Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2022 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2022 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej (...) D. 8 w G.

przeciwko A. M.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  obciąża powódkę kosztami procesu, uznając je za uiszczone.

UZASADNIENIE

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

1.  Powódka Wspólnota Mieszkaniowa (...) D. 8 w G. wystąpiła przeciwko A. M. z powództwem o zapłatę kwoty 21.315,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 czerwca 2018 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

2.  W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że J. M. był właścicielem połowy udziałów w prawie własności lokalu mieszkalnego zlokalizowanego pod adresem ul. (...)/I/9, wchodzącego w skład powodowej wspólnoty mieszkaniowej. Po jego śmierci pozwany oświadczył, że pokryje zadłużenie ojca wpłacając co miesiąc należność w kwocie 1.000 zł. Zobowiązał się, że wraz z matką będzie regulować bieżący czynsz. Do września 2018 roku pozwany wpłacił na rzecz powódki kwotę 4.000 zł. Z tej kwoty 242,08 zł zaliczono na bieżący czynsz, a kwotę 3.757,92 zł na zadłużenie J. M.. Od września 2018 roku pozwany zaprzestał spłaty długu wbrew złożonemu oświadczeniu. Nie reguluje także bieżących zaliczek na poczet kosztu zarządu nieruchomością. Dnia 11 marca 2021 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty zadłużenia po ojcu oraz uregulowania bieżących opłat. Pozwany nie odpowiedział. Pozwany znajduje się w kręgu spadkobierców ustawowych po J. M..

3.  Oświadczenie pozwanego z dnia 8 czerwca 2018 roku powódka traktowała jako kumulatywne przystąpienie pozwanego do długu po J. M.. Oświadczenie to zostało złożone w odpowiedzi na przedłożone pozwanemu zestawienie wymagalnych należności lokalu w kwocie 25.073,67 zł. Z zadłużenia, które pozwany uznał, do uregulowania pozostała kwota dochodzona pozwem. Roszczenie powódki stało się wymagalne z dniem złożenia oświadczenia, tj. 8 czerwca 2018 roku.

(pozew, k. 3-4)

4.  Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 30 sierpnia 2021 r. Referendarz Sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

(nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, k. 25)

(stanowisko pozwanego)

5.  W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Podniósł zarzut braku legitymacji procesowej biernej. Powódka nie wykazała, aby pozwany nabył spadek po zmarłym dłużniku. Pozwany dnia 14 listopada 2018 roku przed notariuszem oświadczył, że jako spadkobierca ustawowy odrzuca spadek po swoim ojcu J. M., nie mając zstępnych.

(sprzeciw, k. 33-35)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

6.  J. M. był współwłaścicielem w udziale wynoszącym 1/2 lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) w budynku położonym przy ul. (...) w G., wchodzącego w skład powodowej wspólnoty mieszkaniowej.

(dowód: wydruk z (...) k. 11-14)

7.  Dnia 19 maja 2019 roku J. M. zmarł. W kartotekach powodowej wspólnoty mieszkaniowej widniało jego zadłużenie z tytułu nieuiszczania należności czynszowo-eksploatacyjnych w łącznej kwocie 25.073,67 zł.

8.  (dowód: kartoteki, 15-18, 20, 48-51)

9.  Dnia 8 czerwca 2018 roku pozwany złożył oświadczenie, w którym wskazał, że całe zadłużenie jego ojca J. M. wobec powódki będzie spłacać w wysokości 1.000 zł miesięcznie, poczynając od czerwca 2018 roku do całkowitego spłacenia zadłużenia. Poza tym oświadczył, że wraz z matką będzie opłacać na bieżąco comiesięczny czynsz za całe mieszkanie na rachunek bieżący i fundusz remontowy od czerwca 2018 roku. Oświadczył także, że otrzymał nowy wymiar opłat oraz kartotekę matki i ojca.

10.  Oświadczenie zostało sporządzone własnoręcznie w całości przez pozwanego pod dyktando W. G. – członka zarządu wspólnoty.

11.  (dowód: oświadczenie, k. 19, przesłuchanie pozwanego A. M., k. 70-72, płyta – k. 73, zeznania świadka W. G. – k. 79-81)

12.  Na poczet długu swojego ojca pozwany wpłacić na rzecz powódki łącznie kwotę 3.757,92 zł. Pozwany dokonał wpłat do września 2018 roku.

(fakt bezsporny)

13.  Dnia 14 listopada 2018 roku pozwany A. M. złożył przed notariuszem oświadczenie o odrzuceniu spadku po swoim ojcu J. M..

(dowód: oświadczenie o odrzuceniu spadku z dnia 14.11.2018 r. Rep. A nr 3140/2018)

14.  Pismem z dnia 11 marca 2021 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 30.121,47 zł w terminie 7 dni.

(dowód: pismo z dnia 11.03.2021 r, k. 21 wraz z potwierdzeniem nadania – k. 22)

Sąd zważył co następuje:

15.  Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił po rozważeniu całego zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w postaci dokumentu oraz kopii dokumentów przedłożonych przez powódkę, dokumentu urzędowego w postaci aktu notarialnego złożonego przez pozwanego, a także zeznań świadka W. G. oraz stron z ograniczeniem do pozwanego.

(ocena dowodów)

16.  Brak było podstaw do kwestionowania autentyczności dokumentu prywatnego w postaci oświadczenia pozwanego z dnia 8 czerwca 2018 roku. Zważyć bowiem należało, że żadna ze stron nie podniosła w toku niniejszego postępowania zarzutów co do autentyczności tego dokumentu, a nadto dokument ten nie nosi żadnych znamion podrobienia czy przerobienia. Dodatkowo, Sąd miał na uwadze, że pozwany nie zaprzeczył, iż złożył oświadczenie w nim zawarte. Sąd uznał moc dowodową dokumentów złożonych w formie kopii. Mając na uwadze stanowiska stron, Sąd uznał, że przedstawiają wiarygodny dowód tego, że oryginały dokumentów zostały wytworzone w treści wynikającej z kopii. Co się zaś tyczyło dokumentu urzędowego w postaci aktu notarialnego z dnia 14 listopada 2018 roku (Rep. A nr 3140/2018) stanowił dowód tego, co zostało z nim urzędowo poświadczone.

17.  W ocenie Sądu, brak było podstaw do kwestionowania dowodu z przesłuchania pozwanego, które były szczere, logiczne, spontaniczne i zbieżne, co w przekonaniu Sądu świadczy o ich zgodności z prawdą. Pozwany spójnie zrelacjonował okoliczności związane ze złożeniem oświadczenia z dnia 8 czerwca 2018 roku. Podobnie za wiarygodne uznano pisemne zeznania świadka W. G.. Były one zbieżne z przesłuchaniem pozwanego oraz potwierdzały fakty złożenia oświadczenia przez pozwanego oraz sposób ustalenia zadłużenia ojca pozwanego – J. M..

(rozstrzygnięcie i podstawa prawna powództwa)

18.  Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

19.  Przechodząc do szczegółowych rozważań należało wskazać, że powódka dochodziła od pozwanego, zapłaty kosztów zarządu nieruchomością wspólną za okres, w którym odpowiedzialnym z tego tytułu na gruncie ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (Dz.U. z 2021 r., poz. 1048, t.j. ze zm.; dalej jako: u.w.l.) był posiadający połowę udziałów w prawie własności lokalu J. M.. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 13 ust. 1 u.w.l. właściciel ponosi wydatki związane z utrzymaniem jego lokalu, jest obowiązany utrzymywać swój lokal w należytym stanie, przestrzegać porządku domowego, uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, korzystać z niej w sposób nie utrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli oraz współdziałać z nimi w ochronie wspólnego dobra. Stosownie do brzmienia art. 14 przywołanej ustawy na koszty zarządu nieruchomością wspólną składają się w szczególności:

1) wydatki na remonty i bieżącą konserwację,

2) opłaty za dostawę energii elektrycznej i cieplnej, gazu i wody, w części dotyczącej nieruchomości wspólnej, oraz opłaty za antenę zbiorczą i windę,

3) ubezpieczenia, podatki i inne opłaty publicznoprawne, chyba że są pokrywane bezpośrednio przez właścicieli poszczególnych lokali,

4) wydatki na utrzymanie porządku i czystości,

5) wynagrodzenie członków zarządu lub zarządcy.

20.  W myśl art. 15 ust. 1 u.w.l. na pokrycie kosztów zarządu właściciele lokali uiszczają zaliczki w formie bieżących opłat, płatne z góry do dnia 10. każdego miesiąca.

21.  W niniejszej sprawie stan faktyczny był w zasadzie bezsporny, zaś główna oś sporu zasadzała się na ocenie skutków prawnych złożonego przez pozwanego oświadczenia z dnia 8 czerwca 2018 roku traktowanego przez powódkę jako kumulatywne przystąpienie do długu, ale także złożonego przed notariuszem oświadczenia pozwanego o odrzuceniu spadku po dłużniku J. M.. To z kolei rzutowało na legitymację procesową bierną pozwanego, która jest pozytywną przesłanką merytoryczną, podlegającą ocenie na podstawie przepisów prawa materialnego, zatem jej ewentualny brak skutkuje oddaleniem powództwa.

(kumulatywne przystąpienie do długu)

22.  W powołaniu na poglądy judykatury należało wyjaśnić, że umowa kumulatywnego przystąpienia do długu nie została uregulowana w przepisach prawa, ale jest jednak dopuszczalna na zasadzie swobody umów. Może być ona zawarta m.in. między przystępującym do długu a wierzycielem. W tym wypadku, zgoda dłużnika nie jest potrzebna, albowiem jego pozycja nie tylko nie ulega pogorszeniu. Umowa ta nie wymaga formy szczególnej, a jej skutek polega na tym, że dotychczasowy dłużnik – w odróżnieniu od przejęcia długu - nie zostaje zwolniony z długu, pozostaje więc dłużnikiem, przy czym obok niego pojawia się przystępujący do długu, jako drugi dłużnik. W rezultacie następuje zwiększenie liczby podmiotów po stronie biernej zobowiązania o niezmienionej treści. Przystępujący staje się kolejnym dłużnikiem i podnosi odpowiedzialność solidarną wraz z dłużnikiem pierwotnym. Wskutek kumulatywnego przystąpienia do długu nie powstaje nowa więź obligacyjna między wierzycielem a nowym dłużnikiem, bo dług ciążący na dotychczasowym dłużniku po prostu staje się długiem, za który odpowiada również podmiot przystępujący (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 maja2016 r., I ACa 1138/15, LEX nr 2071583).

(nabycie spadku)

23.  W myśl art. 922 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jego spadkobierców, niezależnie od źródła, z którego dany stosunek obligacyjny wypływa. Spadkobiercy co do zasady wchodzą w sytuację prawną spadkodawcy i ponoszą odpowiedzialność za uregulowanie wobec wierzycieli spadkowych.

(wyłączenie pozwanego od dziedziczenia)

24.  Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał, że pozwany nie odpowiada za długi spadkowe swojego ojca – J. M., albowiem dnia 14 listopada 2018 roku przed notariuszem odrzucił spadek po nim. W konsekwencji na mocy art. 1020 k.c. pozwany został wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Brak było podstaw do kwestionowania skuteczności oświadczenia pozwanego w tym zakresie.

(wykładnia oświadczenia z dnia 8 czerwca 2018 r.)

25.  Wobec wskazanej przez pozwanego podstawy legitymacji biernej pozwanego należało dokonać wykładni oświadczenia woli złożonego przez niego dnia 8 czerwca 2018 roku, mającego – zdaniem powódki – stanowić kumulatywne przystąpienie do długu. Reguły interpretacyjne nakreślone art. 65 § 1 k.c. nakazywały tłumaczyć oświadczenie pozwanego tak, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Stosownie do § 2 tego przepisu należało także badać zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

26.  Oceniając wskazane oświadczenie Sąd uwzględnił kontekst sytuacyjny jego złożenia. Sąd miał na względzie, że pozwany złożył oświadczenie w niedługim okresie po śmierci ojca na skutek ponagleń zarządu powodowej wspólnoty mieszkaniowej. Sąd doszedł do przekonania, że oświadczenie pozwanego było ściśle powiązane z ewentualną odpowiedzialnością pozwanego za długi spadkowe ojca. Pozwany zobowiązał się oświadczeniem do spłaty kwot po 1.000 zł na poczet spłaty zadłużenia aż do jego całkowitej spłaty. Przyjęte przez powódkę oświadczenie miało na celu ustalenie szczególnego sposobu zaspokojenia roszczeń powodowej wspólnoty. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że naciski powodowej wspólnoty skierowane były do pozwanego – jako spadkobiercy ustawowego zmarłego dłużnika – podczas, gdy krąg osób uprawnionych do przystąpienia do długu zasadniczo jest nieograniczony. Innymi słowy powódka zamierzała uzyskać zabezpieczenie swojego roszczenia przysługującego wówczas w jej ocenie w stosunku do pozwanego jako następcy prawnego. W szczególności oświadczenie to miało na celu uznanie długu, na co wskazywała powódka w piśmie procesowym z dnia 16 grudnia 2021 roku (k. 46-47). Zadłużenie sięgało bowiem okresu co najmniej za okres od 2012 roku. Wykładnia oświadczenia woli pozwanego nie mogła zostać dokonana w oderwaniu od statusu pozwanego jako ewentualnego spadkobiercy dłużnika J. M.. W tej sytuacji, przez wzgląd na powyższe okoliczności nie można tłumaczyć oświadczenia pozwanego jako kumulatywnego przystąpienia do długu.

27.  Jak słusznie wskazała powódka, przystąpienie to stanowi osobiste zabezpieczenie wierzytelności. W ocenie Sądu ogólne przystąpienie do długu nie jest skuteczne, skoro nie można zidentyfikować dłużnika głównego. Kumulatywne przystąpienie do długu służy przede wszystkim zabezpieczeniu oznaczonej wierzytelności. W okolicznościach niniejszej sprawy nie ulegało wątpliwości, że celem oświadczenia pozwanego nie było zabezpieczenie wierzytelności, a jak wskazano jedynie ustalenie sposobu spłaty. Na skutek złożonego oświadczenia nie poszerzył się krąg osób odpowiedzialnych za długi spadkowe ojca. Wniosek jest tym bardziej zasadny, że w dacie złożenia oświadczenia pozwany w ocenie powódki był potencjalnym spadkobiercą ustawowym. Z całą pewnością oświadczenie to nie było złożone przez pozwanego na wypadek, gdyby zrzekł się spadku. Trudno byłoby racjonalnie tłumaczyć późniejsze oświadczenie o odrzuceniu spadku.

28.  Odrzucając spadek pozwany został wyłączony od dziedziczenia. W konsekwencji, nie nabył on ani długów spadkowych ani praw majątkowych wchodzących w skład w spadku, w tym połowy udziału we własności lokalu przy ul. (...)/I/9. Nie sposób uznać, aby celem pozwanego było poczynienie wyjątku w stosunku do powódki. Złożone powódce oświadczenie miało na celu zabezpieczenie spłaty, ale tylko przy założeniu, że pozwany jest spadkobiercą ustawowym zmarłego dłużnika, jakkolwiek zastrzeżenie to nie zostało wprost wysłowione w tym oświadczeniu. Na dzień składania oświadczenia pozwany był potencjalnym spadkobiercą po dłużniku powódki. Oznacza to, że nie mógł przystąpić do długu obok dłużnika, którym wówczas był on sam. Wobec skutecznego odrzucenia spadku, oświadczenie pozwanego z czerwca 2018 roku nie mogło wywołać dalej idących skutków prawnych, w tym w zakresie co miesięcznego obowiązku uiszczania kwoty 1.000 zł aż do całkowitego zaspokojenia długu spadkowego po ojcu. Skoro pozwany odrzucił spadek po swoim ojcu to brak było podstaw do przypisania mu odpowiedzialności za długi spadkowe ojca.

29.  Konsekwencją powyższej oceny było uznanie, że pozwany nie posiada legitymacji biernej w niniejszym procesie. Skoro powódce nie służy roszczenie przeciwko powodowi, bezprzedmiotowa jest ocena zarzutu nadużycia prawa podmiotowego, który może być skutecznie podniesiony wyłącznie wówczas, gdy na gruncie prawa materialnego stronie powodowej może służyć roszczenie dochodzone pozwem.

30.  W konsekwencji, Sąd na podstawie art. 15 ust. 1 u.w.l. stosowanego a contrario oddalił powództwo.

(koszty procesu)

31.  O kosztach procesu orzeczono w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 §1 k.p.c., obciążając powódkę kosztami procesu, uznając je za uiszczone w całości.