Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lipca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Joanna Jank

Protokolant: st.sekretarz sądowy Anna Szymańska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lipca 2023 r. w G.

sprawy z powództwa E. P. Dywidendowy Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny w G.

przeciwko O. S.

o zapłatę

oddala powództwo

UZASADNIENIE

Powód E. P. Dywidendowy Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny w G. wniósł pozew przeciwko O. S. o zapłatę kwoty 20.591 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że dochodzona przez niego wierzytelność powstała w wyniku zawarcia przez pozwanego z (...) sp. z o.o. w dniu 11 lipca 2019r. umowy pożyczki o nr (...). Pozwany złożył wniosek o zawarcie umowy za pośrednictwem platformy internetowej, a jego dane zostały potwierdzone automatycznie za pomocą usługi (...) oraz telefonicznie przez pożyczkodawcę. Kwota udzielonej pożyczki wynosiła 9.000 zł. Pozwany zobowiązał się do zwrotu pożyczki w 36 ratach, począwszy od 20 sierpnia 2018r. Całkowity koszt kredytu wraz z odsetkami wynosił 10.452,96 zł, a całkowita kwota do zapłaty 19.452,96 zł. Z uwagi na niedokonywanie spłaty pożyczki, umowa została wypowiedziana z dniem 14 lipca 2022r. W dniu 16 lipca 2019r. pożyczkodawca dokonał przelewu wierzytelności wynikającej z ww. umowy na rzecz (...), zaś w dniu 13 lipca 2020r. tenże podmiot dokonał przelewu na rzecz powoda. Według powoda łączna wartość wierzytelności wynosi 19.272,43 zł, na co składają się: suma niespłaconego kapitału w kwocie 7.925,29 zł, suma odsetek stanowiących część odsetkową niespłaconych rat pożyczki do dnia wypowiedzenia 191,35 zł, suma odsetek umownych w wysokości odsetek maksymalnych naliczonych od przeterminowanych rat kapitałowych w trakcie obowiązywania pożyczki oraz naliczonych od dnia następnego po wypowiedzeniu umowy pożyczki do dnia sporządzenia pozwu 3.427,69 zł oraz niespłacona część prowizji w kwocie 7.728,30 zł.

(pozew, k. 4-8)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując roszczenie co do zasady i wysokości. Pozwany wskazał, iż terminowo dokonał wpłaty z tytułu pięciu rat na konto pożyczkodawcy (po 540,36 zł) w łącznej kwocie 2.701,80 zł, jednak wpłaty nie zostały uwzględnione przy formułowaniu żądania pozwu. Zdaniem powoda dochodzona kwota powinna zostać pomniejszona o te wpłaty, a co za tym idzie mniejsze powinny być odsetki oraz pozostałe koszty. Pozwany zarzucił powodowi nękanie poprzez wysyłanie licznych wiadomości sms sugerujących kłamliwe wypowiedzenie umowy czy wniesienie pozwu, co wpływało na jego stan psychiczny.

(odpowiedź na pozew, k. 86-87)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 lipca 2019 roku pozwany O. S. zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. umowę pożyczki nr (...). Zgodnie z treścią umowy: całkowita kwota pożyczki wynosiła 9.000 zł, prowizja 8.974,80 zł, odsetki 1.478,16 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 36 miesięcznych ratach po 540,36 zł każda. Termin spłaty pierwszej raty określono na dzień 20 sierpnia 2019 roku, a ostatniej na dzień 20 lipca 2022 roku.

W § 11 ust. 1 wskazano, że pożyczkodawca nalicza odsetki od całkowitej kwoty pożyczki, począwszy od daty udostępnienia przez pożyczkodawcę środków z tytułu pożyczki, do dnia poprzedzającego dzień spłaty. W myśl § 11 ust. 2 odsetki są naliczane według stopy zmiennej w wysokości dwukrotności sumy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych tj. dwukrotności odsetek ustawowych wskazanych w art. 359 § 2 k.c. W przypadku zmiany, będącej wynikiem zmiany w wysokości odsetek, o których mowa w art. 359 § 2 ¹ k.c., pożyczkodawca poinformuje poszczebiocę o tej zmianie niezwłocznie po jej dokonaniu drogą mailową oraz poprzez informację umieszczoną na stronie internetowej i koncie użytkownika. Zgodnie z § 11 ust. 4 stopa odsetek w dniu zawarcia umowy wynosiła 10 % w skali roku.

W § 11 ust. 5 zastrzeżono, że pożyczkobiorca jest zobowiązany do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy prowizji w wysokości 8.974,80 zł. W myśl § 11 ust. 6 prowizja oraz odsetki są rozliczane w miesięcznych okresach rozliczeniowych, w wysokości oraz terminach spłaty poszczególnych rat wynikających z harmonogramu.

Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania ( (...)), według obliczeń wykonanych na dzień zawarcia umowy pożyczki, wynosiła 76,02 % (§ 11 ust. 7). Całkowity koszt pożyczki, według obliczeń wykonanych na dzień zawarcia umowy pożyczki, wynosił 10.452,96 zł i składał się z odsetek w kwocie 1.478,16 zł oraz prowizji (§ 11 ust. 9). Całkowita kwota do zapłaty, według obliczeń wykonanych na dzień zawarcia umowy pożyczki, wynosiła 19.452,96 zł i składała się z całkowitej kwoty pożyczki w wysokości 9.000 zł oraz całkowitego kosztu pożyczki (§ 11 ust. 10).

Stosownie do § 13 ust. 1 jeżeli pożyczka lub jej część nie zostanie uiszczona w terminie wskazanym w umowie pożyczki, spowoduje to uznanie niespłaconej części pożyczki za zadłużenie przeterminowane i w związku z tym pożyczkobiorca zobowiązany będzie do zapłaty oprócz nieterminowo spłaconej kwoty pożyczki również odsetek karnych za czas opóźnienia, tj. za okres od daty spłaty pożyczki lub jej części w kwocie wynikającej z umowy pożyczki do dnia zaksięgowania kwoty pożyczki lub jej części w kwocie wynikającej z umowy pożyczki na rachunku bankowym do spłaty. Odsetki za czas opóźnienia naliczane są od sumy przeterminowanych kwot kapitału oraz prowizji. Zgodnie z § 13 ust. 2 odsetki związane z nieterminową płatnością naliczane są przez pożyczkodawcę w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w art. 481 § 2 ¹ k.c., tj. dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki ustawowe za opóźnienie wynoszą sumę stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych). W przypadku zmiany, będącej wynikiem zmiany w wysokości odsetek, o których mowa w art. 481 k.c., pożyczkodawca poinformuje o tej zmianie niezwłocznie po jej nastąpieniu.

Pożyczkodawca był uprawniony do dokonania cesji wierzytelności, w tym niewymagalnych, wynikających z umowy pożyczki, m.in. na rzecz: E. C. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w G. lub E. P. Dywidendowy Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w G. (§ 13 ust. 5).

W myśl § 16 ust. 2 pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę, z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia m.in. jeśli pożyczkobiorca zalega ze spłatą pożyczki lub jej części przez okres dłuższy niż 30 dni.

Zgodnie z harmonogramem spłaty wysokość miesięcznej raty wynosiła 540,36 zł, z czego kwotę 249,30 zł stanowiła spłata prowizji.

Przedmiotowa umowa została zawarta w formie elektronicznej. Przed zawarciem umowy pozwany zarejestrował się na stronie internetowej pożyczkodawcy, dokonał weryfikacji swoich danych osobowych oraz rachunku bankowego za pomocą usługi (...), a następnie złożył wniosek o pożyczkę, który został zaakceptowany przez pożyczkodawcę. W dniu zawarcia umowy pierwotny wierzyciel przelał na rachunek pozwanego kwotę 9.000 zł tytułem „ (...);F. wypłata pożyczki ID (...)”.

(dowód: umowa pożyczki nr (...), k. 35-48, potwierdzenie transakcji, k. 49)

Na mocy umowy z dnia 16 lipca 2019 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. dokonała przelewu wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki nr (...) na rzecz E. C. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w G.. Natomiast, na podstawie umowy zawartej w dniu 13 lipca 2020 roku ten ostatni fundusz dokonał cesji wierzytelności na rzecz powoda E. P. Dywidendowy Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w G..

(dowód: umowa przelewu wierzytelności z dnia 13 lipca 2020 roku, k. 14-24, oświadczenie o przyjęciu zapłaty, k. 25-27, pełnomocnictwa, k. 28-33, wyciąg z załącznika, k. 34, formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego, k. 114-116, harmonogram spłaty, k. 117)

W dniach 19 sierpnia 2019 roku, 17 września 2019 roku, 17 października 2019 roku, 19 listopada 2019 roku, 20 grudnia 2019 roku pozwany dokonał na rzecz pożyczkodawcy pięciu wpłat w kwotach po 540,36 zł każda z tytułu spłaty ww. pożyczki.

(dowód: potwierdzenia przelewów bankowych, k. 91-95)

Pismem z dnia 3 lutego 2020 roku E. C. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G. wezwał pozwanego do uregulowania zadłużenia w kwocie 542,90 zł nie później niż do dnia 13 lutego 2020 roku, wskazując, że w razie niedokonania wpłaty wierzyciel może wypowiedzieć umowę z zachowaniem okresu wypowiedzenia.

(dowód: wezwanie z dnia 3 lutego 2020r., k. 55-56)

W dniu 24 lutego 2020 roku E. C. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G. sporządził adresowane do pozwanego pismo zatytułowane „wypowiedzenie umowy pożyczki”, w treści którego informował o wypowiedzeniu umowy pożyczki pod warunkiem wstrzymującym – dokonaniem spłaty całej zaległej kwoty, która na dzień sporządzenia pisma wynosiła 1.087,79 zł w nieprzekraczalnym terminie 9 marca 2020 roku.

(dowód: wypowiedzenie k. 59-60)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd w całości ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony niniejszego postępowania.

W ocenie Sądu orzekającego brak było podstaw do odmowy wiarygodności i mocy dowodowej dokumentów prywatnych w postaci umowy pożyczki, potwierdzeń wpłat, wezwań do zapłaty, a także wypowiedzenia umowy. Zważyć bowiem należy, iż umowa została zawarta za pomocą środków porozumiewania się na odległość, a zatem przedłożony przez powoda dokument stanowił wydruk z systemu komputerowego pożyczkodawcy. Podobnie, pozostałe dokumenty przedstawione strony zostały sporządzone w formie dokumentowej. Strona pozwana nie kwestionowała prawdziwości ani też faktu pochodzenia oświadczeń zawartych w przedstawionych dokumentach prywatnych od ich wystawców. Sąd również z urzędu nie doszukał się żadnych okoliczności mogących wzbudzać wątpliwości co do autentyczności przedłożonych dokumentów i w ramach swobodnej oceny dowodów uznał, że odzwierciedlają one rzeczywistą treść stosunku prawnego zawartego przez strony, a także treść składanych przez powoda oświadczeń.

Podstawę prawną powództwa stanowiły art. 720 k.c. w zw. z art. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 246) w zw. z art. 509 k.c. W myśl art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Stosownie zaś do treści art. 3 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, zaś w myśl ust. 2 pkt 1 za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Z kolei, zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie Sąd z urzędu dokonał oceny postanowień umowy zawartej przez pozwanego oraz poprzednika prawnego powoda przez pryzmat przepisów o klauzulach abuzywnych. Sąd miał przy tym na względzie, iż zgodnie z orzecznictwem (...) sąd powinien z urzędu uwzględnić abuzywność klauzuli umownej. W orzeczeniu w sprawie C- 397/11, w pkt. 27 i 28 Trybunał Sprawiedliwości UE podniósł, że „z chwilą, w której sąd krajowy dysponuje niezbędnymi w tym celu elementami stanu prawnego i faktycznego, powinien z urzędu ocenić nieuczciwy charakter danego warunku umownego objętego zakresem zastosowania dyrektywy 93/13 EWG w sprawach nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, i czyniąc tak, powinien usuwać brak równowagi istniejącej między konsumentem a przedsiębiorcą” (podobnie (...) w sprawie C 618-10 pkt. 42-44. (źródło http:// curia.europa.eu). Nadto w pkt. 2 i 3 wyroku z dnia 30 maja 2013 r. (C-397/11) (...) jednoznacznie stwierdził, że:

i. artykuł 6 ust. 1 Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że sąd krajowy, który stwierdza nieuczciwy charakter warunku umownego, ma obowiązek, po pierwsze, wyciągnięcia wszystkich konsekwencji wynikających na podstawie prawa krajowego z takiego stwierdzenia bez oczekiwania na wniosek konsumenta w tym zakresie w celu zapewnienia, iż konsument nie będzie związany takim warunkiem, oraz po drugie, oceny co do zasady na podstawie obiektywnych kryteriów, czy dana umowa może dalej istnieć bez takiego warunku.

ii. dyrektywę 93/13 należy interpretować w ten sposób, że sąd krajowy, który z urzędu stwierdza nieuczciwy charakter warunku umownego, powinien w miarę możliwości zastosować krajowe przepisy proceduralne w taki sposób, aby wyciągnąć wszystkie konsekwencje, które na podstawie prawa krajowego wynikają ze stwierdzenia nieuczciwego charakteru danego warunku, w celu zapewnienia, że konsument nie będzie nim związany.

W świetle przytoczonego orzecznictwa należało zatem przyjąć, że Sąd krajowy powinien wykorzystać wszystkie możliwe środki, aby z urzędu uwzględnić niedozwolony charakter postanowienia umownego, nawet jeśli konsument tego aspektu nie podniósł na żadnym etapie procesu.

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

W ramach kontroli incydentalnej postanowień umowy wątpliwości Sądu wzbudziły przede wszystkim zapisy zastrzegające na rzecz pożyczkodawcy prowizję w kwocie 8.974,80 zł, a więc w wysokości równej niemal wysokości udzielonej pożyczki (9.000 zł). W świetle wymienionych powyżej przesłanek dla uznania postanowień przedmiotowej umowy kredytu konsumenckiego za abuzywne konieczne było ustalenie, że nie zostały one uzgodnione indywidualnie. W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje, a więc w niniejszej sprawie na stronie powodowej. Jak wskazuje się w judykaturze przez "rzeczywisty wpływ" – o jakim mowa w cytowanym powyżej przepisie – należy rozumieć realną możliwość oddziaływania na treść postanowień umownych. Z tego też powodu okoliczność, iż konsument znał treść danego postanowienia i rozumiał je, nie przesądza o tym, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Za uzgodnione indywidualnie trzeba bowiem uznawać tylko takie klauzule umowne, na których treść istotnie mógł on w praktyce oddziaływać. Chodzi zatem o postanowienia rzeczywiście, a nie w sposób fingowany, negocjowane bądź o klauzule włączone do umowy wskutek propozycji zgłoszonej przez konsumenta. Trzeba więc badać, czy konsument miał realny wpływ na ewentualną zmianę klauzul proponowanych przez przedsiębiorcę i czy z możliwości tej zdawał sobie sprawę (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 sierpnia 2019r., I ACa 79/19, L.). Zatem, postanowieniem indywidualnie uzgodnionym w myśl przepisu art. 3851 § 1 k.c. nie jest postanowienie, którego treść konsument mógł negocjować, lecz takie postanowienie, które rzeczywiście powstało na skutek indywidualnego uzgodnienia (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 maja 2015r., VI ACa 995/14, L.). Ponadto, pamiętać należy, że wszelkie klauzule sporządzone z wyprzedzeniem będą klauzulami pozbawionymi cechy indywidualnego uzgodnienia i okoliczności tej nie niweczy fakt, że konsument mógł znać ich treść (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego Warszawa z dnia 15 maja 2012r., VI ACa 1276/11, L.). W niniejszej sprawie strona powodowa nie wykazała w żaden sposób, że postanowienia umowne dotyczące obowiązku zapłaty prowizji i wysokości prowizji były przedmiotem indywidualnych negocjacji i pozwany miał realną możliwość zmiany tegoż postanowienia. Wręcz przeciwnie, mając na względzie, że umowa została zawarta za pomocą środków porozumiewania się na odległość, poprzez stronę internetową pożyczkodawcy należało wykluczyć, by przedmiotowe zapisy mogły zostać ukształtowane w ramach negocjacji stron. Nie wykazano, aby konsument na jakimkolwiek etapie zawierania umowy miał możliwość wpływu na wysokość prowizji przy wyborze 36 – miesięcznego terminu zwrotu pożyczki.

W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. kontroli incydentalnej nie podlegają postanowienia określające główne świadczenia stron, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nie budzi wątpliwości, że postanowienia dotyczące kosztów kredytu konsumenckiego dotyczą świadczeń ubocznych, a nie świadczeń głównych. W związku z tym możliwe było poddanie ich badaniu przez pryzmat abuzywności.

Dla uznania spornych klauzul za abuzywne konieczne było także ustalenie, czy klauzule te kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Jak wskazuje się w doktrynie w stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do wartości takich jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta, nie pozwalając na realizację tych wartości, będą uznawane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. W szczególności w taki sposób kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy (por. M. Bednarek [w:] E. Łętowska (red.) System prawa prywatnego, t. 5, Warszawa 2006, s. 662-663; W. Popiołek [w:] K. Pietrzykowski (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, 2005, art. 3851, nb 7; K. Zagrobelny [w:] E. Gniewek (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2008, art. 3851, nb 9). Sprzeczne z dobrymi obyczajami będą także działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u klienta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności (por. I. Wesołowska [w:] C. Banasiński (red.) Niedozwolone postanowienia umowne, w: Standardy wspólnotowe w polskim prawie ochrony konsumenta, Warszawa 2004, s. 180). Postanowienia umowy lub wzorca umownego rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. Pojęcie rażącego naruszenia interesów konsumenta nie może być sprowadzane tylko do wymiaru czysto ekonomicznego; należy też uwzględniać niewygodę organizacyjną, nierzetelność traktowania, wprowadzenie w błąd, naruszenie prywatności konsumenta (por. wyrok SN z 6 października 2004 r., I CK 162/04, (...) 2005, Nr 12, poz. 136; wyrok SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, B. (...), Nr 11). W wyroku z 13 lipca 2005r. Sąd Najwyższy stwierdził, że "rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 10 maja 2017r. w sprawie o sygn. akt XXIV C 554/14 za dobre obyczaje uznać zatem należy kształtowanie takich warunków umów, które nie będą uprzywilejowywały jednej strony umowy tj. przedsiębiorcy, w sposób nadmierny obciążając drugiego z kontrahentów – konsumenta.

W ocenie Sądu powyższe postanowienia umowne dotyczące prowizji są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumenta. Przede wszystkim należało mieć na względzie, że prowizja jest rażąco wygórowana, gdyż zastrzeżenie jej w takiej wysokości nie ma żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości opłat ponoszonych zwykle za takie czynności. W piśmie z dnia 5 czerwca 2023 roku pełnomocnik powoda wskazuje, że pożyczkobiorca miał możliwość wyboru krótszego terminu zwrotu pożyczki, zaś wybrany przez niego okres 36 miesięcy powodował po stronie pożyczkodawcy zwiększenie kosztów związanych z obsługą umowy (w tym kosztów utrzymania systemów informatycznych, księgowania wpłat, monitorowania przebiegu wykonywania umowy, wysyłania monitów i wezwań do zapłaty), a także znaczące zwiększenie ryzyka związanego z możliwą niespłacalnością pożyczki, a w konsekwencji potencjalnymi kosztami związanymi z windykacją należności. Powód wywodził również, że koszty pozaodsetkowe kredytów konsumenckich mają w dużej części na celu zrekompensowanie firmie pożyczkowej kosztów poniesionych w związku z udzielanymi pożyczkami, w tym kosztów pozyskania klienta, reklamy, weryfikacji wiarygodności kredytowej klientów. Odnosząc się do powyższych twierdzeń powoda w pierwszej kolejności należy zauważyć, że na ich poparcie powód nie przedstawił żadnych dowodów. Powód nie wykazał także czy na etapie zawierania umowy – a ta data jest miarodajna przy ocenie postanowień umownych pod kątem abuzywności – pozwany jako konsument otrzymał informacje o tym, jakie konkretnie koszty są finansowane z opłaty prowizyjnej. Konsument nie miał zatem przy zawarciu umowy możliwości podjęcia należycie przemyślanej, rozsądnej decyzji w przedmiocie zawarcia umowy, skoro nie przedstawiono mu pełnej informacji o kosztach związanych z wyżej wskazanym produktem finansowym. Wskazanie całkowitego kosztu kredytu nie jest w tym wypadku wystarczające. Zdaniem Sądu zastrzeżenie tak wysokiej prowizji bez odniesienia do konkretnych, faktycznie poniesionych kosztów nie może zostać uznane za postępowanie uczciwe i zgodne z dobrymi obyczajami. Podkreślić należy, iż maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, które mogą być pobierane od konsumentów wyznacza art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim Wedle ust. 2 tego przepisu pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu. Natomiast, w myśl ust. 3 pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu. Sąd odnosi wrażenie, że kwota prowizji została celowo ustalona na takim poziomie, by nie przekraczała wysokości całkowitej kwoty kredytu (i teoretycznie została utrzymana w dopuszczalnej prawem wysokości), lecz nie ma to żadnego związku z faktycznie poniesionymi kosztami. Tymczasem wysokość kosztów nie może być kształtowana dowolnie i w oderwaniu od kosztów faktycznie ponoszonych w związku z realizacją konkretnej umowy. Niedopuszczalnym jest, aby firma zajmująca się udzielaniem pożyczek, wykorzystywała niekorzystne położenie pożyczkobiorcy, generując niezwykle zawyżone koszty. W toku niniejszego postępowania powód nie wykazał, jakie konkretne czynności związane z obsługą przedmiotowej umowy wiązały się z tak znacznymi kosztami. W tym stanie rzeczy należało uznać, że skoro powód nie udowodnił, że tak znaczne koszty faktycznie zostały przez niego poniesione w związku z wykonaniem umowy czy za konkretne świadczenia dodatkowe spełnione na rzecz konsumenta, to brak podstaw do uwzględnienia prowizji. Zastrzeżenie przez ustawodawcę pozaodsetkowych kosztów kredytu nie oznacza, że powodowi przysługiwało w każdym przypadku uprawnienie do naliczania kosztów maksymalnych i stosowania przy umowach wzorców umownych kształtujących wzajemne prawa i obowiązki stron w sposób niezgodny z zasadami współżycia społecznego. Zamieszczony w ustawie matematyczny wzór nie może stanowić podstawy i sposobu obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych przez dodawanie kwot nieuzasadnionych kosztów i nie może korzystać z ochrony prawnej. Przedsiębiorca, decydując się na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na udzielaniu pożyczek gotówkowych winien uwzględnić specyficzne dla niej ryzyko transakcyjne (np. ryzyko nieterminowego wykonywania zobowiązań). Stąd na dezaprobatę zasługuje działanie powoda polegające na określeniu liberalnych przesłanek weryfikacji podmiotów np. w porównaniu do wymogów stawianych przez instytucje bankowe i jednocześnie kompensowanie zwiększonego ryzyka wynikającego jedynie z przyjętego modelu biznesowego poprzez przeniesienie na konsumentów wszelkich kosztów wywołanych wykonywaniem zobowiązań. Przyjęty przez powoda model prowadzenia działalności przedsiębiorcy skupiony jest na maksymalizacji zysku wskutek maksymalizacji ilości zawartych umów, a koszty wywołane umowami przenoszone są wyłącznie na konsumenta. W ocenie Sądu przyjęcie takiego modelu prowadzenia działalności gospodarczej, a w ślad za nim kreowanie regulacji o treści wskazanej powyżej powoduje uchylenie ciążącej na przedsiębiorcy odpowiedzialności za zawierane przez niego umowy (w szczególności te o podwyższonym ryzyku nieterminowej spłaty). Zastrzeganie wysokich prowizji, równych niemal kapitałowi pożyczki, ma na celu jedynie kompensowanie strat wynikających z ryzykownych, niespłacanych pożyczek. Powyższe poddaje w wątpliwości przedstawioną argumentację dotyczącą ponoszenia wysokich kosztów związanych z obsługą tej konkretnej umowy, zawartej z pozwanym.

Zważywszy na znaczną wysokość kosztu w stosunku do kapitału pożyczki, nie budzi wątpliwości, że postanowienia umowne przewidujące obowiązek poniesienia tych kosztów rażąco naruszają interesy konsumenta, nakładając na niego obowiązek uiszczenia znacznych i dodatkowych kosztów, które mogą prowadzić do zwiększenia istniejącego zadłużenia. Działanie legitymizowane treścią zapisu prowadzi w rezultacie do obciążenia zadłużonego klienta kolejnymi zobowiązaniami w praktyce utrudniając mu możliwość uregulowania należności wynikającej ze zobowiązania pierwotnego.

Tym samym należało uznać, że z uwagi na abuzywność postanowienia dotyczące prowizji nie wiążą pozwanego, a tym samym nie był zobowiązany do spłaty tego świadczenia. W niniejszej sprawie pozwany wykazał, że dokonał na rzecz pożyczkodawcy zapłaty łącznie kwoty 2.701,08 zł. Mając na względzie fakt, iż w każdej racie część prowizyjna wynosiła 249,30 zł to nienależna pozostawała kwota 1.246,50 zł (5 x 249,30 zł). Mając na względzie, iż w piśmie stanowiącym wypowiedzenie umowy wskazano, że pozwany posiada zaległość w kwocie 1.087,79 zł, mimo że faktycznie posiadał nadpłatę w kwocie odpowiadającej sumie nienależnie uiszczonej prowizji, to brak było podstaw do wypowiedzenia umowy.

Nieskuteczność wypowiedzenia oznacza brak postawienia kredytu w stan natychmiastowej wymagalności. Przy takiej podstawie faktycznej powództwa, kiedy powód domaga się zapłaty całej kwoty w związku z postawieniem reszty niespłaconego kredytu w stan natychmiastowej wymagalności, to tak skonstruowane roszczenie nie odnosi się do żądania zapłaty bieżących rat, których termin płatności wynika z harmonogramu przyjętego w umowie kredytowej (art. 321 k.p.c.), gdyż przy tak sformułowanym żądaniu pozwu, żądanie zapłaty bieżących rat nie było objęte zarówno żądaniem, a w konsekwencji rozstrzygnięciem (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 kwietnia 2021r., I ACa 1076/19, L.). W niniejszej sprawie powód nie sformułował żądania co do częściowego uwzględnienia powództwa w zakresie rat wymagalnych, stąd będąc związany żądaniem oraz podstawą faktyczną żądania Sąd nie mógł uwzględnić powództwa tylko co do części rat, które stały się wymagalne do dnia wyrokowania.

W tych okolicznościach, na podstawie art. 720 k.c. w zw. z art. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim i art. 509 k.c. a contrario powództwo podlegało oddaleniu.