Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lipca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Joanna Jank

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Katarzyna Pietkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 lipca 2024 r. w G.

sprawy z powództwa R. G.

przeciwko R. S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (art. 840kpc)

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 91/24

UZASADNIENIE

(wyroku z dnia 2 lipca 2024 roku – k. 132)

Powód R. G. wniósł pozew przeciwko R. S. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – ugody zawartej dnia 15 października 2020 roku przed notariuszem M. W. (Rep. M (...)) w sprawie o sygn. akt VII Ns 553/20, opatrzonej klauzulą wykonalności Sądu Rejonowego w Gdyni w zakresie § 2 pkt 2 zobowiązującego powoda do dokonania przyłącza kanalizacyjnego w sposób opisany w tym punkcie ugody, a także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zdaniem powoda ugoda między stronami jest bezprzedmiotowa z uwagi na wykonanie przyłącza przez powoda, za zgodą pozwanej. Od czasu zawarcia ugody koszty wykonania przyłącza wzrosły z 10.000 zł do 40.000 zł, choć powód znalazł ofertę wykonania za 30.000 zł. Nie jest jednak w stanie ponieść tego kosztu. Dlatego po porozumieniu z pozwaną, dokonał w listopadzie 2022 roku przyłącza przez jego działkę w inny sposób niż określony w ugodzie (nie do ul. (...) a Kołodziejskiej w G.). Pozwana nie została pozbawiona przyłącza i nie poniosła z tego tytułu szkody. Cel ugody został więc osiągnięty.

(pozew – k. 3-9)

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Podała, że powód nie wykonał i nie chce wykonać ugody. Podniosła, że po zawarciu ugody, nie nastąpiło zdarzenie – nie wyraziła zgody, które dawałoby powodowi prawo kwestionowania obowiązku wykonania ugody. Pozwany nie wykonał przyłącza do ul. (...), ponieważ takowe przyłącze istnieje od 1991 roku, do którego pozwana jest włączona zgodnie z umową (...) od dnia 3 marca 2017 roku. Powód podczas budowy domu dołączył się do tego przyłącza, na co pozwana nie wyrażała zgody. Pozwana oczekuje wykonania ugody.

(odpowiedź na pozew – k. 46-54)

Stan faktyczny:

Dnia 15 października 2020 roku strony zawarły przed mediatorem M. W. ugodę, w której pozwana zrzekła się służebności gruntowej polegającej na odprowadzaniu wód kanalizacyjnych przez przyłącze kanalizacyjne, tj. rurą przebiegającą od działki numer (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...) jako nieruchomości władnącej przez działki o numerach (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...), należąca do małżonków B. i R. G. (§ 2 pkt 1.), a także powód zobowiązał się do pokrycia kosztów stosownego projektu oraz dokonania przyłącza kanalizacyjnego z ul. (...) w G. do nieruchomości pozwanej położonej w G. przy ul. (...) (tj. do instalacji wewnętrznej budynku mieszkalnego), dla której prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...) do dnia 31 grudnia 2020 roku (§ 2 pkt 2.), z tym zastrzeżeniem, że pozwana będzie partycypować w tych kosztach do wysokości 2.000,00 zł (pkt 3.). Po wykonaniu prac, o których mowa w pkt 2. powód miał usunąć rurę, o której mowa w pkt 1. Na skutek zawarcia ugody pozwana cofnęła w całości wniosek o ustanowienie służebności gruntowej rozpoznawany przez Sąd Rejonowy w Gdyni w sprawie o sygn. akt VII Ns 553/20.

(dowód: kopia tytułu wykonawczego – k. 14-16)

Postanowieniem z dna 23 października 2020 roku w sprawie o sygn. akt VII Ns 553/20 Sąd Rejonowy w Gdyni zatwierdził ww. ugodę.

(dowód: postanowienie – k. 13)

Postanowieniem z dnia 26 listopada 2021 roku ugodzie w zakresie § 2 pkt 2 co do zobowiązania powoda do dokonania przyłącza kanalizacyjnego w sposób opisany w tym punkcie ugody.

(dowód: kopia tytułu wykonawczego – k. 14-16, wtórnik postanowienia – k. 17)

Dnia 9 listopada 2022 roku powód wykonał przyłącze do budowanego przez siebie domu w ten sposób, że przełożył istniejącą rurę przechodzącą przez jego działkę do ul. (...) i tym samym powstało wspólne przyłącze stron do ul. (...).

(dowód: dokumentacja fotograficzna – k. 18-19, wiadomości SMS-owe – k. 20-22, zeznania świadka W. K. – k. 79v.-80, płyta – k. 81, zeznania świadka L. S. – k. 80, płyta – k. 81, zeznania powoda – k. 130-130v., płyta – k. 133, zeznania pozwanej – k. 130v.-131, płyta – k. 133)

Pismem z dnia 22 września 2023 roku powód zwrócił się do pozwanej, aby ta dalej korzystała z przyłącza kanalizacyjnego znajdującego się przy ul. (...) i nie sprzeciwi się ustanowieniu na jego działce stosownej służebności wynikającej z umieszczenia rury odpływowej celem zawarcia ugody oraz definitywnego zakończenia sporu. Wskazał także na nieprzewidziany koszt wykonania przyłącza zgodnie z ustaleniami ugody.

(dowód: pismo – k. 26)

Sąd zważył, co następuje:

Ustalony stan faktyczny oparto na dowodach z dokumentów (oraz ich wtórników), fotografii, a także w ograniczonym zakresie zeznaniach świadków oraz stron.

Żadna ze stron, jak również Sąd nie mieli wątpliwości, co do istnienia oryginalnych dokumentów urzędowych, korzystających z domniemania prawdziwości twierdzeń w nich zawartych, jak również strony nie kwestionowały, aby nie prowadziły korespondencji (w tym SMS-owej) w przedstawionym kształcie, a zdjęcia nie przedstawiały stanu rzeczywistego z daty ich wykonania.

Co do zasady zeznania świadków oraz stron potwierdzały fakt przeprowadzenia robót polegających na wykonaniu przyłącza do budynku powoda z ul. (...). Nie mniej żaden ze świadków nie uczestniczył w rozmowach stron dotyczących rzekomej zgody pozwanej na odejście od wyrażonych w ugodzie zobowiązań powoda. W szczególności w tym zakresie nie można dać wiary zeznaniom powoda, albowiem nie znajdowały pokrycia w żadnym chociażby surogacie dowodu. Zwłaszcza złożone przez powoda wydruki wiadomości sms kierowanych do powódki, zawierających informacje o konieczności chwilowego niekorzystania z kanalizacji i udzielane przez pozwaną odpowiedzi typu „ok” nie są dowodem na to, że wyraziła ona kiedykolwiek zgodę na zmianę warunków ugody. Jak przekonująco i logicznie wyjaśniła pozwana – jej odpowiedzi potwierdzały jedynie przyjęcie do wiadomości i akceptację faktu że w danym momencie nie powinna korzystać z kanalizacji.

Przechodząc do rozważań nad zasadnością powództwa Sąd zważył, że powód jako podstawę prawną swojego roszczenia wskazał art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., który stanowi, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia.

Podstawą zastosowania art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. mogą być więc wszelkie zdarzenia, ale muszą one spełniać dwa warunki – nastąpić po powstaniu tytułu i skutkować wygaśnięciem zobowiązania lub niemożnością jego egzekwowania.

Istotnie do zdarzeń, wskutek których zobowiązanie wygasło na gruncie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zalicza się m.in. świadczenie zamiast spełnienia. Zgodnie bowiem z art. 453 k.c., jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży. Przepisem tym ustawodawca unormował sytuację w której dochodzi do umorzenia zobowiązania przez spełnienie przez dłużnika (za zgodą wierzyciela) świadczenia innego niż określone treścią stosunku prawnego. Instytucja ta określana jest w nauce jako "świadczenie w miejsce wykonania" ( datio in solutum). Świadczenie spełniane w celu umorzenia zobowiązania, stanowi tzw. surogat wykonania zobowiązania (J. Ciszewski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. II, LexisNexis 2014). Skuteczność tak powziętego porozumienia co do tego, że w miejsce dotychczasowego świadczenia dłużnik zaofiaruje inne świadczenie, a wierzyciel to świadczenie przyjmie, oparta jest na ogólnych wymaganiach, jakie są stawiane wobec ważności umów (J. Dąbrowa (w:) System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, s. 852). (wyrok SA w Białymstoku z 18.10.2018 r., I AGa 133/18, LEX nr 2596542).

W okolicznościach niniejszej sprawy strona powodowa nie zdołała jednak udowodnić, zgodnie z obowiązującym rozkładem ciężaru dowodu, że pozwana kiedykolwiek wyraziła zgodę na inny przebieg przyłącza kanalizacyjnego niż ustalono to w ugodzie, w szczególności nigdy nie zwolniła powoda z obowiązku wykonania przyłącza jak w § 2 pkt 2 ugody. Powód zwracał się do pozwanej o niekorzystanie z kanalizacji przez czas wykonywania prac, a odpowiedzi pozwanej: (...), jedynie potwierdzają, że wiedziała o wykonaniu tych prac i nie zamierzała ich komplikować. To jeszcze nie jest wystarczającą manifestacją woli pozwanej, jakoby godziła się na zastępcze wykonanie świadczenia w inny sposób niż ustalony między stronami. W szczególności za nieudowodnione, a w kontekście całokształtu okoliczności towarzyszących wykonywaniu tych prac, nawet nieprawdziwe, uznać należało twierdzenie o rzekomej zgodzie pozwanej na inny przebieg przyłącza podczas rozmowy przy płocie. Po wtóre linia argumentacji powoda była na tyle elastyczna, że twierdził również (niezależnie od powyższego), że zgodę pozwanej wywodził z braku jej sprzeciwu na te prace, z tym że pozwana nie miała obowiązku tego sprzeciwu manifestować. W końcu przecież dla pozwanej de facto nic w przebiegu dotychczasowego przyłącza nie uległo zmianie.

W literaturze nie bez racji podnosi się, że z psychologicznego punktu widzenia milczenie „w odpowiedzi” na skierowane do osoby milczącej oświadczenie woli może wyrażać różne stany psychiczne: obojętność wobec przedstawionej propozycji (i wynikającą stąd niechęć do jakiegokolwiek reagowania na nią), stosunek negatywny do niej, a wreszcie – aczkolwiek raczej tylko wyjątkowo – zgodę na przedstawioną propozycję. Skoro sens milczenia „uwikłanego” w stworzoną przez inny podmiot określoną sytuację jest z natury rzeczy wieloznaczny (nie wiadomo czy i jaka decyzja się za nim kryje), to nie można mu przypisywać, przynajmniej w zasadzie, znaczenia złożenia oświadczenia woli, a w szczególności – oświadczenia pozytywnego, i to również na gruncie zobiektywizowanej koncepcji oświadczenia woli. Dodatkowym argumentem na rzecz tego stanowiska jest argument natury ideologicznej. Wolność podmiotu prawa cywilnego polega również na tym, że może on nie reagować na propozycje (oświadczenia) innych podmiotów, a więc milczeć, bez ujemnych konsekwencji w postaci przypisania mu zamiaru (woli) wywołania skutków prawnych. W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1970 roku (III PRN 96/69) przyjęto, że w myśl art. 60 k.c. milczenie może być uznane za przejaw oświadczenia woli wyrażającego zgodę tylko w takiej sytuacji, w której osoba nie zaprzeczająca mogła i powinna była zająć merytoryczne stanowisko w danej kwestii (Grzegorz Wolak, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2017r., I CSK 203/16, S. 269-270).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy nie istnieje żaden dowód, który pozwalałby nawet przypuszczać, że kiedykolwiek po zawarciu ugody, pozwana wyrażała wolę zwolnienia powoda z wykonania przyłącza zgodnie z treścią § 2 pkt 2 ugody. Bez znaczenia w tej kwestii pozostaje, czy aktualnie pozwana ma dostęp do sieci kanalizacyjnej. Należało zwrócić uwagę, że strony poczyniły te ustalenia na skutek sporu o ustanowienie służebności przez działkę powoda. Byłoby zupełnie irracjonalne, stąd nie miało to miejsca, aby pozwana bez prawnego zabezpieczenia odpływu ścieków godziła się na zwolnienie powoda z obowiązku wykonania przyłącza. Pozwana nie osiągnęła celu ugody, bo przecież z punktu widzenia jej interesów nic w kwestii odpływu ścieków od czasu zawarcia ugody się nie zmieniło.

To stwierdziwszy, Sąd miał obowiązek na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. a contrario oddalić powództwo.