Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Żelewska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 lipca 2024 r. w G.

sprawy z powództwa Gminy M. G.

przeciwko M. M., J. M., A. M., D. M., P. G., J. G., Z. G., K. M. i W. M.

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanym M. M., J. M., D. M., P. G., J. G. i Z. G. opuścić, opróżnić i wydać powódce Gminie M. G. lokal mieszkalny numer (...) położony w G. przy ul. (...);

II.  oddala powództwo w stosunku do pozwanych A. M., K. M. i W. M.;

III.  ustala, że pozwanym M. M., J. M., D. M., P. G., J. G. i Z. G. przysługuje prawo do lokalu socjalnego;

IV.  wstrzymuje wykonanie pkt. I wyroku do czasu złożenia pozwanym M. M., J. M., D. M., P. G., J. G. i Z. G. przez powódkę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego;

V.  odstępuje od obciążania pozwanych kosztami procesu.

Sygnatura akt I C 610/23

Uzasadnienie wyroku z dnia 24 lipca 2024 roku

Powódka Gmina M. G. wniosła pozew przeciwko J. M., M. M., A. M., D. M., P. M. (1), małoletniemu J. G., małoletniej Z. G., W. M. i K. M. o nakazanie pozwanym, aby opuścili, opróżnili z wszystkich rzeczy i wydali powodowi lokal socjalny nr (...) znajdujący się w budynku przy ul. (...) w G. oraz ustalenie, że pozwanym nie przysługuje prawo do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, że jest właścicielką przedmiotowego lokalu, zaś pozwani nie posiadają do niego tytułu prawnego, gdyż upłynął okres na jaki została zawarta umowa najmu lokalu socjalnego i nie została z nimi zawarta nowa umowa z uwagi na zaległości obciążające konto lokalu. Wezwani do opuszczenia lokalu, pozwani nie wydali go powodowi.

(pozew, k.3-5)

Pozwani M. M., J. M., D. M. i P. G. wnieśli o oddalenie powództwa, wskazując, że nie stać ich na najem mieszkania. Z kolei, pozwani K. M., W. M. i A. M. wskazali, że nie zamieszkują w przedmiotowym do lokalu i również wnieśli o oddalenie powództwa.

(oświadczenia na rozprawie, k. 110-112, odpowiedź na pozew A. M., k. 124, odpowiedź na pozew K. M., k. 126)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka Gmina M. G. jest właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w G. przy ulicy (...), dla której Sad Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą nr (...). W budynku położonym na tej nieruchomości znajduje się m.in. lokal mieszkalny (socjalny) nr 20.

(okoliczności bezsporne ustalone m.in. na podstawie wydruku z księgi wieczystej (...), k. 8)

Na skutek przyjęcia złożonej przez powódkę oferty – stanowiącej realizację prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 15 czerwca 2007 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 559/07 – w dniu 7 września 2018 roku pomiędzy powódką a pozwanymi J. M., M. M., A. M., P. M. (2) i D. M. została zawarta umowa najmu lokalu mieszkalnego – socjalnego. Na mocy tej umowy powódka oddała pozwanym w najem ww. lokal mieszkalny nr (...) na okres od dnia 1 października 2018 roku do 30 września 2019 roku.

M. M. do zamieszkania w ww. lokalu zgłosił łącznie 9 osób, tj. oprócz niego także J. M., A. M., W. M., K. M., D. M., P. G., J. G., Z. M..

(dowód: skierowanie do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego, k. 9, umowa najmu lokalu socjalnego, k. 10-12, oświadczenie, k. 13, oświadczenie najemcy, k. 28)

Wobec nieuregulowania zadłużenia z tytułu czynszu najmu oraz innych należności związanych z korzystaniem z ww. lokalu umowa najmu nie została przedłużona na dalszy okres.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o pismo powódki z dnia 3 czerwca 2020r., k. 14 wraz z zpo, k. 15-20, pismo powódki z dnia 22 października 2021r., k. 21, pismo powódki z dnia 4 lutego 2022r., k. 22 wraz z zpo, k. 23-26)

Według stanu na luty 2024 roku saldo zadłużenia pozwanych wynosiło ponad 19.400 zł. Mimo licznych wezwań pozwani nie uregulowali tegoż zadłużenia.

(dowód: dane syntetyczne za lata 2021-2024, k. 29-32, 158, wezwania do uregulowania zaległości wraz z zpo, k. 33-53)

Pismem z dnia 16 lipca 2021 roku powódka wezwała pozwanych do opróżnienia i wydania ww. lokalu w terminie 30 dni od daty otrzymania pisma.

(dowód: wezwanie z dnia 16 lipca 2021r., k. 54)

W przedmiotowym lokalu zamieszkują M. M., J. M., D. M., P. G., J. G. i Z. M., którzy prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Żadne z nich nie pracuje. M. M. uzyskuje emeryturę w kwocie 2.000 zł, a J. M. w kwocie 1.200 zł. D. M. nieregularnie podejmuje się prac dorywczych, ma zarejestrowaną działalność gospodarczą. P. G. uzyskuje świadczenie 800+ na dwoje dzieci, a także alimenty na jedno z nich w kwocie 500 zł, dokłada się do kosztów utrzymania. Pozwani ponoszą wydatki na opłaty za energię elektryczną (około 600 zł), za telewizję (130 zł), telefony (w przypadku dorosłych pozwanych po 25-40 zł miesięcznie, poza P. G., która płaci 190 zł), a także ponoszą wydatki na zakup butli gazu (100 zł). D. M. opłaca także ZUS w kwocie 380 zł. Pozwani nie płacą za mieszkanie. Pozwani nie mają żadnych oszczędności, wartościowych ruchomości, ani też nieruchomości. Nie mogą zamieszkać u dorosłych dzieci.

D. M. choruje na ostre zapalenie trzustki, ma długi z tytułu pobytu w szpitalu (około 13.000 zł). Pozostali pozwani są zdrowi.

(dowód: przesłuchanie pozwanej J. M., płyta CD k. 113, przesłuchanie pozwanego M. M., płyta CD k. 113, przesłuchanie pozwanego D. M., płyta CD k. 113, zeznanie pozwanej P. G., płyta CD k. 113)

Pozwani nie są zarejestrowani jako osoby bezrobotne w Powiatowym Urzędzie Pracy w G., nie korzystają ze świadczeń pomocy społecznej, ani też nie legitymują się orzeczeniami o stopniu niepełnosprawności.

(dowód: pismo PUP w G. z dnia 20 listopada 2023r., k. 82, pismo MOPS z dnia 22 listopada 2023r., k. 83, pismo (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w G. z dnia 27 listopada 2023r., k. 86)

A. M. od 4 lata zamieszkuje ze swoim partnerem w G. przy ul. (...). W przedmiotowym lokalu nie ma żadnych swoich rzeczy.

(dowód: przesłuchanie pozwanej W. M., płyta CD k. 113)

W. M. od 1 września 2022 roku wraz z partnerem wynajmuje mieszkanie przy ul. (...). W spornym lokalu nie ma żadnych swoich rzeczy i nie zamierza tam wracać. Pozwana jest zatrudniona na umowie cywilnoprawnej w wymiarze pół etatu za wynagrodzeniem 1.880 zł. Zaocznie uczy się zawodu kosmetyczki.

(dowód: przesłuchanie pozwanej W. M., płyta CD k. 113)

K. M. mieszka u ojca w G. przy ul. (...).

(dowód: przesłuchanie pozwanej W. M., płyta CD k. 113)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów złożonych przez stronę powodową i wezwane organy oraz instytucje, a także dowodu z przesłuchania pozwanych.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności wymienionych w ustaleniach stanu faktycznego dokumentów. Podkreślić bowiem należy, iż dokumenty prywatne przedstawione przez powódkę, jak również pisma przedstawione przez wezwane organy i instytucje nie były kwestionowane przez żądną ze stron, a nadto nie noszą żadnych śladów przerobienia, podrobienia, czy innej manipulacji.

Za wiarygodne Sąd również uznał także zeznania pozwanych M. M., J. M., D. M. i P. G. w zakresie dotyczącym braku tytułu prawnego do spornego lokalu, ich sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej. W ocenie Sądu – w tym zakresie zeznania pozwanych były ze sobą zbieżne i nie budziły wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania. Pozwani przyznali, że nie posiadają żadnego tytułu prawnego do przedmiotowego lokalu, a także że nie uiszczają na rzecz powódki odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu. Sąd nie dopatrzył się również żadnych sprzeczności pomiędzy zeznaniami poszczególnych pozwanych w odniesieniu do wysokości uzyskiwanych przez nich dochodów, ponoszonych wydatków, a także aktualnej sytuacji osobistej i zdrowotnej.

Za wiarygodne Sąd uznał także zeznania pozwanej W. M. odnośnie opuszczenia przez nią, jej brata i matkę spornego lokalu. W tym zakresie zeznania pozwanej nie są sprzeczne z żadnymi innymi dowodami w sprawie.

Podstawę prawną roszczenia powoda o wydanie przedmiotowego lokalu stanowi przepis art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą. W świetle powołanego przepisu przesłankami roszczenia windykacyjnego są:

1)własność podmiotu podnoszącego roszczenie;

2)faktyczne władanie rzeczą przez podmiot, przeciwko któremu kierowane jest roszczenie;

3)brak skutecznego względem właściciela uprawnienia do władania rzeczą, które przysługiwałoby osobie, która rzeczą faktycznie włada (por. M. Gutowski (red.) Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-449 ¹¹ , wyd. 1, 2016).

Przechodząc do oceny powództwa pod kątem wymienionych powyżej przesłanek należy wskazać, że w niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości, że powódka Gmina M. G. jest wyłącznym właścicielem nieruchomości gruntowej przy ulicy (...) w G. na której znajduje się przedmiotowy niewyodrębniony lokal mieszkalny nr (...). Okoliczność ta nie była kwestionowana przez stronę pozwaną, a nadto wynika z wpisu w dziale II. księgi wieczystej nr (...). Nadto, bezsporne – wobec przyznania tego faktu przez pozwanych na rozprawie – pozostawało, że zajmują oni przedmiotowy lokal bez tytułu prawnego. Stosunek prawny najmu lokalu socjalnego powstały na mocy umowy z dnia 7 września 2018 roku wygasł z dniem 30 września 2019 roku. Powódka nie zdecydowała się na przedłużenie najmu z powodu znacznych zaległości pozwanych w uiszczaniu czynszu oraz pozostałych opłat. Zważyć jednak należało, że nie wszyscy spośród pozwanych posiadają legitymację procesową w niniejszym postępowaniu. Jak bowiem wynika z osobowego materiału dowodowego aktualnie w spornym lokalu zamieszkują jedynie M. M., J. M., D. M., P. G., J. G. i Z. M.. Natomiast, pozostali pozwani tj. A. M., W. M. i K. M. wyprowadzili się, zabierając wszystkie swoje rzeczy. Nie mają oni zamiaru powrotu do tego lokalu. W związku z powyższym na podstawie art. 222 § 1 k.c. Sąd powództwo windykacyjne wyłącznie wobec osób zamieszkujących aktualnie w spornym lokalu, natomiast wobec A. M., W. M. i K. M. powództwo oddalił.

W świetle zebranego materiału dowodowego nie sposób uznać by żądanie zgłoszone przez powoda stanowiło nadużycie prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony można uznać obecnie pogląd, zgodnie z którym możliwość nieuwzględnienia roszczenia windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. może mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych. Oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. oznacza bowiem pozbawienie właściciela ochrony przysługującego mu prawa własności, którego ochrona jest zasadą konstytucyjną (por: orzeczenie SN z 22.11.1994r. II CRN 127/94 niepublikowany; wyr. SN z 27.01.1999r. II CKN 151/98, wyrok SN z 22.03.2000r. I CKN 440/98). Sąd Najwyższy trafnie stwierdził w orzeczeniu z dnia 25 maja 1973r. III CRN 86/73, że zasady współżycia społecznego chronią wprawdzie przed nadużyciem prawa, ale nie mogą tego prawa w ogóle unicestwić. W szczególności przy żądaniu eksmisji mogą one jedynie powodować odroczenie eksmisji, a nie pozbawienie uprawnionego jego prawa podmiotowego w zupełności. Zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie daje żadnych podstaw do uznania sytuacji życiowej pozwanych za szczególną w rozumieniu art. 5 k.c. Nie ma żadnych danych ku temu, by stwierdzić, że którekolwiek z pozwanych jest osobą obłożnie chorą, wymagającą stałej opieki osób trzecich, czy też aby w stosunku do niego zachodziły inne szczególne okoliczności. W szczególności takiej przesłanki nie stanowi choroba D. M., która nie uniemożliwia mu pracy zawodowej. Sam pozwany zresztą przyznał, że w najbliższym czasie zamierza podjąć się pracy fizycznej w zawodzie brukarza.

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, Sąd zobowiązany był z urzędu badać przesłanki w zakresie orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. Podkreślić należy, iż przepis art. 14 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733) ma zastosowanie w sprawach o opróżnienie lokalu przeciwko osobom, które były lokatorami w rozumieniu ustawy (zob. uchwała SN z dnia 15 listopada 2001r., III CZP 66/01, L.). Bez wątpienia pozwani taki status posiadają jako byli najemcy lokalu. Zważywszy, iż przedmiotowy lokal wchodzi w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, zastosowanie znajdzie przepis art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów określający obligatoryjne przesłanki do ustalenia lokalu socjalnego. Zgodnie z treścią tego przepisu Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec:

1) kobiety w ciąży,

2) małoletniego, osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2023r. poz. 100, 173 i 240) lub ubezwłasnowolnionego oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej,

3) obłożnie chorego,

4) emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,

5) osoby posiadającej status bezrobotnego,

6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały

- chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany lub ich sytuacja materialna pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie.

W rozpatrywanym przypadku niewątpliwie zachodzi przesłanka obligatoryjna określona w art. 14 ust. 4 pkt 2 powołanej powyżej ustawy w stosunku do małoletnich pozwanych i ich przedstawicieli ustawowych, którzy sprawują nad nimi opiekę i którzy wspólnie z nimi zamieszkują w przedmiotowym lokalu. Niezależnie jednak od powyższego za przyznaniem pozwanym prawa do lokalu socjalnego przemawia ich aktualna sytuacja materialna. Zważyć bowiem należy, iż według stanu na dzień zamknięcia rozprawy pozwani utrzymują się z emerytur otrzymywanych przez M. M. i J. M. (łącznie kwota 3.200 zł) oraz świadczeń 800+ i alimentów otrzymywanych przez P. G.. Łączny dochód wynosi zatem 5.300 zł, co na jedną osobę daje kwotę rzędu 883 złotych. Nie ulega wątpliwości, że takie dochody pozwalają jedynie na zaspokojenie jedynie najpilniejszych potrzeb egzystencjonalnych. Zgodnie z § 4 uchwały Nr XI/392/19 Rady Miasta G. z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. G. ( Dz. Urzędowy Województwa (...) z dnia 1 października 2019 r. poz. 4370) prawo do ubiegania się o wynajęcie lokalu mieszkalnego mają osoby, które łącznie spełniają poniższe warunki: mieszkają w G. i spełniają kryterium dochodowe (średni miesięczny dochód za okres trzech pełnych miesięcy przed złożeniem wniosku, w przeliczeniu na 1 członka gospodarstwa domowego) wynoszące w przypadku gospodarstwa jednoosobowego do 1780,96 zł, a w przypadku gospodarstwa wieloosobowego do 1335,72 zł. Wobec wskazanej powyżej wysokości dochodu pozwanych należało uznać, że spełniają oni kryterium dochodowe przewidziane dla gospodarstwa wieloosobowego. Nieuzasadnione są zarzuty powódki, że D. M. posiada dochody z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Sąd dał bowiem wiarę jego zeznaniom, że założenie działalności gospodarczej było związane wyłącznie z wyjazdem do pracy za granicą. Zeznania pozwanego są o tyle wiarygodne, iż przedmiot działalności ujawniony w (...) pokrywa się z charakterem pracy, jaką – wedle zeznań – pozwany świadczył w Niemczech. O niekontynuowaniu działalności świadczy też zamiar podjęcia pracy w Polsce na podstawie umowy o pracę.

Zważyć należy, iż uzyskiwany przez pozwanych dochód nie pozwala im na wynajęcie lokalu na wolnym rynku, nadto nie mają oni możliwości zamieszkania w innym lokalu, gdyż żadne z nich nie ma prawa do innej nieruchomości, a także z uwagi na skromne warunki lokalowe nie mogą zamieszkać u najbliższej rodziny.

Wobec powyższego, skoro pozwani M. M., J. M., D. M., P. G., J. G. i Z. M. spełniają przesłanki o jakich mowa w art. 14 ust. 4 pkt 2 i 6 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, to Sąd zobowiązany był do ustalenia im uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego, zaś na podstawie art. 14 ust. 6 wyżej cytowanej ustawy, Sąd nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanym przez Gminę M. G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd odstąpił od obciążania pozwanych kosztami procesu. Nie ulega wątpliwości, że przepis art. 102 k.p.c. urzeczywistnia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Zważyć jednak należy, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 2 października 2015r. I ACa 2058/14 LEX nr 1820933 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. Nadto, należy zwrócić uwagę, że zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. nie wymaga osobnego wniosku od strony przegrywającej. Powinno ono być ocenione w całokształcie okoliczności konkretnego przypadku, z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego do kręgu tych okoliczności zalicza się między innymi ciężką sytuację strony przegrywającej (zob. wyrok SN z dnia 17 listopada 1972r., I PR 423/72, OSNC 1973, Nr 7-8, poz. 138).

W okolicznościach niniejszej sprawy obciążenie pozwanych kosztami byłoby nie do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego. Przede wszystkim należało mieć na względzie sytuację osobistą i majątkową pozwanych, opisaną szczegółowo powyżej. Pozwani mają niskie dochody, znaczne zadłużenie, nie posiadają żadnego wartościowego majątku.