Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2025 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Agnieszka Bronk-Marwicz

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2025 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa M. O.

przeciwko I. H. (H.)

o zachowek

I.  zasądza od pozwanej I. H. na rzecz powódki M. O. kwotę 38.583,34 zł (trzydzieści osiem tysięcy pięćset osiemdziesiąt trzy złote trzydzieści cztery grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanej I. H. na rzecz powódki M. O. kwotę 5.719,40 zł (pięć tysięcy siedemset dziewiętnaście złotych czterdzieści groszy) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

IV.  nakazuje pobrać od pozwanej I. H. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 376,19 zł (trzysta siedemdziesiąt sześć złotych dziewiętnaście groszy) tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa;

V.  nakazuje pobrać od powódki M. O. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 66,39 zł (sześćdziesiąt sześć złotych trzydzieści dziewięć groszy) tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 652/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30 czerwca 2025 roku

I.

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

1.  Powódka M. O. wystąpiła z powództwem przeciwko I. H., domagając się zasądzenia od pozwanej na jej rzecz kwoty 45.000 zł tytułem zachowku po zmarłym ojcu E. P. (1) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 9 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

2.  W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że strony są córkami E. P. (1), zmarłego w dniu 2 września 2018 roku w R., dla którego ostatnim miejscem zamieszkania była G. (ul. (...)). W chwili śmierci spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim z D. P.. Powódka wskazała także, że spadek po zmarłym ojcu na mocy testamentu notarialnego z dnia 20 maja 2016 r. (Rep. A nr 4514/2016), otwartego i ogłoszonego w dniu 28 listopada 2018 r. nabyła w całości pozwana I. H.. Zdaniem powódki, w skład spadku wchodził udział w wysokości ½ w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w G. przy ul. (...), którego wartość powódka oszacowała na podstawie ofert internetowych na kwotę 540.000 zł, zaś kwotę zachowku na kwotę 45.000 zł (1/12 x 540.000 zł). W uzasadnieniu wskazano także, że zanim ww. prawo weszło w skład spadku po E. P. (1), jego pierwotny przydział nastąpił w latach 90-tych na rzecz męża pozwanej R. H., pozostającego wówczas w związku małżeńskim z pozwaną. Kolejno ww. prawo zostało przeniesione przez pozwaną i jej męża w drodze darowizny na rzecz obojga rodziców – D. P. (matki) oraz E. P. (1) (ojca), którzy dokonali sprzedaży własnego lokalu przy ul. (...) w G. i zamieszkali w darowanym lokalu przy ul. (...).

3.  W uzasadnieniu wskazano także, iż relacje między rodzicami a dziećmi, jak również pomiędzy stronami (siostrami) układały się prawidłowo, zarówno w okresach samodzielności rodziców w funkcjonowaniu, jak i pogorszenia się stanu zdrowia rodziców. Pogorszenie się stosunków pomiędzy stronami nastąpiło dopiero po odczytaniu testamentu spadkodawcy. Wówczas pozwana odmówiła rozliczenia się z powódką z tytułu zachowku, wskazując, iż wolą zmarłego ojca było to, aby lokal przy ul. (...) w G. powrócił do darczyńców oraz podnosząc zarzut braku należytej opieki powódki nad rodzicami. Pismem z dnia 4 lipca 2023 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty, lecz ta odmówiła spełnienia świadczenia. Powódka zanegowała wszystkie zarzuty dotyczące nieprawidłowości w sprawowaniu przez nią opieki nad rodzicami oraz uznała za całkowicie bezzasadne i nietrafne argumenty dotyczące powodów braku rozliczeń z tytułu zachowku odnoszące się do uprzedniej przynależności ww. lokalu do majątku pozwanej i jej męża.

(pozew wraz z załącznikami, k. 3-104, pismo z dnia 23 listopada 2023 r. k. 110-112).

II.

(stanowisko pozwanej)

4.  Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wymagalności do dnia zapłaty, według norm przepisanych.

5.  W treści uzasadnienia pozwana zakwestionowała roszczenie co do zasady, jak i wysokości. Pozwana podniosła, że żądanie powódki zapłaty tytułem zachowku po zmarłym ojcu stanowi nadużycie przez nią prawa podmiotowego (art. 5 k.c.), albowiem jedynym składnikiem podlegającym rozliczeniu oraz wchodzącym w skład spadku po nim jest udział w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w G., które spadkodawca nabył uprzednio na mocy darowizny od pozwanej oraz jej męża. Zdaniem pozwanej wolą ojca było to, aby finalnie lokal ten powrócił do darczyńców i nie podlegał jakimkolwiek rozliczeniom, a w pozostałym zakresie, aby strony rozdzieliły po równo pamiątki rodzinne.

6.  Nadto w uzasadnieniu pozwana wskazała także, iż w przypadku braku oddalenia powództwa z tego tytułu, żądana kwota w oparciu o przywołane okoliczności faktyczne winna być obniżona o 90%. Pozwana wskazała, że zarówno ona jak i jej mąż mimo formalnego dokonania darowizny ww. prawa wciąż czuli się współodpowiedzialni za jego utrzymanie poprzez dokonywanie cyklicznych wpłat do spółdzielni mieszkaniowej, byli w nim zameldowani oraz często przebywali mimo wyjazdu i stałego zamieszkania w Norwegii od lat 90-tych. W tym czasie służyli także pomocą i opieką nad rodzicami.

7.  W uzasadnieniu wskazano, iż stosunki między stronami układały się różnie, a nieporozumienia wynikały ze sposobu i zakresu sprawowania przez powódkę opieki nad rodzicami. Do odpowiedzi na pozew dołączono oświadczenie matki D. P. zawierające zarzuty formułowane wobec powódki w zakresie nienależytej opieki oraz oświadczenie dotyczące ostatniej woli spadkodawcy w zakresie ponownego przeniesienia prawa do darowanego uprzednio lokalu na rzecz pozwanej i jej męża. Ponadto wskazano, iż spadkodawca planował wydziedziczyć powódkę, aczkolwiek do powyższej czynności nie doszło.

(odpowiedź na pozew wraz z załącznikami, k. 238-257)

III.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

8.  Spadkodawca E. P. (1) zmarł w dniu 2 września 2018r. w R.. Ostatnim miejscem jego zamieszkania była G. (ul. (...)).

9.  W chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim z D. P. oraz miał dwie córki: powódkę M. O. oraz pozwaną I. H.. Innych dzieci, w tym pozamałżeńskich, przysposobionych, adoptowanych spadkodawca nie miał. W związku małżeńskim spadkodawcy obowiązywał ustrój ustawowej wspólności majątkowej.

10.  Spadkodawca E. P. (1) pozostawił jeden testament sporządzony w dniu 20 maja 2016 r. (Rep. A nr 4514/2016) w kancelarii notarialnej przed M. D.. Testament ten został otwarty i ogłoszony w ww. kancelarii notarialnej dniu 28 listopada 2018r. (Rep. A Nr 15390/2018).

11.  W tym samym dniu sporządzono protokół dziedziczenia oraz akt poświadczenia dziedziczenia po E. P. (1), który stwierdzał, iż spadek po ww. zmarłym nabyła w całości pozwana I. H. jako córka spadkodawcy.

(dowód: kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem odpisu aktu zgonu E. P. (1) k.19, kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem testamentu - aktu notarialnego Rep. A Nr (...) z dnia 20 maja 2016 r. k. 20-20v., kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem protokołu dziedziczenia – aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 28 listopada 2018r. k. 21-23, kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu- aktu notarialnego Rep. A. nr (...) z dnia 28 listopada 2018r. k. 24-25, kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem aktu poświadczenia dziedziczenia – aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 28 listopada 2018 r. k. 26- 27, kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem umowy darowizny– aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 5.08.1997r. k.74-75)

12.  W dniu 20 maja 1991 roku zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. dokonał przydziału mieszkania kategorii M-4 na warunkach własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (...), położonego w G. przy ul. (...) na rzecz R. H. (męża pozwanej).

13.  Zgodnie z przydziałem lokal ten miał być używany celem zaspokajania potrzeb mieszkalnych wraz z rodziną. Jako głównego lokatora wskazano R. H., zaś jako osoby obowiązane do zamieszkiwania wskazano: I. H. (żonę) oraz D. H. (córkę). W chwili przydziału prawa do lokalu I. H. oraz R. H. pozostawali w związku małżeńskim, w którym obowiązywał ustrój ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej.

14.  Na podstawie umowy darowizny zawartej w dniu 5 sierpnia 1997 roku w formie aktu notarialnego przed notariuszem H. W. prowadzącą kancelarię notarialną w G. (Rep. A nr 10497/1997) E. P. (1) działając w imieniu R. i I. małżonków H. – na podstawie pełnomocnictwa z dnia 25 lipca 1997 roku, którego zgodność z prawem norweskim i autentyczność złożonych podpisów poświadczono pod numerem (...) - darował samemu sobie oraz swojej żonie D. P. do ich majątku wspólnego ww. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z wkładem budowalnym i udziałem członkowskim.

(dowód: kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem dokumentu przydziału lokalu mieszkalnego nr (...) z dnia 20 maja 1991r. k. 73, 257 , kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem umowy darowizny– aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 5 sierpnia 1997 r. k.74-75)

15.  W dniu 28 sierpnia 1997 roku zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. dokonał przydziału ww. prawa (mieszkanie kategorii M-4) na warunkach własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na rzecz E. P. (1) (spadkodawcy). Zgodnie z przydziałem lokal ten miał być używany celem zaspokajania potrzeb mieszkalnych wraz z rodziną. Jako głównego najemcę wskazano E. P. (1), zaś jako osoby obowiązane do zamieszkiwania wskazano D. P. (żonę), R. H. (zięcia), I. H. (córkę) oraz D. H. (wnuczkę).

(dowód: kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem dokumentu przydziału lokalu mieszkalnego nr (...) z dnia 28 sierpnia 1997 r. k. 256).

16.  Pozwana I. H. i R. H. w okresie od 19 czerwca 1991 r. do 29 czerwca 1998 r. byli zameldowani pod adresem: Szafranowa 4B/9, (...)-(...) G., lecz od początku lat 90-tych na stałe zamieszkiwali wraz z córką D. w Norwegii.

17.  W Norwegii córka pozwanej rozpoczęła edukację, uzyskała obywatelstwo norweskie. Pozwana wracała co jakiś czas do Polski zatrzymując się u rodziców, a w późniejszym czasie nabytym przez siebie mieszkaniu w G..

18.  Pozwana i jej rodzina w dalszym ciągu zamieszkują w Norwegii.

(dowód: kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem zaświadczenia w rejestru PESEL k. 249- 250)

19.  Po dokonaniu darowizny w ww. lokalu na stałe zamieszkiwali E. P. (1) wraz z żoną D. P., którzy uprzednio dokonali sprzedaży przysługującego im prawa do lokalu przy ul. (...) w G., zaś środki ze sprzedaży przeznaczyli na wykończenie lokalu przy Szafranowej oraz comiesięczne dokładanie do własnego utrzymania i leków.

20.  W czasie przydziału lokalu na rzecz R. H. nie było możliwe jednoczesne stałe zamieszkiwanie poza granicami kraju i utrzymanie przydziału lokalu, dlatego też pozwana, jej mąż i rodzice stron podjęli decyzję o przeniesieniu ww. prawa w drodze darowizny na rzecz rodziców stron.

21.  Od dnia darowizny nie prowadzono rozmów w przedmiocie jej zwrotu, w szczególności nie podjęto w tym celu żadnych kroków prawnych.

(dowód: częściowo zeznania świadka D. P. k.360-361v. zeznania świadka K. O. k. 361v.-365, zeznania świadka K. O. k. 361v.-365, zeznania świadka R. H. k. 428v.-430, statut (...) k. 91, przesłuchanie powódki M. O. k. 430- 432, przesłuchanie pozwanej I. H., k. 432-434)

22.  W czasie pobytu pozwanej i jej męża w Norwegii strony porozumiewały się między sobą za pomocą komunikatorów internetowych oraz rozmów telefonicznych. W taki sam sposób pozwana utrzymywała kontakt ze rodzicami stron.

23.  Po pogorszeniu się stanu zdrowia spadkodawcy (około 2017 roku) oraz w związku z potrzebą udzielania pomocy rodzicom, strony porozumiały się, że będą współpracować w tym zakresie.

24.  Strony podzieliły zakres obowiązków w taki sposób, iż pozwana wspierała w razie potrzeby finansowo rodziców oraz pozostawała z nimi w bieżącym kontakcie, zaś w czasie pobytów w Polsce zajmowała się nimi i służyła im pomocą.

25.  Powódka zaś z racji tego, iż zamieszkiwała w niedalekiej odległości wykonywała powyższe obowiązki na co dzień, tj. odwiedzała rodziców, przynosiła cięższe zakupy, pomagała i roztaczała pieczę nad rodzicami w czasie choroby w ten sposób, iż w umawiała wizyty lekarskie, przywoziła i odwoziła rodziców, spełniała kierowane do niej prośby i wykonywała inne czynności przekraczające możliwości rodziców stron.

26.  Powódka prowadziła odrębne od rodziców gospodarstwo domowe wraz z mężem i dziećmi, którzy również służyli rodzicom stron pomocą.

27.  Jednorazowo powódka odmówiła pozostania w mieszkaniu rodziców stron na wyraźną prośbę ojca (po jego powrocie ze szpitala) z uwagi na umówioną uprzednio własną wizytę lekarską, co spotkało się z niezrozumieniem ze strony rodziców, a ostatecznie kłótnią rodziców z powódką.

28.  Rodzice stron mieli zapewnioną pomoc ze strony sąsiadki M. zajmującej się zaspokajaniem bieżących potrzeb takich jak drobne zakupy, a także korzystali z pomocy osoby sprzątającej mieszkanie i pomocy osoby z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w G..

(dowód: zeznania świadka K. O. k. 361v.-365, zeznania świadka R. H. k. 428v.-430, zeznania świadka D. K. k. 365-365v., zeznania świadka R. O. k. 366v. -367, zeznania świadka Ł. O. k. 427-428, przesłuchanie powódki M. O. k. 430- 432, p rzesłuchanie pozwanej I. H. k. 432-434)

29.  Poza sytuacją, o której mowa w pkt 27. rodzice stron nie czynili wobec powódki uwag w zakresie bieżącej opieki sprawowanej na co dzień. Zastrzeżenia wobec powódki w powyższym zakresie zostały wyartykułowane przez pozwaną po śmierci E. P. (1) w związku z konfliktem powstałym po ujawnieniu testamentu spadkodawcy.

(dowód: częściowo zeznania świadka D. P. k.360-361v. zeznania świadka K. O. k. 361v.-365, przesłuchanie powódki M. O. k. 430- 432, p rzesłuchanie pozwanej I. H. k. 432-434)

30.  W dniu 21 lipca 2021 roku na mocy aktu notarialnego - Rep. A nr 9138/2022 doszło do ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia własności tego lokalu na rzecz D. P. oraz I. H..

31.  W dniu 24 października 2022 roku na mocy aktu notarialnego (Rep. A. nr 11981/2022) D. P. oraz I. H. i R. H. zawarli umowę dożywocia w zamian za przeniesienie na ich rzecz prawa własności udziału w wysokości ½ części przysługującego matce stron.

32.  Obecnie, po śmierci spadkodawcy w ww. lokalu zamieszkuje D. P..

(dowód: kserokopia poświadczonego za zgodność z oryginałem umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia własności – aktu notarialnego Rep. A nr (...) z dnia 21 lipca 2022r. k. 33 - 40)

33.  W skład spadku po zmarłym E. P. (1) wchodził udział w wysokości ½ w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego numer (...), położonym w budynku (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. przy ul. (...), numer klatki B.

34.  Spadkodawca w chwili otwarcia spadku nie miał innych składników majątkowych.

(fakt bezsporny)

35.  Wartość ww. prawa według stanu na dzień otwarcia spadku, a cen aktualnych wynosiła 463.000 zł, zaś wartość udziału przysługującego spadkodawcy wynosiła 231.500 zł.

(dowód: opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości M. B. (1), k.452-478)

36.  Spadkodawca nie wydziedziczył córki M. O.. Po jego śmierci powódka nie została uznana za niegodną dziedziczenia po ojcu.

(fakt bezsporny)

37.  Pismem z dnia 4 lipca 2023 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 50.000 zł tytułem zachowku po E. P. (1), płatną w terminie 10 dni od daty doręczenia wezwania.

38.  W odpowiedzi, e- mailem z dnia 1 sierpnia 2023 roku pozwana potwierdziła, iż otrzymała przedmiotowe wezwanie, zaś w dalszej korespondencji zaproponowała spłatę pozwanej w wysokości 10.000 zł. Ostatecznie pozwana wycofała ze się złożonej propozycji oraz odmówiła spełnienia świadczenia.

(dowód: wezwanie do zapłaty, k. 59, korespondencja prowadzona między stronami k. 62-71)

Sąd zważył co następuje:

IV.

39.  Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, dowodu z przesłuchania stron, zeznań świadków, a także dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości.

(ocena dowodów)

40.  Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie, Sąd oparł się na treści dokumentów w postaci aktów notarialnych, zaświadczeń oraz dokumentów prywatnych przedłożonych do akt przez obie strony niniejszego postępowania. Zgodność treści tych dokumentów z rzeczywistym stanem rzeczy nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nie budziła też jakichkolwiek wątpliwości Sądu. Sąd dał przy tym wiarę nie tylko treści dokumentów przedłożonych przez strony w postaci urzędowo poświadczonych odpisów, ale także tych złożonych w formie kserokopii. Zgodność kserokopii z oryginałami dokumentów nie była kwestionowana przez strony, Sąd także nie dostrzegł żadnych okoliczności, które uzasadniałyby przypuszczenie, że któraś z tych kserokopii została wytworzona jedynie na potrzeby niniejszego postępowania w wyniku tzw. podrobienia lub przerobienia dokumentu.

41.  Nadto Sąd poczynił ustalenia na podstawie zeznań świadków D. P., K. O., D. K., R. O., Ł. O., R. H., przy czym do oceny dowodu z zeznań świadka D. P. Sąd podszedł z dużą ostrożnością z uwagi na wyjątkowo negatywne nastawienie wobec powódki wyrażane w czasie rozprawy, bliskie pokrewieństwo między stronami oraz bezpośrednie zaangażowanie świadka mające na celu uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia na rzecz pozwanej.

42.  Sąd uznał zeznania świadka D. P. za wiarygodne w części odnoszącej się do sposobu nabycia przez spadkodawcę udziału w prawie własności lokalu, dobrych relacji panujących między córkami do czasu śmierci ich ojca oraz powstania konfliktu po ujawnieniu jego testamentu. Sąd natomiast odmówił wiarygodności zeznań w zakresie tego, że powódka M. O. nie udzielała rodzicom (w tym choremu ojcu) należytego wsparcia i nie sprawowała niezbędnej opieki, co w istocie stanowiło niemającą oparcia w faktach opinię świadka.

43.  Przeczą temu w szczególności dowody w postaci zeznań świadków K. O., D. K., R. O., Ł. O. czy zeznań złożonych przez obie strony postępowania. Z jednej strony świadek D. P. wskazuje, że powódka po uprzedniej prośbie odebrała ją ze szpitala, z drugiej zaś strony miała do niej żal, że córka nie wyszła sama z inicjatywą i nie spytała chociażby o potrzebę wykonania zakupów czy przygotowania posiłku. Obie strony wskazywały zgodnie, iż dokonały podziału opieki nad rodzicami, a co do sposobu wywiązywania się z niego pozwana nie miała i nie ma żadnych zastrzeżeń do powódki. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego również świadek K. O. (mąż powódki, wobec którego D. P. również wypowiada się krytycznie) wraz z synami Ł. i R. O. pomagali w sprawowaniu codziennej opieki przez powódkę w zakresie przekraczającym jej możliwości. Pomagali w szczególności przy wniesieniu spadkodawcy do domu po pobycie szpitalnym, zawiezieniu i odebraniu go z placówek medycznych, czy poszukiwaniu i zawiezieniu spadkodawcy do domu opieki celem zapewnienia mu należytego standardu leczenia i pielęgnacji.

44.  Wbrew twierdzeniom świadka D. P. o braku kontaktów, lekceważeniu, czy braku pomocy ze strony powódki, sytuacje takie nie miały miejsca. Wyobrażenia świadka co do zakresu i sposobu należytego wypełniania obowiązków opiekuńczych dorosłych dzieci wobec rodziców i ocena ich spełnienia winna być oceniania w kategoriach obiektywnych, nie zaś subiektywnych. W ocenie Sądu brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, że codzienne obowiązki - które siłą rzeczy spoczywały jedynie na powódce z uwagi na stałe zamieszkanie pozwanej w Norwegii – nie były wykonywane z należytą starannością, z uwzględnieniem możliwości własnych powódki oraz potrzeb rodziców w zależności od ich sytuacji i stanu zdrowia. Warto także mieć na uwadze fakt, iż obie strony dążyły do zapewnienia dobrobytu rodzicom, w tym również poprzez zapewnienie pomocy przez osoby trzecie w drobnych bieżących czynnościach takich jak zakupy czy sprzątanie.

45.  W pozostałym zakresie opiekę nad schorowanym mężem i ojcem stron sprawowała także D. P., która w ramach swoich możliwości zajmowała się nim, w tym gotowała obiady. Trudno zatem uznać za zasadne zarzuty świadka co do braku zainteresowania powódki potrzebami rodziców w tych sferach, w których potrzeby te były zaspokajane przez inne osoby, choćby samego świadka. Przypomnieć należy, że mimo iż powódka prowadziła odrębne gospodarstwo domowe wraz z mężem i początkowo z dziećmi – wciąż pozostawała w kontakcie osobistym i telefonicznym z rodzicami, zwłaszcza gdy doszło do pogorszenia ich stanu zdrowia. Nie można w ocenie Sądu oczekiwać zatem od dorosłych dzieci porzucenia własnej rodziny i bezgranicznego oddania rodzicom, także w sytuacjach konieczności zapewnienia im opieki na starość czy w chorobie. Realizacja tego obowiązku winna być dokonywana w oparciu o możliwości własne i racjonalną ocenę potrzeb rodziców w danej sytuacji.

46.  Nie sposób uznać, że rodzice stron „niczego nie otrzymali od córki M.”, zaś od córki I. otrzymali mieszkanie. O ile rodzice stron uzyskali od pozwanej i jej męża w drodze darowizny spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, tak środki niezbędne na jego remont pochodziły ze sprzedaży lokalu przy ul. (...), co doprowadziło do spieniężenia jednego lokalu oraz utrzymania w rodzinie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, który następnie został wykupiony. Nie można przy tym tracić z pola widzenia faktu, że powódka jako córka była zaangażowania fizycznie w zaspokajanie potrzeb starszych rodziców w czasie rzeczywistym. Takie czynności jak podwiezienie czy odebranie z placówek medycznych, wykonywanie cięższych zakupów wymagały obecności i zaangażowania powódki, mimo iż większość z tych czynności była dokonywana w porozumieniu z pozwaną. To samo dotyczyło ważniejszych decyzji odnoszących się do potrzeb rodziców. Również z tego powodu nie można uznać zasadności zarzutów świadka co do tego, że rodzice stron nic nie otrzymali od powódki, albowiem powódka poświęcała rodzicom swój czas, udzielając im pomocy, co stanowiło wartość niewymierną w pieniądzu, a czego świadek D. P. zdawała się nie zauważać. Sprawowanie opieki przez dzieci w stosunku do dorosłych rodziców nie może być natomiast utożsamianie z poddaństwem w każdej sytuacji i bezwzględnym przedkładaniem potrzeb rodziców nad własne potrzeby.

47.  Niepodobna uznać za niewłaściwie zachowanie powódki polegające na opuszczeniu mieszkania rodziców w związku z własną wizytą lekarską. Nie można rozpatrywać rozpaczliwego zachowania powódki w czasie pogrzebu spadkodawcy w kategoriach wstydu dla rodziny w sytuacji kiedy podczas pogrzebu zadzwonił jej telefon i wyświetlił się numer zmarłego ojca, co widziały także inne osoby.

48.  Sąd doszedł do przekonania, że zeznania D. P. były pełne niesprawiedliwych i krzywdzących ocen zachowania powódki. Świadek była negatywnie nastawiona do powódki z uwagi na spór między stronami co do zachowku, w którym to wyraźnie opowiedziała się po stronie jednej córki i jej racji, nie bacząc na dotychczasowe relacje łączące ją z drugą córką.

49.  Zeznania pozostałych świadków K. O., D. K., R. O., Ł. O., R. H. Sąd uznał za wiarygodne, albowiem pozostawały one zbieżne w zakresie sposobu nabycia przez spadkodawcę udziału w prawie własności lokalu, dobrych relacji panujących między córkami do czasu śmierci ich ojca, podziału i sposobu opieki oraz powstania konfliktu po ujawnieniu jego testamentu i rozliczeń z tym związanych.

50.  Sąd dał wiarę dowodowi z przesłuchania stron w zakresie wyżej wymienionym (co do sposobu nabycia przez spadkodawcę udziału w prawie własności lokalu, dobrych relacji panujących między córkami do czasu śmierci ich ojca, podziału i sposobu opieki oraz powstania konfliktu po ujawnieniu jego testamentu i rozliczeń z tym związanych). Pozwana wskazała bowiem wprost, iż jej relacje z siostrą opierały się na wzajemnym szacunku i zrozumieniu w zakresie sprawowania opieki, nie kwestionując przy tym, że wdrożenie bieżących ustaleń dotyczących opieki nad rodzicami, ich potrzeb spoczywały na powódce i jej rodzinie. Również przyznała, iż nie ma zastrzeżeń co do sposobu sprawowania ww. opieki. Spór między stronami dotyczył jednak innej kwestii, tj. rozliczenia się z powódką z tytułu zachowku po ojcu w sytuacji, kiedy jedynym składnikiem podlegającym rozliczeniu jest mieszkanie uprzednio darowane rodzicom przez pozwaną, o czym w dalszej części uzasadnienia.

51.  Ponadto, za dowód miarodajny do ustalenia stanu faktycznego Sąd uznał opinię biegłej sądowej do spraw szacowania nieruchomości M. B. (2). W ocenie Sądu opinia złożona przez biegłą mająca formę operatu szacunkowego została sporządzona w sposób rzetelny, profesjonalny i z zachowaniem należytych standardów. Biegła logicznie uzasadniła wnioski do jakich doszła, co pozwoliło Sądowi na prześledzenie toku myślowego biegłej i weryfikację prawidłowości wyceny pod kątem obowiązujących przepisów prawa dotyczących wyceny nieruchomości, a także zasad logicznego rozumowania czy wiedzy powszechnej. Opinia nie była także kwestionowana przez strony.

52.  Na podstawie art. 235 ² §1 pkt 1 k.p.c. Sąd pominął dowód z oświadczenia D. P. znajdującego się na kartach 251-253 oraz na podstawie art. 235 ² §1 pkt 2 k.p.c. oddalił wniosek o zwrócenie się do norweskiego organu podatkowego celem wykazania faktów jak w pkt 5 pisma pełnomocnika powódki z dnia 18 kwietnia 2024 r. oraz pominął dowód z zrzutów ekranu portalu F. i komunikatora M. dołączonych do pisma pełnomocnika pozwanej z dnia 2 stycznia 2025 roku.

53.  W odniesieniu do pierwszego z postanowień wskazać należy, iż zgodnie z art. 235 §1 k.p.c. postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym, co związane jest z zasadą bezpośredniości przeprowadzania dowodów. W niniejszej sprawie możliwym było dokonanie bezpośredniego przesłuchania D. P. w charakterze świadka również na okoliczności sporządzenia ww. dokumentu. Wskazać przy tym należy, że świadek nie była w stanie jednoznacznie wskazać okoliczności powstania tego dokumentu, jego celu oraz nie odnosiła się wprost do okoliczności w nim zawartych. Stąd też Sąd uznał ww. oświadczenie za dowód niedopuszczalny, gdyż uwzględnienie ww. dokumentu miałoby na celu zastąpienie w znacznej mierze zeznań złożonych bezpośrednio przed Sądem. W odniesieniu zaś do pozostałych wniosków dowodowych wskazać należy, iż zmierzały one do wykazania faktów nieistotnych dla rozstrzygnięcia, gdyż bez znaczenia dla sprawy pozostaje kwestia rezydencji podatkowej pozwanej i jej męża, jak również fakt, iż strony komunikowały się ze sobą w różny sposób w trakcie postępowania.

V.

(rozstrzygnięcie i podstawa prawna orzeczenia)

54.  Powództwo zasługiwało w znacznej części na uwzględnienie.

55.  Podstawę prawną powództwa stanowią przepisy art. 991 §1 i §2 k.c. Zgodnie z treścią art. 991 § 1 k.c. zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek). Zgodnie z brzmieniem art. 991 §2 k.c. jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, bądź w postaci świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

56.  W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w niniejszej sprawie nie było sporu co do tego, że pozwana I. H. jest jedynym spadkobiercą testamentowym po ojcu E. P. (1), zmarłym w dniu 2 września 2018 r. w R..

57.  Powódka natomiast jako zstępna (córka) spadkodawcy niewątpliwie jest uprawniona do zachowku. Podkreślić należy, iż uprawnienie do zachowku jest niezależne od tego, czy uprawniony jest spadkobiercą (ustawowym lub testamentowym).

58.  Zgodnie z dyspozycją art. 993 k.c. substrat zachowku obejmuje czystą wartość spadku powiększoną o wartość darowizn i zapisów windykacyjnych. Ustalenie wartości stanu czynnego spadku następuje poprzez zestawienie i wycenę wszystkich praw (aktywów) należących do spadku, następnie – od tak ustalonej wartości stanu czynnego spadku – odejmuje się wartość stanu biernego (pasywów) spadku.

59.  W niniejszej sprawie również poza sporem był fakt, iż jedynym składnikiem przysługującym spadkodawcy w chwili otwarcia spadku był udział w wysokości ½ w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu nr (...) położonym w G. przy ul. (...) (odrębną własność lokalu ustanowiono już po śmierci spadkodawcy).

60.  Spór między stronami ogniskował się wokół podnoszonego przez pozwaną zarzutu nadużycia przez powódkę prawa podmiotowego. Pozwana uzasadniała ww. zarzut rzekomym niewłaściwym zachowaniem powódki wobec spadkodawcy i matki stron. Podniosła również, że żądanie powódki jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, albowiem w skład spadku po ojcu stron wchodził udział w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu, które to prawo było darowane przez pozwaną i jej męża na rzecz rodziców stron.

61.  Stosownie do treści art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

62.  Zarzut pozwanej nie zasługiwał w żadnej mierze na uwzględnienie, albowiem powódka dopełniała wszelkich powinności rodzinnych wobec spadkodawcy (jak również matki stron), służąc mu pomocą, jak również nie dopuściła się względem niego żadnych niegodziwych zachowań, stąd brak było jakichkolwiek podstaw do oddalenia roszczenia powódki z uwagi na ocenę relacji łączącących ją ze spadkodawcą. W ocenie Sądu, bez jakiegokolwiek znaczenia pozostaje fakt, że w skład spadku po ojcu stron wchodził udział we spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu, które było przedmiotem darowizny dokonanej w 1997 roku przez pozwaną i jej męża na rzecz spadkodawcy i matki stron. W konsekwencji, roszczenie powódki zasługiwało co do zasady na uwzględnienie.

63.  Sąd podziela pogląd, w myśl którego zastosowanie art. 5 k.c. nie jest wykluczone także do spadkowych praw podmiotowych. Ocena sądu, czy żądanie zapłaty sumy odpowiadającej wysokości zachowku stanowi nadużycie prawa nie powinna pomijać, że prawa osoby uprawnionej do zachowku służą urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma wobec swoich najbliższych. Pozbawienie osoby uprawnionej zachowku na mocy art. 5 k.c. może nastąpić jedynie w sytuacjach wyjątkowych, a zatem również nie objętych treścią art. 928 k.c. i art. 1008 k.c.; możliwe jest to również z powodu sprzecznego z zasadami współżycia społecznego zachowania uprawnionego w stosunku do spadkodawcy, jak również w stosunku do zobowiązanego do wypłaty zachowku. W tym kontekście nie można jednak zapominać, że nie mogą zostać pominięte te zachowania uprawnionego, które wskazują na to, jak ten wywiązywał się ze swych obowiązków względem najbliższych, ze szczególnym uwzględnieniem spadkodawcy ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2020 r. V CSK 173/20, LEX nr 3053969, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 października 2010 r. VI ACa 332/10,l LEX nr 785393). W sprawie o zachowek nie jest wyłączone obniżenie wysokości należnej z tego tytułu sumy na podstawie art. 5 k.c. ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1981 r. III CZP 18/81, OSNC 1981/12/228, LEX nr 2666).

64.  W ocenie sądu przy ocenie zarzutu nadużycia prawa podmiotowego przez uprawnionego do zachowku można per analogiam legis stosować w szczególności przepisy o niegodności dziedziczenia (art. 928 k.c.) i o wydziedziczeniu (art. 1008 k.c.)

65.  W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Sąd nie podzielił twierdzeń pozwanej dotyczących nadużycia prawa podmiotowego przez powódkę z uwagi na relacje między powódką a ojcem stron. Sąd uznał, że wystąpienie powódki z roszczeniem o zapłatę zachowku po ojcu nie było w jakimkolwiek stopniu sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a jej żądanie zasługiwało co do zasady na uwzględnienie. Niezasadna była argumentacja pozwanej w zakresie podstaw faktycznych żądania oddalenia powództwa w całości lub znacznego miarkowania zachowku (poprzez obniżenie o 90%) z uwagi na fakt, iż jedyny składnik majątku spadkowego stanowił udział w prawie, który uprzednio był przedmiotem darowizny od pozwanej i jej męża na rzecz spadkodawcy i jego małżonki.

66.  Brak było zatem podstaw do oddalanie powództwa, względnie miarkowania zachowku na podstawie art. 5 k.c. W niniejszej sprawie nie ujawniły się jakiekolwiek okoliczności, które uzasadniałyby oddalenie powództwa na tej podstawie.

67.  W ocenie Sądu powódka nie dopuściła się jakichkolwiek zachowań opisanych abstrakcyjnie w art. 928 k.c. i art. 1008 k.c. ani innych niegodziwych czynów wobec spadkodawcy. W pismach procesowych pozwana zawarła negatywną ocenę zachowania powódki, która jednak nie znalazła jakiegokolwiek odzwierciedlenia w ustalonym stanie faktycznym, co szczegółowo opisano w części dotyczącej oceny dowodów, zwłaszcza zeznań świadka D. P..

68.  W ocenie Sądu powódka utrzymywała bardzo dobre, serdeczne relacje ze swoim ojcem, służyła mu pomocą, gdy tylko jej potrzebował, wzorcowo wywiązywała się z obowiązków rodzinnych. Nie można natomiast czynić powódce zarzutu z jednostkowej sytuacji, kiedy zirytowała się, gdy rodzice nakazali jej pozostanie w domu, gdy sama miała umówione spotkanie u lekarza. Nie można negatywnie poczytywać tego, że powódka popadła w desperację, gdy na pogrzebie zadzwonił do niej telefon, na którym wyświetlał się numer zmarłego ojca. Utrzymywanie poprawnych relacji rodzinnych nie oznacza bynajmniej całkowitego poddaństwa dorosłych dzieci, mających własne rodziny, wobec starszych rodziców, o czym również już wspomniano we wcześniejszej części uzasadnienia.

69.  Obiektywnie rzecz ujmując, brak jest podstaw do negatywnej oceny zachowań powódki wobec rodziców. Wręcz przeciwnie, w ocenie Sądu powódka zachowywała się w sposób adekwatny do stanu zdrowia rodziców, poczynionych ustaleń rodzinnych z pozwaną, a zadania ta wykonywała z pełnym zaangażowaniem z uwzględnieniem własnych możliwości. Nie bez znaczenia dla oceny zachowania powódki jest także fakt, że powódka była osobą czynną zawodową oraz miała własną rodzinę i obowiązki związane z prowadzeniem własnego gospodarstwa domowego. Nie można abstrahować także od faktu notoryjnego, że każda rodzina zmaga się z własnymi problemami życia codziennego, a opieka nad schorowanymi rodzicami wymaga ponadprzeciętnego wysiłku, aby pogodzić potrzeby własnej rodziny i potrzeby rodziców. Rodzina mała z chwilą jej założenia winna mieć priorytet nad resztą relacji rodzinnych, nawet relacji z własnymi rodzicami.

70.  W toku postępowania strona pozwana wskazywała na dwie jednostkowe sytuacje, które miały negatywnie świadczyć o powódce, tj. kłótnię z rodzicami co do sprawowania opieki nad ojcem w sytuacji, gdy sama musiała stawić się na własną wizytę lekarską, a istniała możliwość zapewnienia opieki nad ojcem przez matkę stron oraz desperację w trakcie pogrzebu, gdy zadzwonił telefon powódki, na którym ukazał się numer zmarłego ojca. Jak już wcześniej wskazano, zachowania powódki były w całej rozciągłości usprawiedliwione okolicznościami tych dwóch sytuacji. Powódka w ten sposób nie dopuściła się jakiegokolwiek naruszenia powinności rodzinnych względem ojca, a tym bardziej matki, która nota bene nie widzi niestosowności stawianego córce zarzutu w kontekście sytuacji, w jakiej córka się znalazła. Trudno bowiem w sytuacji rozpaczania po stracie ojca czynić powódce zarzut, że narobiła swoim zachowaniem wstydu D. P. przed rodziną, kiedy zauważyła w czasie mszy, że ktoś dzwonił do niej z telefonu jej ojca, którego trumnę widziała przed sobą. W ocenie Sądu tego typu ocena przedstawiana w pismach pozwanej jest oczywiście bezzasadna i stanowi efekt konfliktu, który powstał na tle żądania zgłoszonego przez powódkę.

71.  Nie ulega też wątpliwości, że również pozwana wywiązywała się z obowiązków rodzinnych we właściwy sposób na tyle, na ile pozwalały jej na to okoliczności, mieszka ona bowiem od początku lat 90. w Norwegii. W tym jednak czasie strony pozostawały w kontakcie oraz ustalały na bieżąco zakres pomocy, sposób finansowania, tak aby rodzice pozostawali w dobrobycie.

72.  Fakt, że pozwana i jej mąż zawarli z matką stron umowę dożywocia, na skutek której pozwana przyjęła na siebie wykonywanie obowiązku sprawowania opieki nad matką stron (co było skutkiem ujawnienia treści testamentu E. P. (1)) pozostaje bez jakiegokolwiek znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

73.  Sąd podziela przy tym po części argumentację stron, że do niniejszego przypadku znajduje zastosowanie art. 997 ¹ k.c., który wszedł w życie w dniu 22 maja 2023 r. Na podstawie przepisu przejściowego art. 141 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej przepis ten stosuje się do postępowań w sprawie roszczeń z tytułu zachowku wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy

74.  Na uznanie zasługiwały także argumenty, że art. 5 k.c. również może znajdować zastosowanie w niniejszej sprawie. Dyspozycje obu przepisów mają bowiem charakter rozłączny oraz inny zakres zastosowania w ujęciu przedmiotowym i podmiotowym. Ponadto, zastosowanie art. 5 k.c. nie mogło być wyłączone na zasadzie lex specialis derogat legi generali wobec art. 997 ¹ k.c . , ustawa późniejsza nie mogła bowiem wywołać skutku prawnego w postaci wyłączenia zastosowania określonego przepisu prawa do stanu prawnego zaistniałego przed wejściem w życie ww. przepisu.

75.  W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie zaszły okoliczności, o których mowa w art. 997 ¹ §1 k.c. Zgodnie z treścią ww. przepisu obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku może żądać odroczenia terminu jego płatności, rozłożenia go na raty, a w wyjątkowych przypadkach - jego obniżenia, przy uwzględnieniu sytuacji osobistej i majątkowej uprawnionego do zachowku oraz obowiązanego do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku.

76.  Na takie okoliczności pozwana nie powoływała się w toku postępowania, a zatem prowadzenie postępowania dowodowego w tym kierunku było bezprzedmiotowe.

77.  Reasumując, stwierdzić należy, że w dniu 28 listopada 2018 r. dokonano otwarcia i ogłoszenia testamentu oraz sporządzono akt poświadczenia dziedziczenia po E. P. (2). Spadek o nim w całości nabyła pozwana I. H..

78.  Krąg spadkobierców ustawowych po E. P. (1) obejmował: D. P. (małżonkę) oraz powódkę i pozwaną jako córki.

79.  Udział powódki w spadku po E. P. (1) wynosiłby 1/3 z racji dziedziczenia w zbiegu z małżonką spadkodawcy oraz drugą córką spadkodawcy - pozwaną.

80.  Na podstawie art. 991 §1 k.c. zachowek powódki obejmuje udział wynoszący 1/6 wartości spadku (połowa z przysługującego jej ma mocy ustawy udziału 1/2*1/3 =1/6).

81.  W skład spadku po E. P. (1) wchodził udział wynoszący ½ w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu nr (...) położonego w G. przy ul. (...).

82.  . W niniejszej sprawie żadnego znaczenia nie ma fakt, że po śmierci spadkodawcy nastąpiło wyodrębnienie samodzielnego lokalu mieszkalnego i ustanowienie odrębnej własności na rzecz D. P. oraz pozwanej.

83.  W niniejszej sprawie żadnego znaczenia nie miał fakt, iż spadkodawca nabył to prawo na skutek darowizny uprzednio dokonanej przez pozwaną i jej męża. Prawo to weszło bowiem w skład spadku bez obowiązku zwrotnego przeniesienia na darczyńców. Istotą umowy darowizny jest bowiem nieodpłatne przysporzenie na rzecz obdarowanego, bez obowiązku zwrotu (causa donandi). Co więcej, brak jest okoliczności świadczących o tym, aby spadkodawca chciał dokonać zwrotu przysporzenia za życia, jak również nie podejmował żadnych kroków prawnych w tym kierunku. Co więcej, jak wskazał świadek R. H. – nie widział on wówczas potrzeby takiej czynności.

84.  Również nie ma też znaczenia fakt, że umowa darowizny między pozwaną i jej mężem jako darczyńcami a spadkodawcą i jego małżonką jako obdarowanymi miała nastąpić na skutek rozliczeń związanych ze sprzedażą mieszkania przy W.. Umowa darowizny rodzi skutek w postaci trwałego przejścia własności na obdarowanego, w żadnym stopniu nie ciąży na nim obowiązek zwrotnego przeniesienia własności, zaś obowiązek taki nie powstaje też z chwilą śmierci obdarowanego. W ocenie Sądu nie jest to też okoliczność, która przemawiałaby za uznaniem roszczenia o zachowek za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wskazać bowiem należy, iż spadkodawca dokonując rozrządzenia testamentowego w określony sposób musi się liczyć z tym, iż pozostali spadkobiercy mogą dochodzić części spadku po nim, o ile sam spadkodawca nie doprowadzi do wydziedziczenia uprawnionego lub osoba taka nie zostanie uznana za niegodną dziedziczenia. W niniejszej sprawie, mimo takiej możliwości spadkodawca nie zdecydował się na wydziedziczenia powódki, być może zdając sobie sprawę z faktu, iż nie zachodziły żadne okoliczności uzasadniające wydziedziczenie powódki.

85.  Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ulicy (...) według stanu z chwili otwarcia spadku było warte 463.000 zł.

86.  Wartość spadku (według stanu z chwili jego otwarcia) wynosiła zatem 231.500 zł.

87.  Wysokość roszczenia powódki przeciwko pozwanej z tytułu zachowku opiewa zatem na 38.583,34 zł (tj. 1/6 wartości spadku).

88.  W odniesieniu zaś do odsetek, w orzecznictwie wskazuje się, iż w zobowiązaniu łączącym uprawnionego do zachowku i spadkobiercę należy dostrzec elementy zobowiązania bezterminowego, co oznacza, że określenie terminu spełnienia świadczenia pieniężnego w tym zobowiązaniu następuje w wyniku wezwania dłużnika (spadkobiercy) do zapłaty (art. 455 k.c.), a nie dopiero od dnia wyrokowania w przedmiocie uprawnienia do zachowku ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 czerwca 2019 roku, VI ACa 38/18, L.).

89.  Powódka wezwała pozwaną do zapłaty pismem z dnia 4 lipca 2023 r., wyznaczono termin 10 dni, pozwana oświadczyła w dniu 18 lipca 2023 r., że pismo odebrała, przy czym świadczenia tego nie spełniła. Tym samym powódce służyło roszczenie o odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z żądaniem pozwu tj. od dnia 9 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty.

90.  W konsekwencji, Sąd na podstawie art. 991 §1 i §2 k.c. i art. 481 §1 k.c. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 38.583,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 9 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty, o czym Sąd orzekł w pkt I. wyroku.

91.  Z przyczyn wskazanych powyżej, na podstawie art. 991 §1 i §2 k.c. stosowanych a contrario Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie, o czym orzekł w pkt II. wyroku.

VI.

(koszty procesu)

92.  O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i dokonał stosunkowego rozdzielenia kosztów.

93.  Koszty poniesione przez powódkę wyniosły łącznie 7.367 zł (tj. 3600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego ustalonych w oparciu o §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radcy prawnego, 2.250 zł tytułem opłaty od pozwu, 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa, 1.500 zł tytułem zaliczki na poczet opinii biegłego).

94.  Koszty poniesione przez pozwaną wyniosły łącznie 3.617 zł (3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa).

95.  Zważywszy, na fakt iż powódka wygrała sprawę w 85% (38.583,34/45.000 zł =85%), zaś pozwana wygrała w 15% - również w takich proporcjach strony winny zwrócić sobie wzajemnie koszty. Skoro pozwana winna zapłacić powódce kwotę 542,55 zł, zaś powódka winna otrzymać od pozwanej kwotę 6.261,95 zł, ostatecznie po wzajemnej kompensacji – pozwana winna zapłacić na rzecz powódki kwotę 5.719,40 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, o czym Sąd orzekł w pkt III. wyroku.

96.  Na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c. Sąd orzekł o odsetkach ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

97.  W punkcie IV. i V. wyroku Sąd na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych rozliczył stosunkowo wydatki poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa w stosunku do przegranej obu stron.

98.  Zważywszy zatem na fakt, iż wynagrodzenie biegłego wyniosło ostatecznie 1.942,58 zł, a zaliczka opiewała na kwotę 1.500 zł – do rozliczenia pozostała kwota 442,58 zł. Powyższe oznacza, iż pozwana winna z tego tytułu uiścić 376,19 zł (85%), zaś powódka kwotę 66,39 zł (15%).