Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny:
Przewodniczący: sędzia Tadeusz Kotuk
Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Szymańska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2024 r. w G. sprawy z powództwa B. S. przeciwko A. K.

o zachowek

I.  zasądza od pozwanego A. K. na rzecz powódki B. S. kwotę 15.000 zł (piętnastu tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 12 września 2023 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  zasądza od pozwanego A. K. na rzecz powódki B. S. kwotę 1.479,25 zł (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt dziewięć złotych dwadzieścia pięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 454/23

UZASADNIENIE

Stan faktyczny

H. B. zmarła 20 stycznia 2018 r. Spadek po niej nabyła w całości (z dobrodziejstwem inwentarza) na podstawie testamentu N. K..

Okoliczności bezsporne

N. K. zmarła 18 listopada 2022 r. Spadek po niej nabył w całości A. K..

Okoliczności bezsporne

W krąg spadkobierców ustawowych po H. B. wchodzili: Z. B., I. R., B. S. oraz N. K. (jako spadkobierca L. K., zmarłej 8 lutego 2007 r.).

Okoliczności bezsporne

W skład spadku po H. B. wchodzi prawo do odrębnej własności lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w G. (księga wieczysta (...)), o wartości rynkowej 429.900 zł (wg stanu z daty otwarcia spadku i cen aktualnych).

Dowód: opinia biegłej, k. 213-235

Nabycie przez spadkobierczynię w/w prawa do lokalu zostało w całości sfinansowane przez pozwanego A. K. wraz z żoną, łączne wydatki (w 2005 r.) wyniosły około 16.000 zł.

W ostatnich latach życia powódka nie przejawiała żadnego zainteresowania życiem spadkodawczyni, ani sytuacją zobowiązanej do zachowku N. K. (cierpiącej na przewlekłą chorobę nowotworową) – poza pozwaniem tej ostatniej kilka miesięcy przez jej śmiercią.

Dowód: zeznania pozwanego, k. 146v

Ocena dowod ów

Zeznania pozwanego są wiarygodne, szczere i logiczne. Spadkodawczyni – jak z nich wynika, była osobą ubogą, nie posiadała żadnych oszczędności, stąd logicznym jest, że pozwany (żołnierz zawodowy, a więc osoba o stabilnym zatrudnieniu i pewnym dochodzie) miał możliwości finansowe sfinansowania nabycia lokalu (łącznie około 16.000 zł w 2005 r., po uwzględnieniu bonifikaty).

Opinia biegłej jest zdaniem sądu w pełni wiarygodna, rzetelna, oparta na poprawnej metodyce. Twierdzenia pozwanego podważającego wynika opinii są czysto polemiczne i odwołują się do okoliczności o charakterze subiektywnym (wpływ pobliskiego placu zabaw na Płycie R.). Jasnym jest, że dla osób o innych zapatrywaniach (np. rodzin z małymi dziećmi) takie sąsiedztwo może być uznane za bardzo korzystne.

Pozostałe okoliczności sprawy są niesporne.

Przedłożona na ostatnim terminie rozprawy dokumentacja medyczna powódki dotyczy okresu od marca 2024 r. i – jako taka – nie ma żadnego znaczenia dla sprawy, tak w ujęciu materialnoprawnym, jak i procesowym. Zostało to wyraźnie wytłumaczone na rozprawie przez Przewodniczącego.

Kwalifikacja prawna

Co do zasady powódce przysługuje prawo do zachowku z mocy art. 991 k.c., jako jednej z czworga uprawnionych do dziedziczenia ustawowego w częściach równych, w wysokości takiego połowy udziału.

Skład spadku (substrat zachowku) obejmuje prawo do lokalu mieszkalnego o wartości wskazanej wyżej.

Wstępne wyliczenie arytmetyczne zachowku należnego powódce przedstawiałoby się następująco: 429.900 zł / 4 / 2 = 53.737,50 zł. Jest to jedynie punkt wyjścia do dalszych rozważań na temat jego należytej wysokości.

Zasądzenie pełnej wysokości zachowku w okolicznościach sprawy byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (naruszenie art. 5 k.c.), a konkretnie – zasadą sprawiedliwości w stosunkach międzyludzkich i powszechnym poczuciem moralności.

Nabycie przez spadkobierczynię lokalu stanowiącego jedyny składnik spadku zostało w całości sfinansowane przez pozwanego (i jego żonę). Gdyby nie to zaangażowanie finansowe pozwanego, nie byłoby żadnych aktywów spadkowych i – w konsekwencji – powódka nie otrzymałaby żadnego zachowku. Nie może więc być tak, że powódka będzie czerpać wymierną korzyść finansową kosztem osoby, która sprawiła, że w ogóle powódce przysługuje jakieś roszczenie. Byłoby to skrajnie nieuczciwe w odczuciu społecznym. Należy więc odpowiednio obniżyć zachowek, aby jego wysokość była sprawiedliwa i nie naruszała art. 5 k.c. Obniżenie to powinno być znaczące, nie tylko z uwagi na przedstawione wyżej okoliczności, ale także na fakt, że powódka nie interesowała się w ogóle sytuacją życiową i zdrowotną swojej matki w ostatnich latach jej życia i nie przedstawiła w tym zakresie żadnego usprawiedliwienia w toku procesu. Takie zachowanie powódki jest skrajnie niemoralne. Sąd mając powyższe na uwadze ostatecznie doszedł do wniosku, że zachowek powinien wynieść 15.000 zł. Należy dodatkowo zauważyć, że nawet równowartość 16.000 zł w 2005 r. (suma wyłożona przez pozwanego na wykup lokalu wraz z wszystkimi dodatkowymi wydatkami) po zwaloryzowaniu (tj. uwzględnieniu skumulowanej inflacji od 2005 r.) wynosiłaby w roku 2024 około 32.000 zł (powyższe obliczenie ma charakter jedynie ilustracyjny, nie stanowiło bezpośredniej podstawy obniżenia zachowku, ale potwierdza szacunkowo słuszność zmiarkowania).

Powszechnie w orzecznictwie przyjmowało się (dla stanu prawnego do czasu nowelizacji Kodeksu cywilnego w zakresie przepisów regulujących zachowek, tj. spadków otwartych 22 maja 2023 r.), że zastosowanie art. 5 k.c. w sprawach o zachowek – co do zasady wyjątkowe – nie powinno też całkowicie pozbawiać uprawnionego prawa do zachowku, poza sytuacjami absolutnie wyjątkowymi (np. czynami o charakterze kryminalnym względem spadkodawcy).

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punkcie I. na mocy art. 991 k.c. w zw. z art. 5 k.c. w zw. z art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i § 2 k.c. Stosowano stan prawny przed nowelizacją Kodeksu cywilnego, która weszła w życie 22 maja 2023 r. (otwarcie spadku nastąpiło przed tą datą).

W punkcie II. oddalono powództwo w pozostałym zakresie na mocy art. 5 k.c.

Koszty

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 100 k.p.c. rozdzielając je stosunkowo przy uwzględnieniu wskaźnika wygranej każdej ze stron. Powódka wygrała proces w 25%. Poniosła następujące koszty: 500 zł (opłata sądowa od pozwu), 5.400 zł (opłata za czynności adwokackie w stawce minimalnej, § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, ze zm.), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł). 25% z sumy tych kosztów to: 1.479,25 zł, zasądzone od pozwanego w punkcie III.