Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny:
Przewodniczący: sędzia Tadeusz Kotuk
Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Szymańska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 czerwca 2023 r. w G. sprawy z powództwa J. M. przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda J. M. kwotę 52.990,85 zł (pięćdziesiąt dwa tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt złotych osiemdziesiąt pięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 30 listopada 2022 r. do dnia zapłaty;

zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda J. M. kwotę 6.417 zł (sześć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Stan faktyczny

W dniu 19 czerwca 2018 r. doszło do zawarcia umowy konsolidacyjnego kredytu gotówkowego pomiędzy J. M. a (...) Bank S.A. w W..

Okoliczność bezsporna (vide k. 18-21)

W dniu 9 listopada 2022 r. pełnomocnik J. M. złożył (...) Bank S.A. w W. oświadczenie o skorzystaniu z sankcji przewidzianej w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim oraz wezwanie do zapłaty w terminie dwutygodniowym dotychczas naliczonych kosztów kredytu. Pismo zostało odebrane przez (...) S.A. w W. (w dniu 15 listopada 2022 r.).

Okoliczności bezsporne

(...) S.A. w odpowiedzi (z dn. 17 listopada 2022 r.) kwestionował prawidłowość pełnomocnictwa, a w odrębnym piśmie z tego samego dnia stwierdził, że nie uznaje skuteczności tzw. sankcji kredytu darmowego powołując się na wygaśnięcie tego uprawnienia z upływem roku od dnia przekazania kredytu kredytobiorcy.

Okoliczności bezsporne

(...) S.A. w W. jest instytucją powołaną w związku z procesem przymusowej restrukturyzacji (...) Bank S.A. w W., przejmującą jego działalność za wyjątkiem obsługi kredytów zabezpieczonych hipotecznie.

Okoliczność notoryjna

Łączna suma spłaconych przez powoda do listopada 2022 r. odsetek i pozaodsetkowych kosztów wynosi 52.990.85 zł.

Okoliczność bezsporna

Ocena dowodów

Zdecydowana większość stanu faktycznego jest bezsporna, gdyż dotyczy okoliczności utrwalonych w pisemnej treści umowy kredytowej, a jest to podstawowa płaszczyzna merytorycznej oceny spełnienia przesłanek z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Cytowanie tej umowy w niniejszym uzasadnieniu jest zbędne, gdyż w całości jest ona znana stronom w niebudzącej wątpliwości jedynej, w pełni czytelnej wersji.

Spór co faktów dotyczył wyłącznie kwestii statusu kredytobiorcy (powoda) jako konsumenta. Przypomnijmy: pozwany wywodził, że skoro powód prowadzi indywidualną działalność gospodarczą, to powinien udowodnić, że środki z kredytu w żadnym stopniu nie zostały wykorzystane na jej prowadzenie (obsługę). Z kolei powód twierdził, że z treści umowy kredytowej wprost wynika jego status jako konsumenta i nie musi w tym zakresie przedstawiać żadnych dodatkowych dowodów; przedstawił jednocześnie twierdzenie, że żadna część kredytu nie była wykorzystana na obsługę jego działalności gospodarczej. Sądowe rozstrzygnięcie tego problemu jest następujące: prowadzenie przez konsumenta działalności gospodarczej nie powoduje przesunięcia ciężaru dowodu na niego celem wykazania, że nie przeznaczył kredytu na działalność gospodarczą. Poza gołosłownym zaprzeczeniem ze strony banku nie przedstawiono żadnego dowodu mogącego stawiać pod znakiem zapytania status powoda jako konsumenta. Sposób przeznaczenia przez konsumenta środków z kredytu jest jego prywatną sprawą i nie musi być w ogóle ujawniany kredytodawcy, także w procesie sądowym.

Kwalifikacja prawna

Podniesiony przez pozwanego zarzut wygaśnięcia uprawnienia do skorzystania z uprawnienia przewidzianego w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim jest chybiony. Sąd orzekający opowiedział się za wykładnią ust. 5 tego artykułu umiejscawiającą moment „wykonania umowy” na datę ostatniej spłaty kredytu przez powoda, co do chwili obecnej nie nastąpiło. Odmienna wykładnia byłaby dopuszczalna tylko wówczas, gdyby przepis zamiast sformułowania „wykonanie umowy” zawierał słowa „wykonanie umowy przez kredytodawcę”. W aktualnym stanie prawnym lege non distinguente należy więc uznać, że „wykonanie umowy” dotyczy ostatniej czynności przewidzianej umową, a obciążającej którąkolwiek ze stron. Ustawowy termin prekluzyjny na złożenie tego oświadczenia został więc zachowany. Należy też uznać, że termin ten – ujęty w prawie jako końcowy – nie wyklucza możliwości złożenia przez kredytobiorcę oświadczenia z art. 45 ust. 1 o kredycie konsumenckim jeszcze w trackie „wykonywania” umowy. Nieracjonalnym byłoby uznanie, że ustawodawca nakazywałby konsumentowi najpierw całkowicie spłacić wadliwy kredyt, a dopiero później – po złożeniu stosownego oświadczenia –dochodzić od banku zwrotu kosztów kredytu.

Zarzut nieskutecznego zaadresowania oświadczenia o skorzystaniu przez powoda z uprawnienia przewidzianego w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim jest także chybiony. Przypomnijmy: pozwany zauważył, że odnośne pismo wskazywało jako adresata (...) Bank S.A. w W.”, któremu wówczas – na skutek decyzji o przymusowej restrukturyzacji – pozostawiono tylko obsługę kredytów zabezpieczonych hipotecznie, stąd nie doszło do skutecznego złożenia takiego oświadczenia wobec pozwanego ( (...) S.A.). Zdaniem Sądu rozumowanie pozwanego nie jest z gruntu pozbawione podstaw, bo błąd co do adresata jest ewidentny, ale zarzut opiera się niesłusznie tylko na jednostronnie wyizolowanej obserwacji. Otóż sporne pismo zostało odebrane przez pozwanego i to pozwany – słusznie uznając się za rzeczywistego adresata – odpowiedział na nie w dwóch pismach z dnia 17 listopada 2022 r. Błąd w określeniu adresata – instytucji finansowej objętej restrukturyzacją – należy jednocześnie usprawiedliwić tym, że forma opublikowania decyzji restrukturyzacyjnej przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny (w Internecie – plik .pdf) miała tylko walor informacyjny i nie wiązała kredytobiorców; nie wiadomo nawet na ile rozpowszechniła się wśród zainteresowanych treść tej decyzji. Zdaniem Sądu to obie funkcjonujące w czasie restrukturyzacji instytucje (tj. (...) Bank S.A. i (...) S.A.) powinny zorganizować taki sposób postępowania z wpływającą korespondencją, aby właściwie merytorycznie ją segregować zgodnie z podziałem przedsiębiorstwa restrukturyzowanej instytucji – i tak się faktycznie stało.

Z kolej należy w sposób zwięzły omówić zarzuty powoda co do treści umowy kredytowej.

Należy przyznać rację wywodom strony powodowej, że (...) w umowie zostało wyliczone niepoprawnie, niemniej z efektem niekorzystnym dla banku (zawyżenie tego parametru), a więc nie pogarszało sytuacji konsumenta. Parametr ten ma dla konsumenta tylko znaczenie porównawcze służące do wyboru korzystniejszej oferty rynkowej i nie ma żadnej innej funkcji – nie rodzi dodatkowych praw i obowiązków stron. Jeżeli więc konsument wybrał ofertę, która została mu przedstawiona jako mniej korzystna niż była w rzeczywistości, nie można konsumenta traktować jako osobę zasługującą przekształcenie udzielonego kredytu w darmowy. W takim ujęciu naruszenie przez bank ustawy o kredycie konsumenckim nie rodzi po stronie kredytobiorcy uprawnienia z art. 45 ust. 1 tej ustawy, gdyż nie jest to chroniony prawem społeczno-gospodarczy cel tej regulacji (art. 5 k.c.).

Całkowita kwota kredytu została przedstawiona w umowie poprawnie, co zresztą de facto wynika wprost z argumentacji powoda, któremu jedynie nie odpowiada zawarcie w umowie innego, wyraźnie wyodrębnionego pojęcia („kwota kredytu”), co rzekomo ma wprowadzać konsumenta w błąd – Sąd nie podziela takiego argumentu: jest to po prostu inne (dodatkowe) pojęcie, nie objęte prawnym zakazem posługiwania się w tekstach konsumenckich umów kredytowych.

W dacie zawarcia umowy nie było wymogu prawnego podawania danych do kontaktu drogą elektroniczną, na co słusznie zwrócił uwagę pełnomocnik pozwanego – zarzut ten jest więc oczywiście bezzasadny.

§ 7 umowy kredytowej nie spełnia wymagań określonych w art. 30 ust. 1 pkt 11 ustawy o kredycie konsumenckim w zakresie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego. Ustawa przewiduje obowiązek umieszczenia w umowie o kredyt konsumencki klauzuli zawierającej informację o rocznej stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunkach jej zmiany oraz ewentualnych innych opłatach z tytułu zaległości. Zgodnie z podzielonym przez sąd orzekający poglądem prawnym zawartym w wyroku Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 5 maja 2021 r. (sygn. akt I NSKP 7/21) istnieje konieczność podawania w umowie o kredyt konsumencki (a na etapie przedkontraktowym – w formularzu) stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego poprzez wskazanie konkretnej wysokości (wartości procentowej), a nie poprzez wskazywanie punktu odniesienia dla obliczenia tego oprocentowania.

Niezasadny jest zarzut dotyczący kredytowania prowizji lub kosztów ubezpieczenia – nie jest to praktyka zabroniona prawem.

W umowie nie było warunków zabezpieczenia aktywujących wypłatę kredytu, stąd zapis umowy w tym zakresie jest pusty (bezprzedmiotowy).

Jeżeli umowa nie mówi wyraźnie o pewnych potencjalnych (dodatkowych) kosztach, to znaczy, że po prostu nie zostały zastrzeżone (wykładnia na korzyść konsumenta) – jest to kwestia poprawnej interpretacji umowy na gruncie ogólnych dyrektyw wykładni (art. 65 k.c., art. 385 § 2 k.c.), a nie problem potencjalnego naruszenia ustawy o kredycie konsumenckim.

Zapis zawarty w § 10 umowy wskazujący, że odstąpienie od umowy dokonuje się przez złożenie bankowi lub pośrednikowi kredytowemu (o ile umowa została zawarta za jego pośrednictwem) pisemnego oświadczenia na adres wskazany we wręczanym kredytobiorcy wzorze odstąpienia od umowy w ocenie sądu jest nie prawidłowy, a w konsekwencji niespełniający wymogu z art. 30 ust. 1 pkt 15 ustawy o kredycie konsumenckim, ponieważ mógł wprowadzić stronę powodową w błąd, wywołując mylne przekonanie, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy, które zostały złożone w innej formie niż pisemna, nie zostanie uznane przez bank za skuteczne, bądź też, że skuteczne będzie wyłącznie złożenie oświadczenia na przekazanym klientowi wzorze. Tymczasem zastosowanie takiego formularza jest dobrowolne.

Powództwo jest prawidłowo wykazane co do wysokości – kwoty pozaodsetkowych kosztów są niesporne, zaś kwota dotychczas spłaconych odsetek prawidłowa – bank jako profesjonalista obsługujący na bieżąco realizację kredytu ma pełny wgląd w historię spłat i mógł – gdyby tak było – wytknąć konkretne nieprawidłowości w naliczeniu sumy odsetek. Skoro nie wykazał, że jest to suma nieprawidłowa, to zarzut w tym zakresie należy uznać za rażące naruszenie uprawnień procesowych.

Reasumując, Sąd stwierdził naruszenie przez pozwanego w odpowiednio § 7 i § 10 umowy kredytowej odpowiednio: przepisów art. 30 ust. 1 pkt 11 ustawy o kredycie konsumenckim i art. 30 ust. 1 pkt 15 ustawy o kredycie konsumenckim ( vide powyżej omówienia: (d) i (h)), stąd przyjęto skuteczność oświadczenia powoda złożonego w trybie art. 45 ust. 1 tejże ustawy. Roszczenie pozwu należało więc w całości uznać za zasadne, mimo, że – arytmetycznie ujmując – większość zarzutów powoda pod adresem umowy – okazała się niesłuszna. Sama proporcja ilości słusznych i niesłusznych zarzutów nie decyduje o treści wyroku w niniejszej sprawie. Te zarzuty, które się potwierdziły nie mogą być uznane za błahe lub nieznaczące i nie może mieć do nich zastosowania argumentacja tego rodzaju, jak przedstawiona wcześniej w odniesieniu do sporu o (...) (lub inna analogiczna).

Na skutek zastosowania art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim dochodzona pozwem kwota winna być traktowana jako świadczenie nienależne podlegające zwrotowi (art. 410 k.c.). Wymagalność roszczenia nastąpiła zgodnie z art. 455 k.c. po upływie 14 dni od doręczenia wezwania do zapłaty, a więc 30 listopada 2022 r.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punkcie I. sentencji na mocy art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim w zw. z art. 410 k.c. w zw. z art. 455 k.c.

Koszty

Pozwany, jako przegrywający proces jest obowiązany zwrócić powodowi należne koszty z odsetkami (art. 98 k.p.c.). Na koszty te składa się: opłata sądowa od pozwu (1.000 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł), opłata za czynności adwokackie w stawce minimalnej (5.400 zł, § 2 pkt 6 rozp. MS z dn. 22.10.2015 r. ze zm.) – punkt II. sentencji.