Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny, Sekcja do spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 29 lutego 2024 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa E. G.

przeciwko B. (...) Niestandaryzowanemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu Wierzytelności z siedzibą w G.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki E. G. na rzecz pozwanego B. (...) Niestandaryzowanego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Wierzytelności z siedzibą w G. kwotę 917 zł (dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I 1 C 1593/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 4 marca 2024 roku

I.

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

1.  Powódka E. G. wystąpiła przeciwko B. (...) Niestandaryzowanemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu Wierzytelności z siedzibą w G. z powództwem o zapłatę kwoty 1.619,27 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 października 2023 roku do dnia zapłaty tytułem nienależnego świadczenia, żądając zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

2.  Zdaniem powódki w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego z wniosku pozwanego Komornik wyegzekwował od niej kwotę 1.619,47 zł z tytułu odsetek od dnia uprawomocnienia nakazu zapłaty do dnia 5 września 2020 roku, przy czym roszczenie w tym zakresie było przedawnione i stanowiło nienależne świadczenie zgodnie z art. 410 k.c.

(pozew, k. 3-5)

II.

(stanowisko pozwanego)

3.  Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu, podnosząc, że uzyskana przez niego na skutek egzekucji kwota nie jest świadczeniem nienależnym, gdyż nie spełnia przesłanek określonych w art. 410 §2 k.c., a nadto powołał się na przepis art. 411 k.c. Pozwany zauważył, że egzekucja była prowadzona na podstawie istniejącego tytułu wykonawczego, a dłużnik nie podjął w toku tego postępowania skutecznej obrony swoich praw.

(odpowiedź na pozew, k. 17-18v)

III.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

4.  W dniu 20 czerwca 2011 roku w sprawie o sygnaturze akt VI Nc-e 441409/11 Referendarz Sądowy Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym i nakazał E. G., aby zapłaciła na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 1.922,25 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 kwietnia 2011r. do dnia zapłaty oraz kwotę 630 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Postanowieniem z dnia 10 sierpnia 2011 roku ww. nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności.

(fakt bezsporny)

5.  Na podstawie ww. tytułu wykonawczego ówczesny wierzyciel wszczął egzekucję przeciwko powódce. Postępowanie egzekucyjne było prowadzone przez Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu W. O. pod sygnaturą akt Km 4671/13. Przedmiotowe postanowienie zostało umorzone postanowieniem z dnia 29 października 2013 roku wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji w zakresie sposobów egzekucji wskazanych we wniosku wierzyciela.

(fakt bezsporny)

6.  Następnie, w dniu 2 października 2023 roku następca prawny pierwotnego wierzyciela B. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w G. złożył kolejny wniosek o wszczęcie egzekucji do Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu D. A.. Postępowanie egzekucyjne było prowadzone pod sygnaturą Km 1547/23.

7.  W toku postępowania wyegzekwowano od powódki kwotę 9.704,23 zł, z czego kwotę 2.229,43 zł zaliczono na poczet odsetek.

8.  Postanowieniem z dnia 23 października 2023 roku Komornik zakończył postępowanie wobec całkowitej spłaty należności wskazanych we wniosku egzekucyjnym wierzyciela.

(fakt bezsporny)

9.  Pismem z dnia 8 listopada 2023 roku powódka reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 1.619,27 zł w terminie 3 dni od otrzymania wezwania, powołując się na przedawnienie roszczenia o odsetki.

10.  Wezwanie zostało pozwanemu doręczone w dniu 15 listopada 2023 roku.

(dowód: wezwanie z dnia 8 listopada 2023r., k. 7 wraz z dowodem nadania, k 8 i doręczenia k. 9)

Sąd zważył co następuje:

IV.

11.  Niniejsza sprawa rozpoznawana była według przepisów o postępowaniu uproszczonym. Zdaniem Sądu celowe było rozszerzenie zakresu uzasadnienia w celu dostatecznego wyjaśnienia motywów rozstrzygnięcia, odnoszących się do jego podstawy faktycznej i prawnej (art. 505 ⁸ §4 zd. 2 k.p.c.) i umożliwienia ewentualnej kontroli instancyjnej wydanego orzeczenia.

12.  Powyższy stan faktyczny był bezsporny pomiędzy stronami, zaś rozstrzygnięcie sprawy zależało głównie od prawnej oceny ustalonych wyżej okoliczności faktycznych.

13.  Oceniając zebrany materiał dowodowy Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować autentyczność przedstawionych dokumentów. Zważyć bowiem należało, że żadna ze stron nie podniosła w toku niniejszego postępowania zarzutów co do ich autentyczności, a nadto wszystkie wymienione powyżej dokumenty zostały podpisane i nie noszą żadnych znamion podrobienia czy przerobienia.

V.

(rozstrzygnięcie i podstawa prawna orzeczenia)

14.  Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

15.  Powódka opierała powództwo na przepisie art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Stosownie do art. 410 § 1 k.c. przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Zgodnie z treścią art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

16.  W myśl art. 411 pkt 3 k.c. nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu.

17.  W pierwszej kolejności należy wskazać, że bezsporne pomiędzy stronami było, że roszczenie o odsetki za okres wcześniejszy niż trzy lata poprzedzające złożenie wniosku egzekucyjnego uległo przedawnieniu z upływem trzyletniego terminu przedawnienia (art. 125 zdanie drugie k.c.). Mimo jednak tego wyegzekwowane świadczenie nie miało charakteru świadczenia nienależnego w rozumieniu powołanego powyżej przepisu art. 410 § 1 i 2 k.c. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 18 stycznia 2019 r. III CZP 63/18, sam upływ terminu przedawnienia nie wywołuje skutku, jakim jest pozbawienie roszczenia zaskarżalności. Upływ terminu przedawnienia powoduje powstanie po stronie tego, przeciw komu przysługuje roszczenie, zarzutu peremptoryjnego, definitywnie paraliżującego roszczenie. Zarzut ten jest uznawany za prawo podmiotowe kształtujące. Skorzystanie z zarzutu zależy wyłącznie od dłużnika, od jego bowiem woli zależy czy oświadczy, że uchyla się od zaspokojenia roszczenia. Oświadczenie takie jest aktem jednostronnym i trwale kształtuje sytuację prawną przeciwnika. Do oświadczenia o uchyleniu się od zaspokojenia roszczenia stosuje się zasady obowiązujące przy składaniu oświadczeń woli ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2004r., V CK 38/04, nie publ.).

18.  Dopiero skuteczne oświadczenie woli dłużnika (art. 61 k.c.), wyrażone przez każde zachowanie się, które ujawnia jego wolę w sposób dostateczny (art. 60 k.c.), pozbawia roszczenie cechy zaskarżalności; roszczenie przekształca się w roszczenie naturalne. Roszczenie istnieje więc nadal jako skuteczny tytuł do żądania świadczenia, ale traci ochronę prawną, co oznacza, że nie może być dochodzone w sposób przymusowy. Brak zaskarżalności jest przy tym rozumiany szeroko, nie tylko w odniesieniu do braku możliwości skutecznego dochodzenia roszczenia w cywilnym postępowaniu rozpoznawczym, lecz obejmuje wszelkie sposoby przymusowego wykonania zobowiązania, a więc dotyczy również postępowania egzekucyjnego. Zważywszy na niewątpliwy interes drugiej strony stosunku prawnego w powzięciu wiadomości, co do własnej sytuacji prawnej jako wierzyciela, przyjąć trzeba, że adresatem oświadczenia jest wierzyciel i może być ono złożone poza procesem, najwcześniej już z chwilą upływu terminu przedawnienia, jak i w odpowiedzi na przedprocesowe wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia. Brak jest podstaw, aby odmiennie traktować sytuację, w której roszczenie jest już stwierdzone prawomocnym wyrokiem. Konsekwentnie należy przyjąć, że dłużnik może podnieść zarzut przedawnienia najwcześniej po upływie terminu przedawnienia z art. 125 k.c. i adresatem jest wierzyciel, a sąd wówczas, gdy toczy się właściwe postępowanie. Dłużnik, dla udaremnienia egzekucji stwierdzonego prawomocnym wyrokiem, ale przedawnionego w myśl art. 125 k.c. roszczenia, powinien wytoczyć powództwo z art. 840 §1 pkt 2 k.p.c. wskazując w pozwie, że uchyla się od spełnienia świadczenia z powodu upływu terminu przedawnienia. Takie oświadczenie dłużnika, spełniające warunki z art. 61 k.c. powoduje, że zobowiązanie, jako naturalne, nie może być egzekwowane.

19.  Skutek przedawnienia w postaci utraty przez roszczenie zaskarżalności następuje z chwilą skutecznego złożenia przez dłużnika oświadczenia, że uchyla się od spełnienie świadczenia, i że oświadczenie takie może być złożone poza właściwym procesem sądowym. Jeżeli więc zarzut przedawnienia został skutecznie podniesiony wcześniej, przed wszczęciem egzekucji, lub w jej toku to oznacza to, że egzekucja w całości, lub w części, dotyczyła zobowiązania naturalnego.

20.  Jeżeli wierzyciel dysponuje tytułem wykonawczym, a dłużnik nie wniósł skutecznego powództwa opozycyjnego to, co do zasady, wierzyciel jest uprawniony do wszczęcia i prowadzenia egzekucji świadczenia wynikającego z tego tytułu również wówczas, gdy stwierdzone tym tytułem świadczenie jest przedawnione. Wszczęcie jednak i/lub kontynuowanie egzekucji przez wierzyciela po dojściu do niego oświadczenia dłużnika, że korzysta z zarzutu przedawnienia, może - mimo że tytuł wykonawczy nie został podważony wspomnianym powództwem - uzasadniać odpowiedzialność odszkodowawczą wierzyciela, ponieważ od wskazanej chwili egzekucja dotyczyć będzie już zobowiązania naturalnego, niekorzystającego z przymusu państwowego, a uzyskane w ten sposób świadczenie naruszać będzie wspomniane na wstępie podmiotowe prawo dłużnika, powodując uszczerbek w jego majątku ( vide: uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r., III CZP 68/09, OSNC 2010, nr 4, poz. 52).

21.  Z kolei, w postanowieniu z dnia z dnia 29 czerwca 2021 r. II CSK 94/21 SN stwierdził, że do spełnienia przez dłużnika świadczenia zaspokajającego interes wierzyciela może dojść albo na skutek aktywności dłużnika podjętej z własnej woli, co powinno być regułą, albo przy wykorzystaniu środków przymusu państwowego przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym. Jeżeli wierzyciel wszczyna przeciwko dłużnikowi postępowania zmierzające do przymusowego zaspokojenia jego roszczenia, to do podniesienia zarzutu przedawnienia musi dojść najpóźniej przed zamknięciem rozprawy przed sądem rozpoznającym powództwo albo - jeśli wierzyciel skorzystał z możliwości zaspokojenia roszczenia w postępowaniu egzekucyjnym, bez przeprowadzenia wcześniej postępowania rozpoznawczego - w postępowaniu egzekucyjnym w ramach powództwa opozycyjnego. W powództwie takim dłużnik może zażądać zabezpieczenia roszczenia przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu rozpoznania sprawy, co wyłączy możliwość zaspokojenia wierzyciela przed zakończeniem postępowania. Systemowi prawnemu znane są środki, których użycie gwarantuje dłużnikowi, że jego interesy nie zostaną naruszone, pod warunkiem jednak, iż skorzysta z nich w odpowiednim czasie. W ramach rozliczenia między wierzycielem i dłużnikiem w związku z egzekucją przedawnionego roszczenia można uwzględnić podniesienie zarzutu przedawnienia w oświadczeniu skierowanym przez dłużnika do wierzyciela choćby poza powództwem opozycyjnym. Istotne jest jednak, by oświadczenie to zostało złożone przed zaspokojeniem wierzyciela.

22.  W niniejszej sprawie poza sporem była okoliczność, że powódka nie złożyła wobec pozwanego oświadczenia o skorzystaniu z zarzutu przedawnienia przed zaspokojeniem wierzyciela. Takie oświadczenie zostało złożone dopiero po zakończeniu postępowania egzekucyjnego w wezwaniu do zapłaty datowanym na dzień 8 listopada 2023 roku. Nadto, powódka nie skorzystała z możliwości wytoczenia powództwa opozycyjnego ani też w toku postępowania egzekucyjnego nie wniosła żadnego środka obrony, w którym powołałaby się na przedawnienie roszczenia o odsetki zasądzone ww. nakazem zapłaty. W tych okolicznościach egzekwowane przez pozwanego roszczenie nie uległo przekształceniu w roszczenie naturalne, a tym samym nie może zostać uznane za świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 k.c. Nadto, należy zauważyć, że egzekucja była prowadzona na podstawie ważnego, istniejącego tytułu wykonawczego.

23.  W związku z powyższym, na podstawie art. 410 §1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. i art. 411 pkt 3 k.c. Sąd oddalił powództwo.

VI.

(koszty procesu)

24.  O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającej niniejszy spór powódki na rzecz pozwanej kwotę 917 zł, na którą składała się opłata za czynności pełnomocnika pozwanego w kwocie 900 zł (ustalona na podstawie §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

25.  Nadto, na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od przyznanych kosztów procesu Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się postanowienia do dnia zapłaty.