Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny:
Przewodniczący: sędzia Tadeusz Kotuk
Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Szymańska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 maja 2023 r. w G. sprawy z powództwa M. R. (1) przeciwko B. B.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki M. R. (1) na rzecz pozwanej B. B. kwotę 1.817 zł (jeden tysiąc osiemset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 575/22

UZASADNIENIE

Stan faktyczny

W punkcie 2. wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 lipca 2022 r. (sygn. V ACa 59/22) zasądzono od M. R. (1) na rzecz B. B. kwotę 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Orzeczenie to zaopatrzoną klauzulą wykonalności z 31 sierpnia 2022 r.

Dowód: odpis wyroku, k. 12

M. R. (1) w dniu 10 sierpnia 2022 r. podpisała z (...) sp. z o.o. w S. umowę przelewu wierzytelności przysługujących spółce przeciwko B. B. (na łączną sumę nominalną 48.454,41 zł), za cenę 1,23 zł.

Dowód: umowa przelewu, k. 20

B. B. (2) wszczęła przeciwko M. R. (1) postępowania egzekucyjne przed komornikiem sądowym M. Z. (w G.) pod sygn. akt Km 199/22 (obecnie Km 255/22), egzekwowana wierzytelność obejmowała m.in. należność z punktu 2. w/w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Do chwili zamknięcia rozprawy z tego tytułu wyegzekwowano już 7.441,95 zł, do wyegzekwowania pozostała suma 658,05 zł.

Okoliczność bezsporna (vide m.in. k. 306 i k. 321)

Pełnomocnik B. B. – radca prawny U. O. (1) – po zapadnięciu prawomocnego w/w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wysłała e-mailem do dłużniczki wezwanie do zapłaty, informując, że wcześniejsze upoważnienie do odbioru świadczenia przez tego pełnomocnika pozostaje aktualne (16.08.2022 r.). Ponadto także dane numeru rachunku bankowego, na które należy dokonać wpłaty. Dłużniczka odpowiedziała tego samego dnia, że zapłaci, jeżeli otrzyma oryginał pełnomocnictwa. W dniu 17 sierpnia 2022 r. B. B. (2) e-mailem poinformowała dłużniczkę, że pełnomocnictwo udzielone U. O. (1) do odbioru należności jest aktualne.

Dowód: e-maile, k. 90-98

W dniu 16 sierpnia 2022 r. dłużniczka wystosowała do B. B. dokument oznaczony jako „oświadczenie o potrąceniu” (wysłane listem poleconym 19 sierpnia 2022 r.).

Dowód: oświadczenie o potrąceniu, k. 18 maja 2023 r.

Ponadto dłużniczka zainicjowała postępowanie w przedmiocie złożenia świadczenia do depozytu sądowego przed Sądem Rejonowym w Gdyni, przy czym aktualnie jest ono najprawdopodobniej w toku, jak dotychczas jej wniosek został oddalony.

Okoliczność bezsporna

Ocena dowodów

Gros okoliczności sprawy wynika z niebudzących wątpliwości odpisów dokumentów urzędowych.

Kluczowe dla rozstrzygnięcia okazały się zeznania powódki, w których w ogóle nie potrafiła sensownie wytłumaczyć, dlaczego cena za sprzedaż wierzytelności o wartości nominalnej ponad 48.000 zł została ustalona na poziomie 1,23 zł. W tej części zeznania powódki są wyraźnie spontaniczne i szczere, co samo w sobie jest cechą pozytywną. Zeznania powódki pozostałym zakresie nie mają istotnej wartości dowodowej, gdyż sama przyznała, że praktycznie nie ma żadnej dokładnej wiedzy na temat szczegółów sprawy, którą zajmuje się merytorycznie jej pełnomocnik (adwokat – wg twierdzeń powódki – poważnie i przewlekle chorujący). W kwestii twierdzeń co do obaw o zdrowie psychiczne wierzycielki (pozwanej) zeznania powódki są niewiarygodne – stanowią nieudolną próbę odwrócenia uwagi od faktu, że z żądaniem spełnienia świadczenia zwróciła się do niej pełnomocniczka wierzycielki wykonująca zawód zaufania publicznego.

Zeznania pozwanej niewiele wnoszą do sprawy, są właściwie pozbawione istotnej wartości dowodowej. Prezentują głównie niezadowolenie ze sposobu traktowania jej przez przeciwniczkę. Jednak bezspornie wynika z nich potwierdzenie tego, że wierzycielka faktycznie świadomie upoważniała swoją pełnomocniczkę do odbioru świadczenia. Nie było wówczas żadnych sytuacji mogących świadczyć o niepoczytalności pozwanej. W tym kontekście wykorzystywanie przez powódkę wcześniejszych zaburzeń psychicznych pozwanej jawi się jako rodzaj nadużycia, stanowiącego egzemplifikację stygmatyzacji osób chorujących psychicznie (czy jeżeli ktoś w przeszłości chorował psychicznie, to zawsze musi się stykać z zarzutami, że to co czyni obecnie także może być przejawem niepoczytalności?). Faktem jest natomiast, że strony pozostają w głębokim konflikcie nacechowanym konotacjami osobistymi, co wyraźnie widać z całokształtu przebiegu rozprawy. Niniejsza sprawa nie dotyczyła żadnych prywatnych lub wrażliwych okoliczności z życia stron.

Kwalifikacja prawna

Powództwo w przeważającej mierze podlega oddaleniu dlatego, że wierzycielka (B. B.) wyegzekwowała już znaczną część spornej wierzytelności (7.441,95 zł). W tym zakresie powództwo opozycyjne – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem – podlega oddaleniu na mocy art. 840 § 1 k.p.c. a contrario, gdyż tytuł wykonawczy został w tej części „skonsumowany” (zrealizowany).

W odniesieniu do pozostałej do wyegzekwowania sumy 658,05 zł sumy należy stwierdzić, że dłużniczka nie nabyła wierzytelności będących osnową potrącenia, gdyż umowa przelewu wierzytelności z dnia 10 sierpnia 2022 r. jest nieskuteczna (nieważna) z uwagi na brak tzw. causa. W danym przypadku sąd uznał umowę sprzedaży stanowiącą podstawę ( causa) umowy przelewu za bezwzględnie nieważną (na mocy art. 535 k.c. w zw. z art. 510 § 2 k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c.) z uwagi na rażącą dysproporcję pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a ustaloną ceną (1,23 zł). Powódka w żaden przekonujący sposób nie wytłumaczyła tak zdumiewającej okoliczności (cena na poziomie 0, (...) wartości nominalnej). Brak ekwiwalentności wzajemnych świadczeń przy umowie sprzedaży z reguły nie powoduje bezwzględnej nieważności tej umowy, ale w przypadkach absolutnie rażącej nierównowagi taki właśnie skutek ma miejsce, o ile nie jest przekonująco wytłumaczony wyjątkowymi okolicznościami sprawy. Jasnym jest, że przelew wierzytelności może też nastąpić pod tytułem darmym (umowa darowizny), ale w danym przypadku strony umowy przelewu uzgodniły, że tak nie będzie. Zresztą, gdyby to miała być darowizna, wymagana byłaby inna forma czynności ad solemnitatem (art. 890 § 1 zdanie pierwsze k.c.). Sąd ocenia causae cesji w granicach uzgodnionego przez strony typu umowy mającego stanowić podstawę przelewu, a nie pod kątem otwartego katalogu takich podstaw wynikającego z ustawy (art. 510 § 1 k.c.). W aktach sprawy nie ma było żadnego dowodu sugerującego, że ekonomiczny walor wierzytelności mających być przedmiotem przelewu świadczy de facto o ich praktycznej bezwartościowości. Wręcz przeciwnie – strony umowy przelewu, w tym z pewnością M. R. – zamierzały w pełni wykorzystać ich nominalną wartość do efektywnego zredukowania zadłużenia za pomocą potrącenia. Gdyby się to udało, w istocie M. R. osiągnęłaby czysty zysk z przelewu minus 1,23 zł. Co interesujące, w płaszczyźnie pozaprawnej taki przelew w istocie dobrze oddawałby realia „społeczne” konfliktu stron, bo tak naprawdę za kilkoma różnymi spółkami, w tym (...) sp. z o.o. stoi ta sama osoba fizyczna – M. R.. Utworzone przez M. R. spółki są tylko swoistym „parawanem” służącym określonym operacjom biznesowym – nic co wynika z akt niniejszej sprawy nie wskazuje na ich rzeczywistą samodzielność. Sąd musi się jednak kierować wyłącznie prawem, a nie oceną quasi-socjologiczną.

Drugą przyczyną oddalenia powództwa w pozostałym (niewyegzekwowanym) zakresie jest konkluzja Sądu, że wierzycielka z pełnomocnikiem przedstawiły dłużniczce odpowiednie informacje umożliwiające „bezpieczne” (z perspektywy dłużniczki) dobrowolne spełnienie świadczenia. Pełnomocnik wierzycielki prowadzący w tym temacie korespondencję z dłużniczką jest osobą wykonującą zawód zaufania publicznego i miał wyraźne uprawnienie ustawowe do odbioru zasądzonego świadczenia (art. 91 pkt 5 k.p.c.). Dłużniczka – z racji udziału w wielu wcześniejszych procesach wiedziała o ustanowieniu U. O. pełnomocnikiem wierzycielki i najprawdopodobniej wielokrotnie już się w nią stykała na forum tych wydarzeń. U. O., co wynika z analizy tej korespondencji, była dla powódki osobą znaną (powódka nie pytała np. kim U. O. jest itd.). Argumenty powódki zeznającej, że obawiała się negatywnych skutków spełnienia świadczenia, bo w dotychczasowych procesach zdarzało się, że B. B. powoływała się na chorobę psychiczną – są w danej sytuacji całkowicie pozbawione podstaw, bo świadczenie miało być spełnione na rachunek wskazany przez profesjonalnego pełnomocnika, który – co jest wiedzą notoryjną – jest obowiązany posiadać obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej związanej z czynnościami zawodowymi. Nie ma w tym kontekście znaczenia, czy mocodawca pełnomocnika żądającego spełnienia prawomocnie zasądzonego świadczenia w danym momencie jest zdrowy, czy chory oraz na co choruje bądź kiedyś chorował. Nie było więc w ogóle żadnych uzasadnionych obaw co do spełnienia świadczenia dobrowolnie zgodnie z życzeniem pełnomocniczki wierzycielki. Powódka rozumiała realia korzystania z pomocy prawnej zawodowych prawników, bo sama tak regularnie czyniła, poza tym była członkiem zarządu szeregu spółek handlowych, operowała w biznesie od wielu lat. Jeżeli miałaby jakieś wątpliwości, mogła przecież uzyskać poradę u reprezentującego ją adwokata.

Należy podkreślić, że Sąd w niniejszym procesie miał samodzielne prawo do oceny słuszności (skuteczności) próby złożenia świadczenia do depozytu sądowego, gdyż jest to jedna z potencjalnych okoliczności uzasadniających powództwa opozycyjne. Wynik takiej samodzielnej oceny wskazuje, że nie było żadnych podstaw do twierdzeń, że wierzycielka zachowywała się w sposób przewidziany w art. 486 k.c.

Omawianie pozostałych spornych zagadnień pomiędzy stronami nie miałoby już żadnego wpływu na rozstrzygnięcie, więc Sąd jest zobligowany do zaniechania rozpatrywania tych kontrowersji w świetle art. 372 ¹ § 2 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze powództwo oddalono na mocy art. 840 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. a contrario (punkt I. sentencji).

Koszty

Powódka w całości przegrała proces, przy czym przedstawione wyżej okoliczności dotyczące zakwestionowania przez Sąd ważności umowy przelewu oraz nieskuteczność podstaw złożenia świadczenia do depozytu sądowego rzutują na dyskwalifikację żądań pozwu w całości i ze skutkiem ex tunc (tj. od daty jego wniesienia do sądu). Z tych przyczyn powódka w całości jest obowiązana zwrócić koszty przeciwniczce w całości z odsetkami – na mocy art. 98 k.p.c. Na koszty te składa się: opłata za czynności radcy prawnego w stawce minimalnej (1.800 zł, § 2 pkt 4 rozp. MS z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, ze zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) – punkt II. sentencji.