Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Piotr Jędrzejewski
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Świst Małgorzata

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 marca 2020 r. w G.

sprawy z powództwa H. M.

przeciwko W. M.

o zapłatę

I.  Oddala powództwo.

II.  Kosztami procesu obciąża powódkę uznając je za uiszczone w całości.

Sygn. akt: I C 495/18

UZASADNIENIE

H. M. (powódka) wniosła pozew przeciwko W. M. (pozwana) o zasądzenie kwoty 5.559,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 23 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty. Roszczenia miało wynikać z egzekwowania alimentów zasądzonych na rzecz pozwanego w wyroku sądowym z tytułu ustalenia kosztów utrzymania i wychowania małoletniego pozwanego. W ocenie powódki roszczenie to nie winno być egzekwowane, gdyż roszczenie to uprawomocniło się dopiero z dniem 11 października 2016 r. zaś kwoty alimentów uiszczone przed tą data były świadczeniem nienależnymi i zostały niezasadnie wyegzekwowane od powódki na rzecz pozwanego.

Kurator pozwany (ustanowiony z uwagi na to że małoletni w niniejszej sprawie nie mógł być reprezentowany przez drugiego z przedstawicieli ustawowych) wniósł o oddalenie powództwa wskazując, że alimenty przekazane przez Komornika zostały zużyte na potrzeby pozwanego związane z jego utrzymaniem, świadczenie alimentacyjne było realizacją obowiązku wynikającego z przepisu art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Nadto zwrotu tego roszczenia nie można żądać jeśli jego spełnienie czyni zadość zasadom współżycia społecznego.

USTALENIA FAKTYCZNE

1.  Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 29 grudnia 2015 r., wydanym w sprawie sygn. akt II C 3557/15 rozwiązał związek małżeński powódki i M. M. (1) zaś powódkę obciążył kosztami utrzymania i wychowania małoletniego pozwanego w ten sposób, że zasądził kwotę 600 zł płatnych do dnia 15 każdego miesiąca do rąk M. M. (1) jako jej udział w tych kosztach. Wyrokiem z dnia 11 października 2016 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację powódki od tego wyroku co spowodowało jego uprawomocnienie. Postanowieniem z dnia 28 listopada 2016 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku uchylił postanowienie Sad Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 września 2026 r. o nadaniu klauzuli wykonalności wyrokowi Sadu Okręgowego w Gdańsku z dnia 29 grudnia 2025 r. w sprawie II C 3557/15 w zakresie punktu 3a, tj. zasadzonych kosztów utrzymania. Na podstawie tego wyroku z klauzula wykonalności z dnia 20 września 2016 r. pozwany wszczął w stosunku do powódki egzekucję zaległych świadczeń w kwocie 5.400 zł. Powódka w dniu 21 października 2020 r. dokonała wpłaty na rzecz M. M. (2) kwoty 5.559,98 zł tytułem zaległych alimentów wraz z odsetkami.

Okoliczności bezsporne

2.  Powódka wezwała pisemnie pozwanego do zwrotu nienależnie pobranych przez niego alimentów oraz zwrotu kosztów komorniczych pismem z dnia 15 stycznia 2017 r.

dowód : pismo k. 20,24

3.  Otrzymane od powódki alimenty za okres od grudnia 2015 r. do września 2016 r. pozwany przeznaczył na swoje potrzeby. Pozwany w tamtym czasie miał 12-13 lat i zamieszkiwał wspólnie ze swoim ojcem M. M. (1). Ojciec sprawował nad nim opieką osobista i dostarczał mu żywności, utrzymania bieżącego i domu, opłacał jego zajęcia dodatkowe, zaś powódka miała w tych wydatkach uczestniczyć w kwocie 600 zł. Od grudnia 2015 r. do października 2016 r. powódka nie dokonywała żadnych wpłat na poczet utrzymania syna – pozwanego. Wszystkie koszty utrzymania w tym czasie pokrywał ojciec, który określał je na kwotę 2.060 zł miesięcznie. Dokonana wpłata została zuzyta przez ojca na pokrycie bieżących potrzeb syna.

(dowód: zeznania świadka k. 100-100v, zestawienia k. 98-99 )

OCENA DOWODÓW

4.  Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów zarówno z dokumentów jaki i ze świadka M. M. (1). Sąd uznał za wiarygodne zeznania tego świadka, co do sposobu spożytkowania środków przekazanych przez powódkę na potrzeby pozwanego Co do większości okoliczności stan sprawy między stronami był bezsporny

ROZWAŻANIA PRAWNE

5.  Roszczenie powódki oparte było o art. 405 k.c., zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zgodnie zaś z art. 410 § 1 kc przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. W myśl zaś § 2 w/w artykułu świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

6.  W ocenie Sądu podstawa ta nie ma racji bytu w niniejszej sprawie.

7.  Powódka wywodzi z okoliczności, że stanowiący podstawę egzekucji wyrok z dnia 29 grudnia 2015 r. w części określającej wysokość obowiązku przyczyniania się przez nią do utrzymania syna – pozwanego w tej sprawie - uprawomocnił się w dniu 11 października 2016 r. wniosek, że spełnione przez nią świadczenie alimentacyjne za miesiące od grudnia 2015 r. do września 2016 r. w wysokości po 600 zł miesięcznie było nienależne. Jest to wniosek zupełnie nieuprawniony, wywodzący się zapewne z założenia, że bez wyroku sądowego obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb jej syna nie istniał. Jest to oczywiście nieprawdziwe założenie. Zgodnie z art. 133 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Powoduje to, że obowiązek ten w wyroku został skonkretyzowany w stosunku do powódka, zaś istniał niezależnie o tego wyroku sądowego.

8.  Odpadnięcie podstawy prawnej świadczenia (condictio causa finita) zachodzi w sytuacji, gdy w chwili świadczenia jego prawna podstawa istniała, natomiast już po spełnieniu odpadła. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powódka nie przyczyniała się w żaden sposób do utrzymania pozwanego w tym okresie, zaś obowiązek alimentacyjny w stosunku do pozwanego istniał. Fakt uchylenia klauzuli wykonalności orzeczeniu, na podstawie którego była prowadzona egzekucja w stosunku do powódki nie powodowało, że świadczenie dochodzone od niej było nienależne. Przez cały czas na powódce ciążył obowiązek alimentacyjny i spełnienie go poprzez zapłatę kwoty określonej w wyroku, nawet nieprawomocnego, nie można uznać za spełnienie świadczenia nienależnego.

9.  Nawet jeżeli uznać powyższą argumentację za nietrafną, należy wskazać, że zgodnie z art. 409 k.c. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. W art. 409 k.c. mowa jest o zużyciu lub utracie korzyści w taki sposób, że ten, kto korzyść uzyskał, „nie jest już wzbogacony”. Chodzi zatem tylko o takie sytuacje, kiedy zużycie wzbogacenia nastąpiło bezproduktywnie, a więc bez uzyskania jakiegokolwiek ekwiwalentu czy też innej korzyści dla majątku wzbogaconego (np. zużycie konsumpcyjne, które by nie nastąpiło) lub też utrata korzyści była przypadkowa, np. kradzież, przypadkowe zniszczenie. Należy w takim razie przyjąć, że obowiązek wydania korzyści istnieje, nie wygasa, gdy mimo utraty lub zużycia korzyści zobowiązany do wydania korzyści jest nadal wzbogacony. Jeśli więc zobowiązany do zwrotu wyzbył się korzyści, oszczędzając sobie wydatków z własnego majątku, np. płacąc własny dług, to nadal jest wzbogacony, gdyż zmniejszyły się jego pasywa. Stanowisko takie prezentowane jest w orzecznictwie.

10.  Zasadne powołanie się na wygaśnięcie obowiązku wydania korzyści wymaga nie tylko udowodnienia jej zużycia, lecz nadto takiego zużycia, które powoduje trwający brak wzbogacenia. Gdy korzyść stanowią sumy pieniężne - nie wystarcza zatem samo ich wyzbycie się (wydatkowanie) (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2008 r., I PK 247/07). W doktrynie zauważono, że jest czasem rzeczą praktycznie niemożliwą ustalenie, co się stało z uzyskaną sumą pieniężną; zubożony ma z reguły prawo żądać zwrotu tej kwoty. Tylko wyjątkowo odbiorca świadczenia może wykazać, że już nie jest wzbogacony, bo zużył tę kwotę na bieżące wydatki lub na cele nieprodukcyjne.

11.  Sąd uznał, że pozwany, wówczas małoletni 12-13 chłopiec, a właściwie jego ojciec, który ta kwota dysponował jako opiekun zużył ja na potrzeby pozwanego. Jest rzeczą oczywistą, że dziecko w tym wieku generuje określone koszty które muszą być pokryte przez rodziców,. Dorastających chłopiec wymaga odpowiedniego jedzenia, zajęć i to wszystko było mu przez ojca zapewniane i musiało być finansowane, również ze środków powódki. Pozwany skoro nie dysponował tymi środkami to tez nie mógł liczyć się z obowiązkiem ich zwrotu.

12.  Dodatkowo wskazać należy, że zgodnie z art. 411 pkt 2 k.c. nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Realizacja obowiązku alimentacyjnego przez matkę na rzecz małoletniego syna, mimo że wyrok określający wysokość tych alimentów jeszcze nie uprawomocnił jest właśnie takim przypadkiem.

13.  Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 409 k.c. w zw. z art. 411 pkt 2 k.c. oddalił powództwo.

14.  O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c. obciążając niemi powódkę jako stronę która przegrała proces.