Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2023r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka – Midziak

Protokolant: st. sekr. sąd. Iwona Górska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2023r. w G.

sprawy z powództwa Banku (...) S.A. w W. i H. I Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W.

przeciwko J. I.

o zapłatę

oddala powództwo Banku (...) S.A. w W.;

zasądza od powoda Banku (...) S.A. w W. na rzecz pozwanego J. I. kwotę 3617 zł. (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie;

umarza postępowanie w sprawie z powództwa H. I Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. przeciwko pozwanemu J. I.;

nie obciąża powoda H. I Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. kosztami procesu.

Sygn. akt I C 469/22

UZASADNIENIE

Dnia 22 sierpnia 2017 roku powód Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko pozwanemu J. I. o zapłatę kwoty 42.621,73 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości 4-krotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 5 lipca 2017 roku do dnia zapłaty.

(pozew – k. 3-5, k. 17-18v.)

Wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie postanowieniem z dnia 19 października 2017 roku przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Gdyni.

(postanowienie – k. 5v.)

Dnia 30 stycznia 2018 roku w sprawie o sygn. akt I Nc 1840/17 wydano nakaz zapłaty.

(nakaz – k. 53)

Zarządzeniem z dnia 26 marca 2018 roku stwierdzono, że nakaz zapłaty jest prawomocny.

(zarządzenie – k. 60)

Dnia 29 marca 2018 roku nakaz zapłaty zaopatrzony został w klauzulę wykonalności.

(wydruk treści tytułu wykonawczego – k. 61)

Pismem z dnia 9 czerwca 2022 roku pozwany zwrócił się o doręczenie nakazu zapłaty, podnosząc że dotychczas nie doszło do prawidłowego jego doręczenia.

(pismo – k. 68-69)

Postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2022 roku uchylono postanowienie o nadaniu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności. Uchylono także zarządzenie o prawomocności nakazu zapłaty, a także zarządzono doręczenie pozwanemu odpisu nakazu zapłaty.

(postanowienie – k. 84)

Dnia 22 sierpnia 2022 roku doręczono pozwanemu – przez pełnomocnika odpis nakazu zapłaty.

( (...) k. 87)

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

(sprzeciw – k. 88-90)

Pismem z dnia 8 grudnia 2022 roku powód Bank (...) S.A. w W. złożył wniosek o zawiadomienie o toczącym się postepowaniu w trybie art. 196 § 1 k.p.c. H. I Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W.. Uzasadnieniem wniosku było zbycie wierzytelności objętej pozwem na podstawie umowy z dnia 21 grudnia 2020 roku. Zgodnie z treścią tej umowy wyżej opisany Fundusz stał się następcą prawnym powoda.

(pismo – k. 111-112)

Zarządzeniem z dnia 13 lutego 2023 roku na podstawie art. 196 § 1 k.p.c. zawiadomiono Fundusz o toczącym się procesie i wskazano, że może w terminie 2 tygodni od doręczenia zawiadomienia wstąpić do sprawy w charakterze powoda.

(zarządzenie – k. 150, pismo – k. 152)

Pismem z dnia 23 lutego 2023 roku H. I Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. oświadczył, że na podstawie art. 196 § 1 k.p.c. wstąpił do sprawy w charakterze powoda.

(pismo – k. 155-155v.)

Zarządzeniem z dnia 27 marca 2023 roku zobowiązano powoda Bank (...) S.A. w W. oraz pozwanego do wskazania w terminie 7 dni czy wyrażają zgodę na wstąpienie H. I Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. w miejsce powoda i zwolnienie dotychczasowego powoda od udziału w sprawie pod rygorem uznania, że takiej zgody nie wyrażają.

(zarządzenie – k. 168, pisma – k. 170, k. 171)

Pismem z dnia 6 kwietnia 2023 roku powód Bank (...) S.A. w W. oświadczył, że wyraża zgodę na wstąpienie H. I Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. w miejsce powoda i zwolnienie dotychczasowego powoda od udziału w sprawie.

(pismo – k. 173)

Pismem z dnia 11 kwietnia 2023 roku pozwany oświadczył, że nie wyraża zgody na wstąpienie Funduszu w miejsce powoda w niniejszej sprawie.

Podniósł, że zbycie wierzytelności Banku miało miejsce przed doręczeniem pozwu pozwanemu, a zatem nie ma zastosowania art. 192 pkt 3 k.p.c., co oznacza, że Bank nie ma legitymacji czynnej do występowania w niniejszej sprawie w charakterze powoda.

(pismo – k. 175)

Wobec stanowiska pozwanego, powód pismem z dnia 15 czerwca 2023 roku wniósł o kontynuowanie procesu.

(pismo – k. 184)

Zarządzeniem z dnia 26 czerwca 2023 roku odnotowano nowego powoda – H. I Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. – obok dotychczasowego.

(zarządzenie – k. 186)

Stan faktyczny:

Od 2017 roku powód mieszka i pracuje w Norwegii. Nieruchomość położona w G. przy ul. (...) w G. zbyta została przez pozwanego dnia 5 stycznia 2018 roku.

(dowód: wydruk z księgi wieczystej – k. 70-73, umowa o pracę – k. 74)

Dnia 21 grudnia 2020 roku powód zbył wierzytelność objętą pozwem na rzecz H. I Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W..

(dowód: fragment umowy cesji wraz z załącznikami – k. 116-132)

Sąd zważył, co następuje:

Ustalenia stanu faktycznego ograniczone zostały do faktów mających istotne znaczenie dla oceny legitymacji czynnej pierwotnego powoda, względnie także jego następcy prawnego.

Te wynikały z niekwestionowanych przez strony kopii dokumentów, a zatem fakty w tym zakresie, mając na uwadze cały przebieg rozprawy, uznać należało za bezsporne.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 720 § 1 k.c. w myśl którego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Kodeksowa definicja pożyczki wskazuje, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku i wykonanie tego świadczenia dający pożyczkę powinien udowodnić w procesie cywilnym.

Jednak w pierwszej kolejności zważyć należało, że legitymacja procesowa jest przesłanką materialnoprawnej skuteczności powództwa i oznacza wynikające z przepisów prawa materialnego uprawnienie do wystąpienia w danym procesie w charakterze powoda (legitymacja procesowa czynna) oraz pozwanego (legitymacja procesowa bierna). Legitymacja procesowa jest przy tym pozytywną przesłanką jurysdykcyjną, podlegającą ocenie na podstawie przepisów prawa materialnego, zatem jej ewentualny brak skutkuje oddaleniem powództwa. Istotne również było, że zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Zgodnie zatem z treścią art. 192 pkt 3 k.p.c. z chwilą doręczenia pozwu zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej.

Powyższym skutkiem nie jest objęte zbycie rzeczy lub prawa, które nastąpiło przed doręczeniem pozwu pozwanemu. W takim wypadku zbywca traci legitymację procesową. Celem tego przepisu jest objęcie strony ochroną mającą zapewnić efektywny przebieg postępowania, niezależny od podejmowanych przez przeciwnika działań mających na celu uniknięcie realizacji obowiązków prawnych. Przepis ten wywołuje jedynie skutki procesowe (por. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz red. prof. dr hab. E. K., dr hab. I. G., rok 2023, wyd. 33, uchwała SN z 17.06.2010 r., III CZP 38/10, OSNC 2011, nr 1, poz. 3., postanowienie SN z 27.05.2010 r., III CZP 24/10, LEX nr 604229, postanowienie SN z 16.11.2006 r., II CSK 183/06, LEX nr 445247). Pozbawione tego skutku jest zbycie dokonane w toku procesu, a więc od momentu powstania stanu zawisłości sporu ( lis pendens) – powstającego z chwilą doręczenia pozwu (por. Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz pod red. T. Ereciński, str. 120, t. II).

W okolicznościach niniejszej sprawy cesja wierzytelności objętej pozwem pomiędzy Bankiem a Funduszem została dokonana dnia 21 grudnia 2020 roku, a więc przed doręczeniem pozwanemu odpisu pozwu. Korespondencja w sprawie, w tym odpis nakazu zapłaty z dnia 30 stycznia 2018 roku, przesłana została na wskazany w pozwie adres pozwanego. Była to nieruchomość należąca do niego, którą zbył już dnia 5 stycznia 2018 roku. Co więcej umowę o pracę w Norwegii zawarł na okres od dnia 8 lutego 2017 roku, wskazując adres w tym właśnie kraju. Niewątpliwie zatem pierwsze doręczenie nie mogło być skuteczne. Pozwany skutecznie podważył zastępcze doręczenie korespondencji. Wobec tego odpis pozwu należało doręczyć ponownie. Doręczenie to nastąpiło do rąk pełnomocnika pozwanego dopiero dnia 22 sierpnia 2022 roku.

Oznacza to, że w niniejszej sprawie nie miał zastosowania art. 192 pkt 3 k.p.c., skoro cesja wierzytelności miała miejsce przed doręczeniem pozwanemu odpisu pozwu.

Zastosowania w niniejszej sprawie nie miał również art. 196 k.p.c., stanowiący, że jeżeli okaże się, że powództwo zostało wniesione nie przez osobę, która powinna występować w sprawie w charakterze powoda, sąd na wniosek powoda zawiadomi o toczącym się procesie osobę przez niego wskazaną. Osoba ta może w ciągu dwóch tygodni od doręczenia zawiadomienia wstąpić do sprawy w charakterze powoda (§ 1). Osoba zawiadomiona, która zgłosiła przystąpienie do sprawy w charakterze powoda, może za zgodą obu stron wstąpić na miejsce strony powodowej, która wówczas będzie od udziału w sprawie zwolniona. W razie wyrażenia zgody na zmianę strony powodowej pozwany może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie dotychczasowych kosztów od osoby, która poprzednio występowała jako powód (§ 2).

Należy zwrócić uwagę, że Sąd w niniejszej sprawie błędnie zastosował ten przepis, dopuszczając do udziału w sprawie po stronie powodowej nabywcę wierzytelności – Fundusz.

Celem tego przepisu jest konwalidacja braku legitymacji czynnej po stronie pierwotnego powoda. Przykładem sytuacji, w której za celowe należy uznać tego rodzaju przekształcenie podmiotowe, jest wystąpienie z pozwem o zapłatę odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy sprzedaży przez osobę, która nie była stroną tej umowy, lecz korzysta z rzeczy jako najemca lub dzierżawca. W orzecznictwie przyjmuje się, że wstąpienie do sprawy w charakterze powoda osoby, na rzecz której przelana została wierzytelność jeszcze przed wszczęciem procesu, może nastąpić w trybie art. 196 k.p.c. (por. wyrok SN z 11.3.2005 r., II CK 487/04, L.). Jeszcze innym przypadkiem może być wniesienie powództwa dłużnika zamiast zarządcy zajętej nieruchomości (art. 935 § 1 k.p.c.). Przepis ten odwołuje się do legitymacji procesowej na dzień wniesienia pozwu „(...) powództwo zostało wniesione (...)”, a nie jej utraty po wniesieniu pozwu, ale przed jego doręczeniem.

Odmienna wykładnia skrótowo i bez uzasadnienia przedstawiona w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 3 lipca 2018 roku w sprawie o sygn. akt V ACa 309/17 (LEX nr 2628324). Stanowisko to traktować można jedynie jako postulat de lege ferenda, ale nie wynika on z literalnego brzmienia art. 196 k.p.c., natomiast zastosowanie odmiennej od literalnej wykładni nie zostało uzasadnione.

Mając na uwadze powyższe Sąd w punkcie 1. wyroku na podstawie art. 720 § 1 k.c. a contrario wobec utraty przez powodowy bank legitymacji czynnej oddalił powdztwo.

Konsekwencją takiego rozstrzygnięcia było orzeczenie o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Bank jako przegrany powinien więc zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty, na co składały się: wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie rady prawnego w stawce minimalnej (3.600,00 zł) zgodnie z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.) oraz opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa (17,00 zł).

Natomiast w stosunku do następcy prawnego powodowego banku zastosowanie musiał znaleźć ostatecznie art. 355 k.p.c., zgodnie z którym Sąd umorzy postępowanie m.in. wtedy, kiedy z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne. Błędne zastosowanie art. 196 k.p.c. skutkowało uznaniem, że niemożliwe było wydanie wyroku w sprawie z powództwa H. I Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. – jako następcy prawnego powodowego banku. Wobec powyższego na podstawie art. 355 k.p.c. w punkcie 3. wyroku umorzono postępowanie z powództwa H. I Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W..

O kosztach procesu między Funduszem a pozwanym orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Taką szczególną sytuacją było błędne dopuszczenie Funduszu do udziału w sprawie w charakterze powoda.