Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2024 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I1 Wydział Cywilny Sekcja d/s Rozpoznawanych w Postępowaniu Uproszczonym

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Małgorzata Żelewska

po poznaniu w dniu 5 lutego 2024 r. w G. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Gminy M. G.

przeciwko K. P.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego K. P. na rzecz powódki Gminy M. G. kwotę 13.295,54 zł (trzynaście tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych pięćdziesiąt cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego K. P. na rzecz powódki Gminy M. G. kwotę 5.790,00 zł (pięć tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I 1 C 1509/23 upr.

UZASADNIENIE

(wyroku z dnia 5 lutego 2024 roku – k. 134)

Powódka Gmina M. G. wniosła pozew przeciwko pozwanemu K. P. o zapłatę kwoty 13.295,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu na swoją rzecz według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podała, że jest właścicielką lokalu położonego w G. przy ul. (...), natomiast pozwany był bezprawnym użytkownikiem tego lokalu. Z dniem 30 czerwca 2011 roku rozwiązano z pozwanym umowę najmu z uwagi na znaczne zaległości w opłatach. Dnia 30 sierpnia 2022 roku komornik przeprowadził eksmisję pozwanego. Zadłużenie dochodzone pozwem dotyczy okresu bezumownego od dnia 1 października 2019 roku do dnia 30 sierpnia 2022 roku, z czego 12.310,97 zł to należność główna, a 984,57 zł to odsetki. Pomimo wezwań pozwany nie uregulował zaległości.

(pozew – k. 53-56, pismo z dnia 08.11.2022r. – k. 52)

W sprzeciwie od nakazu zapłaty kurator pozwanego nieznanego z miejsca pobytu wniosła o oddalenie powództwa w całości i nie obciążanie pozwanego kosztami procesu.

Zdaniem kuratora nadużyciem powódki było wieloletnie zwlekanie z wszczęciem egzekucji, tym bardziej, że wielokrotnie wskazuje na ograniczoną ilość lokali w swoich zasobach. Pozwany zapewne wydałby lokal już w 2012 roku.

(sprzeciw – k. 110)

Stan faktyczny:

Pozwany K. P. był najemcą należącego do powódki Gminy M. G. lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...).

(dowód: umowa najmu – k. 13-14v., aneks do umowy najmu – k. 15)

Pismem z dnia 15 marca 2011 roku powódka wypowiedziała pozwanemu umowę najmu z dniem 30 czerwca 2011 roku wobec posiadania przez niego znacznych zaległości czynszowo-eksploatacyjnych.

(dowód: pismo z dnia 15.03.2011r. – k. 17)

Dnia 18 kwietnia 2012 roku Sąd Rejonowy w Gdyni wyrokiem zaocznym nakazał eksmisję pozwanego z ww. lokalu bez prawa do lokalu socjalnego.

(bezsporne)

Pismem z dnia 9 sierpnia 2012 roku powódka wezwała pozwanego do dobrowolnego i niezwłocznego opróżnienia, opuszczenia i wydania jej ww. lokalu w terminie 14 dni od daty doręczenia wezwania.

(dowód: wezwanie – k. 140)

Postanowieniem z dnia 11 października 2013 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gdyni I. M. umorzyła prowadzone pod sygn. akt Km 20/13 postępowanie egzekucyjne przeciwko pozwanemu wobec jego bezskuteczności. Postępowanie dotyczyło egzekucji świadczenia pieniężnego w kwocie 31.898,64 zł.

(dowód: postanowienie z dnia 11.10.2013r. – k. 141)

Pismem z dnia 15 marca 2019 roku powódka wezwała pozwanego do dobrowolnego i niezwłocznego opróżnienia, opuszczenia i wydania jej ww. lokalu.

(dowód: ostateczne wezwanie – k. 142)

Dnia 18 sierpnia 2022 roku pozwany wyraził zgodę na wywiezienie pozostawionych w lokalu ruchomości do utylizacji. Oświadczył wówczas komornikowi, że wyjeżdża za granicę na okres pół roku, a po powrocie najmie kawalerkę. Oświadczył, że zabrał z lokalu swoje rzeczy osobiste.

Dnia 30 sierpnia 2022 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gdyni I. M. dokonała wprowadzenia powódki w posiadanie lokalu. Na miejscu czynności nie było pozwanego. (...) zostały opróżnione ze wszystkich rzeczy osobistych. Pozostawiono pojedyncze sztuki odzieży.

(dowód: protokół z dnia 30.08.2022r. w sprawie Km 339/19 – k. 19)

W okresie od dnia 1 października 2019 roku do dnia 30 sierpnia 2022 roku pozwany zaległ z opłatami czynszowo-eksploatacyjnymi z tytułu korzystania z ww. lokalu w kwocie 13.295,54 zł. Odsetki ustawowe za opóźnienie za ten okres wyniosły 984,57 zł.

(bezsporne, częściowo potwierdzone: zawiadomieniami – k. 21-25, historią zadłużenia – k. 26-28, zarządzeniami wraz z załącznikami – k. 29-34v.)

Pozwanego wielokrotnie bezskutecznie wzywano do zapłaty narastających zaległości.

(dowód: wezwania – k. 35-41)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez powódkę, a także – na wniosek kuratora – znajdujących się w aktach lokalowych przedmiotowego lokalu.

Brak było podstaw do kwestionowania autentyczności opisanych w stanie faktycznym dokumentów, albowiem żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów ani nie zaprzeczyła, że osoby podpisane pod tymi dokumentami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.

Podstawę prawną roszczenia powódki stanowiły przepisy art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 roku (Dz.U. Nr 71, poz. 733 ze zm.), zgodnie z którym osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie (ust. 1). Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego (ust. 2).

Strony pozostawały bezsporne co do wysokości roszczenia, a także zasady odpowiedzialności pozwanego na podstawie ww. przepisów. Oś sporu zasadzała się na ocenie, czy zgłoszone roszczenie stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c.

Zgodnie z tym przepisem nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Zdaniem kuratora pozwanego wieloletnie zaniechanie powódki w realizacji wyroku eksmisyjnego bez prawa do lokalu socjalnego spowodowało wzrost zadłużenia pozwanego z tytułu korzystania z lokalu. Ostatecznie bowiem pozwany dobrowolnie opuścił lokal w obliczu przymusu egzekucyjnego. Poza tym powódce było wiadomo, że dotychczas prowadzone postępowania egzekucyjne o zapłatę sporych należności, bo sięgających ponad 30 tys. złotych, były bezskuteczne.

Prawo własności jest klasycznym przykładem prawa podmiotowego bezpośredniego, które zgodnie z art. 140 k.c. uprawnia właściciela do korzystania z rzeczy i do rozporządzania nią. Uprawnieniu temu odpowiada obowiązek innych osób nienaruszania sfery przysługującej jedynie właścicielowi (por. Wolter, Ignatowicz, Stefaniuk, Prawo cywilne, 2001, s. 132–133).

Prawem podmiotowym są też roszczenia, które to dają możność domagania się określonego zachowania od oznaczonej osoby, zachowania korzystnego dla uprawnionego. Korelatem roszczenia jest skonkretyzowany obowiązek drugiej strony, który polega na podjęciu lub powstrzymaniu się od określonych działań. Sfera możności postępowania podmiotu uprawnionego jest więc ściśle określona poprzez wskazanie zachowania uprawnionego i określenie powinności drugiej strony stosunku prawnego. Typowym przykładem roszczenia jest wierzytelność, wynikająca ze stosunku zobowiązaniowego. Zgodnie z art. 353 § 1 k.c., zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie to spełnić (K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 32, Warszawa 2024).

Należało zatem rozważyć, czy powódka wykroczyła poza przysługujące jej prawa podmiotowe niwecząc ich społeczno-gospodarcze przeznaczenie. Niewątpliwie prawo własności powódki doznaje pewnych ograniczeń w porównaniu do prawa własności osoby prywatnej. Wynika to z nałożonych na gminę obowiązków, a to w szczególności wskazanych w art. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733 ze zm.). Wskazano tam m.in., że tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań własnych gminy (ust. 1). Gmina, na zasadach i w przypadkach określonych w ustawie, zapewnia lokale w ramach najmu socjalnego i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach (ust. 2). W przypadku wykonywania przez komornika obowiązku opróżnienia lokalu, o którym mowa w art. 1046 § 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1805, z późn. zm.1), gmina wskazuje tymczasowe pomieszczenie, chyba że pomieszczenie odpowiadające wymogom tymczasowego pomieszczenia wskazał wierzyciel lub dłużnik albo osoba trzecia (ust. 2a). Gmina może przeznaczać lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu gminy na wykonywanie innych zadań jednostek samorządu terytorialnego realizowanych na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2021 r. poz. 2268, z późn. zm.) oraz ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2022 r. poz. 447, 1700 i 2140 oraz z 2023 r. poz. 403) (ust. 2b). Gmina wykonuje zadania, o których mowa w ust. 1 i 2, wykorzystując mieszkaniowy zasób gminy lub w inny sposób (ust. 3).

Powodowa Gmina wielokrotnie, a w zasadzie w każdym wytoczonym jej procesie o odszkodowanie w związku z nie zawarciem umowy najmu lokalu socjalnego lub nie wskazaniem pomieszczenia tymczasowego powołuje się na ograniczony zasób lokali i niewystraczające środki na ten cel. Z drugiej jednak strony Sąd jest świadkiem wielu procesów z powództwa Gminy o zapłatę z tytułu bezumownego korzystania z lokalu, kiedy to Gmina dysponuje tytułem wykonawczym uprawniającym do odzyskania władztwa nad lokalem, a nierzadko posiada już informację, że lokale te od wielu lat pozostają pustostanami. Z kolei w okolicznościach niniejszej sprawy powódka posiadała wykonalny tytuł egzekucyjny przeciwko pozwanemu już w 2012 roku, a dopiero w 2022 roku zdecydowała się na wszczęcie postępowania egzekucyjnego celem odzyskania władztwa nad lokalem. Jednocześnie Gmina miała świadomość, że pozwany posiada znaczne zaległości czynszowo-eksploatacyjne, a ich egzekucja była bezskuteczna. Mimo tego powódka przez wiele lat nie podejmowała odpowiednich działań celem przywrócenia stanu zgodnego z prawem. W sposób oczywisty takie zaniechanie powoduje znaczną stratę majątkową Gminy. Przedstawia się ona nie tylko rosnącym zadłużeniem pozwanego, które aktualnie jest nieściągalne, ale także brakiem dochodów z najmu, jak również koniecznością uiszczania odszkodowań z tytułu niedostarczenia lokali na mocy wyroków Sądu w kwocie rynkowej, a więc aktualnie wyższej niż wynoszą stawki obowiązujące u powódki. Wreszcie mowa tu o oczekujących uprawnionych do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu lub zwykłej umowy najmu lokalu komunalnego. Czas oczekiwania na zawarcie umowy najmu socjalnego lokalu wynosi wiele lat, ale jednocześnie przez wiele lat wyroki eksmisyjne (wykonalne) nie są wykonywane przez powódkę. Wytłumaczeniem takiego stanu rzeczy nie może być zrozumienie powódki dla trudnej sytuacji lokatora. Jeżeli bowiem Sąd orzekł o eksmisji bez prawa do lokalu socjalnego, o co zresztą zawsze wnosi powódka w sprawach o eksmisję, to nie powodu, aby interesy innych uprawnionych np. do lokalu socjalnego traktować mniej priorytetowo. W tym kontekście niewątpliwie zaniechanie powódki tak co do prawa właścicielskiego i związanego z nim roszczenia, nie mieści się w granicach wykonywania zadań, o których mowa w art. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów (...).

Jednakże wskazać należało, że i pozwany w tej sytuacji nie pozostawał bez winy. Z punktu widzenia zasad stosowania art. 5 k.c. nie jest rzeczą obojętną ocena zachowania się podmiotu prawnego pozostającego w konkretnym wypadku pod ochroną prawa. Związana z tym jest zasada "czystych rąk", a to oznacza, że nie może korzystać z ochrony art. 5 k.c. ten kto sam narusza zasady współżycia społecznego. Wskazany przepis służy wyłącznie do oceny ludzkich zachowań, nie zaś przepisów, a ściślej skutków prawnych ich stosowania. Niewątpliwie klauzula z art. 5 k.c. nie ma charakteru nadrzędnego w stosunku do pozostałych przepisów prawa. Przez odwołanie się do społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa czy zasad współżycia społecznego nie można podważać mocy obowiązującej przepisów prawnych. Z reguły nie można definitywnie unicestwiać prawa podmiotowego, a wynikająca z art. 5 k.c. ochrona powinna mieć charakter raczej przejściowy, a nie trwały. Przede wszystkim jednak skoro nie może powoływać się na naruszenie zasad współżycia społecznego ten, kto sam ich nie przestrzega, to pozwany z uwagi na brak występowania po jego stronie szczególnych okoliczności, nie może skutecznie, jedynie w oparciu o art. 5 k.c., domagać się oddalenia powództwa. W tym miejscu zasadne jest przypomnienie orzeczenia Sądu Najwyższego z 25 sierpnia 2011 roku (II CSK 640/10, LEX nr 964496), w którym stwierdzono, że istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c., z uwagi na jego wyjątkowy – w powyższym ujęciu, charakter musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 3.12.2015 r., III Ca 1681/15, LEX nr 2132221).

W istocie bowiem powyższe rozważania dotyczyły ochrony prawnej, ale skierowanej do szerokiego grona mieszkańców Gminy, ale nie wprost do pozwanego. Pozwany przez wiele lat zajmował lokal bez tytułu prawnego. Być może pozwany wydałby powódce lokal, gdyby ta wcześniej skorzystała z przymusu egzekucyjnego. Nie sposób przynajmniej częściowo się z tym nie zgodzić, gdyż tylko to – jak się okazało – zmusiło pozwanego do opuszczenia lokalu. Pozwany nie miał już sposobności do dalszego zajmowania lokalu, co wcześniej sanowała powódka – przestał być beneficjentem zaniechania Gminy. Jednakże to nie oznacza jeszcze, że pozwany miałby z tego powodu być zwolniony z zapłaty należności czynszowo-eksploatacyjnych. Zajmował lokal bezumownie, a zatem (przy pewnym udziale powódki), ograniczał mieszkaniowy zasób gminy i pośrednio naruszał prawa innych uprawnionych, zwłaszcza do zajmowania lokalu na mocy umowy najmu lokalu socjalnego. Takiego zachowania nie można oceniać pozytywnie i nie może korzystać z ochrony. Nie ujawniły się żadne okoliczności usprawiedliwiające zajmowanie przez pozwanego lokalu bez tytułu prawnego. Z protokołu komorniczego wynikało, że pozwany zamierzał wyjechać za granicę w celach zarobkowych, a więc przypuszczać należało, że posiadał zdolności zarobkowe już o wiele wcześniej. W końcu przecież w jakiś sposób utrzymywał się (zakup żywności, ubrań, itp.), tyle, że nie uiszczał opłat za lokal.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (...) oraz art. 481 § 1 i 2 k.c. powództwo w punkcie I. wyroku należało uwzględnić w całości.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zasądzono od pozwanego na rzecz powódki całość poniesionych przez nią kosztów, na co składały się: opłata sądowa od pozwu (750,00 zł), wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie radcy prawnego (3.600,00 zł) wedle stawki minimalnej określonej w § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.) oraz wykorzystana zaliczka na poczet wynagrodzenia kuratora (1.440,00 zł). Od kwoty tej na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. należne były odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.