Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2022 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Sławomir Splitt

Protokolant: Jolanta Migot

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2022 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa J. L. i A. L.

przeciwko A. G. i M. G.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza solidarnie od powodów J. L. i A. L. na rzecz pozwanej A. G. kwotę 5.417,00 złotych (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

III. zasądza solidarnie od powodów J. L. i A. L. na rzecz pozwanego M. G. kwotę 5.417,00 złotych (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

.

Sygn. akt I C 210/22

UZASADNIENIE

(wyroku z dnia 18 listopada 2022 roku – k. 151)

Powodowie J. L. oraz A. L. domagali się pozwanych A. G. oraz M. G. zapłaty łącznie kwoty 60.000,00 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 maja 2021 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali na to, iż powyższej kwoty żądają jako zwrotu zadatku, który został przez nich wpłacony przy zawarciu umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości lokalowej – lokalu numer (...) przy ulicy (...) w G. w dniu 12 lutego 2021 roku.

Na podstawie przedmiotowej umowy powodowie zobowiązali się do zawarcia umowy przyrzeczonej do dnia 7 maja 2021 roku.

Powodowie zamierzali zapłacić za nieruchomość z kredytu zaciągniętego w (...) Banku (...) S.A.

W tym czasie powodowie spłacali inną pożyczkę – z terminem spłaty do dnia 2 marca 2022 roku.

Tymczasem po zawarciu umowy – w dniu 25 marca 2021 roku zostali poinformowani przez bank (...), z którym mieli zawartą umowę pożyczki o tym, iż w sposób błędny określono w treści umowy termin spłaty pożyczki, to jest określono go na dzień 2 marca 2022 roku, podczas gdy w systemie informatycznym umowa ta obowiązywała do dnia 2 marca 2027 roku.

Konsekwencją błędnego określenia terminu końcowego było przesyłanie powodom błędnego harmonogramu spłaty – z błędnym wyliczeniem wysokości rat.

Oznaczało to dla powodów dodatkowe obciążenie z tytułu spłaty pożyczki, a tym samym oznaczało, iż powodowie nie podołaliby spłacie jednoczesnej dwóch pożyczek.

W związku z powyższym w dniu 19 kwietnia 2021 roku powodowie oświadczyli pozwanym, że odstępują od umowy i uchylają się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli.

W ocenie powodów pozostawali oni w istotnym błędzie co do możliwości finansowych.

Do zawarcia umowy przyrzeczonej nie doszło z przyczyn, za które powodowie nie ponoszą odpowiedzialności.

(vide: pozew – k. 3-5)

Pozwany M. G. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Wskazał, iż pośrednik nieruchomości I. M. (1) przed zawarciem umowy przedwstępnej kilkukrotnie powtarzała powodom, że jeśli podpiszą umowę, to nie mogą się rozmyślić, albowiem wtedy stracą zadatek. Po kilku dniach powodowie oświadczyli, pośrednikowi, iż obawiają się wzięcia kredytu i oczekują zwrotu zadatku.

Zgodnie z twierdzeniami I. M. (1) zdolność kredytowa powodów została oceniana pozytywnie w dwóch bankach.

(odpowied ź na pozew pozwanego M. G. – k. 46-49)

Pozwana A. G. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W treści pisma wskazała, iż prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 22 marca 2021 roku ich związek małżeński uległ rozwiązaniu przez rozwód. Kwota otrzymanego zadatku nie została objęta treścią umowy o podział majątku wspólnego, a zatem jest przedmiotem współwłasności pozwanych w udziałach po 1/2. Z tego powodu pozwani winni ponosić odpowiedzialność w takim zakresie.

Pozwani wskazali, iż powodowie po zawarciu umowy przedwstępnej wskazywali różne przyczyny odwlekania zakupu od pozwanych powołując się na kwestie zdrowotne, czy obawę przed wzrostem kosztów rat kredytu.

Ponadto zgodnie z relacją I. M. (2) okoliczność wystąpienia błędu w informatycznym systemie banku była znana powodom jeszcze przed zawarciem umowy przedwstępnej. Ponadto błąd co do możliwości finansowych nie jest błędem co do treści czynności prawnej, a tym bardziej nie jest błędem istotnym.

Z tej przyczyny oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli nie jest skuteczne. Nie stanowi on również podstawy do tego, aby od umowy odstąpić.

Brak starannego rozważenia możliwości finansowych stanowi przejaw rażącego niedbalstwa przy zawieraniu umowy.

(odpowied ź na pozew pozwanej A. G. - k. 63-68)

Stan faktyczny:

Pozwani przez pośrednika kredytowego wystawili ofertę sprzedaży lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ulicy (...) za kwotę 620.000 zł. Powodowie wykazali zainteresowanie zakupem tego mieszkania. Obejrzeli mieszkanie i wynegocjowali upust w kwocie 10.000 zł. Strony umówiły się na dzień 12 lutego 2021 roku na zawarcie umowy przedwstępnej.

W umówionym dniu między A. G. i M. G. a J. L. i A. L. doszło do zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości, zgodnie z którą strony zobowiązały się do zawarcia umowy przeniesienia własności nieruchomości – lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ulicy (...) w terminie do dnia 7 maja 2021 roku za całkowitą cenę 610.000 złotych.

Kupujący wpłacili zadatek sprzedającym w kwocie 60.000,00 zł w chwili zawarcia umowy przedwstępnej. Pozostała kwota 550.000 złotych miała zostać uiszczona na rzecz sprzedającego zgodnie z warunkami umowy kredytowej z kredytu, o który ubiega się kupujący.

Zawierając umowę przedwstępną, powodowie mieli świadomość, że zadatek nie zostanie zwrócony, jeżeli do zawarcia umowy nie dojdzie.

Zostali o tym poinformowani również przez pośrednika nieruchomości.

Projekt umowy przygotowany był przez pośrednika nieruchomości. Powodowie dwukrotnie przeczytali umowę przedwstępną przed jej zawarciem. Nie zgłaszali do niej uwag. Przed zawarciem umowy przedwstępnej mieli świadomość nieścisłości związanych z aktualnie spłacanym zobowiązaniem kredytowym w Banku (...) S.A.

(dow ód: umowa – k. 9-10v., zeznania świadka I. M. (1) – k. 135-137, płyta – k. 143, zeznania powoda – k. 137-140, płyta – k. 143, zeznania powódki – k. 140-141, płyta – k. 143, zeznania pozwanej – k. 141-142, płyta – k. 143)

Powodowie otrzymali pismo z (...) S.A. datowane na dzień 25 marca 2021 roku, w którym potwierdzono wystąpienie rozbieżności pomiędzy umową pożyczki a zapisami systemu informatycznego banku, a dotyczących daty końca okresu kredytowania, polegających na tym, iż w systemie informatycznym banku jest zarejestrowana spłata pożyczki do dnia 2 marca 2027 roku, natomiast zgodnie z § 12 ust. 2 umowy data spłaty pożyczki to dzień 2 marca 2022 roku.

Jednocześnie wskazano, iż w przesyłanych okresowo zawiadomieniach zawarte były każdorazowo dane o wysokości pozostałego zadłużenia kredytowego wraz z zawiadomieniami o wysokości kolejnych rat, stąd kwota kapitału do spłaty była znana powodom. Kwota kapitału do spłaty na moment pisma wynosiła 11.366,21 CHF.

Bank podjął decyzję o zaksięgowaniu nadpłaconych odsetek na poczet kapitału, co zmniejszyło jego wartość do 9.134,94 CHF. Ponadto podjął decyzję o rezygnacji z pobierania oprocentowania do końca okresu kredytowania. Również odstąpił od pobierania prowizji z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu.

Zaproponował trzy możliwości polegające na zmianie terminu spłaty odpowiednio do 2 marca 2022 roku (wartość raty – 380,62 CHF) oraz do 2 września 2025 roku (wartość raty 169,17 CHF). Jednocześnie wskazano, iż nie ma możliwości pozostawienia wysokości rat na dotychczasowym poziomie.

Jednocześnie pozostawienie okresu kredytowania zgodnego z treścią umowy prowadziłoby do naliczenia raty w wysokości 771,27 CHF miesięcznie.

Bank zadeklarował to, iż nie będzie pobierał prowizji od aneksu do umowy.

Jednocześnie bank zwrócił się do powodów o podjęcie szybkiej decyzji.

(dow ód: pismo z banku – k. 11-12)

Powodowie nie skorzystali z propozycji banku. Spłacali kredyt zgodnie z pierwotnie otrzymanym harmonogramem. Ostatecznie bank w kwietniu 2022 roku umorzył zobowiązanie kredytowe.

Przed zawarciem umowy przedwstępnej powód po przedstawieniu swojej sytuacji majątkowej oraz obciążeń uzyskał telefonicznie informację w Banku (...) S.A. o możliwości zaciągnięcia kredytu hipotecznego.

Rata kredytu miałaby wynosić około 2.000 zł. Ani przed ani po zawarciu umowy przedwstępnej powodowie nie wystąpili do jakiegokolwiek banku o udzielenie kredytu hipotecznego.

(dow ód: zeznania powoda – k. 137-140, płyta – k. 143, zeznania powódki – k. 140-141, płyta – k. 143)

Powodowie w złożonym oświadczeniu z dnia 19 kwietnia 2021 roku odstąpili od umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości wskazując, iż pozostawali w błędzie co do swoich możliwości finansowych, w tym co do zdolności kredytowej. Jednocześnie wezwali pozwanych do zwrotu w terminie 7 dni zapłaconego zadatku. Oświadczenie zostało odebrane dnia 27 kwietnia 2021 roku przez pozwaną, zaś w stosunku do pozwanego po dokonanej awizacji zostało zwrócone niepodjęte dnia 11 maja 2021 roku.

(dow ód: oświadczenie – k. 13, pismo – k. 14, pełnomocnictwo – k. 15, potwierdzenia nadania – k. 16, 17, dowód doręczenia – k. 18, niepodjęta przesyłka – k. 19-19v.)

Pismem z dnia 22 kwietnia 2021 roku pozwani wezwali powodów do stawiennictwa się w Kancelarii Notarialnej Notariusz M. J. w G. przy ul. (...) dnia 7 maja 2021 roku o godz. 12:00 celem zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży nieruchomości.

(dow ód: pismo – k. 52)

Pismem z dnia 4 maja 2021 roku pozwani poinformowali powodów, że nie widzą podstaw do uznania złożonego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych za skuteczne i nie czują się zobowiązani do zwrotu zadatku.

(dow ód: pismo – k. 25-25v.)

Dnia 7 maja 2021 roku pozwani stawili się w kancelarii notariusz M. J. celem zawarcia umowy przyrzeczonej z powodami, którzy nie stawili się w celu zawarcia umowy pomimo skierowanego do nich wezwania do stawienia się.

(dow ód: protokół – k. 53-57)

Pismem z dnia 10 maja 2021 roku pozwani złożyli oświadczenie o odstąpieniu od umowy, wskazując jako przyczynę niedotrzymanie przez kupujących warunków umowy przedwstępnej, to jest nieprzystąpienie do zawarcia umowy końcowej w dniu 7 maja 2021 roku. Pismo odebrane zostało dnia 12 maja 2021 roku.

(dow ód: oświadczenie – k. 58, potwierdzenie nadania – k. 59, wydruk z systemu śledzenia przesyłek – k. 60-61)

Powodowie ponowili wezwanie do zapłaty, jednak pozwani odmówili.

(dow ód: pisma – k. 26-29)

Nieruchomość pozwanych została sprzedana w dniu 25 czerwca 2021 roku.

(dow ód: wydruk z (...) k. 21-24)

W 2021 roku powód miał 44 lata, a powódka 41 lat. Mieli dwójkę dzieci. Powodowie służyli jako żołnierze zawodowi.

Powód posiadał uposażenie w kwocie około 5.000 zł netto. Raz w roku otrzymuje tzw. „mundurówkę” w kwocie 1.000 zł oraz 1.200 zł na członka rodziny w okresie wakacyjnym.

Natomiast powódka otrzymywała w tamtym czasie zarobki w kwocie około 3.500 złotych netto. Ponadto otrzymywała dodatek mieszkaniowy za brak kwatery w kwocie 900 zł miesięcznie.

Czynsz mieszkaniowy wynosi 600 zł miesięcznie.

Aktualnie powodowie dysponują kwotą oszczędności około 200.000 złotych, z czego 30.000 zł otrzymali z ubezpieczenia po śmierci ojca powódki.

(dow ód: zeznania powoda – k. 137-140, płyta – k. 143, zeznania powódki – k. 140-141, płyta – k. 143)

S ąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, zeznań świadka oraz stron.

Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd uznał, iż dowody z dokumentów przedłożonych przez strony, w szczególności korespondencji między stronami, jak również między powodami a bankiem (...) S.A. są wiarygodne, albowiem żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów, w tym zgodności przedstawionych kopii dokumentów z oryginałami, ani też żadna ze stron nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod tymi dokumentami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.

Nadto, Sąd dał wiarę zeznaniom świadka oraz stron w zakresie bezspornym, to jest dotyczącym przebiegu zawarcia umowy przedwstępnej.

Zdaniem Sądu prawdą jest, że pośrednik nieruchomości informowała powodów o tym, że zadatek nie zostanie zwrócony, jeżeli do zawarcia umowy nie dojdzie. Nie mniej fakt ten nie miał decydującego znaczenia w rekonstrukcji stanu faktycznego, skoro powódka znała mechanizm tej instytucji.

Natomiast Sąd z dużą ostrożnością podszedł do zeznań powodów, które przynajmniej częściowo nie były wiarygodne.

Powodowie przedstawili swoją sytuację majątkową w dacie zawarcia umowy przedwstępnej, co nie budziło zastrzeżeń Sądu z tym wyjątkiem, że z pewnością – poza kwotą 60 tysięcy złotych wpłaconą jako zadatek – posiadali wówczas znaczące środki pieniężne na zakup nieruchomości. Do zawarcia umowy przedwstępnej doszło bowiem w lutym 2021 roku, a do czasu składania zeznań, tj. do listopada 2022 roku, a więc przez okres 21 miesięcy mieli zaoszczędzić kwotę 170 tysięcy złotych, a więc przy uzyskiwanych dochodach w łącznej kwocie około 9 tysięcy złotych, musieliby po opłaceniu czynszu za mieszkanie w kwocie 600 zł utrzymać się za kwotę około 400 zł.

Powyższe przekłada się także na ocenę motywacji powodów do zawarcia umowy, albowiem z jednej strony twierdzili, że nie udźwignęliby zobowiązania kredytowego w kwocie prawie 3 tysięcy złotych, ale mieli zaoszczędzić w mniej niż 2 lata kwotę około 170 tysięcy złotych.

Prawidłowe rozstrzygnięcie uzależnione było od oparcia się na treści art. 394 k.c. dotyczącego instytucji zadatku, zgodnie z którym w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej (§ 1). W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony (§ 3). Pojęcie odpowiedzialności na gruncie art. 394 § 3 należy ustalać zgodnie z art. 472 k.c., a więc sprawdzając, czy strony, wykonując umowę, dochowały należytej staranności (M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 3, Warszawa 2022).

Sąd uznał, że powodowie zawierając umowę przedwstępna nie pozostawali w błędzie co do treści czynności prawnej

W myśl art. 84 § 1 i 2 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.

W § 2 tej normy wskazano, że można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).

Art. 84 k.c. określa dwie pozytywne i niezbędne przesłanki błędu w znaczeniu prawnym: musi to być błąd co do treści czynności prawnej i musi być błędem istotnym. Błąd odnosi się do treści czynności prawnej, gdy jest z nią ściśle powiązany, to znaczy dotyczy któregokolwiek chociażby elementu składającego się na jej treść, a nie wyłącznie tych, które jej treścią nie są objęte. Wynika z tego, że błąd może dotyczyć nie tylko essentialia negotii, ale także innych okoliczności lub elementów należących do treści czynności prawnej.

Walor istotności błędu musi być zobiektywizowany, a subiektywny pogląd składającego oświadczenie nie wystarcza (por. S. Rudnicki, Komentarz do art. 84 k.c., LEX).

Zobiektywizowany charakter błędu wynika z odwołania się do przypuszczenia, jak by się w tej sytuacji zachował człowiek oceniający sprawę rozsądnie i niedziałający pod wpływem błędu, tzn. czy złożyłby oświadczenie tej treści. Z tego względu, że błąd dotyczy sfery wewnętrznej podmiotu składającego oświadczenie woli ustalenie wystąpienia błędu, o którym mowa w art. 84 k.c., może nastąpić tylko poprzez analizę zewnętrznych okoliczności poprzedzających, towarzyszących złożonemu oświadczeniu woli, jak również tych, które nastąpiły już po złożeniu oświadczenia woli, a mogących mieć znaczenie dla oceny wyobrażenia strony o skutkach podjętej czynności prawnej. Wymaga to w szczególności uwzględnienia celu gospodarczego, jaki strona, która złożyła oświadczenie woli chciała osiągnąć, skonfrontowania tego celu z treścią czynności prawnej, oceny stopnia skomplikowania zamierzonej i podjętej czynności prawnej, okoliczności subiektywnych dotyczących możliwości oceny rzeczywistych skutków prawnych dokonanej czynności prawnej przez osobę, która powołuje się na błąd oraz zachowania się drugiej strony poprzedzającego dokonanie tej czynności, w tym wyrażanym przez nią wobec drugiej strony ocenom dotyczącym skutków prawnych, jakie miała wywołać czynność prawna. Granicą, która wyklucza możność powołania się na "błąd co do prawa" jest sytuacja, gdy mylne wyobrażenie o skutkach prawnych złożonego oświadczenia woli zostało spowodowane niedbalstwem strony w zapoznaniu się z treścią składanego przez nią oświadczenia woli (zob. wyrok SN z 20 maja 2011 r., IV CSK 533/10, LEX nr 989135, wyrok SN z 8 marca 2012 r., III CSK 221/11, LEX nr 1164737).

W okolicznościach niniejszej sprawy nie mogło być mowy o błędzie powodów co do konsekwencji związanych z uiszczeniem zadatku. Powódka wskazała wprost, że wiedziała, że zadatek nie podlega zwrotowi, gdy do zawarcia umowy nie dochodzi.

Dodatkowo pośrednik nieruchomości informowała powodów o niezwrotności zadatku. Nie było też mowy, aby powodowie zostali przymuszeni do zawarcia umowy. Nawet naleganie pośrednika nieruchomości na zawarcie umowy nie mieści się w pojęciu przymusu. Wreszcie powodowie dwukrotnie przed podpisaniem umowy przedwstępnej dwukrotnie ją przeczytali. Zawarto w niej jasne określenie zadatku z odwołaniem do definicji z art. 394 k.c. Powodowie nie wnosili żadnych uwag do umowy. Jedyne negocjacje dotyczyły ceny nabycia nieruchomości.

Z zaoferowanego przez strony materiału dowodowego nie wynikało również, aby powodowie pozostawali w błędzie istotnym co do swojej sytuacji majątkowej.

Oczywistym było, że na skutek omyłki Banku (...) S.A. powodowie zmuszeni byli do zaktualizowania swoich miesięcznych obciążeń, gdyż okazało się, że posiadane zobowiązanie kredytowe nie zakończy się przed zawarciem umowy sprzedaży nieruchomości, ale dopiero za 6 lat.

Bank ten proponował jednak powodom preferencyjne warunki spłaty pozostałego kapitału. Rata zobowiązania miała wynieść wówczas 700 zł. Do tego powodowie posiadali środki finansowe na pokrycie niedopłaty w bieżącym kredycie. Poza tym zobowiązanie to, zgodnie z treścią zeznań powodów, nie stanowiło przeszkody w ubieganiu się o kredyt hipoteczny na zakup lokalu objętego umową przedwstępną. A zatem powodowie nie wykazali tego, aby zmiana wiedzy co do faktycznego obciążenia finansowego miała wpływ istotny na ich zdolność kredytową, albo stanowiła obciążenie nie do uniesienia.

Przede wszystkim jednak należy wskazać, iż przy złożeniu oświadczenia woli drugiej osobie (stronie) powołanie się na błąd jest dopuszczalne wtedy kiedy ten błąd został wywołany, choćby nieumyślnie przez druga stronę umowy, albo druga strona mogła ten błąd z łatwością zauważyć. Powyższe zatem polega na „pewnego rodzaju współdziałaniu w zaistnieniu wadliwości czynności prawnej”. Powodowie powoływali się na błąd polegający na niedostatecznej wiedzy o własnej aktualnej sytuacji majątkowej – w kontekście obciążających ich wierzytelności. Okoliczność ta w chwili zawierania umowy nie była znana pozwanym, ani rzecz jasna nie mogła być przez nich wywołana. A zatem nie istniała możliwość skutecznego powołania się na złożenie oświadczenia woli pod wpływem błędu.

Powodowie ponadto powoływali się na to, iż zadatek powinien być zwrócony, albowiem do nie zawarcia umowy przyrzeczonej doszło nie z ich winy, ale z przyczyn leżących po stronie banku, który przedstawił im – po zawarciu umowy – odmienny od dotychczasowego zakres ich obciążenia finansowego.

Zgodnie z przepisem art. 394 par. 3 k.c. zadatek powinien być zwrócony gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

W ocenie Sądu powyższe twierdzenie nie zasługiwało na uwzględnienie. Nie ulega wątpliwości to, iż powodowie w treści umowy przedwstępnej zapisali to, iż ich zamiarem jest finansowanie zakupu mieszkania ze środków pochodzących z kredytu. A zatem powołanie się na powyższą okoliczność wymagało przedstawienia dowodu wskazującego na to, iż wskutek nagłej zmiany sytuacji finansowej powodów nie mogli oni, pomimo podjętych przez siebie starań uzyskać kredytu z uwagi np. na negatywnie weryfikowaną ich zdolność kredytową. Tymczasem powodowie nie zaoferowali takiego dowodu, co więcej nie wskazywali na to, aby taka negatywna weryfikacja ich zdolności nastąpiła.

Przyczyną nie przystąpienia przez nich do zawarcia umowy przyrzeczonej było przyjęte przez nich subiektywnie założenie nie zawierania kolejnej umowy kredytu przed wyjaśnieniem ich sytuacji – w zakresie kredytu dotychczasowego.

A zatem nie była to sytuacja, w której można byłoby powiedzieć, iż powodowie nie ponosili odpowiedzialności za nie przystąpienie do zawarcia umowy przyrzeczonej. Wręcz odwrotnie – nie podjęcie starań zmierzających do uzyskania kredytu i finansowania umowy powodów obciąża. Jednocześnie należy zauważyć, iż niewielkie obciążenie łączne z tytułu wcześniej zaciągniętego kredytu nie mogło stanowić obiektywnej przeszkody dla powodów, albowiem dysponowali oni w tamtym czasie środkami pozwalającymi na spłatę tego kredytu nawet w wysokości obciążenia wskazywanego przez bank.

Obowiązek wykazania, że do zawarcia umowy nie doszło wskutek okoliczności, za które powodowie nie ponoszą odpowiedzialności, stosownie do zasady rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) spoczywał na powodach.

Powodowie nie przedstawili jakiegokolwiek dowodu, z którego wynikałoby, że podejmowali działania zmierzające do zawarcia umowy kredytowej. Nie złożyli nawet wniosku kredytowego. Zaniechania podjęcia tych czynności nie można tłumaczyć błędem co do swojej sytuacji majątkowej. Posiadane zobowiązanie kredytowe, ostatecznie umorzone, nie stanowiło przeszkody do zawarcia nowej umowy kredytowej ze względów już wyżej wskazanych. Warto zwrócić uwagę, że już przed zawarciem umowy przedwstępnej powodowie posiadali świadomość, co do niejasności związanych z aktualnie posiadanym zobowiązaniem kredytowym.

Konieczność zaktualizowania swojej oceny majątkowej po zawarciu umowy przedwstępnej wynikała zatem z ich własnego błędnego wywołanego niestarannością (art. 472 k.c.). Oczywistym jest, że instytucje kredytowe oceniają zdolność kredytową biorąc pod uwagę margines finansowy odniesiony do w miarę zobiektywizowanych parametrów, dlatego fakt wydłużenia zobowiązania kredytowego, wobec posiadania przez powodów środków na spłatę tego zobowiązania, jest okolicznością pomijalną dla oceny zdolności powodów do spłaty nowego, znacznego zobowiązania kredytowego.

Powodowie nie zdołali zatem wykazać, że umowa nie doszła do skutku w okolicznościach wynikających z działania innych osób niż ich samych. Warto w tym miejscu wskazać na dysonans pomiędzy stosunkiem powodów do umowy kredytowej i umowy przedwstępnej: jak zeznał powód: „(...) uważaliśmy, że skoro został wskazany termin umowy do 2022 roku to jest to świętość i tak będzie.”, natomiast w przypadku umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości powodowie prezentowali bardziej elastyczne podejście oderwane od zasady pacta sund servanda. Celem zadatku jest bowiem zabezpieczenie strony umowy przed niewywiązaniem się z niej przez drugą. Zadatek chronił również powodów w sytuacji, gdyby do zawarcia umowy nie doszło z winy pozwanych. Wówczas przysługiwałoby im prawo do zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 394 § 3 k.c. a contrario powództwo w punkcie I. wyroku należało oddalić.

O kosztach procesu orzeczono w punktach II. i III. na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 105 § 2 k.p.c. na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, zasądzając solidarnie od powodów na rzecz każdego z pozwanych poniesione przez nich koszty wynagrodzenia pełnomocnika w stawce minimalnej ustalonej na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności kolejno adwokatów/radców prawnych (Dz.U.2015.1800 (...) ze zm.) w kwocie 5.400,00 zł. Sąd miał na uwadze, że pozwani reprezentowani byli przez innych pełnomocników, którzy złożyli indywidualne odpowiedzi na pozew. Pozwani nie reprezentują już wspólności ustawowej małżeńskiej – uiszczona kwota zadatku została między nich podzielona. Na podstawie art. 98 § 11 k.p.c. od zasądzonych kwot tytułem zwrotu koszów procesu należały się odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.