Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2025 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Agnieszka Bronk-Marwicz

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2024 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w Z. (Konfederacja Szwajcarska)

przeciwko D. K. (K.)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda (...) z siedzibą w Z. na rzecz pozwanego D. K. kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 662/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 9 stycznia 2025 roku

I.

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

1.  Powód (...) z siedzibą w Z. (Konfederacja Szwajcarska) wniósł pozew przeciwko D. K. o zapłatę kwoty 23.265,11 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 11.123,38 zł od dnia 5 marca 2024 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu.

2.  W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwany zawarł dnia 5 kwietnia 2023 roku umowę pożyczki nr (...) z (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (dawniej (...) sp. z o.o.) na okres 45 miesięcy. Pożyczkodawca wypłacił kwotę 12.500 zł na rachunek bankowy pozwanego. Łącznie pozwany spłacił 3.575,08 zł. Z uwagi na to, że pozwany zaprzestał spłat, pożyczkodawca dokonał wypowiedzenia umowy pismem z dnia 19 lutego 2024 roku. Roszczenie dochodzone pozwem stało się wymagalne dnia 4 marca 2024 roku.

3.  Legitymacja czynna powoda miała wynikać z umowy przelewu wierzytelności z dnia 31 marca 2023 roku oraz aktu cesji z dnia 22 lutego 2024 roku zawartej z pożyczkodawcą.

(pozew, k. 4-5v.)

II.

(stanowisko pozwanego)

4.  Pozwany w odpowiedzi na pozew domagał się oddalenia powództwa w całości, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej.

5.  Pozwany twierdził, że powód nie ma legitymacji procesowej do wystąpienia z powództwem, gdyż nie wykazał, jakoby skutecznie nabył wierzytelność dochodzoną pozwem (nie wskazano, by przedmiotem cesji była wierzytelność dochodzona pozwem oraz, by ziścił się warunek w postaci zapłaty ceny). Zarzucił, że umowa cesji wierzytelności jest bezwzględnie nieważna – na podstawie art. 9a ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim – powód nie wykazał, by doszło do zbadania zdolności kredytowej pozwanego. Zaprzeczył, jakoby zawarł z pożyczkodawcą umowę kredytu konsumenckiego na warunkach opisanych w wydruku umowy pożyczki nr (...) z dnia 5 kwietnia 2023 roku, a nadto aby wyraził zgodę na zawiązanie stosunku cywilnoprawnego na odległość, jak również aby został mu doręczony trwały nośnik elektroniczny zapisu kontraktu przedstawionego w wydruku umowy ww. umowy pożyczki. Pozwany twierdził także, że pożyczkodawca nie złożył oświadczenia woli, które miałoby zmierzać do zawiązania stosunku cywilnoprawnego podanego w wydruku ww. umowy pożyczki. Podniósł, że powód nie wykazał, jakoby pozwanemu – na jego wyraźne żądanie – przekazano kwotę kapitału określoną w wydruku ww. umowy pożyczki. Powód nie wykazał także, aby postanowienia umowy były negocjowane. Powód nie określił, jakie konkretnie kryteria zostały przyjęte przez pożyczkodawcę przy ustalaniu przez niego kwoty prowizji, jak również określeniu kosztów, które miały zostać poniesione przez pożyczkobiorcę w związku z kreowanym stosunkiem cywilnoprawnym. Zdaniem pozwanego sposób ukształtowania tego stosunku w zakresie zastrzeżenia odsetkowych i pozaodsetkowych kosztów byłby bezwzględnie nieważny na podstawie art. 58 k.c., jako że klauzule umowne przedstawione w wydruku umowy zmierzają do obejścia przepisów bezwzględnie obowiązujących oraz kształtują stosunek w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Wydruk umowy zawiera niedozwolone postanowienia umowne w zakresie dotyczącym zastrzeżenia wysokości odsetkowych i pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego. Pożyczkodawca nie przeprowadził jakiejkolwiek czynności zmierzającej do weryfikacji tożsamości pozwanego oraz nie wykazał, że zawarł z pozwanym umowę na warunkach opisanych w wydruk umowy. Pożyczkodawca nie dokonał oceny zdolności kredytowej konsumenta zgodnie z art. 9 i 9a ustawy o kredycie konsumenckim. Powód nie wykazał legitymacji procesowej czynnej i biernej, a także roszczenia co do zasady jak i wysokości. Powód nie wykazał także, aby umowa została skutecznie wypowiedziana, a zatem roszczenie nie stało się jeszcze wymagalne.

(odpowiedź na pozew, k. 43-50v.)

III.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

6.  Dnia 5 kwietnia 2023 roku pozwany D. K. zawarł z (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę pożyczki ratalnej nr (...). Parametry umowy przedstawiały się następująco:

- całkowita kwoty pożyczki – 12.500,00 zł,

- prowizja – 5.625,00 zł,

- roczna stopa oprocentowania – 20,5 %,

- łączna kwota odsetek – 9.839,76 zł,,

- wysokość raty – 496,44 zł,

- kwota upustu – 5.625,00 zł,

- (...) 50,13 %,

- całkowity koszt pożyczki ustalony w dniu zawarcia umowy – 15.464,76 zł,

- liczba rat – 45,

- okres obowiązywania pożyczki (termin spłaty) – 5 stycznia 2027 roku.

7.  Umowa zawarta została drogą elektroniczną.

(dowód: wtórnik dokumentu umowy pożyczki nr (...) z dnia 05.04.2023r. wraz z załącznikami – k. 11-16v.)

8.  Przy zawarciu umowy pozwany złożył elektroniczną dyspozycję wypłaty całkowitej kwoty pożyczki w ten sposób, że kwota 10.500 zł miała zostać przelana na wskazany rachunek bankowy, a kwota 2.000 zł za tzw. pakiet Platynowy (...) na rachunek bankowy należący do pośrednika działającego w imieniu pożyczkodawcy.

(dowód: dyspozycja wypłaty – k. 66)

9.  Pismem z dnia 19 lutego 2024 roku pożyczkodawca złożył pozwanemu oświadczenie, że w związku z wystąpieniem zaległości w spłacie pożyczki w wysokości 23.275,47 zł wypowiada ww. umowę pożyczki nr (...) z dnia 5 kwietnia 2023 roku w trybie natychmiastowym na podstawie §9 ust. 2 pkt a umowy pożyczki ratalnej. Wskazał, że oczekuje spłaty ww. zaległości w nieprzekraczalnym terminie 7 dni od otrzymania wypowiedzenia poprzez dokonanie wpłaty na nr konta bankowego wskazany w umowie pożyczki ratalnej. W piśmie wskazano, że wypowiedzenie umowy uzasadnione jest niedotrzymaniem zobowiązań wynikających z zawartej umowy pożyczki.

(dowód: wypowiedzenie z dnia 19 lutego 2024r., k. 17-17v., potwierdzenie nadania, k. 68-69)

10.  Aktem cesji nr (...)/(...)/(...) z dnia 22 lutego 2024 roku do ramowej umowy zakupu wierzytelności z dnia 31 marca 2023 roku powód nabył od pożyczkodawcy wierzytelność wynikającą z ww. umowy pożyczki.

(dowód: akt cesji nr (...)/(...)/(...) z dnia 22 lutego 2024r. wraz z załącznikiem – k. 20-21v., oświadczenie z dnia 16 kwietnia.2024r. – k. 22, umowa ramowa przelewu wierzytelności z dnia 31 marca 2023 r., k. 23-25v., pełnomocnictwa – k. 28-33)

11.  Pismem z dnia 26 lutego 2024 roku powód poinformował, że na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 31 marca 2023 roku (...) sp. z o.o. dokonał przelewu wierzytelności z tytułu niezapłaconej pożyczki S., której wysokość na dzień przelewu wierzytelności wynosiła 23.275,47 zł. Podano, że wierzytelność została przelana na rzecz powoda. Wskazano, że dokonanie zapłaty powinno być wykonane na wskazany rachunek bankowy powoda.

(dowód: zawiadomienie i wezwanie z dnia 26 lutego 2024 r., k. 18-18v.)

12.  Pismem z dnia 3 kwietnia 2024 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 23.570,32 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma.

(dowód: wezwanie z dnia 3 kwietnia 2024 r. – k. 19)

13.  Na poczet spornej umowy pozwany dokonał wpłat na łączną kwotę 3.575,08 zł, tj. dokonał zapłaty pełnych rat nr 1-7 w kwocie po 496,44 zł, a na poczet raty nr 8 wymagalnej dnia 5 grudnia 2023 roku wpłacił kwotę 100,00 zł.

(fakt niezaprzeczony uznany za bezsporny zgodnie z twierdzeniami wynikającymi z zestawienia – k. 67)

Sąd zważył co następuje:

IV.

14.  Stan faktyczny ustalono na podstawie dowodów przedłożonych przez stronę powodową.

15.  W pierwszej kolejności należało odnieść się do poświadczonej za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie radcy prawnego ramowej umowy przelewu wierzytelności z załącznikami w postaci pełnomocnictw, a także aktu cesji wraz z załącznikiem w postaci wykazu wierzytelności.

16.  Nie ulegało bowiem wątpliwości, że zgodnie z treścią art. 129 § 3 k.p.c. zawarte w odpisie dokumentu poświadczenie zgodności z oryginałem przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej ma charakter dokumentu urzędowego. Z kolei art. 6 ust. 3 ustawy o radcach prawnych z dnia 6 lipca 1982 roku precyzuje, że radca prawny ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie określonym odrębnymi przepisami. Poświadczenie powinno zawierać podpis radcy prawnego, datę i oznaczenie miejsca jego sporządzenia, na żądanie – również godzinę dokonania czynności. Jeżeli dokument zawiera cechy szczególne (dopiski, poprawki lub uszkodzenia) radca prawny stwierdza to w poświadczeniu. W uchwale z dnia 30 listopada 2011 roku w sprawie o sygn. akt III CZP 70/11 (OSNC 2012/6/73) Sąd Najwyższy przyjął, że wymagania ujęte w art. 6 ust. 3 ustawy o radcach prawnych stanowią elementy stanowiące o istocie poświadczenia, ponieważ umożliwiają ustalenie, kto, kiedy i gdzie stwierdził istnienie dokumentu o treści identycznej z odpisem. Brak któregokolwiek z nich powoduje, że poświadczenie nie ma ustawowo wymaganych cech, nie jest wiec wierzytelne.

17.  W okolicznościach niniejszej sprawy powód przedłożył fragmenty dokumentów w postaci ramowej umowy przelewu wierzytelności z załącznikami (pełnomocnictwami), a także aktu cesji wraz z załącznikiem w postaci wykazu wierzytelności bez adnotacji o dokonaniu przeróbek. Klauzula poświadczeniowa jest ewidentnie wadliwa, gdyż sugeruje, że dokument cesji w rzeczywistości wygląda jak złożony do akt sprawy. Jest oczywiste, że złożone odpisy są odpowiednio utajnione. Wadliwość klauzuli poświadczeniowej powoduje, że poświadczenie nie jest wierzytelne, a zatem powód przedłożył kopi dokumentów.

18.  Odnosząc się natomiast do złożonych kserokopii dokumentów oraz wydruków dokumentów elektronicznych (wtórników) wyjaśnić należało, że kserokopie dokumentów nie są dokumentami w rozumieniu art. 245 k.p.c. lub choćby odpisami takich dokumentów, ponieważ w ujęciu prawnym taki charakter niewątpliwie mogą mieć tylko oryginały dokumentów lub ich uwierzytelnione kopie (odpisy), które zostały należycie potwierdzone za zgodność z oryginałem. Chociaż niewątpliwie nie są one dokumentami, to bezsprzecznie mogą być źródłem wiadomości tak o istnieniu dokumentów, jak i o ich treści. Inaczej mówiąc, nie są one wprawdzie bezpośrednimi dowodami z dokumentów, ale mogą zostać uznane za dowody pośrednie świadczące o istnieniu i treści dokumentów. Kserokopie, chociaż bezspornie nie są ani dokumentami ani nawet ich odpisami (kopiami), i to także w znaczeniu, w jakim obecnie obowiązujący (od dnia 8 września 2016 roku) przepis art. 243 ¹ k.p.c. nakazuje stosować przepisy Kodeksu postępowania cywilnego do dokumentów, zawierających tekst, umożliwiających ustalenie ich wystawców, a zatem do wszelkich dokumentów tekstowych, a nie tylko do dokumentów urzędowych w rozumieniu art. 244 k.p.c. lub dokumentów prywatnych w rozumieniu art. 245 k.p.c., to jednak nie można całkowicie odmówić im jakiegokolwiek znaczenia dowodowego (procesowego) ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 22 lutego 2019 r., I AGa 367/18, LEX nr 2712216).

19.  Podobnie należy ocenić wydruki dokumentów elektronicznych. Stanowią one "inny środek dowodowy", o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Ich moc dowodową należy oceniać zgodnie z zasadami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. Nie zawarto bowiem zamkniętego katalogu dowodów i dopuszczalne jest skorzystanie z każdego źródła informacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jeśli tylko nie jest to sprzeczne z przepisami prawa (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 grudnia 2014 r., I ACa 637/14, LEX nr 1602874, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 października 2014 r., I ACa 690/14, LEX nr 1623924, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 listopada 2014 r., I ACa 535/14, LEX nr 1659098, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 8 lutego 2013 r., I ACa 1399/12, LEX nr 1362755).

V.

(rozstrzygnięcie i podstawa prawna orzeczenia)

20.  Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

21.  W tym miejscu warto mieć na uwadze, że w uzasadnieniu wyroku nie ma potrzeby ani obowiązku wyrażania szczegółowego stanowiska do wszystkich poglądów prezentowanych przez strony, o ile nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1998 r. w sprawie II UKN 282/98, Legalis 44600). Dopuszczalne – a w świetle brzmienia art. 327 ¹ § 2 k.p.c. wręcz konieczne – jest rozprawienie się z poszczególnymi zarzutami niejako en bloc, poprzez zaprezentowanie odmiennego zapatrywania w kwestii faktów lub prawa nie pozostawiające przestrzeni dla racjonalnej obrony pozostałych zarzutów, które – przy uwzględnieniu koncepcji sądu – stają się wówczas bezprzedmiotowe ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie VI ACa 1651/15, Legalis 1733044).

22.  Przechodząc do szczegółowych rozważań, zawierających także odniesienie do mocy dowodowej dowodów, należało mieć na uwadze, że podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 720 §1 k.c, w myśl któ®ego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Kodeksowa definicja pożyczki wskazuje, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku i wykonanie tego świadczenia dający pożyczkę powinien udowodnić w procesie cywilnym.

23.  Do przedmiotowej umowy zastosowanie miały regulacje zawarte w ustawie o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku (Dz.U. Nr 126, poz. 715 ze zm.). W myśl art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi.

24.  Z kolei legitymacja czynna powoda wynikać miała z aktu cesji w nawiązaniu do umowy ramowej przelewu wierzytelności regulowanej w art. 509 §1 k.c., zgodnie z którą wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

25.  Pozwany podnosił, że wobec niezbadania przez pożyczkodawcę zdolności kredytowej, niedopuszczalny na gruncie obowiązującego art. 9a ustawy o kredycie konsumenckim było dokonania cesji wierzytelności na rzecz powódki.

26.  Jednakże zarzut ten okazał się chybiony, gdyż przepis ten wszedł w życie dnia 18 maja 2023 roku i wobec braku szczególnych przepisów intertemporalnych, należy przyjąć, że stosuje się ją do umów o kredyt konsumencki między konsumentami a instytucjami pożyczkowymi zawartych po jej wejściu w życiu (tak też B. Wyżykowski, Nowe regulacje, s. 95–98; P. Mikłaszewicz, K. Pacuła (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2024).

27.  Umowa objęta pozwem zawarta została dnia 5 kwietnia 2023 roku, a zatem nie była objęta zakresem zastosowania normy wywodzonej z ww. przepisu.

28.  Poza tym umowa cesji zawarta została przez osoby umocowane do działania w imieniu jej stron, co wprost wynikało z analizy szeregu pełnomocnictw. Co więcej, akt cesji precyzował w załączniku, że przedmiotem przejścia praw jest wierzytelność wynikająca z przedmiotowej umowy pożyczki, co nie pozostawiało jakiegokolwiek marginesu interpretacyjnego. Wskazano także, że cena została zapłacona.

29.  Sąd miał jednak na uwadze, że stosownie do treści art. 512 k.c. dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem.

30.  W okolicznościach niniejszej sprawy to nabywca wierzytelności zawiadomił pozwanego o cesji praw, co nie stanowi o wykonaniu dyspozycji art. 512 k.c. Oczywistym jest, że to zbywca wierzytelności zawiadamia o tym dłużnika – inaczej dłużnik nigdy nie mógłby mieć pewności co do faktycznego dokonania takiej czynności prawnej.

31.  Przechodząc do kolejnych zarzutów, pozwany zarzucał, że nie zawarł umowy pożyczki według treści wynikającej z przedłożonych wtórników dokumentów, w szczególności nie otrzymał trwałego nośnika zawierającego złożone do sprawy zapisy. Pozwany kwestionował także, aby składał dyspozycje wypłaty środków. W tym miejscu, abstrahując od przewidzianych w ustawie o kredycie konsumenckim regulacji dotyczących trwałego nośnika, poczynić należało uwagi ogólne dotyczące procedury cywilnej.

32.  Mianowicie w praktyce sądowej w sprawach analogicznych napotyka się na szereg zarzutów natury formalnej, powodujących kolizję tychże twierdzeń z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. W istocie ten sposób obrony ma na celu zasypanie i przytłoczenie Sądu licznymi zarzutami, niejednokrotnie niemającymi istotnego znaczenia dla sprawy. Często są to zarzuty szablonowe, nie przystające do problemu poddanemu rozstrzygnięciu. Istotne rozważania na ten temat zawarte zostały w uzasadnieniu powołanego wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w sprawie o sygn. akt I AGa 367/18.

33.  W szczególności warto przypomnieć, że po pierwsze zarówno strony jak i pełnomocnicy stron obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody (art. 3 k.p.c.). Sąd stoi na stanowisku, że zarzut przeciwko dokumentom powinno podnosić się dopiero wtedy, kiedy twierdzi się, że nie odpowiada on dokumentowi źródłowemu, a twierdzenia o nieudowodnieniu pewnych faktów należy podnosić dopiero wtedy, kiedy kwestionuje się te fakty – w innym przypadku mowa o nadużywaniu swoich uprawnień procesowych (art. 4 ¹ k.p.c.).

34.  W okolicznościach niniejszej sprawy pozwany podniósł, że nie zawarł umowy według treści wynikającej z wtórnika, a także nie otrzymał jej na trwałym nośniku. Zarzut ten stanowił wyłącznie nietrafioną figurę procesową. Ostatecznie pozwany nie zakwestionował, że dokonywał wpłat na poczet spornej umowy. Zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego sugerują, że wpłat nie dokonuje osoba, która twierdzi, że nie zawarła umowy. Niewątpliwie zatem pozwany zawarł umowę z pożyczkodawcą i to według treści wynikającej z przedłożonych wtórników dokumentów. Gdyby bowiem pozwany ich nie otrzymał na trwałym nośniku nie wiedziałby, jaką konkretnie kwotę uiszczać tytułem kolejnych rat. Z wtórnika harmonogramu wynikało, że wysokość raty miała wynosić 496,44 zł (vide: k. 14) i taką dokładnie kwotę pozwany wpłacił na poczet rat od nr 1 do nr 7 ( vide: niekwestionowane zestawienie – k. 67). Dopiero przy racie nr 8 wpłacił niższą kwotę, bo jedynie 100,00 zł.

35.  W świetle zasady prawdy, o której mowa w art. 3 k.p.c. pozwany winien przynajmniej wskazać, które postanowienia przedmiotowej umowy odstają od postanowień umownych, na które w rzeczywistości się zgodził.

36.  Ze względu na powyższe, Sąd zbadał postanowienia umowne przewidujące obowiązek zapłaty przez pozwanego kwoty prowizji w wysokości 5.625,00 zł. Tej samej ocenie poddano obowiązek zapłaty na rzecz reprezentującego pożyczkodawcę pośrednika kwoty 2.000 zł tytułem zapłaty za tzw. pakiet Platynowy (...). Wyłączenie dodatkowych usług związanych z umową poza jej ramy nie stanowi, że nie można ich oceniać pod kątem niedozwolonych postanowień umownych. W istocie bowiem związuje się konsumenta, nawet jeśli wyrażonym w sposób dorozumiany, obowiązkiem zapłaty dodatkowych kosztów. Jest to praktyka mająca na celu uniemożliwienie Sądowi zbadanie abuzywności klauzul umownych. W praktyce bowiem konsument (pozwany) nie otrzymał całkowitej kwoty kredytu. Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Z kolei wedle art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

37.  W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje, a więc w niniejszej sprawie na stronie powodowej.

38.  W ocenie Sądu rozdzielenie prowizji oraz wynagrodzenia pośrednika było zabiegiem zmierzającym do zmniejszenia rzeczywistych kosztów kredytu konsumenckiego. Teoretycznie wszystkie rzekome opłaty mogły być – w zależności od inwencji autora wzorca umowy – dowolnie rozdrabniane z odnoszeniem do jakichś szczegółowych celów za pomocą branżowego słownictwa (np. dziesięć różnych opłat po 1.000 zł), co i tak nie zmieniłoby istoty rzeczy, polegającej na obowiązku poniesienia przez konsumenta pewnego globalnego jednorazowego kosztu przy zawieraniu umowy. Ponieważ w danym przypadku suma tych opłat (7.625,00 zł) nie odbiega od znacząco od kwoty faktycznie wypłacanej konsumentowi (10.500,00 zł), uznano, że są one sprzeczne z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy majątkowe, gdyż dochodzi tak naprawdę do niemal podwojenia zadłużenia konsumenta, bez żadnych realnych korzyści po jego stronie i braku gospodarczego uzasadnienia dla pobrania opłat tej wysokości.

39.  Nawet brak przekroczenia przez pozaodsetkowe koszty kredytu limitu wynikającego ze wzoru matematycznego z art. 36a ust. 1 u.k.k., nie wyklucza oceny postanowień umownych je przewidujących w sytuacji, gdy nie są to jednoznacznie określone świadczenia główne, pod kątem ich abuzywności, a obowiązek dokonania tej oceny w procesie z udziałem konsumenta. Przepis art. 36a ust. 1 u.k.k. nie wyłącza bowiem stosowania art. 385 ¹ k.c. Brak jest też relacji między tymi przepisami o charakterze przepis ogólny – przepis szczególny. Art. 36a u.k.k. dotyczy wszelkich pozaodsetkowych kosztów kredytu, zarówno tych, które są sformułowanymi w sposób jednoznaczny świadczeniami głównymi, jak i tych, które charakteru takiego nie mają. Z kolei abuzywność dotyczy wyłączanie tych świadczeń, które nie są głównymi sformułowanymi w sposób jednoznaczny.

40.  Zestawienie powyższych przepisów wskazuje na to, że pozaodsetkowe koszty będące świadczeniami głównymi, nawet jeśli są sformułowane jednoznacznie, nie mogą przekroczyć wartości określonych w treści przepisu art. 36a ust. 1 u.k.k., z kolei jeśli takimi świadczeniami nie są, to nie tylko nie mogą przekroczyć limitu z art. 36a ust. 1 u.k.k., lecz również nie mogą stanowić rozwiązań ocenianych negatywnie z punktu widzenia art. 385 ¹ k.c. Podkreślić trzeba, że przepis art. 36a ust. 1 u.k.k., w swoim założeniu miał pozytywnie wpłynąć na sytuację konsumenta poprzez wprowadzenie rozwiązań polepszających ochronę jego interesów jako podmiotu mniej uprzywilejowanego w stosunku do pożyczkodawców, będących z reguły wysoce sprofesjonalizowanymi uczestnikami obrotu gospodarczego. Odmienna wykładnia zmierzająca do wyłączenia stosowania art. 385 ¹ k.c. w sytuacji, gdy koszty mieszczą się w określonym art. 36a limicie, prowadziłby w gruncie rzeczy do sytuacji przeciwnej, a więc niezgodnej z pierwotną wolą ustawodawcy przy wprowadzeniu tej regulacji do krajowego porządku prawnego. Zagadnienie to stanowiło przedmiot wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 marca 2020 roku w sprawie C-779/18. Trybunał uznał, że z zakresu stosowania dyrektywy 93/13 nie jest wyłączony warunek umowny, w którym ustala się całkowite pozaodsetkowe koszty kredytu z poszanowaniem maksymalnego pułapu przewidzianego w przepisie krajowym, niekoniecznie biorąc przy tym pod uwagę rzeczywiście ponoszone koszty ( vide: wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 05.05.2021 r., II Ca 586/21, LEX nr 3259737, uchwała Sądu Najwyższego z 26.10.2021 r., III CZP 42/20, OSNC 2022, nr 6, poz. 57).

41.  Nawet jeżeli koszty te łącznie nie przekraczają progu ustawowego (przewidzianego w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim), to w danym przypadku są łącznie rażąco wysokie, a nie ma żadnych dowodów, aby problematyka decydowania o przyznaniu pozwanemu tej konkretnej pożyczki była złożona, skomplikowana, pracochłonna, uzasadniając tak znaczną korzyść majątkową po stronie pożyczkodawcy. Na potrzeby procesu zestawienie rzekomych kosztów i korzyści dla pożyczkobiorcy może stworzyć każdy w celu usprawiedliwienia rażąco zawyżonych kosztów pożyczki. Nie ulegało wątpliwości, że wysokość obu tych kosztów łącznie, jak również rozpatrywanych oddzielnie nie odpowiadają kosztom prowadzenia działalności gospodarczej, ale związane są z wysokością wypłaconej kwoty – pożyczkodawca dąży do nieuprawnionego wzbogacenia się kosztem konsumenta, omijając przepisy o odsetkach maksymalnych. Niedopuszczalne jest, aby ponoszenie tych kosztów przez konsumenta stanowiło dodatkowe wynagrodzenie pożyczkodawcy. Poza tym tak znaczące koszty są niczym nieusprawiedliwione, jeśli porównać je do kosztów kredytów i pożyczek udzielonych przez banki, a te przecież są instytucjami, na które nałożone są o wiele bardziej rygorystyczne wymogi niż w przypadku parabanków. Wreszcie konsument może ponosić koszty związane wyłącznie z kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w wyniku udzielenia jemu i tylko jemu pożyczki, a nie innym konsumentom. Zastrzeżenie przez ustawodawcę maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu nie oznacza, że pożyczkodawcy przysługiwało w każdym przypadku uprawnienie do naliczania kosztów maksymalnych i stosowania przy umowach wzorców umownych kształtujących wzajemne prawa i obowiązki stron w sposób niezgodny z zasadami współżycia społecznego. Zamieszczony w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim wzór nie może stanowić podstawy i sposobu obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych przez dodawanie do kwot nieuzasadnionych kosztów i nie może korzystać z ochrony prawnej.

42.  Warto zaznaczyć, że art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że o ile badanie ewentualnie nieuczciwego charakteru warunku dotyczącego pozaodsetkowych kosztów umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem nie jest wykluczone na podstawie art. 4 ust. 2 tej dyrektywy w związku z jej art. 8, to nieuczciwy charakter takiego warunku może zostać stwierdzony przy uwzględnieniu okoliczności, że przewiduje on zapłatę przez konsumenta kosztów lub prowizji w kwocie rażąco nieproporcjonalnej do świadczonej w zamian usługi ( vide: wyrok (...) z 23.11.2023 r., C-321/22, Dz.U.UE.C.2024/609).

43.  Zważywszy na znaczną wysokość obu kosztów w stosunku do kapitału pożyczki, nie budzi wątpliwości, że postanowienie umowne przewidujące obowiązek ich poniesienia rażąco narusza interesy konsumenta, zarówno jeśli rozpatrywać je łącznie, jak i oddzielnie. Powód nie wykazał, aby w związku z rzeczoną umową poniósł opisane wyżej koszty.

44.  Po ponownym przeliczaniu wartości należnej pożyczkodawcy należało uznać, że pożyczkodawca – w czasie trwania umowy – był uprawniony do domagania się od pozwanego spłaty faktycznie wypłaconego kapitału (10.500,00 zł) oraz odsetek umownych liczonych od tej kwoty. Zaktualizowany harmonogram spłaty przy założeniu nominalnego oprocentowania w wysokości 20,5 %, 45-miesięcznego okresu spłaty, równych rat kapitałowo-odsetkowych spłacanych w systemie rat annuitetowych ustalony został według następującej metodologii. Wysokość poszczególnej raty obliczono z rachunku równania zmiennej wartości pieniądza w czasie, która po przekształceniu przedstawia się następująco: R = [S * l ] / [1-(1+l) ^-n], gdzie R – wysokość raty, S – suma kredytu do spłaty, l – stopa procentowa w skali roku, n – liczba rat. Zatem podstawiając: R = [10.500,00 zł * ((0,2050)/12)] / [1-(1+((0,2050)/12) ^-45] = 336,29 zł. Z kolei wysokość części odsetkowej wynika z iloczynu sumy kredytu do spłaty oraz oprocentowania w skali roku, czyli stanowi licznik pierwszego wzoru: część odsetkowa = [S * l ]. Podstawiając w przypadku pierwszej raty: część odsetkowa = [10.500,00 zł * ((0,2050)/12)] = 179,38 zł. W przypadku kolejnej raty zmianie ulegnie kwota kapitału pozostała do spłaty. Tak ustalony harmonogram przedstawia się następująco:

Nr raty	Kwota kapitału pozostała do spłaty	Rata	Kapitał	Odsetki
1	10 500,00 zł	336,29 zł	156,92 zł	179,38 zł
2	10 343,08 zł	336,29 zł	159,60 zł	176,69 zł
3	10 183,48 zł	336,29 zł	162,33 zł	173,97 zł
4	10 021,16 zł	336,29 zł	165,10 zł	171,19 zł
5	9 856,06 zł	336,29 zł	167,92 zł	168,37 zł
6	9 688,14 zł	336,29 zł	170,79 zł	165,51 zł
7	9 517,35 zł	336,29 zł	173,71 zł	162,59 zł
8	9 343,64 zł	336,29 zł	176,67 zł	159,62 zł
9	9 166,97 zł	336,29 zł	179,69 zł	156,60 zł
10	8 987,28 zł	336,29 zł	182,76 zł	153,53 zł
11	8 804,52 zł	336,29 zł	185,88 zł	150,41 zł
12	8 618,64 zł	336,29 zł	189,06 zł	147,24 zł
13	8 429,58 zł	336,29 zł	192,29 zł	144,01 zł
14	8 237,29 zł	336,29 zł	195,57 zł	140,72 zł
15	8 041,72 zł	336,29 zł	198,91 zł	137,38 zł
16	7 842,80 zł	336,29 zł	202,31 zł	133,98 zł
17	7 640,49 zł	336,29 zł	205,77 zł	130,53 zł
18	7 434,72 zł	336,29 zł	209,28 zł	127,01 zł
19	7 225,44 zł	336,29 zł	212,86 zł	123,43 zł
20	7 012,58 zł	336,29 zł	216,50 zł	119,80 zł
21	6 796,08 zł	336,29 zł	220,19 zł	116,10 zł
22	6 575,89 zł	336,29 zł	223,96 zł	112,34 zł
23	6 351,93 zł	336,29 zł	227,78 zł	108,51 zł
24	6 124,15 zł	336,29 zł	231,67 zł	104,62 zł
25	5 892,48 zł	336,29 zł	235,63 zł	100,66 zł
26	5 656,85 zł	336,29 zł	239,66 zł	96,64 zł
27	5 417,19 zł	336,29 zł	243,75 zł	92,54 zł
28	5 173,44 zł	336,29 zł	247,91 zł	88,38 zł
29	4 925,53 zł	336,29 zł	252,15 zł	84,14 zł
30	4 673,38 zł	336,29 zł	256,46 zł	79,84 zł
31	4 416,92 zł	336,29 zł	260,84 zł	75,46 zł
32	4 156,09 zł	336,29 zł	265,29 zł	71,00 zł
33	3 890,79 zł	336,29 zł	269,83 zł	66,47 zł
34	3 620,97 zł	336,29 zł	274,44 zł	61,86 zł
35	3 346,53 zł	336,29 zł	279,12 zł	57,17 zł
36	3 067,41 zł	336,29 zł	283,89 zł	52,40 zł
37	2 783,52 zł	336,29 zł	288,74 zł	47,55 zł
38	2 494,77 zł	336,29 zł	293,67 zł	42,62 zł
39	2 201,10 zł	336,29 zł	298,69 zł	37,60 zł
40	1 902,41 zł	336,29 zł	303,79 zł	32,50 zł
41	1 598,61 zł	336,29 zł	308,98 zł	27,31 zł
42	1 289,63 zł	336,29 zł	314,26 zł	22,03 zł
43	975,37 zł	336,29 zł	319,63 zł	16,66 zł
44	655,74 zł	336,29 zł	325,09 zł	11,20 zł
45	330,65 zł	336,29 zł	330,65 zł	5,65 zł

45.  Wypowiedzenie umowy nastąpiło oświadczeniem z dnia 19 lutego 2024 roku. Zatem suma wartości rat do wypowiedzenia umowy (tj. raty od nr 1-10) wyniosła 3.362,90 zł. Z kolei powód twierdził, że pozwany na poczet umowy wpłacił łącznie kwotę 3.575,08 zł.

46.  Oznacza to, że nie został spełniony warunek umowny opisany w § 9 ust. 2 pkt a, zgodnie z którym pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę pożyczki ratalnej ze skutkiem natychmiastowym w przypadku braku spłaty pożyczki ratalnej w terminie spłaty lub powstania zaległości w spłacie pożyczki ratalnej, w wysokości odpowiadającej dwóm pełnym ratom.

47.  Zakładając jednak, że pozwanemu wypłacono kwotę 12.500 zł harmonogram spłat przedstawiałby się następująco. Podstawiając: R = [12.500,00 zł * ((0,2050)/12)] / [1-(1+((0,2050)/12) ^-45] = 400,35 zł. Z kolei wysokość części odsetkowej wynika z iloczynu sumy kredytu do spłaty oraz oprocentowania w skali roku, czyli stanowi licznik pierwszego wzoru: część odsetkowa = [S * l ]. Podstawiając w przypadku pierwszej raty: część odsetkowa = [12.500,00 zł * ((0,2050)/12)] = 213,54 zł. W przypadku kolejnej raty zmianie ulegnie kwota kapitału pozostała do spłaty. Tak ustalony harmonogram przedstawia się następująco:

Nr raty	Kwota kapitału pozostała do spłaty	Rata	Kapitał	Odsetki
1	12 500,00 zł	400,35 zł	186,81 zł	213,54 zł
2	12 313,19 zł	400,35 zł	190,00 zł	210,35 zł
3	12 123,19 zł	400,35 zł	193,24 zł	207,10 zł
4	11 929,95 zł	400,35 zł	196,55 zł	203,80 zł
5	11 733,40 zł	400,35 zł	199,90 zł	200,45 zł
6	11 533,50 zł	400,35 zł	203,32 zł	197,03 zł
7	11 330,18 zł	400,35 zł	206,79 zł	193,56 zł
8	11 123,39 zł	400,35 zł	210,32 zł	190,02 zł
9	10 913,06 zł	400,35 zł	213,92 zł	186,43 zł
10	10 699,14 zł	400,35 zł	217,57 zł	182,78 zł
11	10 481,57 zł	400,35 zł	221,29 zł	179,06 zł
12	10 260,28 zł	400,35 zł	225,07 zł	175,28 zł
13	10 035,21 zł	400,35 zł	228,91 zł	171,43 zł
14	9 806,30 zł	400,35 zł	232,83 zł	167,52 zł
15	9 573,47 zł	400,35 zł	236,80 zł	163,55 zł
16	9 336,67 zł	400,35 zł	240,85 zł	159,50 zł
17	9 095,82 zł	400,35 zł	244,96 zł	155,39 zł
18	8 850,86 zł	400,35 zł	249,15 zł	151,20 zł
19	8 601,71 zł	400,35 zł	253,40 zł	146,95 zł
20	8 348,31 zł	400,35 zł	257,73 zł	142,62 zł
21	8 090,58 zł	400,35 zł	262,14 zł	138,21 zł
22	7 828,44 zł	400,35 zł	266,61 zł	133,74 zł
23	7 561,83 zł	400,35 zł	271,17 zł	129,18 zł
24	7 290,66 zł	400,35 zł	275,80 zł	124,55 zł
25	7 014,86 zł	400,35 zł	280,51 zł	119,84 zł
26	6 734,34 zł	400,35 zł	285,30 zł	115,05 zł
27	6 449,04 zł	400,35 zł	290,18 zł	110,17 zł
28	6 158,86 zł	400,35 zł	295,14 zł	105,21 zł
29	5 863,73 zł	400,35 zł	300,18 zł	100,17 zł
30	5 563,55 zł	400,35 zł	305,31 zł	95,04 zł
31	5 258,24 zł	400,35 zł	310,52 zł	89,83 zł
32	4 947,72 zł	400,35 zł	315,83 zł	84,52 zł
33	4 631,90 zł	400,35 zł	321,22 zł	79,13 zł
34	4 310,67 zł	400,35 zł	326,71 zł	73,64 zł
35	3 983,97 zł	400,35 zł	332,29 zł	68,06 zł
36	3 651,68 zł	400,35 zł	337,97 zł	62,38 zł
37	3 313,71 zł	400,35 zł	343,74 zł	56,61 zł
38	2 969,97 zł	400,35 zł	349,61 zł	50,74 zł
39	2 620,36 zł	400,35 zł	355,59 zł	44,76 zł
40	2 264,77 zł	400,35 zł	361,66 zł	38,69 zł
41	1 903,11 zł	400,35 zł	367,84 zł	32,51 zł
42	1 535,27 zł	400,35 zł	374,12 zł	26,23 zł
43	1 161,15 zł	400,35 zł	380,51 zł	19,84 zł
44	780,64 zł	400,35 zł	387,01 zł	13,34 zł
45	393,63 zł	400,35 zł	393,63 zł	6,72 zł

48.  W tej sytuacji suma rat nr 1-10 wyniosłaby 4.003,50 zł. Skoro zatem pozwany zapłacił do tego czasu 3.575,08 zł, to niedopłata wyniosłaby 428,42 zł, a więc nie przekraczałaby dwóch pełnych rat. Sąd miał na uwadze, że sformułowanie zawarte w § 9 ust. 2 pkt a umowy jest nieostre, gdyż z jednej strony mowa o braku spłaty pożyczki ratalnej w terminie spłaty a z drugiej o zaległości co do dwóch okresów płatności. Z językowego punktu widzenia należało przyjmować, że w pierwszej kolejności pożyczkodawca nie miał na myśli jakiegokolwiek opóźnienia w płatności, gdyż nie precyzowałby, że zaległość powinna przekraczać dwie pełne raty. Z drugiej strony termin spłaty został zdefiniowany w umowie jako dzień, w którym pożyczkobiorca, zgodnie z harmonogramem rat jest zobowiązany spłacić ostatnią ratę pożyczki ratalnej. Trzymając się ściśle tej definicji, zawarty w §9 ust. 2 pkt a umowy odnoszący się do braku spłaty pożyczki ratalnej w terminie nie ma jakiegokolwiek znaczenia i stanowi wyłącznie umowne superfluum.

49.  Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 720 § 1 k.c. a contrario Sąd oddalił powództwo.

VI.

(koszty procesu)

50.  O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 §1 k.p.c. zasądzając od przegrywającego w całości powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.617 zł, na co składały się: wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie adwokata w stawce minimalnej (3.600 zł) ustalonej zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie.

51.  Od zasądzonej tym tytułem kosztów na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.