Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Żelewska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 czerwca 2023 r. w G.

sprawy z powództwa E. S.

przeciwko M. D.

z udziałem interwenientów ubocznych G. D. i J. D. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną (art.527kc)

uznaje za bezskuteczną wobec powódki – E. S. umowę sprzedaży, na mocy której G. D. i J. D. (1) sprzedali na rzecz M. D. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...) w G. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) celem zaspokojenia wierzytelności E. S. przysługującej jej od J. D. (1) a wynikającej z:

wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 1 grudnia 2015r. wydanego w sprawie IC 68/15, na którą składają się:

należność główna 53.651 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot:

- 60.000 od dnia 27 stycznia 2011r. do dnia 29 lipca 2016r.

- 47.000 od dnia 30 lipca 2016r. do dnia 25 stycznia 2017r.

- 43.780 zł od dnia 26 stycznia 2017r. do dnia zapłaty

b) koszty procesu w kwocie 4.491 zł

2) wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 maja 2016r. wydanego w sprawie IIICa 296/16 zmienionego postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 maja 2016r., na którą to należność składają się:

a) koszty procesu w kwocie 3600 zł

b) koszty postępowania zażaleniowego w kwocie 318 zł

3) Postanowienia Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 29 grudnia 2017r. w sprawie ICo 696/17, na którą składają się koszty postępowania klauzulowego w kwocie 187 zł

kosztami procesu obciąża w całości stronę pozwaną pozostawiając ich wyliczenie referendarzowi sądowemu po zakończeniu postępowania.

Sygnatura akt I C 656/18

UZASADNIENIE

Powódka E. S. wniosła pozew przeciwko M. D. o uznanie za bezskuteczną wobec niej umowy sprzedaży, na mocy której G. D. i J. D. (1) sprzedali na rzecz pozwanego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego na czwartej kondygnacji budynku przy ul. (...) w G. posadowionego na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) celem zaspokojenia wierzytelności powódki przysługującej względem dłużnika J. D. (1) wynikającej z wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 1 grudnia 2015 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 68/15, wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 maja 2016r. wydanego w sprawie III Ca 296/16 zmienionego postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 maja 2016r. oraz postanowienia Sądu Okręgowego w Gdyni z dnia 29 grudnia 2017r. wydanego w sprawie I Co 696/17.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że jest spadkobierczynią zmarłego w dniu 30 grudnia 2016r. A. S. (1), który w dniu 20 marca 2010r. zawarł z J. D. (1) umowę pożyczki w kwocie 107.000 zł. W związku z brakiem spłaty pożyczki, A. S. (1) wniósł przeciwko dłużnikowi pozew o zapłatę kwoty 69.871 zł. W dniu 7 stycznia 2018r. powódka wniosła o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wobec dłużnika. Komornik ustalił, że dłużnik jest współwłaścicielem nieruchomości gruntowej objętej Kw nr (...) (obciążonej hipotecznie na kwotę 777.500 zł oraz zajętej w toku egzekucji) oraz współuprawnionym z tytułu ww. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Po oddaleniu apelacji w sprawie I C 296/16 dłużnik wraz z małżonką zbył ww. prawo na rzecz pozwanego. Jak zauważyła powódka we wniosku o zwolnienie od kosztów postępowania kasacyjnego nie pojawiła się informacja o przysługujących wierzytelnościach, co może wskazywać na wolę wprowadzenia Sądu w błąd i na pozorność sprzedaży. Zdaniem powódki zostały spełnione wszystkie przesłanki o jakich mowa w art. 527 k.c. Umowa została zawarta pomiędzy osobami bliskimi, albowiem pozwany jest synem dłużnika. Prowadzone postępowanie egzekucyjne nie doprowadzi do wyegzekwowania zasądzonej kwoty i zostanie umorzone, gdyż dłużnik nie ma składników majątkowych nadających się do egzekucji. Nadto, czynność została dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, gdyż gdyby dłużnik nie zawarł umowy sprzedaży możliwe byłoby wyegzekwowanie należności powódki. Zdaniem powódki, oczywiste jest, że dłużnik na skutek przedmiotowej umowy stał się niewypłacalny w stopniu wyższym niż przed jej dokonaniem.

(pozew, k. 3-10)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa jako niezasadnego. Przede wszystkim pozwany zaprzeczył, aby na skutek zawarcia umowy sprzedaży z dnia 15 czerwca 2016r. doszło do pokrzywdzenia powódki jako wierzyciela. W 2007 roku pozwany zrealizował kompleksowy remont mieszkania w łącznej kwocie 60.622,65 zł i stał się wierzycielem J. i G. D. z tytułu roszczenia o zwrot nakładów. Zgodnie z umową rozliczenia nakładów mógł żądać sprzedaży mu mieszkania, w sytuacji, gdy jego roszczenie o zwrot nakładów nie zostanie spłacone. Zdaniem pozwanego czynność prawna datio in solutum nie może zostać uznana za objętą zakresem skargi pauliańskiej. Dłużnik zobowiązany był spełnić świadczenie i nie można mu czynić zarzutu z wypełnienia tego obowiązku, w szczególności, gdy czynność prawna powoda dokonana została długo po dacie powstania zobowiązania o zwrot nakładów. Zdaniem pozwanego nie doszło do pokrzywdzenia wierzyciela, gdyż po zawarciu umowy J. D. (1) rozpoczął realizację obowiązku zasądzonego ww. tytułami wykonawczymi. Pozwany podniósł, że powódka zataiła fakt częściowej spłaty zadłużenia oraz zawarcia pomiędzy dłużnikiem a A. S. (1) porozumienia w kwestii spłaty długu. Na mocy tego porozumienia wierzyciel uzyskał zaspokojenie w drodze świadczeń niepieniężnych dłużnika i umożliwił dłużnikowi opracowanie świadczenia. Nie wykazano, że wygasło uprawnienie dłużnika do spłaty długu poprzez realizację przyrzeczonych zamówień na dostawę towarów i usług. Nadto, dłużnik z ceny uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości pozyskał środki umożliwiające odpracowanie długu, w tym pieniądze na zakup materiałów. Pozwany zauważył, że cena sprzedaży mieszkania była wyższa niż rynkowa. Zdaniem pozwanego zaskarżoną czynność należy traktować jako formę wsparcia udzielonego przez niego rodzicom, co wyklucza istnienie po jego stronie złej wiary. Nadto, skoro dłużnik zawierając umowę sprzedaży mieszkania działał w celu wykonania zobowiązania z umowy o zapłatę wartości nakładów oraz w celu uzyskania środków na realizację świadczeń rzeczowych zaliczanych na spłatę wierzytelności z ww. wyroków, to nie można mu postawić zarzutu działania ze świadomością lub z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli.

(odpowiedź na pozew, k. 128-136)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 marca 2010r. powód A. S. (1) udzielił pozwanemu J. D. (1) pożyczki pieniężnej w kwocie 107.000 zł. Zwrot pożyczki miał nastąpić w czterech ratach płatnych w następujący sposób:

- 27.000 zł w terminie do dnia 30 czerwca 2010r.,

- 27.000 zł w terminie do dnia 30 lipca 2010r.,

- 27.000 zł w terminie do dnia 30 sierpnia 2010r.,

- 26.000 zł w terminie do dnia 30 września 2010r.

(dowód: umowa pożyczki z dnia 20 marca 2010r. k. 14-16)

Powyższe środki A. S. (1) pozyskał z pożyczki udzielonej mu przez M. S. (1).

(dowód: zeznania świadka M. S. (1), k. 462-465)

W dniu 5 grudnia 2014 roku w sprawie o sygnaturze akt I Nc 1518/14 Sąd Rejonowy w Gdyni wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym i nakazał J. D. (1), aby zapłacił na rzecz A. S. (1) kwotę 69.871 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 60.000 zł od dnia 27 stycznia 2011r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.491 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

(dowód: nakaz zapłaty z dnia 5 grudnia 2014r., k. 17)

J. D. (1) wywiódł sprzeciw od ww. nakazu zapłaty. Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2015 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 68/15 Sąd Rejonowy w Gdyni zasądził od J. D. (1) na rzecz A. S. (1) kwotę 69.871 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 60.000 zł od dnia 27 stycznia 2011r. do dnia zapłaty (pkt I.) oraz kwotę 4.491 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II.).

(dowód: wyrok z dnia 1 grudnia 2015r., k. 18)

J. D. (1) wywiódł apelację od ww. wyroku. Wyrokiem z dnia 30 maja 2016 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt III Ca 296/16 Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił apelację (pkt I.) i zasądził od J. D. (1) na rzecz A. S. (1) kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą (pkt II.).

Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2016 roku Sąd zmienił postanowienie zawarte w pkt II. tegoż wyroku w ten sposób, że zasądził od J. D. (2) na rzecz A. S. (1) kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 1), a także zasądził od pozwanego w tamtej sprawie na rzecz A. S. (1) kwotę 318 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego (pkt 2).

(dowód: wyrok z dnia 30 maja 2016r., k. 19-20)

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2016 roku Referendarz sądowy Sądu Okręgowego w Gdańsku nadał pkt I. i II. wyroku z dnia 1 grudnia 2015 roku klauzulę wykonalności oraz zasądził na rzecz wierzyciela kwotę 132 zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania klauzulowego.

(dowód: klauzula wykonalności na tytule wykonawczym, k. 20)

Postanowieniem z dnia 7 października 2016 roku Referendarz sądowy Sądu Okręgowego w Gdańsku zwolnił J. D. (1) od kosztów sądowych w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej w części, tj. ponad kwotę 1.000 zł, zaś w pozostałym zakresie wniosek oddalił.

(dowód: postanowienie z dnia 7 października 2016r., k. 22)

W dniu 27 lipca 2016 roku pomiędzy A. S. (1) a J. D. (1) została zawarta umowa, na mocy której ten ostatni jako dłużnik – w związku z oddaleniem jego apelacji od wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 1 grudnia 2015 roku, I C 68/15 – zobowiązał się w miejsce dokonania na rzecz wierzyciela zapłaty w pieniądzu części roszczenia objętego wyrokiem dokonania na rzecz wierzyciela dostawy wyrobów i usług w postaci:

- donicy z blachy ocynkowanej,

- balustrady: słupki i podchwyt z rury, wypełnienie ramką z kątownika z naciągniętą siatką, malowane proszkowo na żądany kolor,

- dwóch balustrad na antresolę A prawą,

- dwóch balustrad na antresolę A lewą,

- dwóch balustrad na antresolę B prawą,

- dwóch balustrad na antresolę B lewą

– o łącznej wartości 10.000 zł netto. Dostawa miała zostać dokonana na podstawie dokumentów WZ i faktur wystawionych przez (...) sp. z o.o. na rzecz A. S. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Firma Handlowa (...) S. A. w Ż..

(dowód: umowa z dnia 27 lipca 2016r., k. 192-193)

W dniu 26 lipca (...) sp. z o.o. w G. wystawiła na rzecz Firmy Handlowo – Usługowej (...) A. S. (2) w Ż. fakturę VAT na kwotę 4.700 zł netto (7.011 zł brutto), zaś w dniu 29 lipca 2016 roku na kwotę 10.000 zł netto (tj. 12.300 zł brutto).

(dowód: faktury VAT, k. 85-86)

Nadto, pomiędzy A. S. (1) a J. D. (1) została zawarta umowa w formie ustnej, której przedmiotem było wykonanie przez J. D. (1) na rzecz A. S. (1) drabin okrętowych.

(dowód: zeznania świadka M. S. (2), płyta CD k. 403, zeznania świadka J. D. (1), płyta CD k. 403)

W ramach wykonania ww. porozumienia, J. D. (1) wykonał jedynie 10 drabin. Wierzyciel nie był w pełni zadowolony z jakości wykonanych przez dłużnika usług.

(dowód: zeznania świadka M. S. (2), płyta CD k. 403, zeznania świadka M. S. (1), k. 462-465, 583-585, zeznania świadka Z. S. (1), k. 577-580)

W dniu 30 grudnia 2016 roku A. S. (1) zmarł. Spadek po nim nabyła w całości z dobrodziejstwem inwentarza żona E. S..

(dowód: akt poświadczenia dziedziczenia z dnia 9 stycznia 2017r., k. 23-24)

W dniu (...) syn wierzyciela M. S. (3) potwierdził odbiór 10 sztuk drabin o wartości 3.920 zł z zaliczeniem na poczet zaspokojenia roszczeń wynikających z ww. tytułu wykonawczego.

(dowód: pokwitowanie z dnia 25 stycznia 2017r., k. 196, zeznania świadka M. S. (2), płyta CD k. 403)

Postanowieniem z dnia 29 grudnia 2017 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt I Co 696/17 Sąd Rejonowy w Gdyni nadał wyrokowi Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 1 grudnia 2015r. w sprawie I C 68/15 oraz postanowieniu Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 12 sierpnia 2016r. w sprawie III Ca 296/16 przeciwko dłużnikowi J. D. (1) klauzulę wykonalności na rzecz E. S..

(dowód: postanowienie z dnia 29 grudnia 2017r., k. 75-76)

W dniu 20 maja 2019 roku powódka złożyła J. D. (1) oświadczenie o odstąpieniu od umowy z dnia 27 lipca 2016 roku w zakresie w jakim nie została ona zrealizowana.

(dowód: pismo z dnia 20 maja 2019r. wraz z dowodem nadania, k. 234-235)

E. S. złożyła u Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Miastku I. K. I. K. wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi J. D. (1) na podstawie ww. tytułów wykonawczych.

(dowód: pisma Komornika z dnia 23 stycznia 2018r., k. 29-30)

Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2019 roku wydanym w sprawie o sygnaturze I C 868/18 Sąd Okręgowy w Gdańsku pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci wyroku z dnia 1 grudnia 2015r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Gdyni w sprawie o sygn.. akt I C 68/15 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 29 grudnia 2017r. w części, tj. w zakresie kwoty 16.220 zł, natomiast w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Powództwo przeciwegzekucyjne zostało uwzględnione jedynie w zakresie dotyczącym wykonanych na podstawie umowy z dnia 27 lipca 2016 roku balustrad, co zostało stwierdzone fakturą z dnia 29 lipca 2016 roku oraz w zakresie kwoty 3.920 zł tytułem odbioru 10 sztuk drabin, co zostało pokwitowane w dniu 25 stycznia 2017 roku. W pozostałym zakresie Sąd uznał roszczenie za nieudowodnione.

Wyrokiem z dnia 15 października 2020 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt I ACa 248/20 Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację J. D. (1).

(dowód: wyrok z dnia 30 grudnia 2019r., k. 333 wraz z uzasadnieniem, k. 334-338v, wyrok z dnia 15 października 2020r., k. 676-677 wraz z uzasadnieniem, k. 678-683)

W 2007 roku pozwany M. D. przeprowadził kompleksowy remont lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...).

(dowód: powykonawczy przedmiar robót, k. 137-139, kosztorys powykonawczy, k. 141-146, dokumentacja zdjęciowa, k. 147-152, umowa na zakup drzwi, k. 153, umowa sprzedaży mebli, k. 154-159, faktury VAT, k. 160-163, zeznania świadka P. K., k. 455-457, 603-604, przesłuchanie pozwanego M. D., płyta CD k. 501, zeznania świadka Ł. D., płyta CD k. 659)

W dniu 1 października 2007 roku pomiędzy M. D. a J. i G. małżonkami D. została zawarta umowa rozliczenia nakładów. Na podstawie przedmiotowej umowy małżonkowie D. zobowiązali się zapłacić na rzecz M. D. kwotę 60.622,65 zł (z czego kwota 622,65 zł miała zostać zapłacona w dniu zawarcia umowy, a pozostała kwota w ratach w przeciągu trzech lat stosownie od wpływów uzyskanych z wynajmu mieszkania). W myśl § 3 w przypadku niezapłacenia przez dłużników kwoty 60.000 zł w zastrzeżonym terminie, wierzyciel mógł żądać od dłużników sprzedania mu mieszkania za cenę rynkową, pomniejszoną o wartość nierozliczonych nakładów na remont mieszkania.

(dowód: umowa z dnia 1 października 2007r., k. 164)

W dniu 15 czerwca 2016 roku przed notariuszem R. K. prowadzącym kancelarię notarialną w G. pomiędzy J. D. (1) i G. D. a M. D. została zawarta umowa sprzedaży (rep. A 3044/2016). Na podstawie przedmiotowej umowy G. i J. małżonkowie D. sprzedali spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), objęte księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Gdyni wraz z wkładem budowlanym synowi M. D. za łączną cenę 200.000 zł.

Zgodnie z § 4 ust. 1 strony umowy dokonały umownego potrącenia wzajemnych wierzytelności tj. wierzytelności M. D. wobec zbywców wynikającej z poniesienia przez niego kosztów remontu w kwocie 60.000 zł ze wzajemną wierzytelnością zbywców o zapłatę ceny sprzedaży w wysokości 200.000 zł wskutek czego wierzytelność pozwanego miała umorzyć się w całości, zaś wierzytelność zbywców miała zostać zmniejszona do kwoty 140.000 zł.

W § 4 ust. 2 umowy strony ustaliły, że pozostała część ceny sprzedaży w kwocie 140.000 zł zostanie zapłacona sprzedawcom ze środków własnych kupującego na rachunek bankowy lub gotówką za osobnym pokwitowaniem w następujący sposób:

- część ceny w kwocie 10.000 zł dnia 15 czerwca 2016 roku,

- część ceny w kwocie 30.000 zł do dnia 30 czerwca 2016 roku,

- część ceny w kwocie 70.000 zł do dnia 31 lipca 201r roku,

- część ceny w kwocie 30.000 zł do dnia 30 września 2016 roku

- w obu ostatnich przypadkach - nie wcześniej niż z dniem przekazania kupującemu wystawionych we właściwej formie oświadczeń wszystkich wierzycieli hipotecznych wyrażających zgodę na wykreślenie z księgi wieczystej nr (...) wszystkich ujawnionych na ich rzecz hipotek.

(dowód: umowa sprzedaży z dnia 15 czerwca 2016r., k. 31-36)

J. i G. D. nie podejmowali żadnych kroków w celu wyegzekwowania od pozwanego zapłaty kwoty 100.000 zł. Kwota ta nie została dotąd spłacona przez pozwanego.

(dowód: zeznania świadka J. D. (1), płyta CD k. 403)

W dacie zawarcia umowy sprzedaży w dziale IV. księgi wieczystej nr (...) wpisane były następujące hipoteki:

- hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 75.000 zł na rzecz (...) Banku S.A. Oddział Bankowości Detalicznej w Ł. (M.) z siedzibą w W. celem zabezpieczenia wierzytelności z umowy o pożyczkę z dnia 18 czerwca 2007r., udzieloną M. D. w kwocie 50.000 zł na zakup ww. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;

- dwiema hipotekami przymusowymi do kwoty 70.000 zł na rzecz Przedsiębiorstwa Usługowo Produkcyjnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako zabezpieczenie wierzytelności wynikającej z nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 2 lipca 2015 roku, wydanego przez Sąd Rejonowy w Gdyni w sprawie I Nc 763/2015,

(dowód: umowa sprzedaży z dnia 15 czerwca 2016r., k. 31-36, odpis zupełny z księgi wieczystej nr (...), k. 47-54, umowa nr (...) o pożyczkę hipoteczną dla osób fizycznych (...) waloryzowaną kursem (...), k. 259-268, pozew wraz z załącznikami, k. 2-10 akt sprawy Sądu Rejonowego w Gdyni o sygnaturze I Nc 763/15, nakaz zapłaty, k. 18 tamże)

(...) S.A. z tytułu pożyczki hipotecznej nr (...) została już spłacona.

(dowód: pismo (...) S.A. z dnia 19 lipca 2022r., k. 716)

(...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. zabezpieczona hipoteką przymusową nie została spłacona. Wierzyciel nie wszczął egzekucji, a tytuł wykonawczy wykorzystał do wpisu hipoteki.

(dowód: przesłuchanie pozwanego M. D., płyta CD k. 501)

Pozwany M. D. jest (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.. W okresie od 27 czerwca 2014 roku do 28 czerwca 2016 roku oraz ponownie od 11 stycznia 2017 roku pełni funkcję prezesa zarządu tej spółki. Wspólnikiem tej spółki jest również J. D. (1).

(dowód: odpis z rejestru przedsiębiorców KRS, k. 221-229)

W roku podatkowym 2015 M. D. osiągnął dochód w kwocie 33.705 zł (przychód 35.040 zł). W roku podatkowym 2016 osiągnął taki sam dochód.

(dowód: informacja Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w G. z dnia 23 sierpnia 2019r. wraz z wydrukami z podsystemu (...), k. 302-306)

W dacie zawarcia umowy dłużnik J. D. (1) był współwłaścicielem na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej nieruchomości położonej w G. przy ul. (...) objętej księgą wieczystą nr (...). W 2016 roku przedmiotowa nieruchomość była zajęta przez Komornika w toku egzekucji. Wartość ww. nieruchomości wg opisu i oszacowania z dnia 11 sierpnia 2016 roku wynosiła 653.000 zł. W dziale IV. księgi wieczystej nr (...) wpisane są następujące hipoteki:

- hipoteka umowna zwykła w kwocie 285.000 zł tytułem zabezpieczenia spłaty kredytu udzielonego przez (...) Bank S.A. w W.;

- hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 142.500 zł tytułem zabezpieczenia spłaty odsetek i innych kosztów ustanowiona na rzecz (...) Bank S.A. w W.;

- hipoteka przymusowa w kwocie 350.000 zł tytułem zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym ustanowiona na rzecz osoby fizycznej.

W tym czasie przeciwko dłużnikowi były prowadzone postępowania egzekucyjne z wniosku czterech wierzycieli, a zadłużenie wynosiło łącznie 417.146,56 zł. W 2016 roku dłużnik oświadczył Komornikowi, że nie pracuje zarobkowo, jest zarejestrowany w PUP z prawem do zasiłku w wysokości około 600 zł, nie posiada pojazdów mechanicznych, a zajęcie rachunków bankowych okazało się bezskuteczne.

W 2021 roku Komornik prowadził przeciwko dłużnikowi pięć postępowań egzekucyjnych na łączną kwotę 746.400 zł. Do marca 2020 roku prowadzona była egzekucja ze świadczenia emerytalno – rentowego dłużnika, od kwietnia 2020 roku ZUS zaprzestał przekazywania potrąceń. W czasie trwania egzekucji przekazano wierzycielowi kwotę 18,79 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. W 2022 roku wysokość zadłużenia wzrosła do 814.096,08 zł.

(dowód: informacja z dnia 16 września 2016r., k. 516, pismo Komornika z dnia 19 maja 2021r., k. 519, wydruk aktualnej treści księgi wieczystej nr (...), k. 537-561, informacja z dnia 3 sierpnia 2022r., k. 731-732)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, dowodu z zeznań świadków M. S. (2), J. D. (1), Ł. D., Z. S. (2), P. K., M. S. (1), a także dowodu z przesłuchania stron.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności wymienionych powyżej dowodów z dokumentów. Podkreślić bowiem należy, iż dowody w postaci orzeczeń sądów powszechnych czy aktu notarialnego mają charakter dokumentów urzędowych i w związku z tym korzystają z domniemania autentyczności i domniemania zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń, których w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie kwestionowała w trybie art. 252 k.p.c. Ponadto, za w pełni wiarygodne i przydatne do rozstrzygnięcia sprawy Sąd uznał dowody z dokumentów prywatnych, szczegółowo wymienionych w ustaleniach stanu faktycznego. Podkreślić należy, iż wszystkie wskazane powyżej dokumenty zostały podpisane, a żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności, ani też nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod ww. pismami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.

Za wiarygodne Sąd uznał również zeznania świadków M. S. (2), Z. S. (2), P. K., M. S. (1) oraz powódki. W ocenie Sądu zeznania wymienionych powyżej osób były szczere, spontaniczne, wewnętrznie spójne, a także nie budziły żadnych wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania. Zeznania te nie pozostają także w sprzeczności z innymi dowodami zebranymi w niniejszej sprawie. Odnosząc się do zeznań poszczególnych osób, należy wskazać, że M. S. (2) wskazywał w swoich zeznaniach, że dłużnik jedynie częściowo wywiązał się z umowy zawartej z A. S. (1) po wydaniu tytułu wykonawczego. Zeznania te znajdują potwierdzenie w treści wyroku wydanego w sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Z. S. (2) potwierdził jedynie, że wykonywał prace blacharskie zlecone mu przez J. D. (1) na rzecz A. S. (1), natomiast nie miał wiedzy odnośnie treści porozumienia pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, a także ich wzajemnych rozliczeń. Świadek P. K. zeznał, że wykonywał prace remontowe na rzecz pozwanego w mieszkaniu przy ul. (...), co nie budzi wątpliwości w świetle przedstawionej przez pozwanego dokumentacji. Z kolei, świadek M. S. (1) opisał okoliczności związane z udzieleniem przez A. S. (1) pożyczki dłużnikowi, a także ze spłatą przez dłużnika tego zobowiązania poprzez wykonywanie drabin okrętowych. Zeznania tego świadka korelują z zeznaniami M. S. (2), jak również z treścią złożonych dokumentów. Niewiele natomiast do sprawy wniosły zeznania powódki, która nie posiadała szczegółowej wiedzy odnośnie interesów męża i jego rozliczeń z dłużnikiem.

Jedynie w części Sąd dał wiarę zeznaniom świadków J. D. (1), Ł. D. oraz pozwanego M. D.. Zwrócić bowiem należy uwagę, że wymienione osoby nie tylko były ze sobą spokrewnione (pozwany i Ł. D. to synowie dłużnika J. D. (1)), ale również łączyły je wspólnie prowadzone interesy. Bez wątpienia powyższe zależności miały wpływ na treść składanych przez ww. osoby zeznań. Przechodząc do kwestii szczegółowych należy wskazać, że wyniesione osoby, a w szczególności J. D. (1) i Ł. D. wskazywały na duży stopień realizacji porozumienia zawartego pomiędzy dłużnikiem a A. S. (1) w lipcu 2016 roku. J. D. (1) wskazywał, iż wszystkie porozumienia zawarte przez niego z A. S. (1) zostały zrealizowane, natomiast Ł. D. zeznał, że w ramach tej ugody wykonywano m.in. kilkadziesiąt drabin, donice, wiaty śmietnikowe, a także balustrady i nie zgłaszano żadnych reklamacji odnośnie jakości tych prac. Zdaniem Sądu zeznania w tym zakresie nie zasługują na wiarę. Po pierwsze, zeznania ww. świadków pozostają w sprzeczności z ustaleniami poczynionymi przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie o sygnaturze akt I C 868/18, który pozbawił tytuł wykonawczy wydany przeciwko dłużnikowi jedynie w części. Stosownie do treści art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Zatem, przyjąć należało, że dłużnik wykonał porozumienie jedynie w części w jakiej powództwo przeciwegzekucyjne zostało uwzględnione. Po drugie, dłużnik nie wystawił faktur na pozostałe, nieuwzględnione przez Sąd w postępowaniu przeciwegzekucyjnym, prace. Nadto, za gołosłowne należało uznać zeznania dłużnika oraz M. D. dotyczące przekazania przez pozwanego na rzecz dłużnika kwoty około 50.000 zł tytułem części ceny sprzedaży za nieruchomość lokalową, która była przedmiotem umowy objętej niniejszą skargą pauliańską. Poza zeznaniami dłużnika i pozwanego, a więc osób bezpośrednio zainteresowanych wynikiem niniejszego postępowania, nie ma na to żadnych wiarygodnych dowodów. Zwrócić przy tym należy uwagę, że z zeznań dłużnika wynika, że za uzyskane od syna pieniądze zakupił materiał potrzebny do wykonania aż 90 drabin. Z zebranego materiału dowodowego wynika jednak, że dłużnik wykonał jedynie 10 drabin. Wartość tych drabin została wyceniona na kwotę około 4.000 zł. Powstaje pytanie, co stało się z pozostałym zakupionym rzekomo materiałem. Strona pozwana nie potrafiła na tę okoliczność udzielić przekonującej odpowiedzi. Zważyć przy tym należy, iż gdyby faktycznie dłużnik uzyskał od syna wskazaną kwotę i zakupił za nią materiał potrzebny do wykonania prawie stu drabin, to zważywszy na rozmiar zadłużenia, zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego, raczej starałby się sprzedać niewykorzystany materiał i z pozyskanych w ten sposób środków spłacić swoich wierzycieli, w tym powódkę. Nie przedstawiono także żadnych dowodów potwierdzających zakup ww. materiału. Natomiast, należało dać wiarę zeznaniom dłużnika, iż pozwany dotąd nie zapłacił całej ceny za zakup przedmiotowego lokalu.

Jeśli chodzi o zeznania pozwanego, to M. D. zasłaniał się niepamięcią odnośnie posiadanej przez niego wiedzy o problemach finansowych ojca, prowadzonych postępowaniach sądowych i egzekucyjnych, a także nie potrafił także wyjaśnić, dlaczego na rzecz spółki (...) sp. z o.o., której pozwany był prezesem, zostały ustanowione dwie hipoteki. Pozwany wskazywał przy tym, że hipoteki stanowiły zabezpieczenie spłaty środków przekazanych przez spółkę na wykonanie pomieszczeń biurowych i socjalnych przy ul. (...). Niemniej należy zwrócić uwagę na sprzeczność zeznań pozwanego w tym zakresie z zeznaniami J. D. (1), który stwierdził, że spółka (...) sp. z o.o. udzieliła pożyczki na leczenie jego żony. Nadto, podkreślić należy, iż na fakt zawarcia umowy pożyczki pomiędzy ww. spółką a małżonkami D. nie przedstawiono żadnych dowodów jak choćby umowy, czy potwierdzenia przekazania środków pieniężnych.

Podstawę prawną powództwa stanowi przepis art. 527 § 1 k.c., zgodnie z którym gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Dokonując oceny zasadności powództwa należy wyjaśnić, że na podstawie art. 527 k.c. można wyróżnić następujące przesłanki zastosowania skargi pauliańskiej: 1) istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności; 2) dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią; 3) dokonanie tej czynności przez dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela; 4) uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią; 5) działanie osoby trzeciej w złej wierze. Dla zastosowania skargi pauliańskiej wszystkie powyższe przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie, a ciężar ich wykazania co do zasady, spoczywa na wierzycielu (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 września 2012r., V ACa 667/12, L.).

Przechodząc do kwestii merytorycznych stwierdzić należy, iż w toku niniejszego postępowania strona powodowa wykazała, że przysługuje jej względem dłużnika J. D. (1) wymagalna wierzytelność stwierdzona:

- prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 1 grudnia 2015 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 68/15 obejmująca należność główną w kwocie 53.651 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 60.000 zł od dnia 27 stycznia 2011r. do dnia 29 lipca 2016r., kwoty 47.000 zł od dnia 30 lipca 2016r. do 25 stycznia 2017r. oraz kwoty 43.780 zł od dnia 26 stycznia 2017r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu w kwocie 4.491 zł;

- prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 maja 2016r. wydanego w sprawie III Ca 296/16 zmienionego postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 maja 2016r. obejmującą koszty procesu w kwocie 3.600 zł oraz koszty postępowania zażaleniowego w kwocie 318 zł;

- prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Gdyni z dnia 29 grudnia 2017r. wydanego w sprawie I Co 696/17 obejmującego koszty postępowania klauzulowego w kwocie 187 zł.

Zważyć bowiem należy, iż powódka nabyła ww. wierzytelności na skutek dziedziczenia po zmarłym mężu A. S. (1), co zostało wykazane za pomocą aktu poświadczenia dziedziczenia.

Strona pozwana podnosiła, że po powstaniu tytułu wykonawczego dłużnik oraz ówczesny wierzyciel A. S. (1) zawarli porozumienie, na podstawie którego J. D. (1) zobowiązał się zaspokoić wierzytelności wynikające z ww. tytułów wykonawczych poprzez dostawy wyrobów i usług w postaci: donicy z blachy ocynkowanej, balustrady, czterech par balustrad na antresolę, a także drabin. Zdaniem pozwanego powyższe porozumienie zostało w części wykonane, a nadto możliwe jest jego dalsza realizacja przez dłużnika. W ocenie Sądu powyższy zarzut nie zasługuje jednak na uwzględnienie. Zważyć bowiem należy, iż na zarzucie wykonania zobowiązania po powstaniu tytułu wykonawczego dłużnik J. D. (1) oparł powództwo przeciwegzekucyjne, jakie wytoczył przeciwko powódce przed Sądem Okręgowym w Gdańsku. Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2019 roku wydanym w sprawie o sygnaturze I C 868/18 Sąd Okręgowy w Gdańsku pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci wyroku z dnia 1 grudnia 2015r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Gdyni w sprawie o sygn. akt I C 68/15 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 29 grudnia 2017r. jedynie w części, tj. w zakresie kwoty 16.220 zł, natomiast w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Jak wynika z uzasadnienia ww. wyroku powództwo przeciwegzekucyjne zostało uwzględnione jedynie w zakresie dotyczącym wykonanych na podstawie umowy z dnia 27 lipca 2016 roku balustrad, co zostało stwierdzone fakturą z dnia 29 lipca 2016 roku oraz w zakresie kwoty 3.920 zł tytułem odbioru 10 sztuk drabin, co zostało pokwitowane w dniu 25 stycznia 2017 roku. W pozostałym zakresie Sąd uznał roszczenie za nieudowodnione. Przedmiotowy wyrok jest prawomocny. Jak wskazano powyżej, przy okazji oceny dowodów, w powyższym zakresie – na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. – Sąd jest związany powyższym orzeczeniem. Jednocześnie, należy wskazać, że przy formułowaniu żądania powódka uwzględniła częściowe wykonanie zobowiązania, w części w jakiej tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności. Dalej, należy wskazać, że z uwagi na niezrealizowanie przez dłużnika pozostałych prac objętych porozumieniem w terminie, powódka złożyła oświadczenie o odstąpieniu od tej umowy w pozostałej, niezrealizowanej części, co oznacza, że umowa w tym zakresie nie wywiera skutków prawnych ex tunc.

Nadto, bezsporny był fakt dokonania czynności prawnej, której uznania za bezskuteczną domagała się w niniejszej sprawie strona powodowa. Do akt sprawy przedłożono bowiem kopię umowy sprzedaży z dnia 15 czerwca 2016 roku na podstawie której dłużnik i jego małżonka G. D. sprzedali spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), objęte księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Gdyni wraz z wkładem budowlanym synowi M. D. za łączną cenę 200.000 zł. Podkreślić należy, że wierzyciel, którego dłużnikiem jest jeden z małżonków, może żądać na podstawie art. 527 § 1 k.c. uznania za bezskuteczną czynność prawną dokonaną przez obu małżonków i dotyczącą ich majątku wspólnego, nawet gdy małżonek dłużnika nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania po myśli art. 41 § 1 k.r.o. (zob. uchwała SN z dnia 12 maja 2011r., III CZP 19/11, L.).

Kolejną przesłankę skargi pauliańskiej stanowi pokrzywdzenie wierzyciela. Zgodnie z treścią art. 527 § 2 k.c. czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. W orzecznictwie na ogół przyjmuje się, że niewypłacalność dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. oznacza taki stan majątku dłużnika, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 listopada 1997r., I ACa 737/97, Apel. W-wa 1998, nr 4, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2000r., III CKN 554/98, LEX nr 52736; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 lipca 2013r., I ACa 417/13, LEX nr 1349916). Zatem pokrzywdzenie wierzycieli powstaje na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2001r., IV CKN 525/00, LEX nr 53110; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2004r., II CK 367/03, LEX nr 174173; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 lutego 2013r., I ACa 1438/12, LEX nr 1305972). Pogłębienie niewypłacalności dłużnika ma miejsce także wtedy, gdy niemożliwość zaspokojenia wierzyciela wymaga znacznego nakładu czasu i ryzyka. Innymi słowy, podwyższenie stopnia niewypłacalności, jako jedną z przesłanek skuteczności skargi pauliańskiej, następuje również w razie istotnego utrudnienia egzekucji w następstwie skarżonej czynności prawnej (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 22 maja 2014r., I ACa 361/14, L.). Zgodnie z poglądem prawnym wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 marca 2001r. V CKN 280/00 LEX nr 52793 pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać nie według chwili dokonania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, lecz według chwili jej zaskarżenia (wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności prawnej) (zob. także wyrok SA w Białymstoku z dnia 4 marca 2016r., I ACa 950/15, L.). Dla uwzględnienia skargi pauliańskiej konieczne jest także wykazanie, że czynność prawna dłużnika stanowiła conditio sine qua non jego niewypłacalności (chociażby nie stanowiła ona jedynej przyczyny niewypłacalności). W wyroku z dnia 28 czerwca 2007 r. (IV CSK 115/07, L.) SN podkreślił, że istotne dla zbadania wystąpienia przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela jest ustalenie, czy w przypadku niedokonania konkretnej czynności wierzyciel faktycznie zostałby zaspokojony. Powszechnie się przyjmuje, że o istnieniu pokrzywdzenia można mówić, gdy porównanie wartości prawa będącego przedmiotem kwestionowanej w drodze skargi pauliańskiej czynności prawnej i wysokości niespłacalnych wierzytelności przysługujących przeciwko dłużnikowi zabezpieczonych hipotekami na tym prawie, prowadzi do wniosku o niemożności zaspokojenia się powoda chociażby w części (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2011 r., IV CSK 99/11, L.). Należy przy tym mieć na względzie, że fakt ustanowienia hipoteki obciążającej nieruchomość będącą przedmiotem zaskarżonej umowy należy brać pod uwagę dla oceny tego, czy w wyniku zawarcia umowy dłużnika z osobą trzecią doszło w istocie do pokrzywdzenia wierzyciela w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. Może się bowiem okazać, że przyczyną nieefektywności ewentualnej egzekucji wierzyciela wobec osoby trzeciej (art. 532 k.c.) byłoby właśnie aktualne obciążenie hipoteczne ustanowione na rzecz innej osoby, korzystającej z określonych preferencji egzekucyjnych (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25 czerwca 2015r., V ACa 137/15, L.).

Kierując się powyższymi kryteriami Sąd doszedł do przekonania, że dokonana przez dłużnika i pozwanego czynność prawna doprowadziła do powiększenia stanu niewypłacalności dłużnika. Oceniając pokrzywdzenie wierzyciela według stanu na dzień zaskarżenia czynności prawnej należy stwierdzić, że aktualnie w majątku dłużnika jedynym dostępnym dla powoda składnikiem majątkowym jest nieruchomość położona w G. przy ul. (...) objęta księgą wieczystą nr (...). Wartość ww. nieruchomości wg opisu i oszacowania z dnia 11 sierpnia 2016 roku przeprowadzonego w toku postępowania egzekucyjnego wynosiła 653.000 zł. Jak jednak wynika z przedstawionych przez Komornika informacji aktualnie przeciwko dłużnikowi prowadzonych jest aż pięć postępowań egzekucyjnych, a łączna wysokość zadłużenia przekracza kwotę 800.000 zł. Nadto, należy mieć na względzie, że w dziale IV. księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla powyższej nieruchomości wpisane są: hipoteka umowna zwykła w kwocie 285.000 zł oraz hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 142.500 zł na rzecz (...) Bank S.A. w W., a także hipoteka przymusowa w kwocie 350.000 zł na rzecz osoby fizycznej. W świetle art. 1025 § 1 k.p.c. należało uznać, że w przypadku egzekucji z tej nieruchomości powódka nie uzyska zaspokojenia, albowiem należności zabezpieczone hipoteką podlegają zaspokojeniu przed należnościami niezabezpieczonymi w ten sposób. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że dłużnik nie ma już żadnego innego majątku, z którego powódka mogłaby się zaspokoić. Istnieje zatem związek przyczynowy pomiędzy dokonaniem kwestionowanej czynności prawnej a niewypłacalnością dłużnika. W toku prowadzonej egzekucji powódka dotąd nie uzyskała spłaty wierzytelności wynikających z ww. tytułów wykonawczych.

Podkreślić należy, iż dla uwzględnienia skargi pauliańskiej konieczne jest także wykazanie, że czynność prawna dłużnika stanowiła conditio sine qua non jego niewypłacalności (chociażby nie stanowiła ona jedynej przyczyny niewypłacalności). W wyroku z dnia 28 czerwca 2007 r. (IV CSK 115/07, L.) SN podkreślił, że istotne dla zbadania wystąpienia przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela jest ustalenie, czy w przypadku niedokonania konkretnej czynności wierzyciel faktycznie zostałby zaspokojony. Zważyć należy, iż spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – w dacie dokonania kwestionowanej czynności prawnej – również było obciążone hipotecznie. W dziale IV. księgi wieczystej nr (...) wpisane były: hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 75.000 zł wpisana na rzecz (...) Banku S.A. Oddział Bankowości Detalicznej w Ł. (M.) z siedzibą w W. tytułem zabezpieczenia wierzytelności z umowy o pożyczkę z dnia 18 czerwca 2007r., a także dwie hipoteki przymusowe do kwot 70.000 zł na rzecz Przedsiębiorstwa Usługowo Produkcyjnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako zabezpieczenie wierzytelności wynikającej z nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 2 lipca 2015 roku, wydanego przez Sąd Rejonowy w Gdyni w sprawie I Nc 763/2015. Zgodnie z treścią aktu notarialnego wartość ww. ograniczonego prawa rzeczowego wynosiła w dacie zawarcia umowy 200.000 zł, a zatem różnica pomiędzy wartością tego prawa a wysokością obciążeń hipotecznych była dostępna dla innych wierzycieli. Nadto, należało mieć na względzie istotny wzrost wartości nieruchomości, co pozwala na stwierdzenie, że wskutek egzekucji powódka mogła uzyskać zaspokojenie swoich wierzytelności w pełnej wysokości. Dokonując ustaleń odnośnie możliwości zaspokojenia się powódki z tego składnika majątkowego w kontekście obciążenia hipotecznego, należało mieć na względzie, że wierzytelność względem (...) S.A. z tytułu pożyczki hipotecznej nr (...) została już spłacona, a jak stanowi art. 94 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki. Z kolei, zabezpieczenie hipoteczne zostało ustanowione celem zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z pozornej czynności prawnej. Zważyć należy, iż wierzycielem hipotecznym jest spółka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.. M. D. jest wspólnikiem tej spółki, a nadto w okresie od 27 czerwca 2014 roku do 28 czerwca 2016 roku oraz ponownie od 11 stycznia 2017 roku pełni funkcję prezesa zarządu tej spółki. Wspólnikiem tej spółki jest również dłużnik J. D. (1). W toku niniejszego postępowania strona pozwana nie potrafiła logicznie wytłumaczyć, ani tego z jakiego stosunku prawnego wynika wierzytelność zabezpieczona hipoteką, ani też dlaczego wpisano w dziale IV. księgi wieczystej aż dwie hipoteki na zabezpieczenie tej samej wierzytelności. Odnośnie kwestii wierzytelności rzekomo zabezpieczonej hipoteką, pozwany wskazywał, że hipoteki stanowiły zabezpieczenie spłaty środków przekazanych przez spółkę na wykonanie pomieszczeń biurowych i socjalnych przy ul. (...). Z kolei dłużnik J. D. (1) stwierdził, że spółka (...) sp. z o.o. udzieliła pożyczki na leczenie jego żony. Nadto, podkreślić należy, iż na fakt zawarcia umowy pożyczki pomiędzy ww. spółką a małżonkami D. nie przedstawiono żadnych dowodów jak choćby umowy, czy potwierdzenia przekazania środków pieniężnych. Nakaz zapłaty został wydany na podstawie weksla, bez badania stosunku prawnego podstawowego wynikającego z umowy pożyczki. Za pozornością rzekomo udzielonej pożyczki świadczy również fakt, że wierzyciel (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. nie wszczął egzekucji i nigdy nie domagał się spłaty należności. Z zeznań pozwanego wynika, że spółka w ogóle nie ma planów dochodzenia spłaty ww. wierzytelności. Zdaniem Sądu, w świetle zeznań pozwanego będącego prezesem zarządu spółki – wierzyciela, a także wzajemnych powiązań pomiędzy pozwanym a dłużnikiem należało uznać, że celem złożenia pozwu w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla, a następnie wpisania hipoteki przymusowej było tylko i wyłącznie uniemożliwienie wierzycielom J. D. (1) domagania się zaspokojenia z tego składnika majątkowego i unicestwienie egzekucji.

Ponadto, należy wskazać, że w toku niniejszego postępowania nie wykazano, aby pozwany dokonał zapłaty pozostałej ceny sprzedaży na rzecz sprzedających (poza potrąconą kwotą z tytułu nakładów na lokal), a tym samym, by do majątku dłużnika w zamian za ww. składnik majątkowy wszedł jakikolwiek ekwiwalent. Pozwany co prawda wskazywał, że przekazał ojcu kwotę około 50.000 zł, którą ten miał przeznaczyć na zakup materiałów niezbędnych do realizacji porozumienia zawartego z A. S. (1), lecz poza gołosłownymi zeznaniami samych zainteresowanych nie przedstawiono żadnych dowodów potwierdzających przesunięcia majątkowe pomiędzy majątkiem pozwanego a majątkiem dłużnika ani też dowodów potwierdzających zakup ww. materiałów. Zwrócić należy uwagę, że dłużnik dostarczył poprzednikowi prawnemu powódki jedynie 10 drabin o wartości około 4.000 zł. W zakresie pozostałej części ceny w łącznej kwocie 100.000 zł płatnej w dwóch ratach do dnia 31 lipca 2016 roku i 30 września 2016 roku dłużnik wprost wskazał, że pozwany nie dokonał zapłaty tej części ceny i J. D. (1) nie podejmował żadnych kroków w celu uzyskania zapłaty. Możliwość zapłaty ceny choćby w części jest wątpliwa także wówczas, gdy uwzględni się dochody pozwanego. W latach podatkowych 2015 i 2016 M. D. osiągnął dochód w kwocie po 33.705 zł (przychód 35.040 zł). Stąd należało uznać, że do majątku dłużnika nie wszedł ekwiwalent w postaci kwoty 140.000 zł.

W świetle podniesionych w odpowiedzi na pozew zarzutów sporna pozostawała kolejna określona w art. 527 k.c. przesłanka w postaci działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W judykaturze wskazuje się, że dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 527 § 1 k.c.), gdy zdaje sobie sprawę (uświadamia sobie), że wskutek dokonania czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. Pokrzywdzenie wierzycieli nie musi być zamiarem dłużnika. Wystarczy, żeby dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności. Świadomość pokrzywdzenia nie musi dotyczyć osoby konkretnego wierzyciela; wystarczy świadomość pokrzywdzenia wierzycieli w ogóle. Może ona dotyczyć innego wierzyciela (nawet tego, który został przez dłużnika później zaspokojony) niż wierzyciel, który żąda uznania czynności za bezskuteczną. To, czy czynność prawna dłużnika krzywdzi wierzycieli, należy oceniać nie według chwili dokonania tej czynności, lecz według chwili jej zaskarżenia, tj. wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 kwietnia 2013r., I ACa 192/13, L.). Świadomość pokrzywdzenia wierzycieli jest wnioskiem jaki osoba przeciętnie inteligentna powinna z tych dwu faktów wyciągnąć. Pokrzywdzenie jest bowiem sądem opartym na zasadach doświadczenia życiowego i znajomości prawideł rządzących obrotem prawnym, z których wynika, że wierzytelność w takich warunkach nie zostanie spłacona. Aby obalić powyższe domniemanie należałoby wykazać, że dłużnik jest niepoczytalny, czy też nie ma rozeznania pozwalającego na ocenę sytuacji i dokonywania operacji wnioskowania, bądź, że ze względu na szczególną sytuację, w jakiej dłużnik się znajdował, wniosek o krzywdzącym charakterze dokonywanej przez niego czynności był nieuzasadniony (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 19 grudnia 2013r., I ACa 621/13, L.).

Zdaniem Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy należało uznać, że dłużnik dokonał kwestionowanej czynności prawnej ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Na podstawie przedstawionych przez powoda dowodów z dokumentów należało stwierdzić, że dłużnik miał wiedzę odnośnie swojego zadłużenia wynikającego z niespłaconej pożyczki. Wszak w dacie zawarcia umowy toczyło się już postępowanie sądowe wytoczone przez A. S. (1). Do zawarcia umowy doszło po oddaleniu apelacji złożonej przez J. D. (1) od wyroku Sądu I instancji. Nadto, zastanawiające jest także, że umowa sprzedaży została zawarta akurat w czerwcu 2016 roku. W umowie z dnia 1 października 2007 roku zadartej pomiędzy M. D. a J. i G. małżonkami D. w przedmiocie rozliczenia nakładów wskazano, że pozostała kwota nakładów ma zostać spłacona na rzecz pozwanego w ratach w przeciągu trzech lat stosownie od wpływów uzyskanych z wynajmu mieszkania. W myśl § 3 w przypadku niezapłacenia przez dłużników kwoty 60.000 zł w zastrzeżonym terminie, wierzyciel mógł żądać od dłużników sprzedania mu mieszkania za cenę rynkową, pomniejszoną o wartość nierozliczonych nakładów na remont mieszkania. W tym kontekście zastanawiające jest dlaczego pozwany nie domagał się sprzedaży po upływie ww. trzyletniego terminu, tj. w październiku 2010 roku, lecz akurat przypomniał sobie o nakładach w momencie, gdy przeciwko dłużnikowi będącemu współwłaścicielem nieruchomości został wydany tytuł wykonawczy. Nadto, należy wskazać, że strona pozwana nie wykazała w toku niniejszego postępowania, że w stosunku do J. D. (1) zachodziły jakiekolwiek okoliczności ograniczające bądź znoszące tę świadomość. Dłużnik nie jest bowiem osobą psychicznie chorą, cierpiącą na zaburzenia psychiczne, czy neurologiczne wpływające na możliwość racjonalnej oceny skutków swojego postępowania.

Konieczną przesłanką do uznania czynności prawnej za bezskuteczną jest także zła wiara osoby trzeciej tj. wiedza osoby, która odniosła korzyść majątkową z dokonania zaskarżonej czynności prawnej, że dłużnik dokonał tej czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli lub też możliwość uzyskania takiej wiedzy przy zachowaniu należytej staranności. Należy zauważyć, że zgodnie z treścią art. 527 § 3 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Jak podnosi się w doktrynie bliski stosunek oznacza tu nie tyle powiązania rodzinne, co faktyczne więzy uczuciowe, przyjaźń, wdzięczność itp.; ogólnie – faktyczną bliskość pozwalającą przyjąć, że osoba trzecia mogła znać sytuację majątkową dłużnika i cel jego działań. Bliska więź prawnorodzinna może stanowić jednak podstawę domniemania faktycznego, iż dane osoby pozostają w bliskim stosunku w rozumieniu art. 527 § 3 k.c. Wierzyciel musi udowodnić jedynie podstawę domniemania – istnienie bliskiego stosunku między dłużnikiem a osobą trzecią w chwili dokonywania zaskarżonej czynności (zob. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2016). Zdaniem Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy nie budzi wątpliwości, że pozwany i dłużnik pozostawali bliskich stosunkach. Pozwany jest synem dłużnika, a nadto obaj mężczyźni byli powiązani relacjami biznesowymi (np. obaj byli (...) sp. z o.o., nadto prowadzone przez nich spółki (...) – W. prowadziły wspólne przedsięwzięcia gospodarcze).

Reasumując powyższe rozważania należało uznać, że strona powodowa wykazała wszystkie przesłanki skargi pauliańskiej, co skutkowało uwzględnieniem powództwa na mocy art. 527 k.c. wobec M. D..

Zważywszy, iż pozwany przegrał niniejszy spór Sąd obciążył go całością kosztów procesu. Na mocy art. 108 § 1 k.p.c. szczegółowe wyliczenie kosztów Sąd powierzył referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku.