Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Żelewska

po rozpoznaniu dnia 11 czerwca 2024 roku w G. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko R. C.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  kosztami procesu obciąża powódkę, uznając je za uiszczone.

Sygn. akt I C 89/24

UZASADNIENIE

(wyroku z dnia 11 czerwca 2024 roku – k. 68)

Powódka (...) S.A. w W. wniosła pozew przeciwko R. C. o zapłatę kwoty 27.230,24 zł z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 18 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W pozwie powódka wywodziła swoją wierzytelność z weksla z dnia 8 września 2022 roku, w którym pozwany zobowiązał się do zapłaty w dniu 17 sierpnia 2023 roku kwoty wskazanej na wekslu, to jest kwoty w wysokości 27.230,24 zł. Do dnia wypowiedzenia umowy pozwany wpłacił na rzecz powódki kwotę 6.559,00 zł.

(pozew – k. 2-3)

W piśmie z dnia 27 lutego 2024 roku pozwany podał, że jest na skraju ubóstwa. Wpadł w spiralę zadłużenia. Jest chory na nowotwór w pierwszym stadium.

(pismo – k. 28-29)

STAN FAKTYCZNY

Dnia 8 września 2020 roku pomiędzy (...) S.A. w W. a R. C. doszło do zawarcia umowy pożyczki gotówkowej, na podstawie której pozwanemu udzielono pożyczki w kwocie 12.500,00 zł (całkowita kwota pożyczki), przy jednoczesnym kredytowaniu pożyczkobiorcy kosztów udzielonej pożyczki w kwocie 12.500,00 zł.

Na wymienione powyżej koszty składały się: prowizja – w kwocie 11.317,00 zł, opłata przygotowawcza w kwocie 340,00 zł oraz koszt pośrednika finansowego 843,00 zł.

Pożyczka została udzielona na okres 36 miesięcy. Rata pożyczki wyniosła 937,00 zł. Pożyczka została oprocentowana według stałej stopy procentowej wynoszącej 20,47 % w skali roku.

(dowód: umowa pożyczki – k. 4-6v., harmonogram – k. 7)

Pismem z dnia 20 czerwca 2023 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 1.874,00 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania tego pisma pod rygorem wypowiedzenia umowy.

(dowód: wezwanie – k. 8)

Pozwany wypełnił deklarację wekslową, w której stwierdzono, iż zabezpiecza on powódkę z tytułu zadłużenia wynikającego z przedmiotowej umowy, na które składa się całkowita kwota do zapłaty (33.732,00 zł) oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie. Możliwość wypełnienia weksla przewidziano w sytuacji, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej pełnej raty przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty w terminie 7 dni od daty powstania zaległości. Dawało to podstawę do wypełnienia weksla na sumę odpowiadająca zadłużeniu pożyczkobiorcy wynikającemu z umowy pożyczki.

(dowód: deklaracja wekslowa – k. 11)

Weksel został wypełniony na kwotę 27.230,24 zł z datą płatności 17 sierpnia 2023 roku.

(dowód: kopia weksla – k. 10, oryginał zabezpieczono)

Pismem z dnia 19 lipca 2023 roku powódka wypowiedziała pozwanemu umowę pożyczki nr (...) z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Jednocześnie poinformowano pozwanego o wypełnieniu weksla na kwotę 27.230,24 zł, na które składały się: kwota niespłaconej pożyczki – 27.173,00 zł oraz kwota odsetek umownych z tytułu braku spłaty rat w terminie w kwocie 57,24 zł.

(dowód: wypowiedzenie umowy – k. 12)

Na poczet umowy do dnia wypowiedzenia umowy pozwany wpłacił łącznie 6.559,00 zł.

(dowód: zestawienie płatności pozwanej – k. 13)

OCENA DOWODÓW

Powyższy stan faktyczny Sąd w całości ustalił na podstawie dowodów z dokumentów prywatnych przedłożonych przez powódkę. Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej przedstawionych dowodów w postaci: weksla, deklaracji wekslowej, umowy pożyczki, wypowiedzenia umowy oraz zestawienia wpłat. Podkreślić należy, iż weksel wystawiony przez pozwaną został przedłożony w oryginale, a jego forma nie budziła żadnych zastrzeżeń. Co się zaś tyczy dowodów złożonych w kopii Sąd ocenił je w ramach swobodnej oceny dowodów i uznał, że przy braku zarzutów strony pozwanej, przedstawiona treść znajduje odzwierciedlenie w oryginałach dokumentów.

PODSTAWA PRAWNA POWÓDZTWA

Swoje roszczenia powódka wywodziła z weksla gwarancyjnego in blanco wystawionego przez pozwaną w celu zabezpieczenia roszczeń powódki wynikających z umowy pożyczki gotówkowej (kredytu konsumenckiego) zawartej dnia 8 września 2022 roku, następnie wypełnionego przez powódkę na kwotę 27.230,24 zł i opatrzonego datą płatności na dzień 17 sierpnia 2023 roku.

W związku z powyższym podstawę prawną powództwa stanowiły przepisy ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku – Prawo wekslowe (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. poz. 160). Zgodnie z art. 104 Prawa wekslowego odpowiedzialność wystawcy weksla własnego jest taka sama, jak akceptanta weksla trasowanego. Natomiast w myśl art. 28 prawa wekslowego przez przyjęcie trasat zobowiązuje się do zapłacenia weksla w terminie płatności.

PRZEJŚCIE NA STOSUNEK PODSTAWOWY

Sąd ze stosunku z weksla przeszedł na stosunek podstawowy, badając z urzędu niedozwolone zapisy umowne.

W przypadku oparcia roszczenia na wekslu gwarancyjnym, należy wyjaśnić, że zgodnie ze stanowiskiem (...) art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się on przepisom, pozwalającym na wydanie nakazu zapłaty opartego na wekslu własnym, który stanowi gwarancję wierzytelności powstałej z umowy kredytu konsumenckiego, w sytuacji gdy sąd rozpoznający pozew o wydanie nakazu zapłaty nie jest uprawniony do zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków tej umowy, jeżeli sposób wykonania prawa do wniesienia zarzutów od takiego nakazu nie pozwala na zapewnienie przestrzegania praw, które konsument opiera na tej dyrektywie (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 13 września 2018 roku w sprawie C 176-17, publ. (...):EU:C:2018:711).

Ocena zasadności powództwa w świetle przepisów prawa materialnego, jak już wspomniano, jest uprawnieniem i jednocześnie obowiązkiem sądu niezależnie od postawy procesowej strony pozwanej. Nie można przy tym zapominać, że przepisy o niedozwolonych postanowieniach umownych zostały wprowadzone do kodeksu cywilnego w ramach implementacji dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Kompetencja sądu do zbadania z urzędu tego, czy klauzula w umowie jest postanowieniem nieuczciwym, stanowi w tej sytuacji zarówno środek do realizacji celu określonego w art. 6 dyrektywy 93/13/EWG, to znaczy uniemożliwienia związania konsumenta nieuczciwym postanowieniem, jak i do przyczynienia się do osiągnięcia celu art. 7 tej dyrektywy, ponieważ przeprowadzenie przez sąd z urzędu takiej oceny może działać jako czynnik odstraszający oraz przyczynić się do zapobiegania nieuczciwym warunkom w umowach zawieranych pomiędzy konsumentami a sprzedawcami lub dostawcami (por. m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2002 roku, C-473/00; wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 27 czerwca 2000 r, C-240/98).

NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Z kolei wedle art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje, a więc w niniejszej sprawie na stronie pozwanej.

W tym miejscu warto mieć na uwadze, że w uzasadnieniu wyroku nie ma potrzeby ani obowiązku wyrażania szczegółowego stanowiska do wszystkich poglądów prezentowanych przez strony, o ile nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1998 r. w sprawie II UKN 282/98, Legalis 44600). Dopuszczalne – a w świetle brzmienia art. 327 ¹ § 2 k.p.c. wręcz konieczne – jest rozprawienie się z poszczególnymi zarzutami niejako en bloc, poprzez zaprezentowanie odmiennego zapatrywania w kwestii faktów lub prawa nie pozostawiające przestrzeni dla racjonalnej obrony pozostałych zarzutów, które – przy uwzględnieniu koncepcji sądu – stają się wówczas bezprzedmiotowe (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie VI ACa 1651/15, Legalis 1733044).

OPŁATY

W niniejszej sprawie mamy do czynienia ze sztucznym rozdrobnieniem opłat, gdyż niezależnie od wysokości udzielonej kwoty pożyczki, co Sądowi wiadomo z urzędu, stanowią one równowartość całkowitej kwoty kredytu,

Na podstawie zaoferowanych dowodów nie można w żaden sposób ustalić, za jakie szczególne czynności powódka zastrzegła dla siebie tak znaczne wynagrodzenie odpowiadające kwocie kapitału pożyczki. Twierdzenia powódki w tym zakresie nie zostały poparte żadnymi wiarygodnymi dowodami, które pozwalałaby ustalić sens przyznania profesjonalnej instytucji finansowej wynagrodzenia w tak znacznej wysokości. W obrocie konsumenckim istnieją liczne podmioty oferujące pożyczki gotówkowe, w tym banki, przy czym wyjątkowo – jak w przypadku powódki, choć nie tylko – zdarza się postanowienie umowne zobowiązującego konsumenta do zapłaty tak znaczących kosztów. Oznacza to, że model biznesowy tego typu działalności, nawet uwzględniając ryzyko w związku z brakiem spłaty, nadal może być opłacalny przy stosowaniu uczciwych klauzul umownych.

Zastrzeżenie tak wysokiego wynagrodzenia bez odniesienia do konkretnych, faktycznie poniesionych kosztów nie może zostać uznane za postępowanie uczciwe i zgodne z dobrymi obyczajami. Załącznik do umowy wskazujący na wysokość rzekomo ponoszonych kosztów jest oczywiście sztuczny i dla osoby prezentującej przeciętne możliwości intelektualne jawi się wyłącznie jako próbę upozorowania legalności kontynuowania wieloletniej działalności polegającej na zawyżaniu kosztów pożyczek.

Wysokość tych kosztów nie może być kształtowana dowolnie i w oderwaniu od kosztów faktycznie ponoszonych w związku z realizacją konkretnej umowy. Nie udowodniono, aby dla tej konkretnej umowy poniesiono koszty, o których mowa w załączniku. Niedopuszczalnym jest, aby firma zajmująca się udzielaniem pożyczek, wykorzystywała niekorzystne położenie pożyczkobiorcy, generując niezwykle zawyżone koszty.

Zastrzeżenie przez ustawodawcę pozaodsetkowych kosztów kredytu nie oznacza, że powódce przysługiwało w każdym przypadku uprawnienie do naliczania kosztów maksymalnych i stosowania przy umowach wzorców umownych kształtujących wzajemne prawa i obowiązki stron w sposób niezgodny z zasadami współżycia społecznego. Zamieszczony w ustawie matematyczny wzór nie może stanowić podstawy i sposobu obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych przez dodawanie do kwot nieuzasadnionych kosztów i nie może korzystać z ochrony prawnej. Zważywszy na znaczną wysokość kosztów w stosunku do kapitału pożyczki, nie budzi wątpliwości, że postanowienia umowne przewidujące obowiązek poniesienia tych kosztów rażąco naruszają interesy konsumenta. Koszty te były świadczeniem ubocznym.

ODSETKI UMOWNE OD SKREDYTOWANYCH KOSZTÓW

Nie sposób było uznać, że powódce należą się odsetki umowne za opóźnienie od nienależnie pobranych kosztów.

Poza tym powódce nie przysługiwało uprawnienie do pobierania odsetek od skredytowanych kosztów kredytu, a zatem również od kwoty opłaty przygotowawczej. W wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C 377-14 ( (...):EU:C:2016:283), wyjaśniono: „Jako że pojęcie "całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta" zostało zdefiniowane w art. 3 lit. h dyrektywy 2008/48/WE jako "suma całkowitej kwoty kredytu i całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta", wynika z tego, że całkowita kwota kredytu i całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta są pojęciami odrębnymi i, że w związku z tym całkowita kwota kredytu nie może obejmować żadnych kwot należących do całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta. (...) art. 3 lit. I i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2008/48/WE, a także pkt I załącznika I do rzeczonej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że całkowita kwota kredytu i kwota wypłat określają całość kwot udostępnianych konsumentowi, co wyklucza kwoty powiązane przez kredytodawcę z pokryciem kosztów związanych przez kredytodawcę z udzieleniem odnośnego kredytu, które to kwoty nie są w rzeczywistości wypłacane konsumentowi”. Na taką wykładnię powołał się także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 stycznia 2019 roku, w sprawie o sygn. akt I NSK 9/18 (LEX nr 2643248). Z kolei w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 lutego 2017 roku w sprawie o sygn. akt VI ACa 560/16 (LEX nr 2279527) wskazano wprost, że „na tle art. 5 pkt 7 u.k.k. „całkowita kwota kredytu” oznacza środki faktycznie udostępnione konsumentowi”, a to oznacza, że w konsekwencji „konsument jest zobowiązany do uiszczenia odsetek naliczanych tylko od środków faktycznie udostępnionych konsumentowi, a więc od „całkowitej kwoty kredytu”. Brak więc podstaw do obciążania konsumenta odsetkami od kosztów kredytu, nawet w wypadku udzielenia kredytu w celu sfinansowania tych kosztów”.

Przy czym powyższe judykaty zachowują aktualność również wobec zmian definicji ustawowych stopy oprocentowania, która pierwotnie odnosiła się do „całkowitego kwoty kredytu”, a obecnie odwołuje do „kwoty wypłaconej”. Reasumując w orzecznictwie (...) oraz sądów krajowych ugruntowany jest pogląd, że całkowita kwota kredytu stanowi wyłącznie środki wypłacone do swobodnej dyspozycji konsumenta („na rękę”), a więc tylko od tej kwoty (o ile wskazana jest w sposób prawidłowy) mogą być naliczane odsetki.

Wynika to wprost z legalnej definicji stopy oprocentowania wyrażonej w art. 5 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim: stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. Bez znaczenia pozostaje powszechność stosowania tej praktyki na rynku finansowym przy znacznej niewiedzy konsumentów o niedozwolonym charakterze pobierania odsetek umownych także od skredytowanych kosztów kredytu/pożyczki.

WYSOKOŚĆ ZADŁUŻENIA

Po ponownym przeliczeniu wartości należnej powódce należało uznać, że powódka – w czasie trwania umowy – posiadała uprawnienie domagania się zapłaty od pozwanej spłaty kapitału (12.500,00 zł) oraz odsetek umownych liczonych od kwoty faktycznie wypłaconej.

Zaktualizowany harmonogram spłaty przy założeniu nominalnego oprocentowania w wysokości 20,47 %, 36-miesięcznego okresu spłaty, równych rat kapitałowo-odsetkowych spłacanych w systemie rat annuitetowych ustalony został według następującej metodologii. Wysokość poszczególnej raty obliczono z rachunku równania zmiennej wartości pieniądza w czasie, która po przekształceniu przedstawia się następująco: R = [S * l ] / [1-(1+l) ^-n], gdzie R – wysokość raty, S – suma kredytu do spłaty, l – stopa procentowa w skali roku, n – liczba rat. Zatem podstawiając: R = [12.500,00 zł * ((0,2047)/12)] / [1-(1+((0,2047)/12) ^-36] = 467,54 zł. Z kolei wysokość części odsetkowej wynika z iloczynu sumy kredytu do spłaty oraz oprocentowania w skali roku, czyli stanowi licznik pierwszego wzoru: część odsetkowa = [S * l ]. Podstawiając w przypadku pierwszej raty: część odsetkowa = [25.000,00 zł * ((0,2047)/12] = 213,23 zł. W przypadku kolejnej raty zmianie ulegnie kwota kapitału pozostała do spłaty. Tak ustalony harmonogram przedstawia się następująco:

Numer raty	Kwota kapitału pozostała do spłaty	Rata	Część kapitałowa	Część odsetkowa
1	12 500,00 zł	467,54 zł	254,31 zł	213,23 zł
2	12 245,69 zł	467,54 zł	258,65 zł	208,89 zł
3	11 987,03 zł	467,54 zł	263,06 zł	204,48 zł
4	11 723,97 zł	467,54 zł	267,55 zł	199,99 zł
5	11 456,42 zł	467,54 zł	272,12 zł	195,43 zł
6	11 184,30 zł	467,54 zł	276,76 zł	190,79 zł
7	10 907,54 zł	467,54 zł	281,48 zł	186,06 zł
8	10 626,06 zł	467,54 zł	286,28 zł	181,26 zł
9	10 339,78 zł	467,54 zł	291,16 zł	176,38 zł
10	10 048,62 zł	467,54 zł	296,13 zł	171,41 zł
11	9 752,49 zł	467,54 zł	301,18 zł	166,36 zł
12	9 451,30 zł	467,54 zł	306,32 zł	161,22 zł
13	9 144,98 zł	467,54 zł	311,55 zł	156,00 zł
14	8 833,44 zł	467,54 zł	316,86 zł	150,68 zł
15	8 516,58 zł	467,54 zł	322,27 zł	145,28 zł
16	8 194,31 zł	467,54 zł	327,76 zł	139,78 zł
17	7 866,55 zł	467,54 zł	333,35 zł	134,19 zł
18	7 533,20 zł	467,54 zł	339,04 zł	128,50 zł
19	7 194,16 zł	467,54 zł	344,82 zł	122,72 zł
20	6 849,33 zł	467,54 zł	350,71 zł	116,84 zł
21	6 498,63 zł	467,54 zł	356,69 zł	110,86 zł
22	6 141,94 zł	467,54 zł	362,77 zł	104,77 zł
23	5 779,17 zł	467,54 zł	368,96 zł	98,58 zł
24	5 410,21 zł	467,54 zł	375,25 zł	92,29 zł
25	5 034,95 zł	467,54 zł	381,66 zł	85,89 zł
26	4 653,30 zł	467,54 zł	388,17 zł	79,38 zł
27	4 265,13 zł	467,54 zł	394,79 zł	72,76 zł
28	3 870,34 zł	467,54 zł	401,52 zł	66,02 zł
29	3 468,82 zł	467,54 zł	408,37 zł	59,17 zł
30	3 060,45 zł	467,54 zł	415,34 zł	52,21 zł
31	2 645,11 zł	467,54 zł	422,42 zł	45,12 zł
32	2 222,69 zł	467,54 zł	429,63 zł	37,92 zł
33	1 793,06 zł	467,54 zł	436,96 zł	30,59 zł
34	1 356,10 zł	467,54 zł	444,41 zł	23,13 zł
35	911,69 zł	467,54 zł	451,99 zł	15,55 zł
36	459,70 zł	467,54 zł	459,70 zł	7,84 zł

A zatem do dnia 18 listopada 2023 roku zgodnie z tym harmonogramem (przyjmując odsetki niepomniejszone na skutek wcześniejszych spłat) pozwany winien zapłacić 6.545,56 zł, a zapłacił 6.559,00 zł. Tymczasem umowa została wypowiedziana pismem z dnia 19 lipca 2023 roku, a więc w czasie, gdy pozwany posiadał nadpłatę. Do dnia 18 lipca 2023 roku pozwany winien zapłacić łącznie 4.675,40 zł, a zapłacił 6.559,00 zł, tj. nadwyżka wynosiła 1.883,60 zł. Zatem nie istniały podstawy do wypowiedzenia umowy.

ZASADY WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO

Niezależnie od powyższego powództwo stanowiło nadużycie prawa, albowiem pozwanemu udzielono kolejnych pożyczek stosując analogiczny mechanizm niezgodnego z prawem zawyżania kosztów pożyczek. Tym samym rolowano zadłużenie pozwanego, wykorzystując jego przymusowe położenie, o czym wystarczająco przekonał w odpowiedzi na pozew. Jest bowiem osobą, która nie jest w stanie spłacać coraz to wyższych rat pożyczek. Dodatkowo walczy z nowotworem.

ROZSTRZYGNIĘCIE

W związku z powyższym Sąd doszedł do przekonania, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie i dlatego orzeczono jak w punkcie I. wyroku na podstawie na podstawie art. 104 w zw. z art. 28 prawa wekslowego a contrario oddalono powództwo w całości, gdyż nie ziściły się przesłanki do wypełnienia weksla.

KOSZTY PROCESU

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając nimi powódkę jako przegrywającą proces w całości.