Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2023 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

zasądza od pozwanej (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda J. K. kwotę 21.704,26 zł (dwadzieścia jeden tysięcy siedemset cztery złote dwadzieścia sześć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot:

- 13.770,43 zł za okres od dnia 19 lipca 2022 r. do dnia zapłaty,

- 7.933,83 zł za okres od dnia 17 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty;

oddala powództwo w pozostałym zakresie;

zasądza od pozwanej (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda J. K. kwotę 4.122,96 zł (cztery tysiące sto dwadzieścia dwa złote dziewięćdziesiąt sześć groszy) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 632/22

UZASADNIENIE

I.

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

Powód J. K. wystąpił przeciwko (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. (dalej również jako (...) S.A.) z powództwem o zapłatę kwoty 23.129,33 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 lipca 2022 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że w dniu 23 grudnia 2021 roku powód zawarł z pozwaną umowę pożyczki gotówkowej, na podstawie której pozwana przyznała powodowi pożyczkę w wysokości 197.448,98 zł, w tym kwotę 180.621 zł na spłatę innych kredytów lub pożyczek oraz kwotę 3.948,98 zł na pokrycie prowizji.

Jak wskazuje powód całkowita kwota kredytu wynosiła 193.500 zł i nie obejmowała kredytowanych kosztów kredytu. W dniu 4 lipca 2022 roku powód złożył oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, wskazując naruszenie następujących przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (dalej również jako: u.k.k.): art. 30 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 (§5 ust. 1 w zw. z §1 ust. 1 pkt 2 w zw. z §2 i § 1 pkt 5 umowy poprzez rozmycie pojęcia kwoty pożyczki oraz całkowitej kwoty pożyczki oraz błędne wskazanie (...) oraz szacowanej kwoty do zapłaty), art. 30 ust. 1 pkt 1 (z uwagi na brak adresu do doręczeń elektronicznych), art. 30 ust. 1 pkt 5 (§4 umowy z uwagi na brak jednoznacznych warunków wypłaty kredytu), art. 30 ust. 1 pkt 10 (§6 ust. 6 umowy, poprzez brak informacji o opłatach za korzystanie ze środków płatniczych), art. 30 ust. 1 pkt 11 (§8 ust. 2, 3, 4, 5 umowy poprzez nieokreślenie precyzyjnie stopy odsetek za opóźnienie), art. 30 ust. 1 pkt 15 (§11 w zw. z §15 umowy, poprzez wywołanie mylnego wyobrażenia co do konieczności skorzystania ze wzoru odstąpienia od umowy).

Jak wyjaśniono na dochodzoną kwotę składa się: kwota pobrana na poczet prowizji (3.948,98 zł) oraz kwota uiszczonych na dzień złożenia pozwu odsetek (19.180,25 zł).

(pozew, k. 3-13)

II.

(stanowisko pozwanej)

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W pierwszej kolejności pozwana zarzuciła, że oświadczenie o zastosowaniu sankcji kredytu darmowego było nieskuteczne, albowiem pełnomocnik powoda nie był należycie umocowany, gdyż nie wskazano, czy pełnomocnictwo obejmuje umocowanie do składania oświadczeń na podstawie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, a nadto wobec istnienia wielu umów kredytu konsumenckiego zawartych z powodem, nie wskazano, którego kredytu dotyczy. Zdaniem pozwanej dla złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego nie jest wystarczające złożenie pełnomocnictwa ogólnego, albowiem ww. czynność ma charakter czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu. Odnośnie do zarzutu dotyczącego naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 1 u.k.k. pozwana podniosła, że pożyczkobiorca został poinformowany, że aktualne numery telefonów i adresy, pod które można składać reklamacje, podane są na stronie internetowej i tablicach informacyjnych w oddziałach banku. Z kolei, w zakresie zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. pozwana podniosła, że powód pominął § 2 umowy, gdzie zobowiązał się do zapłaty przy wypłacie przez (...) S.A. pożyczki, prowizji w kwocie 3.948,98 zł, a zapłata prowizji, zgodnie z tym zapisem nastąpiła zgodnie z dyspozycją pożyczkobiorcy, zawartą w umowie. Od sytuacji finansowej i decyzji pożyczkobiorcy zależało, czy prowizję zapłaci z posiadanych już środków, czy też jego wolą będzie zaciągnięcie na ten cel pożyczki. Powód wybrał tę drugą możliwość, co oznacza, że kwota ta została mu wypłacona i pozostawiona do jego dyspozycji. Stąd kwota wypłaconych konsumentowi środków z tytułu umowy pożyczki, oddanych mu do dyspozycji, wynosiła 197.448,98 zł i od tej kwoty powinno być liczone oprocentowanie. Co do zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 5 u.k.k. pozwana wskazała, że § 4 ust. 1 został sformułowany w sposób jasny i zrozumiały, a § 4 ust. 3 nie został sformułowany jako warunek jej zawarcia. Umowa została zatem zawarta definitywnie i bezwarunkowo. Odnośnie naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. pozwana wskazała, że przy ustalonym w umowie trybie spłaty poszczególnych rat nie zaistniała potrzeba poniesienia innych kosztów, o których mowa w ww. przepisie ustawy. Przepis ten wyraźnie bowiem odnosi się do kosztów, które ponoszone są w związku z zawartą umową o kredyt konsumencki, a rachunek (...) nie był założony w związku z umową pożyczki. Bank nie umawiał się z klientem o usługi dodatkowe, pożyczka nie była objęta ubezpieczeniem, a informacja o opłatach i ich wysokości została zawarta w Taryfie i Opłat. Zdaniem pozwanej bezzasadny jest też zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 11 u.k.k., gdyż oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego ustalone zostało jako zmienne i nie może być określone stałą w okresie obowiązywania umowy stopą procentową. Z tego powodu w umowie określono tryb zmiany tej stopy powiązany wprost ze zmianą wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. Wreszcie, zdaniem pozwanej, nie doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k., albowiem pozwana dopuszczała złożenie oświadczenia o odstąpieniu w każdej formie, która w dostateczny sposób wyrażała wolę składającego i nie wymagała zastosowania sporządzonego przez siebie wzoru oświadczenia.

(odpowiedź na pozew, k. 67-76)

III.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 grudnia 2021 roku pomiędzy pozwaną (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. a powodem J. K. doszło do zawarcia umowy pożyczki nr (...).

Zgodnie z brzmieniem §1 ust. 1 (...) S.A. udzieliła powodowi pożyczki gotówkowej w kwocie 197.448,98 zł, obejmującej całkowitą kwotę pożyczki określoną w ust. 2 oraz kwotę przeznaczoną na zapłatę kosztów związanych z udzieleniem pożyczki, wymienionych w § 2, jeżeli koszty te, zgodnie z wolą pożyczkobiorcy podlegają kredytowaniu, na okres kredytowania wynoszący 120 miesięcy. Wedle postanowień umowy całkowita kwota pożyczki (kwota pożyczki bez kredytowanych kosztów pożyczki) wynosiła 193.500 zł (§ 1 ust. 2), całkowity koszt pożyczki wynosi 119.600,49 zł (§ 1 ust. 3), a całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wynosiła 313.100,49 zł i jest sumą całkowitej kwoty pożyczki i całkowitego kosztu pożyczki (§ 1 ust. 4). Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 10,99 % (§ 1 ust. 5).

W §2 postanowiono, że pożyczkobiorca zobowiązał się do zapłaty przy wypłacie przez (...) SA pożyczki kosztów, obejmujących prowizję za udzielenie pożyczki w wysokości 3.948,98 zł.

Zgodnie z § 4 ust. 1 wypłata pożyczki miała nastąpić jednorazowo w dniu 23 grudnia 2021r. na spłatę wierzytelności kredytowej pożyczkobiorcy:

w kwocie 32.465 zł przelewem na wskazany rachunek bankowy w G. (...) Bank (G. Bank),

w kwocie 36.500 zł przelewem na wskazany rachunek bankowy w mBank, MultiBank,

w kwocie 36.723 zł przelewem na wskazany rachunek bankowy w G. (...) Bank (G. Bank),

w kwocie 74.933 zł przelewem na wskazany rachunek bankowy w (...),

Pozostała kwota przelewem na wskazany rachunek bankowy w (...) SA.

W § 4 ust. 3 zastrzeżono, że wypłata pożyczki nastąpi pod warunkiem, że przed wypłatą pożyczki (...) S.A. nie uzyska informacji, mających negatywny wpływ na podjętą decyzję o udzieleniu pożyczki, które dotyczą podanych przez pożyczkobiorcę danych o wysokości dochodów lub zobowiązań finansowych, które okazały się nieprawdziwe.

W myśl §5 ust. 1 kwota pożyczki, o której mowa w § 1 ust. 1 była oprocentowana według zmiennej stopy procentowej, która w dniu zawarcia umowy wynosi 9,99 % w stosunku rocznym.

W §6 ust. 6 postanowiono, że spłaty rat będą dokonywane przez (...) SA w drodze potrącenia wymagalnych należności ze środków pieniężnych na rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym pożyczkobiorcy nr (...) prowadzonym przez (...) SA.

Kwoty niespłaconych w całości lub w części rat pożyczki – w terminach określonych zgodnie z §6 – miały być wymagalne się następnego dnia po upływie tych terminów zadłużeniem przeterminowanym i wymagalnym (§ 8 ust. 1). W przypadku niespłacenia raty w terminie, (...) SA pobierała od kwoty zaległej raty odsetki według zmiennej stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego (§ 8 ust. 2). Stopa procentowa, o której mowa w ust. 2, odpowiadała aktualnej wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie wynikającej z powszechnie obowiązujących przepisów prawa i w dniu zawarcia umowy wynosi dwukrotność stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych tj. 14,50 % w stosunku rocznym (§ 8 ust. 3). Zmiana wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie powodować miała równoczesną i analogiczną zmianę wysokości stopy procentowej, o której mowa w ust. 3. (...) SA. Miała poinformować o zmianie wysokości stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego do końca miesiąca kalendarzowego, w którym nastąpiła zmiana, poprzez udostępnienie aktualnej wysokości tej stopy na stronie www.pkobp.pl oraz w oddziałach (...) SA. Zmiana wysokości oprocentowania powodowała odpowiednio wzrost lub obniżenie wysokości raty pożyczki (§ 8 ust. 4). W okresie obowiązywania umowy, (...) S.A. był uprawniony do zmiany sposobu ustalania stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego w przypadku zmiany lub uchylenia powszechnie obowiązujących przepisów prawa dotyczących odsetek od zadłużenia przeterminowanego w sposób wynikający ze zmiany lub uchylenia tych przepisów. O zmianach pożyczkobiorca miał być poinformowany w sposób określony w §14 (§ 8 ust. 5).

Zgodnie z §11 ust. 1 pkt 4 umowa ulegała rozwiązaniu w przypadku odstąpienia od umowy przez pożyczkobiorcę.

W §15 ust. 1 (...) SA poinformowała pożyczkobiorcę o możliwości odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia. Odstąpienie miało być skuteczne, jeśli pożyczkobiorca dostarczyłby lub wysłałby oświadczenie na adres wskazany we wzorze oświadczenia o odstąpieniu od umowy, przed upływem powyższego terminu.

W myśl §16 ust. 2 aktualne numery telefonów i adresy, pod które pożyczkobiorca mógł składać reklamacje podane są na stronie www.pkobp.pl oraz na tablicach informacyjnych w oddziałach i agencjach (...) SA.

(dowód: umowa pożyczki nr (...), k. 26-29)

Rachunek oszczędnościowo – rozliczeniowy nr (...) z którego miała następować spłata pożyczki, został otwarty w dniu 19 kwietnia 2021 roku.

(dowód: zestawienie operacji za okres 19-21 kwietnia 2021r., k. 80)

W dniu 23 grudnia 2021 roku pozwana uznała rachunek pożyczkobiorcy kwotą 197.448,98 zł, a następnie tego samego dnia pobrała z niego kwotę 3.948,98 zł tytułem udzielenia kredytu pożyczki, a także dokonała przelewu kwot wskazanych w § 4 ust/ 1 umowy na wskazane rachunki bankowe.

(dowód: zestawienie operacji na rachunku, k. 111)

Pismem z dnia 29 czerwca 2022 roku pełnomocnik powoda działając w jego imieniu złożyła pozwanej oświadczenie o skorzystaniu z sankcji tzw. kredytu darmowego na podstawie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim w odniesieniu do ww. umowy wobec naruszenia obowiązków wskazanych w tym przepisie, w szczególności art. 30 ust. 1 pkt 5, art. 5 pkt 10, art. 30 ust. 1 pkt 7, art. 30 ust. 1 pkt 10, art. 30 ust. 1 pkt 11, art. 30 ust. 1 pkt 15 oraz art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Jednocześnie powód wezwał pozwaną do zapłaty łącznie kwoty 13.689,78 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wymagalności do dnia zapłaty – w nieprzekraczalnym terminie 14 dni od daty otrzymania wezwania. Na powyższą kwotę składały się kwota 3.948,98 zł tytułem pobranej prowizji za udzielenie kredytu oraz kwota 9.740,80 zł tytułem pobranych dotąd odsetek.

Do pisma dołączono wtórnik dokumentu pełnomocnictwa udzielonego przez powoda adwokat E. S. poświadczony za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika. Na mocy tego pełnomocnictwa powód udzielił pełnomocnikowi umocowania do występowania w jego imieniu, składania wszelkich oświadczeń woli i dokonywania wszelkich czynności formalno- i materialnoprawnych, w tym składania oświadczeń prawokształtujących oraz do zawierania ugód, w sprawie związanej z dochodzeniem roszczeń związanych z zawartymi przez powoda umowami kredytu konsumenckiego i opartych o treść art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011r. – tzw. „sankcja kredytu darmowego”. Pełnomocnictwo zostało podpisane przez powoda za pomocą platformy A. w dniu 31 maja 2022 roku, co poświadczał certyfikat zamieszczony na odwrocie pełnomocnictwa.

Przedmiotowe pismo zostało pozwanej doręczone w dniu 4 lipca 2022 roku.

(dowód: wtórnik oświadczenia, k. 31-31v wraz z dowodem doręczenia, k. 32-33, pełnomocnictwo, k. 79)

Pismem z dnia 27 lipca 2022 roku pozwana odmówiła pełnomocnikowi powoda udzielenia informacji powołując się na tajemnicę bankową.

(dowód: pismo pozwanej z dnia 27 lipca 2022r., k. 34)

Na dzień wniesienia pozwu (tj. na dzień 21 grudnia 2022 roku) łączna kwota uiszczonych przez powoda odsetek wynosiła 17.755,28 zł. Z kolei, kwota odsetek wymagalnych na dzień 19 lipca 2022 roku (dzień następny po upływie terminu wyznaczonego w wezwaniu) wynosiła 9.821,45 zł.

(dowód: harmonogram spłat pożyczki, k. 109-110v)

Sąd zważył, co następuje:

IV.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w całości na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony niniejszego postępowania.

(ocena dowodów)

Oceniając zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej dokumentów prywatnych wskazanych w ustaleniach stanu faktycznego. Zważyć należy, iż umowa pożyczki, oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego oraz odpowiedź pozwanej zostały złożone w formie odpisów poświadczonych za zgodność z oryginałem przez zawodowego pełnomocnika powoda będącego adwokatem. W niniejszej sprawie pozwana nie kwestionowała powyższego domniemania. Nadto, żadna ze stron nie wniosła zarzutów odnośnie formy pozostałych dokumentów w szczególności wydruków komputerowych w postaci zestawień operacji na rachunku bankowym powoda, stanowiących dowód zgodnie z art. 308 k.p.c. Sąd zaś z urzędu nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania autentyczności i wiarygodności przedstawionego materiału dowodowego.

V.

(rozstrzygnięcie i podstawa prawna orzeczenia)

Powództwo zasługiwało w zasadniczej części na uwzględnienie

Podstawę prawną powództwa stanowił art. 410 §1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. W myśl art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Stosownie do art. 410 §1 k.c. przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.

W niniejszej sprawie zasadnicza oś sporu zasadzała się na ocenie, czy konsument złożył skuteczne oświadczenie w trybie art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Jak stanowi art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Sankcja kredytu darmowego polega zatem na uprawnieniu konsumenta do spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. Podkreślić przy tym należy, że art. 45 u.k.k. implementuje art. 23 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającą dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U.UE L z dnia 22 maja 2008 r.), który nakazuje stosowanie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji, mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z tą dyrektywą.

(zarzut dotyczący braku należytego umocowania pełnomocnika powoda do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego)

Pozwana w pierwszej kolejności zarzucała, że nie wykazano, iż pełnomocnictwo dołączone do oświadczenia z dnia 29 czerwca 2022 roku obejmowało umocowanie do składania oświadczeń na podstawie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, a także podnosiła, że w jego treści nie wskazano, którego kredytu pełnomocnictwo dotyczy. Jak wywodził pozwany bank złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu, a więc do dokonania takiej czynności nie jest wystarczające pełnomocnictwo ogólne.

W ocenie Sądu zarzuty te nie zasługiwały na uwzględnienie. W pierwszej kolejności należy wskazać, że w orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego ma charakter uprawnienia prawokształtującego ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 lipca 2019r., V ACa 118/18, L.). Z treści pełnomocnictwa jednoznacznie wynika, że pełnomocnik był umocowany do składania w imieniu mocodawcy oświadczeń prawokształtujących w sprawie związanej z dochodzeniem roszczeń związanych z zawartymi przez powoda umowami kredytu konsumenckiego i opartych o treść art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011r. – tzw. „sankcja kredytu darmowego”. Jednocześnie, nie było przeszkód prawnych do udzielenia pełnomocnictwa do składania oświadczeń w trybie art. 45 ust. 1 u.k.k. w odniesieniu do wszystkich umów kredytu konsumenckiego, jakie zawarł powód. Strona pozwana nie kwestionowała natomiast samej formy pełnomocnictwa, w szczególności tego, że do oświadczenia został dołączony wtórnik.

(zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 4 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k.)

Przechodząc do oceny zasadności zarzutów powoda dotyczących naruszenia przez kredytodawcę przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, wskazać należy, iż najpoważniejszym zarzut dotyczył rozmycia pojęcia kwoty pożyczki oraz całkowitej kwoty pożyczki, pobierania odsetek od skredytowanych kosztów kredytu oraz nieprawidłowego określenia (...). Przy rozpoznaniu przedmiotowego zarzutu w pierwszej kolejności należało wyjaśnić pojęcie całkowitej kwoty pożyczki w funkcjonalnym powiązaniu do definicji oprocentowania pożyczki, przy czym ocena zgodności kwestionowanej w pozwie umowy pożyczki z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim musi być przeprowadzona z uwzględnieniem wersji ustawy obowiązującej w dacie zawarcia umowy, tj. 23 grudnia 2021 roku. Zgodnie z art. 5 pkt 7 tej ustawy obowiązującej w dacie podpisania spornej umowy całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt.

Punktem wyjścia dla wykładni pojęcia „całkowitej kwoty kredytu” jest odwołanie się do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG. W orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 kwietnia 2016 roku przypomniano, że w art. 3 lit. h) dyrektywy pojęcie całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta zdefiniowane zostało jako suma całkowitej kwoty kredytu i całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta. Całkowita kwota kredytu w rozumieniu art. 3 lit. l) i art. 10 ust. 2 dyrektywy (...) nie obejmuje żadnych kwot, których przeznaczeniem jest wywiązanie się ze zobowiązań podjętych w ramach odnośnej umowy o kredyt, takich jak koszty administracyjne, odsetki, opłata za udzielenie kredytu czy wszelkie inne typy kosztów, które musi ponieść konsument. W orzeczeniu tym Trybunał stanął na stanowisku, że „art. 3 lit. l) i art. 10 ust. 2 dyrektywy (...), a także pkt I załącznika I do rzeczonej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że całkowita kwota kredytu i kwota wypłat określają całość kwot udostępnianych konsumentowi, co wyklucza kwoty powiązane przez kredytodawcę z pokryciem kosztów związanych przez kredytodawcę z udzieleniem odnośnego kredytu, które to kwoty nie są w rzeczywistości wypłacane konsumentowi”. Na pogląd ten powołał się również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 stycznia 2019 roku w sprawie o sygn. akt I NSK 9/18 (LEX nr 2643248), odnosząc się do stanu faktycznego, w którym zastosowanie miała definicja art. 5 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim aktualna do dnia 22 lipca 2017 roku (poprzednio tenże przepis obowiązywał w brzmieniu: „całkowita kwota kredytu – suma wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt”), nie miał wątpliwości, że w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji, itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Za taką tezą przemawia wyraźna treść art. 5 pkt 7 u.k.k. (całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu.).

Szczególnie istotne jest stwierdzenie Sądu Najwyższego, że: ,imo braku wyraźnego wyłączenia w poprzedniej treści art. 5 pkt 7 u.k.k. kredytowanych kosztów kredytu nie oznaczało to, że w poprzednim stanie prawnym praktyka powoda była dopuszczalna. Innymi słowy, również na tle poprzedniego brzmienia art. 5 pkt 7 u.k.k. koszty związane z udzieleniem kredytu nie mogły stanowić części „całkowitej kwoty kredytu, nawet wówczas, gdy kredytodawca udzielił kredytu przeznaczonego na poniesienie tych kosztów. W konsekwencji, całkowita kwota kredytu obejmuje jedynie tę kwotę, która została faktycznie oddana do swobodnej dyspozycji konsumenta”. Powyższe orzeczenia pozostają aktualne również wobec zmiany w 2014 roku legalnej definicji stopy oprocentowania, która przed zmianą odnosiła się do całkowitej kwoty kredytu, natomiast później do wypłaconej kwoty, a także zmiany definicji całkowitej kwoty kredytu w 2018 roku.

Ponadto, jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 grudnia 2019 roku (III CZP 45/19, OSNC 2020/10/83) w powołaniu na wyrok (...) z dnia 13 listopada 1999 roku, w sprawie C-106/89, w którym ten wskazał, że wynikające z dyrektywy zobowiązanie państw członkowskich do osiągnięcia rezultatu przewidzianego przez dyrektywę, podobnie jak przewidziany na mocy art. 5 Traktatu (przenumerowanego przez Traktat z Amsterdamu na art. 10 WE [a po wejściu w życie Traktatu z Lizbony – na art. 4 ust. 3 (...)]) obowiązek podjęcia wszelkich właściwych środków ogólnych lub szczególnych w celu zapewnienia wykonania tego zobowiązania, ciąży na wszystkich organach państw członkowskich, w tym, w ramach ich jurysdykcji, również na sądach.

Wynika stąd, że stosując prawo krajowe, bez względu na to, czy sporne przepisy zostały przyjęte przed czy po wydaniu dyrektywy, sąd krajowy, który musi dokonać jej wykładni, powinien tego dokonać, tak dalece jak to tylko możliwe, zgodnie z brzmieniem i celem dyrektywy, po to, by osiągnąć przewidywany przez nią rezultat, i w ten sposób zastosować się do wymogów przepisu art. 189 akapit trzeci Traktatu (przenumerowanego przez Traktat z Amsterdamu na art. 249 akapit trzeci WE (a po wejściu w życie Traktatu z Lizbony – na art. 288 akapit czwarty (...)).

Zasada powszechnego związania wykładnią prawa unijnego dokonaną przez (...) wynika z istoty i funkcji postępowania prejudycjalnego oraz autonomii prawa unijnego względem prawa krajowego znajduje potwierdzenie w orzecznictwie samego Trybunału (vide: wyroki: z dnia 27 marca 1980 r., 61/79; z dnia 4 czerwca 2009 r., C-8/08, 10 kwietnia 1984 r., C-14/83, oraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. m. in. wyroki z dnia 10 kwietnia 2019 r., II UK 504/17, z dnia 5 grudnia 2019 r., III PO 7/18, postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2018 r., III UZP 4/18, OSNP 2018 nr 12, poz. 165).

Wykładnia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, w tym w szczególności definicji „całkowitej kwoty kredytu” dokonywana powinna być przez pryzmat wykładni dokonanej przez (...).

W niniejszej sprawie wskazano w umowie, że całkowita kwota kredytu wynosiła 193.500 zł i tak ustalona nie obejmowała kredytowanych kosztów kredytu. Natomiast kwota pożyczki została określona na kwotę 197.448,98 zł – z uwzględnieniem kredytowanych kosztów kredytu, tj. prowizji 3.948,98 zł.

Ten zabieg wprowadza w błąd konsumenta co do rzeczywistej kwoty udzielonej mu pożyczki. Jest również niepoprawny z językowego punktu widzenia, albowiem całkowita kwota pożyczki obejmuje całość kwot udostępnionych konsumentowi, co oznacza, że „kwota pożyczki” nie może stanowić kwoty wyższej niż kwota „całkowita”. Dla przeciętnego konsumenta porównanie oznaczeń „kwota pożyczki” i „całkowita kwota pożyczki” jednoznacznie sugeruje, że to drugie pojęcie jest szersze i powinno obejmować więcej, niż „kwota pożyczki”, tymczasem jest dokładnie odwrotnie. Co więcej, jeżeli przeciętny konsument dokonywałby porównania parametrów pożyczki z ofertą innej instytucji pożyczkowej (zakładając nieabuzywność ofert porównawczych) i spoglądałby na rubryki oznaczone formułą „całkowita kwota pożyczki” doszedłby do nieprawdziwych wniosków, bo oferta innej instytucji uwzględniającej kredytowane koszty pożyczki w pozycji „całkowita kwota pożyczki” byłaby (przy założeniu konkurencyjności rynku, czyli względnego podobieństwa warunków i kosztów przy danej kwocie zapotrzebowania) mniej korzystna. Należy też zauważyć, że pominięcie skredytowanych kosztów pożyczki w całkowitej kwocie pożyczki wpływa na zmianę ekonomicznych parametrów umowy z punktu widzenia konsumenta porównującego oferty rynkowe w stopniu istotnym.

Innymi słowy, po pierwsze, wymagane prawem parametry umowy kredytu konsumenckiego muszą być zgodne z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim, po drugie – ich rozszerzanie o nieprzewidziane prawem pojęcia (jak w niniejszym wypadku: „kwota pożyczki”, która w rzeczywistości powinna być nazwana „całkowitą kwotą kredytu”, bo kredytowanie kosztu uzyskania prowizji podwyższa w rzeczywistości podstawę naliczania odsetek) jest wadliwe i narusza rażąco interesy konsumenta: utrudnia porównywanie ofert rynkowych dla osoby nie będącej fachowcem w tej dziedzinie.

Z punktu widzenia ekonomicznego błąd informacyjny w zakresie „całkowitej kwoty pożyczki” nie uwzględniającej kredytowania jego kosztów dla konsumenta ma rażąco negatywny wpływ także w sferze ekonomicznej, gdyż naliczanie zgodnie z umową odsetek umownych przez cały czas trwania umowy również od skredytowanych kosztów pożyczki de facto zbliżone do zawarcia odrębnej umowy kredytowej na tę kwotę na taki sam okres jak główna umowa.

Całkowita kwota pożyczki, o czym była już mowa, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem oznacza wyłącznie te środki, które zostały wypłacone konsumentowi i pozostawione do jego swobodnej dyspozycji. W żadnym razie kwota wyższa niż wskazana jako całkowita kwota pożyczki nie została pozostawiona do swobodnej dyspozycji konsumenta. Wynika to wprost z powyższych rozważań dotyczących całkowitej kwoty pożyczki. Oczywistym jest, że bez złożenia dyspozycji wypłaty kwoty na pokrycie kosztów pożyczki, nie zostałaby ona zawarta. Czynność ta stanowiła element procedury udzielenia pożyczki (§ 2 umowy). Próba obejścia opisanych wyżej zakazów pobierania odsetek od skredytowanych kosztów kredytu nie mogła okazać się skuteczna.

Pozwana konstruując wzorzec umowny niewątpliwie zdawała sobie sprawę z aktualnego orzecznictwa, o jakim mowa powyżej. W myśl wzorca umownego stosowanego przez pozwaną niedopuszczalna byłaby sytuacja, w której pozwana postawiłaby do dyspozycji konsumenta kwotę pożyczki w wysokości 197.448,98 zł (wskazując tym samym, że całkowita kwota kredytu wynosi 193.500 zł), a następnie konsument zupełnie dobrowolnie zlecałby zapłatę kosztów pożyczki z uzyskanych środków. Wypłata kwoty pożyczki mogła bowiem nastąpić po uprzednim uiszczeniu zastrzeżonych opłat.

Nie można zatem uznać, że pozwana wypłaciła konsumentowi (pozostawiła do swobodnej dyspozycji) tzw. kwotę pożyczki bez wcześniejszej zapłaty kosztów pożyczki, licząc, że konsument wywiąże się ze swojego obowiązku. Innymi słowy skoro warunkiem wypłaty pożyczki było uiszczenie kosztów pożyczki, to oczywistym jest, że środki te pochodziły z tej pożyczki. Konsument nie otrzymałaby pożyczki, gdyby nie złożył oświadczenia jak w § 2. Oznacza to, że część kwoty pożyczki przeznaczona została faktycznie na skredytowanie kosztów pożyczki. Z umowy wynika zresztą, że koszty pożyczki zostają skredytowane przez pożyczkodawcę. Nawet bez wskazania tego wprost, nie miałoby to znaczenia, skoro faktycznie w powstałym stosunku prawnym takie zdarzenie miało miejsce. Należy zauważyć, że nie istniałaby realna różnica pomiędzy umownym sformułowaniem, zgodnie z którym część wypłaconej kwoty pożyczki przeznaczona jest na sfinansowanie kosztów, a sytuacją, w której oznacza się cel umowy jako dowolny, jednak konsument faktycznie ponosi ten koszt z wypłaconej kwoty pożyczki. Chybiony jest pogląd, że przepisy nie wymagają, aby wypłata nastąpiła do rąk konsumenta, a to ze względów już wskazanych powyżej. Nie istniał moment w czasie, w którym konsument swobodnie dysponował tzw. „kwotą pożyczki” w wysokości 197.448,98 zł. Zaraz po uznaniu rachunku powoda ww. kwotą, bank pobrał kwotę prowizji.

Analogiczny mechanizm oceniał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 października 2017 roku w sprawie o sygn. akt VII ACa 879/17 (LEX nr 2471048), stwierdzając, że dopóki konsument nie uiści kwot należnych kontrahentowi z tytułu opłat i prowizji lub też nie zostaną one potrącone, nie może dojść do udostępnienia konsumentowi środków pieniężnych/ W tejże sprawie Sąd uznał, że słuszności tego twierdzenia nie sprzeciwia się treść umowy pożyczki, gdzie ustalono, że pożyczka jest wypłacana w dniu podpisania umowy, w sposób określony przez pożyczkobiorcę. W sprawie tej konsument składał dyspozycję potrącenia kwot stanowiących koszty pożyczki. Wówczas Sąd uznał, że nie wynikało z tych dokumentów, że chociaż konsument składał dyspozycję przelania środków w dniu udzielenia kredytu (wypłaty kredytu), to oznaczało to, iż czynił to w momencie dysponowania już środkami przyznanej kwoty kredytu. Za co najmniej nieuprawnione uznano twierdzenie strony, że nietrudno wyobrazić sobie, że konsument składa dyspozycję w dniu udzielenia kredytu, a więc w dniu, w którym zyskuje pozytywną decyzję o przyznaniu kredytu oraz że dyspozycja ta może zostać złożona także po zawarciu umowy, to jednak musi poprzedzić wypłatę środków, czyli de facto udostępnienie ich konsumentowi.

Odmienna wykładnia nie ujmuje w sposób kompleksowy perspektywy konsumenta, któremu winna zostać zapewniona efektywna i realna ochrona wynikająca z przepisów ustawy o kredycie konsumenckim.

Poza tym, w niniejszej sprawie umowa nie różnicowała kosztów związanych z udzieleniem pożyczki pod względem ich związania z czasem trwania umowy, a zatem brak jest jakichkolwiek podstaw do tego, by Sąd w niniejszej sprawie wprowadzał przedmiotowe rozróżnienie. Takie ukształtowanie treści umowy jest w ocenie Sądu dopuszczalne w ramach zasady swobody umów wynikającej z treści art. 353 ¹ k.c. i jako nie będące sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, z ustawą oraz nie mające na celu obejścia ustawy, nie jest dotknięte sankcją nieważności.

Obecnie pozwana nie kwestionuje, że w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki przez pożyczkobiorcę – zobowiązana jest zwrócić pożyczkobiorcy wszystkie koszty składające się na całkowity koszt pożyczki (a więc nie tylko odsetki, ale i prowizje oraz inne koszty) proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy – wielkości. Ujmując w sposób kompleksowy ustawę o kredycie konsumenckim przyznać należało, że zasadniczo nie istnieje zakaz pobierania od konsumenta jednorazowej kwoty na pokrycie kosztów kredytu, jednak w istocie spłacane są one okresowo wraz z kolejnymi ratami zobowiązania kredytowego. Z kolei jeżeli konsument poniósłby ten koszt ze środków własnych, co byłoby dla niego mniej korzystne, gdyż zostałby pozbawiony konkretnej kwoty pieniężnej na czas trwania umowy kredytowej, również ten koszt należałoby uznać za proporcjonalny do okresu, w którym umowa obowiązywała. Zatem obowiązek zapłaty kosztów pożyczki powstaje w momencie jej zawarcia i stanowi koszt rozłożony w czasie.

Pozaustawowe pojęcie „kwoty udzielonej pożyczki/kredytu” wprowadzone zostało powszechnie do umów instytucji udzielających pożyczek po wyraźnej reakcji ustawodawcy wobec naruszania przez te podmioty zakazu włączania do całkowitej kwoty kredytu również pozaodsetkowych kosztów kredytu. Aktualnie rozmycie tych pojęć ma na celu stworzeniu prawnego pozoru uprawnienia takiego podmiotu do pobierania odsetek również od skredytowanych kosztów kredytu, co nie może okazać się skuteczne.

W kontekście niedozwolonego postanowienia umownego (względnie jego nieważności w zależności od przyjętej relacji art. 385 ¹ i nast. do art. 58 k.c.) wskazanego w § 5 ust. 1 umowy pożyczki, (...) oraz całkowita szacowana kwota do zapłaty w momencie zawarcia umowy wskazane zostały w błędnej wysokości.

W konsekwencji, Sąd uznał, że pozwana wbrew ustawie pobierała odsetki od skredytowanych kosztów kredytu (prowizja). Niewątpliwie środki te pochodziły ze środków udzielonej pożyczki, czemu pozwana nie przeczyła i co przyznała w wyrażonym procesowo stanowisku. Brak umownego zastrzeżenia pobrania od konsumenta kosztów pożyczki z kwoty pożyczki nie ma znaczenia, skoro faktycznie takie zdarzenie miało miejsce.

W kontekście powyższych rozważań niewątpliwie całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta została wskazana w wyższej wysokości niż rzeczywiście należna pożyczkodawcy. Oprocentowanie pożyczki zostało wyliczone w sposób nieprawidłowy i niezgodny z definicją stopy oprocentowania wskazaną w art. 5 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim, który w dacie zawarcia umowy jak i obecnie stanowi, że stopa oprocentowania kredytu to stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. Natomiast kwota wypłacona utożsamiana jest z kwotą udostępnioną do swobodnej dyspozycji konsumenta, do czego odwołuje zresztą definicja całkowitej kwoty kredytu. Niewątpliwie szacunkowa wartość odsetek wskazana została w wyżej wysokości, albowiem odsetki liczone były także od skredytowanych kosztów kredytu. Postanowienie umowne pozwalające na pobranie od konsumenta odsetek od skredytowanych kosztów pożyczki należy oceniać pod kątem niedozwolonego postanowienia umownego, które od samego początku nie wiązało konsumenta (art. 385 ¹ k.c.). W tym kontekście oczywistym jest, że błędnie obliczono rzeczywistą roczną stopę oprocentowania.

Co istotne, w przypadku obowiązków informacyjnych – wobec ogólnego sposobu sformułowania komentowanej regulacji – nie ulegało wątpliwości, że sankcję kredytu darmowego będą mogły pociągnąć za sobą wszystkie postaci braku wywiązania się z tego wymagania: zarówno brak jego spełnienia, jak i spełnienie niewłaściwe. Do ostatniej grupy sytuacji należą natomiast, bez wątpienia, zarówno wypadki, w których wada informacji dotyczyła jej warstwy merytorycznej (brak przekazania wszystkich wymaganych informacji), jak i formalnej (przedstawienie informacji z naruszeniem ustawowego wymogu posłużenia się formularzem informacyjnym, sformułowanie jej w sposób niezrozumiały dla typowego adresata itd.) (vide: Konrad Osajda (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, 2019, Wydanie 2, Legalis).

(zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 1 u.k.k.)

Strona powodowa zarzuciła bankowi nie wskazanie w treści umowy adresu do doręczeń elektronicznych. Jak stanowił w dacie zawarcia umowy art. 30 ust. 1 pkt u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna określać m.in. imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) oraz adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego. Odnosząc się do tego zarzutu należy wskazać, że faktycznie w umowie nie ma adresu poczty elektronicznej, za pomocą którego pożyczkobiorca może kontaktować się z bankiem. Niemniej, zdaniem Sądu, powyższe naruszenie ma charakter nieistotny dla wykonywania umowy kredytu konsumenckiego i nie stanowi podstawy do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Zważyć należy, iż zgodnie z treścią § 16 ust. 2 aktualne numery telefonów i adresy, pod które pożyczkobiorca może składać reklamacje podane są na stronie www.pkobp.pl oraz na tablicach informacyjnych w oddziałach i agencjach (...) SA. Zatem, brak wskazania w umowie adresu poczty elektronicznej w żaden sposób nie utrudniał konsumentowi kontaktu z bankiem i adres ten mógł być z łatwością odszukany przez konsumenta na stronach internetowych banku.

(zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 5 u.k.k.)

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 5 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna określać terminy i sposób wypłaty kredytu. Formułując zarzut naruszenia tego przepisu strona powodowa zarzucała, że §4 umowy nie zawiera jednoznacznych warunków wypłaty kredytu. Zdaniem Sądu zarzut ten był bezzasadny. Zważyć bowiem należy, iż w 4 ust. 1 umowy jednoznacznie wskazano, że wypłata pożyczki nastąpi jednorazowo w dniu 23 grudnia 2021 r. poprzez spłatę wierzytelności kredytowych pożyczkobiorcy określonych kwotowo poprzez przelew na wskazane numery rachunków bankowych, a w pozostałej części na rachunek powoda w (...) S.A. Termin i sposób wypłaty pożyczki zostały określone w sposób jednoznaczny i treść tego postanowienia umownego nie powoduje żadnych wątpliwości interpretacyjnych. Pozbawione podstaw jest również twierdzenie powoda, że umowa zawiera jakiekolwiek warunki zawieszające, przez co konsument pozostaje w niepewności co do tego, czy pożyczka w ogóle zostanie uruchomiona. W tym względzie powód powoływał się na treść §4 ust. 3 umowy, który stanowi, że wypłata pożyczki nastąpi pod warunkiem, że przed wypłatą pożyczki (...) S.A. nie uzyska informacji, mających negatywny wpływ na podjętą decyzję o udzieleniu pożyczki, które dotyczą podanych przez pożyczkobiorcę danych o wysokości dochodów lub zobowiązań finansowych, które okazały się nieprawdziwe. Zważyć należy, iż treść tego postanowienia umownego koresponduje z art. 9 ust. 1 u.k.k., który stanowi, że kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany do dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta. Stosownie do ust. 2 tegoż przepisu ocena zdolności kredytowej dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub na podstawie informacji pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy, natomiast w myśl ust. 3 konsument jest zobowiązany do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej. W świetle powyższego, mając na względzie obowiązek banku dokonywania oceny zdolności kredytowej pożyczkobiorcy i weryfikowania podanych przez konsumenta informacji w tym zakresie, §4 ust. 3 należy rozumieć w ten sposób, że tylko w przypadku stwierdzenia przez bank, że dane podane przez pożyczkodawcę są nieprawdziwie, a więc realizacji obowiązku ustawowego, mającego zapobiec procederowi wyłudzania kredytu, bank nie wypłaci pożyczki. Nie jest to żaden warunek w rozumieniu art. 89 k.c.

(zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k.)

Wedle art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna określać informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie. Strona powodowa wskazała, że przedmiotowa umowa kredytu konsumenckiego przewiduje w § 6 ust. 6 rozliczanie pożyczki przez dokonywania wpłat na prowadzony dla klienta rachunek, przy czym nie wskazano informacji dotyczącej opłat za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności jak i wypłat, prowizjach, marżach, kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń oraz warunków, na jakich koszty te mogą ulec zmianie. W ocenie Sądu zarzut ten jest całkowicie chybiony. Zważyć bowiem należy, iż w orzecznictwie wskazuje się, że koszty o jakich mowa w art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. obejmują jedynie koszty, jakie wiąże się bezpośrednio z samą okolicznością zawarcia umowy o kredyt konsumencki ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2016 r., VI ACa 478/15, L.). W rozpatrywanym przypadku, jak wynika z przedstawionych przez pozwaną dokumentów, rachunek oszczędnościowo – rozliczeniowy został założony i otwarty w dniu 19 kwietnia 2021 roku na podstawie odrębnej umowy. Wszelkie warunki korzystania z tego rachunku bankowego służącego do rozliczania umowy zostały określone w umowie zawartej w 2019 roku. W związku z zawarciem umowy kredytu konsumenckiego nie powstały z tego tytułu żadne dodatkowe koszty. Nadto, zawarcie przedmiotowej umowy kredytu konsumenckiego nie wiązało się z koniecznością ponoszenia kosztów dodatkowych, jak np. koszt ubezpieczenia.

(zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 11 u.k.k.)

Stosownie do art. 30 ust. 1 pkt 11 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna określać roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu. Zdaniem powoda powyższy przepis stanowi o obowiązku podawania w umowie o kredyt konsumencki stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego poprzez wskazanie konkretnej wysokości (wartości procentowej), a nie poprzez wskazanie punktu odniesienia dla obliczenia tego oprocentowania. Zdaniem powoda w umowie zawartej przez strony nie określono w sposób precyzyjny rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego i warunków jej zmiany.

W ocenie Sądu argumentacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Zważyć bowiem należy, iż w § 8 ust. 3 jednoznacznie wskazano, że stopa procentowa, o której mowa w ust. 2, odpowiada aktualnej wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie wynikającej z powszechnie obowiązujących przepisów prawa i w dniu zawarcia umowy wynosi dwukrotność stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych tj. 14,50 % w stosunku rocznym. Wysokość oprocentowania zadłużenia przeterminowanego została zatem określona jednoznacznie poprzez wskazanie wysokości stopy procentowej. Z kolei, warunki zmiany oprocentowania zostały określone w § 8 ust. 4 i 5. W powyższych postanowieniach umownych w sposób zrozumiały i nie budzący żadnych wątpliwości wskazano warunki zmiany oprocentowania (zmiana wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, zmiana lub uchylenie powszechnie obowiązujących przepisów prawa dotyczących odsetek od zadłużenia przeterminowanego), kierunek zmiany oprocentowania (równocześnie i analogicznie do zmiany wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, zmiana wysokości oprocentowania powoduje odpowiednio wzrost lub obniżenie wysokości raty pożyczki), sposób poinformowania pożyczkobiorcy o zmianie oprocentowania (poprzez udostępnienie aktualnej wysokości tej stopy na stronie www.pkobp.pl oraz w oddziałach (...) SA). Sposób udostępnienia informacji o zmianie oprocentowania nie naraża konsumenta na żadne niegodności, w szczególności konieczność żmudnego poszukiwania aktualnej stopy procentowej, gdyż jednoznacznie wskazano adres strony internetowej, gdzie takie dane się znajdują.

(zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k.)

W myśl art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna określać termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym. Zdaniem powoda zapis zawarty w §11 oraz §15 umowy wywołuje u konsumenta mylne wrażenie, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy, które zostały złożone w innej formie niż pisemnie i z pominięciem wzoru oświadczenia sporządzonego przez pozwaną, nie zostaną uznane przez pożyczkodawcę za wywołujące skutki prawne. Zważyć należy, iż w §15 ust. 1 kwestionowanej umowy znalazła się informacja o możliwości odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia. Odstąpienie będzie skuteczne, jeśli pożyczkobiorca dostarczy lub wyśle oświadczenie na adres wskazany we wzorze oświadczenia o odstąpieniu od umowy, przed upływem powyższego terminu. Wbrew zarzutom powoda cytowany zapis umowy wcale nie nakłada obowiązku skorzystania ze wzoru sporządzonego przez bank (mowa jest tylko o adresie wskazanym we wzorze), w ogóle nie odnosi się co do formy złożenia oświadczenia o odstąpieniu. Natomiast, opracowanie wzoru oświadczenia przez bank ma jedynie ułatwić konsumentowi złożenie oświadczenia, co tłumaczyć należy jako wyraz lojalności kontraktowej, a nie przeszkoda na drodze do rozwiązania stosunku prawnego przez konsumenta. Skonstatować przy tym należy, że gdyby bank nie opracował takiego wzoru, konsumenci z pewnością podnosiliby zarzut, że konsument nie wie w jaki sposób ma złożyć stosowne oświadczenie, co uniemożliwia mu skorzystanie z ustawowego uprawnienia do odstąpienia od umowy.

(termin do złożenia oświadczenia)

Zgodnie z art. 45 ust. 5 uprawnienie do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Jak wskazuje się w doktrynie uprawnienie konsumenta do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wygasa po roku od dnia wykonania umowy. Wykonanie umowy następuje w dniu, w którym strony wywiążą się z wszystkich obowiązków ciążących na nich na podstawie umowy. Jeżeli konsument wykona umowę, a następnie złoży w ciągu roku oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, wówczas jest on zwolniony z wszystkich poniesionych już kosztów (wykonanie umowy zakłada wywiązanie się z wszystkich obowiązków), a po stronie kredytodawcy powstaje obowiązek zwrotu kosztów kredytu (za wyjątkiem kosztów ustanowienia zabezpieczeń kredytu) ( vide: M. Stanisławska (red.), Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Warszawa 2018). Zważyć należy, iż przedmiotowa umowa została zawarta w dniu 23 grudnia 2021 roku na okres 120 miesięcy, tj. na okres 10 lat. Natomiast oświadczenie przez powoda dotarło do pozwanej w dniu 14 lipca 2022 roku, a zatem w trakcie trwania stosunku umownego. Niewątpliwie zatem oświadczenie zostało złożone w terminie określonym w przytoczonym przepisie.

(skutki oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego)

W związku z tym, iż część zarzutów podniesionych przez powoda przeciwko przedmiotowej umowie okazała się skuteczna, złożone oświadczenie prawokształtujące należało uznać za skuteczne. W związku z tym – stosownie do art. 45 ust. 1 u.k.k. - po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, powód winien zwrócić kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Oznacza to, że dotychczas poniesione w tym zakresie kwoty stanowiły świadczenie nienależne podlegające zwrotowi na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 k.c.

(wysokość roszczenia)

Zważyć należy, iż w niniejszej sprawie powód domagał się zwrotu kwoty pobranej na poczet prowizji (3.948,98 zł) oraz kwoty odpowiadającej sumie odsetek uiszczonych na dzień złożenia pozwu tj. 21 grudnia 2022 roku (powód wyliczył ją na kwotę 19.180,25 zł). Jednocześnie wniósł o zasądzenie od całości dochodzonej kwoty 23.129,33 zł odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 18 lipca 2022 roku do dnia zapłaty.

W świetle poczynionych powyżej rozważań nie ulega wątpliwości, że zwrotowi podlega prowizja w kwocie 3.948,98 zł. Wysokość prowizji została określona wprost w § 2 umowy kredytu konsumenckiego, a jej pobranie w pełnej wysokości jest niewątpliwe w świetle złożonego zestawienia operacji na rachunku.

Jeśli natomiast chodzi o wysokość odsetek uiszczonych przez powoda na dzień złożenia pozwu, to Sąd dokonał ich zsumowania w oparciu o niekwestionowany dokument prywatny w postaci harmonogramu spłaty. W ten sposób Sąd ustalił, że na dzień wniesienia pozwu tj. na dzień 21 grudnia 2022 roku łączna kwota uiszczonych przez powoda odsetek wynosiła 17.755,28 zł. Zatem łącznie powodowi należała się od banku kwota 21.704,26 zł. Taką też kwotę – na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 k.c. – Sąd zasądził na rzecz powoda, oddalając powództwo na podstawie ww. przepisów stosowanych a contrario w zakresie przenoszącym zasądzoną kwotę.

(odsetki ustawowe za opóźnienie)

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Zważyć bowiem należy, iż roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy i staje się wymagalne stosownie do art. 455 k.c. ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2009r., III CZP 102/09, OSNC 2010, Nr 5, poz. 75). W niniejszej sprawie powód zażądał odsetek ustawowych za opóźnienie od całości dochodzonej należności już od dnia 18 lipca 2022 roku. Jak wynika z pozwu termin wymagalności roszczenia powód ustalił przy uwzględnieniu terminu wyznaczonego powodowi do zwrotu uiszczonych należności w oświadczeniu z dnia 29 czerwca 2022 roku. Zważyć jednak należy, iż tym oświadczeniem objęta była jedynie część dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia, tj. kwota 3.948,98 zł z tytułu pobranej prowizji za udzielenie kredytu oraz kwota pobranych do dnia złożenia tegoż oświadczenia odsetek. W wezwaniu powód wyznaczył 14 – dniowy termin do zapłaty. Zważywszy, iż oświadczenie zostało pozwanej doręczone w dniu 4 lipca 2022 roku, wyznaczony termin upłynął z dniem 18 lipca 2022 roku, a z dniem następnym roszczenie objęte wezwaniem stało się wymagalne (a nie jak błędnie wskazuje powód w dniu 18 lipca 2022 roku). Na dzień złożenia oświadczenia powód uiścił sześć rat odsetkowych (ostatnia wymagalna w dniu 25 czerwca 2022 roku) w łącznej wysokości 9.821,45 zł. W związku z powyższym od dnia 19 lipca 2022 roku odsetki mogły zostać zasądzone od kwoty 13.770,43 zł obejmującej prowizję i uiszczone dotąd odsetki. Natomiast odsetki od pozostałej zasądzonej kwoty 7.933,83 zł należało zasądzić od dnia następnego po upływie 7 dni po doręczeniu pozwu, gdyż kwota ta nie była objęta wcześniejszym wezwaniem. Zważywszy, iż pozew został doręczony pozwanej w dniu 9 stycznia 2023 r., roszczenie co do kwoty 7.933,83 zł stało się wymagalne z dniem 17 stycznia 2023 roku. Za okresy poprzedzające wskazane powyżej daty – na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. a contrario – Sąd powództwo oddalił.

VI.

( koszty procesu)

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i rozliczył je stosunkowo, uznając, że powód wygrał niniejszy spór w 94 %, zaś pozwany w 6 %. Na poniesione przez powoda koszty składały się: opłata sądowa od pozwu (1.000 zł), opłata za czynności pełnomocnika będącego adwokatem w stawce minimalnej (3.600 zł; § 2 pkt 5 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie), a także opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) – łącznie kwota 4.617 zł, z czego zgodnie ze wskazanym powyżej stosunkiem należy mu się zwrot kwoty 4.339,98 zł. Pozwany poniósł natomiast koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.617 zł, z czego przysługuje mu zwrot kwoty 217,02 zł. Po skompensowaniu powodowi należy się od pozwanej zwrot kwoty 4.122,96 zł.

Na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.