Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2024 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka-Midziak

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 13 listopada 2024 r. w G.

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko J. W. kuratorowi spadku po zmarłym A. S. (1)

o zapłatę

1. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 69.895,69 zł (sześćdziesiąt dziewięć tysięcy osiemset dziewięćdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt dziewięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 listopada 2023r do dnia zapłaty, zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jego odpowiedzialności do nieruchomości dla której Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku, III Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) oraz do wysokości hipoteki umownej w kwocie 111.078,00 zł (sto jedenaście tysięcy siedemdziesięciu ośmiu złotych) ujawnionej w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości;

2. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8 912,00 zł (osiem tysięcy dziewięćset dwanaście złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygnatura akt I C 476/24

Uzasadnienie wyroku z dnia 13 listopada 2024 roku

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wniósł pozew przeciwko kuratorowi spadku po zmarłym A. S. (1) - adw. J. W. o zasądzenie kwoty 69.895,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 listopada 2023 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że jest nabywcą wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie, a wynikającej z umowy pożyczki z dnia 29 marca 2013 roku zawartej przez zmarłego z Bankiem (...) S.A. Przedmiotowa umowa została wypowiedziana przez bank w dniu 9 września 2014 rok. Następnie, bank uzyskał tytuł wykonawczy. Kwota zadłużenia nie została spłacona. Powód domaga się należności głównej mając na uwadze treść art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Powód bezskutecznie wezwał pozwanego do zapłaty pismem z dnia 6 listopada 2023 roku. Legitymacja procesowa pozwanego wynika z powołania go na kuratora spadku prawomocnym postanowieniem z dnia 30 października 2023 roku.

(pozew, k. 2-2v)

W dniu 10 kwietnia 2024 roku Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

(nakaz zapłaty, k. 25)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, zarzucając brak udowodnienia roszczenia co do zasady i wysokości, sprzeczność roszczenia z zasadami współżycia społecznego, brak legitymacji czynnej powoda, a także brak legitymacji biernej pozwanego.

(sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 30-30v)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy z dnia 29 kwietnia 2013 roku Bank (...) S.A. z siedzibą we W. udzielił A. S. (1) pożyczki hipotecznej w kwocie 74.052 zł na okres 120 miesięcy. Zabezpieczeniem spłaty pożyczki była hipoteka do kwoty 111.078 zł obejmująca spłatę kapitału pożyczki, odsetek i innych kwot należnych na podstawie umowy oraz związanych z tą umową należności ubocznych, ustanowiona na prawie własności - stanowiącego odrębną nieruchomość - lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku prowadzi księgę wieczystą nr (...).

(dowód: umowa pożyczki hipotecznej nr (...) z dnia 29 kwietnia 2013r., wraz z załącznikami, k. 11-18)

W dziale IV. księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku została ujawniona na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą we W. pod numerem 1 hipoteka umowna do kwoty 111.078 zł zabezpieczająca spłatę pożyczki hipotecznej nr (...).

(dowód: wydruk aktualnej treści księgi wieczystej nr (...), k. 20-20v)

Pismem z dnia 8 września 2019 roku Bank (...) S.A. z siedzibą we W. wypowiedział A. S. (1) wyżej opisaną umowę pożyczki hipotecznej za 30 – dniowym terminem wypowiedzenia.

(dowód: wypowiedzenie umowy, k. 10)

W dniu 13 listopada 2014 roku Bank (...) S.A. wystawił przeciwko A. S. (2) bankowy tytuł egzekucyjny nr (...). Zgodnie z treścią (...) na zadłużenie pożyczkobiorcy składał się m.in. kapitał pożyczki w kwocie 69.895,69 zł. Postanowieniem z dnia 10 lipca 2015 roku Referendarz sądowy Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku nadał wyżej wskazanemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) klauzulę wykonalności do kwoty 148.104 zł.

(dowód: tytuł wykonawczy, k. 9-9v)

W dniu 24 grudnia 2017 roku pożyczkobiorca zmarł. Postanowieniem z dnia 30 października 2023 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt XII Ns 1328/21 Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku ustanowił adwokata J. W. kuratorem spadku po A. S. (1). Przedmiotowe postanowienie uprawomocniło się w dniu 7 listopada 2023 roku.

(dowód: postanowienie z dnia 30 października 2023r., k. 8)

Aktualnie, jako wierzyciel hipoteczny z tytułu pożyczki hipotecznej nr (...) w dziale IV. księgi wieczystej nr (...) wpisany jest powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

(dowód: wydruk aktualnej treści księgi wieczystej nr (...), k. 20-20v)

Pismem z dnia 6 listopada 2023 roku pełnomocnik powoda wezwał kuratora spadku po zmarłym A. S. (1) do zapłaty kwoty 69.895,69 zł w terminie 7 dni od doręczenia wezwania.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 6 listopada 2023r., k. 7)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd w całości ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez stronę powodową.

W ocenie Sądu brak było jakichkolwiek podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej dokumentów powołanych w ustaleniach stanu faktycznego. Podkreślić bowiem należy, iż część przedłożonych przez stronę powodową dokumentów (postanowienie o ustanowieniu kuratora spadku, postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności (...)) ma charakter dokumentów urzędowych, zaś w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie wzruszyła w trybie przepisów art. 252 k.p.c. przysługujących tym dokumentom domniemań autentyczności oraz zgodności treści powołanych dokumentów z prawdą. Sąd nie doszukał się także żadnych okoliczności mogących wzbudzać wątpliwości co do wiarygodności pozostałych dokumentów mających postać dokumentów prywatnych (umowa pożyczki hipotecznej, wypowiedzenie tej umowy). Przedmiotowe dokumenty zostały przedłożone w oryginałach i nie noszą żadnych śladów podrobienia, przerobienia czy innej ingerencji.

Podkreślić należy, iż na ocenę wiarygodności wymienionych powyżej dokumentów nie wpływa fakt, iż część z nich została złożona w formie wydruków komputerowych (wydruk aktualnej treści księgi wieczystej). Należy bowiem mieć na względzie, iż wydruki komputerowe mogą stanowić dowód w postępowaniu cywilnym, co wynika z przyjętej powszechnie wykładni przepisów art. 308 k.p.c. Wydruki komputerowe stanowią, bowiem „inny środek dowodowy”, o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Jakkolwiek nie można przyjąć, że oświadczenie zawarte w wydruku komputerowym jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, to należy przyjąć, że przedmiotowy środek dowodowy świadczy o istnieniu zapisu komputerowego określonej treści w chwili dokonywania wydruku (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 29 września 2017r., I ACa 448/17, L.). Strona pozwana nie twierdziła, aby przedstawione wydruki zostały przerobione i nie odzwierciedlają faktycznego stanu wpisów w księdze wieczystej.

Zważyć należy, iż w niniejszej sprawie powód jako wierzyciel hipoteczny dochodził od kuratora spadku po zmarłym pożyczkobiorcy A. S. (1) zapłaty kwoty 69.895,69 zł odpowiadającej kwocie kapitału pożyczki. Podstawę prawną powództwa stanowiły przepisy art. 79 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 720 k.c. W myśl art. 79 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Stosownie zaś do treści art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W ocenie Sądu bezzasadny był zarzut braku legitymacji czynnej powoda. Zważyć bowiem należy, iż w dacie wyrokowania powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wpisany był w dziale IV. księgi wieczystej nr (...) – prowadzonej dla nieruchomości zmarłego pożyczkobiorcy położonej w G. przy ul. (...) – jako wierzyciel hipoteczny z tytułu pożyczki hipotecznej nr (...). Przedmiotowa hipoteka umowna została ustanowiona do kwoty 111.078 zł i obejmowała m.in. kapitał pożyczki. Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Należy mieć na uwadze, że domniemanie z art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wskazuje zarówno na istnienie prawa podmiotowego wpisanego w księdze, jak również że prawo jawne z księgi wieczystej przysługuje konkretnej osobie. W niniejszej sprawie strona pozwana w żaden sposób nie obaliła wyżej wskazanego domniemania i w związku z tym należało przyjąć, że powód jest wierzycielem hipotecznym, a tym samym przysługuje mu prawo do zaspokojenia się z obciążonej nieruchomości.

Na uwzględnienie nie zasługiwał też zarzut braku legitymacji biernej. Podkreślić bowiem należy, iż zgodnie z art. 667 § 2 k.p.c. kurator spadku zarządza majątkiem spadkowym pod nadzorem sądu spadku. Do sprawowania zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości. Przytoczony przepis odsyła do art. 935 § 1 k.p.c., który stanowi, że zarządca zajętej nieruchomości obowiązany jest wykonywać czynności potrzebne do prowadzenia prawidłowej gospodarki. Ma on prawo pobierać zamiast dłużnika wszelkie pożytki z nieruchomości, spieniężać je w granicach zwykłego zarządu oraz prowadzić sprawy, które przy wykonywaniu takiego zarządu okażą się potrzebne. W sprawach wynikających z zarządu nieruchomością zarządca może pozywać i być pozywany. Jak wskazuje się w doktrynie w sprawach wynikających z zarządu majątkiem spadkowym kurator spadku ma zdolność sądową, a zatem może pozywać i być pozywany. Kurator spadku jest zarządcą majątku należącego już do określonych osób, także nieznanych, a wyrok wydany przeciwko niemu będzie skuteczny w stosunku do zastępowanych przez niego w tym zakresie spadkobierców. Legitymacja procesowa kuratora spadku wynika z praw i obowiązków przysługujących nie jemu, lecz wszystkim spadkobiercom, przy czym nie jest on wyznaczany jako kurator dla określonej osoby albo grupy osób. Kurator występujący w tej sprawie jest zatem kuratorem określonej masy majątkowej, nad którą sprawuje zarząd i nadzór (zob. T. Szanciło (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 506–1217. Tom II. Wyd. 2, Warszawa 2023). Nie ulega przy tym wątpliwości, że kurator spadku ma legitymację bierną w procesie, który zmierza do uszczuplenia masy spadkowej (zob. wyrok SN z 10 grudnia 2009 r., III CSK 82/09, MoP 2010, Nr 23, s. (...); wyrok SN z 16 lutego 2012 r., III CSK 159/11, L.; uchwała SN(7) z 1 lutego 2011 r., III CZP 78/10, OSNC 2011, Nr 6, poz. 61). W orzecznictwie sądów powszechnych wskazuje się, że kuratorowi spadku przysługuje legitymacja bierna m.in. w sprawie o zwrot pożyczki udzielonej spadkodawcy. Zaspokojenie dochodzonych długów spadkowych wynikających z zawartych przez spadkodawcę umów pożyczek prowadzi do uszczuplenia masy spadkowej, co uzasadnia legitymację kuratora spadku (zob. wyrok Sąd Okręgowy w Poznaniu z dnia 21 października 2016 r. XVIII C 78/15, wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu 21 sierpnia 2015 r., XV Ca 1153/14). Strona powodowa wykazała przy tym przedkładając odpis prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku z dnia 30 października 2023 roku, iż adwokat J. W. został ustanowiony kuratorem spadku po A. S. (1).

Dalej, za bezzasadny należało zarzut nieudowodnienia roszczenia co do zasady i wysokości. Z przedstawionych przez stronę powodową dokumentów jednoznacznie wynika, że na podstawie umowy z dnia 29 kwietnia 2013 roku zawartej z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. spadkodawca A. S. (1) uzyskał pożyczkę hipoteczną w kwocie 74.052 zł na okres 120 miesięcy. Wobec braku spłaty rat pożyczki, pismem z dnia 8 września 2019 roku pożyczkodawca wypowiedział spadkodawcy wyżej opisaną umowę pożyczki hipotecznej za 30 – dniowym terminem wypowiedzenia, a następnie w dniu 13 listopada 2014 roku wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), któremu postanowieniem z dnia z dnia 10 lipca 2015 roku Referendarz sądowy Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku nadał klauzulę wykonalności do kwoty 148.104 zł. Zauważyć należy, iż z treści bankowego tytułu egzekucyjnego jednoznacznie wynika, że niespłacony kapitał pożyczki wynosił 69.895,69 zł. Jak wskazano powyżej spłata m.in. kapitału pożyczki została zabezpieczona hipotecznie. Nie ulega przy tym wątpliwości, że nabywca wierzytelności nabywając hipotekę jako ograniczone prawo rzeczowe uzyskuje uprawnienie do żądania zaspokojenia wierzytelności w takim zakresie, w jakim posiadał je poprzednik prawny (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 grudnia 2020 r., V ACa 476/20, L.). Skoro zatem niespłacony przez spadkodawcę kapitał pożyczki wynosił 69.895,69 zł, to w takim zakresie powód jako nabywca wierzytelności hipotecznej może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką.

Brak również podstaw do uznania, że roszczenie powoda stanowi nadużycie prawa podmiotowego. Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. W okolicznościach niniejszej sprawy Sad nie znalazł podstaw do uznania, że działanie powoda czyniącego użytek z przysługującego mu prawa jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i z tej przyczyny nie zasługuje na ochronę w pełnym zakresie. Wskazana sprzeczność z zasadami współżycia społecznego zachodziłaby wówczas, gdyby w świetle reguł lub wartości moralnych powszechnie społecznie akceptowanych żądanie zapłaty należności z tytułu zwrotu pożyczki musiało być ocenione negatywnie. W tym przypadku spadkodawca jeszcze za życia nie spłacał terminowo rat pożyczki, co spowodowało wypowiedzenie mu umowy i postawienie całego niespłaconego kapitału w stan natychmiastowej wymagalności. Nabycie praw wynikających z umowy pożyczki czy ustawionych przez spadkodawcę zabezpieczeń w żaden sposób nie narusza powszechnie aprobowanych zasad moralnych. Nadto, należy mieć na względzie, że wierzytelność była zbywalna i jako taka mogła zostać przeniesiona na rzecz powoda.

Zważywszy, iż roszczenie wierzyciela hipotecznego wynikało z umowy pożyczki zawartej z konsumentem Sąd był zobowiązany z urzędu do zbadania, czy roszczenie nie uległo przedawnieniu. Do przedawnienia roszczenia banku z tytułu pożyczki zastosowanie ma trzyletni termin przedawnienia przewidziany dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 118 k.c.). Mając na względzie, że pomiędzy ostatnią czynnością przerywającą bieg terminu przedawnienia (nadanie klauzuli wykonalności – 10 lipca 2015 roku) a wniesieniem pozwu (27 lutego 2024 roku) upłynął okres dłuższy niż trzyletni, to bez wątpienia doszło do przedawnienia roszczenia. Zważyć jednak należy, iż zgodnie z treścią art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne. Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą tylko skutki w sferze odpowiedzialności osobistej. Nie pozbawia natomiast wierzyciela hipotecznego uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości, co oznacza, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie przysługuje prawo do uchylenia się od odpowiedzialności za spełnienie zabezpieczonego świadczenia wyłącznie z powołaniem się na przedawnienie wierzytelności, z której świadczenie to ma wynikać (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 grudnia 2020 r., V ACa 476/20, L.). W związku z powyższym przedawnienie roszczenia banku nie stanowiło przeszkody w uzyskaniu zaspokojenia przez nabywcę wierzytelności hipotecznej z nieruchomości obciążonej hipoteką w zakresie kapitału pożyczki.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. art. 79 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 720 k.c. Sąd zasądził od kuratora spadku na rzecz powoda kwotę 69.895,69 zł. Nadto, na mocy art. 481 § 1 i 2 k.c. od powyższej kwoty zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 7 listopada 2023 roku do dnia wyrokowania, mając na względzie, że przed wytoczeniem powództwa kurator spadku był wzywany do zapłaty.

Na koniec należy wyjaśnić, iż zgodnie z art. 319 k.p.c. jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności. Przedmiotowy przepis znajduje również zastosowanie do dłużników rzeczowych (zob. T. Szanciło (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Komentarz. Art. 1–458 ¹⁶ . Tom I. Wyd. 2, Warszawa 2023). W związku z tym Sąd zastrzegł ograniczenie odpowiedzialności do nieruchomości obciążonej hipotecznie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającego niniejszy spór pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.912 zł, na którą składają się: opłata sądowa od pozwu (3.495 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł), a także opłata za czynności zawodowego pełnomocnika powodów w osobie adwokata w stawce minimalnej (5.400 zł) ustalona w oparciu o § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie. Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od przyznanych kosztów procesu Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.