � 2 i 225 k.c. nie jest wy��czona. Bezspornym w niniejszej sprawie by�o, i� urz�dzenia przesy�owe posadowione na dzia�ce stanowi�cej w�asno�� powod�w w okresie obj�tym ��daniem pozwu nale�� do pozwanego przedsi�biorcy przesy�owego i w�adztwo pozwanej odpowiada w�adztwu wynikaj�cemu z prawa s�u�ebno�ci (art. 3051 k.c.), albowiem zasadza�o si� ono na korzystaniu z nieruchomo�ci powod�w w zwi�zku z eksploatacj� i konserwacj� urz�dze� energetycznych. Pozwana winna by� zatem uznany za posiadacza s�u�ebno�ci, co z kolei uzasadnia zastosowanie przepis�w art. 224 � 2 k.c. oraz art. 225 k.c.

22. W zwi�zku z powy�szym podstaw� prawn� pow�dztwa stanowi�y przepisy art. 224 k.c. i art. 225 k.c. Stosownie do tre�ci art. 224 k.c. samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowi�zany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zu�ycie, ani za jej pogorszenie lub utrat�. Nabywa w�asno�� po�ytk�w naturalnych, kt�re zosta�y od rzeczy od��czone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane po�ytki cywilne, je�eli sta�y si� w tym czasie wymagalne. Jednak�e od chwili, w kt�rej samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedzia� si� o wytoczeniu przeciwko niemu pow�dztwa o wydanie rzeczy, jest on obowi�zany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zu�ycie, pogorszenie lub utrat�, chyba ze pogorszenie lub utrata nast�pi�a bez jego winy. O.�zany jest tak�e zwr�ci� pobrane od powy�szej chwili po�ytki, kt�rych nie zu�y�, jak r�wnie� ui�ci� warto�� tych, kt�re zu�y�. Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 225 k.c. obowi�zki samoistnego posiadacza w z�ej wierze wzgl�dem w�a�ciciela s� takie same jak obowi�zki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, gdy dowiedzia� si� o wytoczeniu przeciwko niemu pow�dztwa.

(sprawowanie w �adztwa nad nieruchomo�ci� w z�ej wierze)

23. K.� sporn� pomi�dzy stronami pozostawa�o, czy pozwana by�a posiadaczem w dobrej czy w z�ej wierze. Pozwane przedsi�biorstwo energetyczne wywodzi�o, �e posadowienie spornych urz�dze� energetycznych na nieruchomo�ci powod�w nast�pi�o w dobrej wierze, bez sprzeciwu �wczesnych w�a�cicieli, a zatem na podstawie zgody wyra�onej per facta concludentia.

24. D.�c ustale� faktycznych w zakresie dobrej b�d� z�ej wiary pozwanej nale�y pami�ta� o wynikaj�cym z tre�ci art. 7 k.c. domniemaniu dobrej wiary. Z tego� wzgl�du, powodowie, kt�rzy wywodzili swoje roszczenie ze z�ej wiary pozwanej, obowi�zani byli obali� domniemanie dobrej wiary. Zgodnie bowiem z wyrokiem S�du N.�szego z dnia 5 listopada 201 0r., I CSK 3/10, nr LEX 786547 domniemanie istnienia dobrej wiary wywo�uj�ce okre�lone skutki w zakresie roszcze� w�a�ciciela przeciwko posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy jest wzruszalne, ale ci�ar jego obalenia spoczywa na dochodz�cym roszczenia, kt�ry z przypisania z�ej wiary pozwanej wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne.

25. P.�cie dobrej wiary trafnie zdefiniowa� S�d N.�szy w postanowieniu z dnia 13 sierpnia 2008 r. I CSK 33/08, LEX 510964, wskazuj�c, i� dobra wiara polega na b��dnym, ale w danych okoliczno�ciach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomo�ci, �e przys�uguje mu wykonywane przez niego prawo.

26. Jak wskaza� S�d N.�szy w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 maja 2010 r., II CSK 626/09, za dzia�aj�ce w dobrej wierze uznane mo�e by� przedsi�biorstwo energetyczne, b�d�ce posiadaczem s�u�ebno�ci, kt�re pozostaje w b��dnym, ale usprawiedliwionym konkretnymi okoliczno�ciami prze�wiadczeniu o przys�uguj�cym mu prawie do korzystania z cudzej nieruchomo�ci. Stan taki obejmowa� musi ca�y okres eksploatacji urz�dze�, nawet po zmianie w�a�ciciela nieruchomo�ci, zaistnia�ej po uchyleniu zasady jednolitej w�asno�ci pa�stwowej (art. 128 k.c.). Do wy��czenia dobrej wiary mo�e doj�� przez ujawnienie si� takich okoliczno�ci, kt�re u przeci�tnego cz�owieka powinny wzbudzi� powa�ne w�tpliwo�ci, �e nie przys�uguje mu prawo do korzystania z rzeczy w dotychczasowym zakresie, co wywo�uje konsekwencje w zakresie roszcze� uzupe�niaj�cych, przewidziane art. 224 �2 k.c. Posiadacz s�u�ebno�ci, kt�ry nie posiada uprawnienia do ingerowania w sfer� cudzej w�asno�ci nieruchomo�ci dla bie��cego utrzymania zainstalowanych na niej urz�dze� dzia�a w z�ej wierze, co powoduje konsekwencje przewidziane art. 225 k.c. Odnosi si� to r�wnie� do posiadacza, kt�ry nie rozwi�za� kwestii korzystania z nieruchomo�ci w drodze administracyjnej lub czynno�ci prawnej. W odniesieniu do przedsi�biorcy prowadz�cego dzia�alno�� gospodarcz�, z kt�r� ��czy� nale�y profesjonalizm, tak�e w zakresie udzia�u w obrocie prawnym, wymagania zwi�zane z wiedz� co do stanu prawnego nieruchomo�ci, na kt�rych zainstalowane s� urz�dzenia nale��ce do jego przedsi�biorstwa, ocenia� nale�y wed�ug kryteri�w starannego dzia�ania (LEX nr 585769).

27. W ocenie S�du w niniejszej sprawie strona powodowa sprosta�a spoczywaj�cemu na niej ci�arowi dowodu i wykaza�a, �e w spornym okresie, tj. od dnia 11 kwietnia 2006 r. do 31 grudnia 2021 r. pozwana pozostawa�a w z�ej wierze. Z przed�o�onej korespondencji stron wynika, �e pozwana mia�a �wiadomo��, �e nie przys�uguje jej �aden tytu� prawny do korzystania z urz�dze� przesy�owych posadowionych na nieruchomo�ci powod�w. Pozwana nie wykaza�a, aby jej w�adztwo znajdowa�o swoj� podstaw� prawn� w decyzji administracyjnej rodz�cej uprawnienie do korzystania z przedmiotowej nieruchomo�ci w zakresie niezb�dnym do eksploatacji i konwersacji urz�dze� przesy�owych. Brak sprzeciwu w�a�cicieli nieruchomo�ci w chwili posadowienia urz�dze� nie mo�e przes�dza� o braku z�ej wiary po stronie pozwanej.

28. Od 2004 r. powodowie zwracali si� do pozwanej o usuni�cie posadowionych na nieruchomo�ci urz�dze� energetycznych. Nadto, pozwana nie zdo�a�a wykaza�, �e obj�cie spornej nieruchomo�ci w posiadanie nast�pi�o w oparciu o zgod� �wczesnego w�a�ciciela. Z.�y� przy tym nale�y, i� zgodnie z przepisem art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o ksi�gach wieczystych i hipotece ksi�gi wieczyste s� jawne. Nie mo�na zas�ania� si� nieznajomo�ci� wpis�w w ksi�dze wieczystej ani wniosk�w, o kt�rych uczyniono w niej wzmiank�. Bez w�tpienia pozwana mog�a zatem zweryfikowa� stan prawny nieruchomo�ci, na kt�rej zosta�y usytuowane elementy infrastruktury z kt�rych korzysta� i kwesti� t� odpowiednio uregulowa� np. w drodze czynno�ci prawnej.

29. Z zezna� pow�dki wynika�o, �e pozwana proponowa�a ustanowienie s�u�ebno�ci przesy�u, a wi�c musia�a zdawa� sobie spraw�, �e jego w�adztwo odpowiadaj�ce posiadaniu s�u�ebno�ci nie ma podstawy prawnej. W toku niniejszej sprawy pozwana podnios�a, �e wybudowanie spornej sieci energetycznej nast�pi�o na podstawie przepis�w ustawy z dnia 28 czerwca 1958 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli oraz dekretu z dnia 30 czerwca 1950r. o obowi�zku �wiadcze� w naturze na niekt�re cele publiczne.

30. Jak wskazuje si� w orzecznictwie w celu przypisania zak�adowi przesy�owemu, czy te� jeszcze jego poprzednikowi prawnemu istnienia dobrej wiatry nie jest wystarczaj�cym powo�anie si� na przekonanie posiadacza i jego poprzednika prawnego - na stan prawny obowi�zuj�cy w dacie wznoszenia przedmiotowych linii przesy�owych, to jest art. 4 ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli, je�li brak dowod�w, i� w tym trybie dosz�o do wzniesienia przedmiotowych linii, w szczeg�lno�ci � zarz�dzenia przewodnicz�cego rady narodowej, o jakim mowa w art. 1 ustawy, z kt�rego wynika�o, �e ten teren obj�ty jest powszechn� elektryfikacj�, oraz �e wniesienie linii nast�puje w tym w�a�nie trybie (

vide: wyrok S�du Apelacyjnego w G.�sku z dnia 2 stycznia 2020 r., I ACa 673/19, Legalis nr 2727862). Twierdzenia pozwanej w zakresie podstawy prawnej na jakiej zosta�a wybudowana przedmiotowa sie� energetyczna pozosta�y ca�kowicie go�os�owne, nie przed�o�ono na t� okoliczno�� �adnych dowod�w. Pozwana sp�ka nie wykaza�a, aby jej poprzednik wszed� w posiadanie nieruchomo�ci obecnie nale��cej do powod�w, na podstawie decyzji trwale i nieodp�atnie ograniczaj�cej ka�doczesnemu w�a�cicielowi korzystanie z nieruchomo�ci, b�d� na podstawie zgody w�a�cicieli dzia�ki. W zwi�zku z tym nale�a�o uzna�, �e pozwane przedsi�biorstwo przesy�owe, kt�re nie legitymowa�o si� � w okresie obj�tym ��daniem pozwu � uprawnieniem do ingerowania w sfer� cudzej w�asno�ci dla bie��cego utrzymania urz�dze� przesy�owych, korzysta�o z nieruchomo�ci w z�ej wierze, a tym samym zobowi�zane jest, na wskazanej powy�ej podstawie, do �wiadczenia wynagrodzenia.

(zakres posiadania s �u�ebno�ci przesy�u)

31. W dalszej kolejno�ci nale�a�o ustali� powierzchni� zaj�tego przez pozwane przedsi�biorstwo energetyczne pasa gruntu, co r�wnie� zosta�o przez nie zakwestionowane. Jak wskazuje si� w orzecznictwie na kanwie spraw o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomo�ci, ustalenia wymaga zar�wno to, w jaki spos�b, ale te� z jakiej powierzchni nieruchomo�ci korzysta� podmiot, kt�ry wkroczy� w uprawnienia w�a�ciciela. Przy ocenie, czy korzystanie z nieruchomo�ci odpowiada tre�ci s�u�ebno�ci gruntowej, nale�y ustali� faktyczny zakres korzystania z gruntu oraz czy odbywa si� ono w takim zakresie i w taki spos�b, w jaki czyni�aby to osoba, kt�rej przys�uguje s�u�ebno�� (vide: wyrok S�du Apelacyjnego w G.�sku z dnia 30 stycznia 2018 roku, I ACa 3/17, L.).

32. W przypadku elektroenergetycznych linii napowietrznych, tak samo jak innych urz�dze� elektroenergetycznych nie ma wytycznych, kt�re wskazywa�yby zasady ustalania obszar�w niezb�dnych do korzystania z takich linii. W ka�dej sytuacji rodzaj, budowa lub usytuowanie urz�dze� lub sieci elektroenergetycznych na nieruchomo�ci jest inna. R�na jest r�wnie� mo�liwo�� doj�cia lub dojazdu pojazdami i sprz�tem, mi�dzy innymi ze wzgl�du na ukszta�towanie terenu albo zagospodarowanie nieruchomo�ci. Dlatego w ka�dym przypadku obszar niezb�dny do korzystania z urz�dze� lub sieci elektroenergetycznych posadowionych na nieruchomo�ci powinien by� ustalany indywidualnie dla danej linii przebiegaj�cej przez nieruchomo�� (vide: wyrok S�du Apelacyjnego w G.�sku z dnia 24 lutego 2022r., V ACa 311/20, L.).

33. Ustalenia w powy�szym zakresie w odniesieniu do nieruchomo�ci stanowi�cej w�asno�� powod�w S�d poczyni� na podstawie opinii bieg�ego s�dowego z zakresu energetyki. Z opinii tej wynika, �e obszar eksploatacyjny niezb�dny do korzystania z elektroenergetycznej linii napowietrznej stanowi� pas terenu o szeroko�ci 4 m wzd�u� linii. Zdaniem S�du przyj�cie takiego obszaru by�o w okoliczno�ciach rozpatrywanego przypadku uzasadnione konieczno�ci� wykonywania czynno�ci eksploatacyjnych w postaci obs�ugi, ogl�dzin, przegl�d�w, konserwacji, remont�w czy usuwania awarii, co wymaga�oby tak�e u�ycia ci�kiego sprz�tu (takiego jak koparka czy d�wig).

(wysoko �� wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomo�ci w zakresie odpowiadaj�cym tre�ci s�u�ebno�ci przesy�u)

34. K.� kwesti� sporn� pozostawa�a wysoko�� roszczenia. W orzecznictwie wskazuje si�, i� wynagrodzenie z tytu�u bezumownego korzystania powinno odpowiada� kwocie, jak� posiadacz w normalnym toku rzeczy musia�by zap�aci� w�a�cicielowi, gdyby jego posiadanie opiera�o si� na prawie (vide: wyrok S�du N.�szego z dnia 23 maja 1975 r. II CR 208/75 LEX 7707). P.�li� nale�y, i� posiadanie s�u�ebno�ci gruntowej, obecnie zdefiniowanej w art. 3051 k.c. jako s�u�ebno�� przesy�u, przybiera tak� posta�, �e nie pozbawia w zupe�no�ci faktycznego w�adztwa w�a�ciciela nad nieruchomo�ci� obci��on�. Dlatego musz� zawodzi� kryteria ustalania wysoko�ci wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomo�ci oparte wy��cznie na uk�adzie odpowiednich cen rynkowych w�a�ciwych dla najmu lub dzier�awy gruntu, kt�re s� adekwatne w sytuacjach, kiedy wynajmuj�cy lub wydzier�awiaj�cy zostaj� zupe�nie pozbawieni fizycznego w�adztwa nad rzecz�. W ramach obiektywnych kryteri�w mo�na natomiast zastosowa� odpowiednie ceny rynkowe za korzystanie z nieruchomo�ci w zakresie s�u�ebno�ci, kt�rych wysoko�� powinna uwzgl�dnia� stopie� ingerencji w tre�� prawa w�asno�ci (vide: wyrok S�du N.�szego z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 444/09, LEX nr 578038). Ustalanie wysoko�ci wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomo�ci, oparte na cenach rynkowych w�a�ciwych dla najmu lub dzier�awy powinny by� modyfikowane, bo stosowane stawki z tego tytu�u obejmuj� sytuacj� ca�kowitego pozbawienia fizycznego w�adztwa nad gruntem. Przyjmuje si�, �e wynagrodzenie, o jakim mowa w art. 224 � 2 k.c., nie ma charakteru �wiadczenia odszkodowawczego i st�d nie znajduje do ustalenia jego wysoko�ci zasada wynikaj�ca z przepisu art. 363 �2 k.c. (vide: wyrok S�du Apelacyjnego w �odzi z dnia 3 sierpnia 2016 r., I ACa 110/16, Legalis nr 1509064). Ustalenie wysoko�ci wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomo�ci w zakresie s�u�ebno�ci przesy�u powinno by� proporcjonalne do stopnia ingerencji w tre�� prawa w�asno�ci i uwzgl�dnia� warto�� nieruchomo�ci. Warto�� nieruchomo�ci mo�e by� zatem jednym z kryteri�w ustalania tego wynagrodzenia. N.�y jednak podkre�li�, �e przy okre�leniu jego wysoko�ci nie powinno ogranicza� si� do sposobu, w jaki faktycznie nieruchomo�� by�a i jest przez w�a�ciciela wykorzystana, ale uwzgl�dnia� spos�b, w jaki w�a�ciciel m�g�by to uczyni� (vide: wyrok S�du N.�szego z dnia 12 pa�dziernika 2017 r., IV CNP 76/16, Legalis nr 1695697). W szczeg�lno�ci nale�y uwzgl�dnia� stopie� ingerencji w tre�� prawa w�asno�ci oraz jego warto�� w kontek�cie spodziewanych przez w�a�ciciela korzy�ci z uszczuplenia tego prawa. Nie ma znaczenia hipotetyczne za�o�enie optymalnego sposobu wykorzystywania nieruchomo�ci przewidziane w planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowa� i kierunk�w zagospodarowania przestrzennego, tylko faktyczny i prawny spos�b korzystania, do kt�rego by�a ona przeznaczona, przystosowana i wykorzystywana (vide: wyrok S�du N.�szego z dnia 7 lipca 2017 r., V CSK 636/16, OSNC 2018/4/42, wyrok S�du N.�szego z dnia 29 maja 2014 r., V CSK 398/13).

35. Stosownie do powy�szego wysoko�� wynagrodzenia za bezumowne korzystanie zosta�a okre�lona przez S�d przy uwzgl�dnieniu stopnia ingerencji pozwanego przedsi�biorcy przesy�owego w prawo w�asno�ci powod�w, co przejawia�o si� m.in. w przyj�ciu obszaru eksploatacyjnego niezb�dnego do korzystania z elektroenergetycznej linii napowietrznej w postaci pasa terenu o szeroko�ci 4 m wzd�u� linii. Ustalenia w zakresie wysoko�ci nale�nego powodom �wiadczenia S�d poczyni� na podstawie opinii uzupe�niaj�cych bieg�ej z zakresu szacowania nieruchomo�ci. Zgodnie z tre�ci� opinii wynagrodzenie z tytu�u bezumownego korzystania z cz�ci nieruchomo�ci powod�w w postaci pasa gruntu o szeroko�ci 4 m wzd�u� napowietrznej linii elektroenergetycznej za ca�y okres obj�ty ��daniem pozwu wynosi 47.480,32 z�, przy czym za okres od 11 kwietnia 2006 r. do 11 kwietnia 2016 r. � 26.668,02 z�, za� w okresie od 12 kwietnia 2016 r. do 31 grudnia 2021 r. � 20.812,30 z�.

36. W zwi�zku z powy�szym, na podstawie art. 225 k.c. w zw. z art. 224 �2 k.c., S�d zas�dzi� od pozwanej na rzecz powod�w ww. kwot�, o czym orzek� w pkt I. sentencji wyroku. W zwi�zku z faktem, �e powodowie s� wsp�w�a�cicielami nieruchomo�ci na zasadzie ma��e�skiej wsp�lno�ci maj�tkowej przys�uguj�ce im od pozwanej wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomo�ci zosta�o zas�dzone z tym zastrze�eniem, �e spe�nienie �wiadczenia na rzecz jednego z powod�w w cz�ci lub w ca�o�ci zwalnia w takiej samej cz�ci lub ca�o�ci pozwan� wobec drugiego z powod�w.

37. O odsetkach S�d orzek� na podstawie art. 481 k.c. Wynagrodzenie z tytu�u bezumownego korzystania jest �wiadczeniem pieni�nym nieterminowym. Tym samym, w �wietle art. 455 k.c., staje si� ono wymagalne od wezwania d�u�nika do jego spe�nienia. W konsekwencji odsetki za op�nienie w spe�nieniu takiego �wiadczenia pieni�nego mog� by� naliczone dopiero je�eli d�u�nik op�nia si� z jego spe�nieniem, a wi�c po wezwaniu do zap�aty (art. 481 � 1 k.c.) (vide: wyrok S�du Apelacyjnego w K. z dnia 8 grudnia 2015 r., I ACa 1190/15, L.). Zgodnie z tre�ci� art. 455 k.c. je�eli termin spe�nienia �wiadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z w�a�ciwo�ci zobowi�zania, �wiadczenie powinno by� spe�nione niezw�ocznie po wezwaniu d�u�nika do wykonania. Jak wskazuje si� w doktrynie termin �niezw�ocznie� zgodnie z ukszta�towanym w pi�miennictwie znaczeniem tego terminu, nie oznacza natychmiastowej powinno�ci �wiadczenia. D�u�nik, zwa�ywszy okoliczno�ci towarzysz�ce zobowi�zaniu, zw�aszcza na rodzaj i rozmiar �wiadczenia, bez nieuzasadnionej zw�oki powinien m�c przygotowa� przedmiot �wiadczenia oraz zrealizowa� konieczne czynno�ci przygotowawcze, niezb�dne do wykonania zobowi�zania. Wobec tego czas potrzebny d�u�nikowi do niezw�ocznego �wiadczenia nie mo�e by� okre�lony in abstracto, da si� to jedynie uczyni� w odniesieniu do konkretnego indywidualnego przypadku (vide: E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2017). B.�c pod uwag�, �e pozwan� jest przedsi�biorca przesy�owy, to przy ustalaniu d�ugo�ci terminu zap�aty nale�a�o uwzgl�dni� okoliczno�ci zwi�zane z obiegiem korespondencji, przebiegiem procesu decyzyjnego, czy te� konieczno�ci� zasi�gni�cia konsultacji z dzia�em prawnym.

38. Wobec powy�szego S�d doszed� do przekonania, �e pozwana by�a w stanie spe�ni� roszczenie w terminie 7 dni od dor�czenia mu pisma zawieraj�cego ��danie. Przed wniesieniem pozwu powodowie nie wzywali pozwanej do zap�aty, tote� w odniesieniu do pierwotnego ��dania wezwanie stanowi� pozew, kt�ry zosta� dor�czony pozwanej w dniu 11 lipca 2016 r. (k. 50). Maj�c na wzgl�dzie przyj�ty powy�ej termin, roszczenie o zap�at� kwoty 26.668,02 z� sta�o si� wymagalne z dniem 19 lipca 2016 roku. Natomiast ju� w trakcie niniejszego post�powania powodowie rozszerzyli ��danie pozwu o kolejny okres od dnia 12 kwietnia 2016 r. do 31 grudnia 2021 roku, przy czym pismem z dnia 20 grudnia 2021 r. wnie�li o zas�dzenie kwoty 11.723,92 z�, natomiast pismem z dnia 18 lipca 2022r. rozszerzyli pow�dztwo za ten sam okres do kwoty 20.812,30 z�. Z.�ywszy, i� pierwsze z wymienionych pism zosta�o dor�czone pozwanej w dniu 18 stycznia 2022 r. (k. 453), to odsetki ustawowe za op�nienie liczone od kwoty 11.723,92 z� nale�a�y si� od dnia 26 stycznia 2022 r. Z kolei, drugie z pism zosta�o pozwanej dor�czone w dniu 29 wrze�nia 2022 r. (k. 527), a zatem odsetki od kwoty 9.088,38 z� (stanowi�cej r�nic� pomi�dzy kwotami 20.812,30 z� i 11.723,92 z�) nale�a�o zas�dzi� od dnia 7 pa�dziernika 2022 roku.

(koszty procesu)

39. O kosztach procesu S�d orzek� w pkt III. sentencji wyroku, na mocy art. 100 k.p.c. i ustali�, �e powodowie przegrali niniejszy sp�r w 32 %, za� pozwana w 68 % i w takim stosunku ka�da ze stron winna ponosi� koszty niniejszego procesu. W niniejszej sprawie powodowie domagali si� zap�aty ��cznie kwoty 70.812,30 z�, przy czym pow�dztwo podlega�o uwzgl�dnieniu jedynie co do kwoty 47.480,32 z�, a wi�c w cz�ci stanowi�cej 68 % ostatecznie dochodzonego roszczenia. Pozwana winna r�wnie� zosta� uznana za stron� przegrywaj�c� sp�r co do ��dania nakazania, albowiem dokona�a zaspokojenia roszczenia powod�w ju� w trakcie niniejszego post�powania. J.�nie, na mocy art. 108 k.p.c. szczeg�owe wyliczenie koszt�w S�d pozostawi� referendarzowi s�dowemu po prawomocnym zako�czeniu niniejszego post�powania.