Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

Sekcja do spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Anna Stolarska

Protokolant: sekr. sąd. Tomasz Łukowicz

po rozpoznaniu w dniu 16 sierpnia 2018 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko J. K.

o zapłatę

I zasądza od pozwanego J. K. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 3.996,67 zł (trzy tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt sześć 67/100 złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 10 lipca 2017 roku do dnia zapłaty;

II oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz pozwanego J. K. kwotę 590,00 zł (pięćset dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV nakazuje wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni, pełnomocnikowi pozwanego r.pr. M. S. kwotę 886,00 zł (osiemset osiemdziesiąt sześć złotych) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu;

V nie obciąża pozwanego pozostałymi kosztami procesu.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować i zakreślić w rep. C

2.  przedłożyć z wpływem lub za 30 dni

Sygn. akt I 1 C 1475/17

UZASADNIENIE

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł w dniu 10 lipca 2017 r. pozew przeciwko J. K. o zapłatę kwoty 6 581,53 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, wskazując, że strony zawarły w dniu 4 września 2015 r. umowę pożyczki nr (...) i w dniu 10 grudnia 2015 r. umowę pożyczki nr (...). Powód wskazał, że zgodnie z postanowieniami umowy nr (...) na łączne zobowiązane do spłaty składa się: kwota pożyczki 2 000,00 zł, opłata przygotowawcza 40,00 zł, prowizja za udzielenie pożyczki 593,60 zł, odsetki umowne 205,84 zł, opłata za skorzystanie z dobrowolnych i dodatkowych usług w Pakiecie Elastycznym w łącznej wysokości 1 010,00 zł (w tym opłata za dostarczenie gotówki 50,00 zł, opłata za świadczenia spłaty w domu klienta 300,00 zł oraz opłata za Elastyczny Plan Spłat 660,00 zł) oraz koszt związany z przystąpieniem do (...) Pakiet Medyczny 120,00 zł. Powód wskazał, że z tytułu w/w umowy pozwany dokonał wpłat w łącznej wysokości 1 263,00 zł, a w związku z wypowiedzeniem umowy przed okresem, na który pożyczka została zawarta, saldo zadłużenia zostało pomniejszone o nienależne w części opłaty za świadczenie spłaty w domu klienta – 115,00 zł, po uwzględnieniu czego do uregulowania pozostaje łączna kwota 2 591,44 zł. Powód wskazał, że zgodnie z postanowieniami umowy nr (...) na łączne zobowiązane do spłaty składa się: kwota pożyczki 2 400,00 zł, opłata przygotowawcza 40,00 zł, prowizja za udzielenie pożyczki 672,00 zł, odsetki umowne 353,83 zł oraz opłata za skorzystanie z dobrowolnych i dodatkowych usług w Pakiecie Elastycznym w łącznej wysokości 1 292,00 zł (w tym opłata za dostarczenie gotówki 50,00 zł, opłata za świadczenia spłaty w domu klienta 450,00 zł oraz opłata za Elastyczny Plan Spłat 792,00 zł). Powód wskazał, że z tytułu w/w umowy pozwany dokonał wpłat w łącznej wysokości 300,00 zł, a w związku z wypowiedzeniem umowy przed okresem, na który pożyczka została zawarta, saldo zadłużenia zostało pomniejszone o nienależne w części odsetki umowne – 132,74 zł i opłaty za świadczenie spłaty w domu klienta – 335,00 zł, po uwzględnieniu czego do uregulowania pozostaje łączna kwota 3 990,09 zł.

(pozew – k. 2-4)

Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2018 r. referendarz sądowy ustanowił dla pozwanego pełnomocnika z urzędu.

(postanowienie z dnia 04.01.2018 r. – k. 51)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w części, kwestionując ostatecznie zasadność żądania przez powoda opłat za Pakiet Elastyczny oraz prowizji za udzielenie każdej z pożyczek. Pozwany podnosił, że zawarte w umowach postanowienia dotyczące pobierania przez powoda w związku z zawarciem umowy i jej wykonaniem ww. opłat i prowizji stanowią niedozwolone klauzule umowne i stanowią dla pożyczkodawcy dodatkowe źródło zysku, zaś powód nie wykazał, aby ich wysokość była efektem indywidulanych uzgodnień z pozwanym, a mając na uwadze wysokość kwestionowanych kosztów w stosunku do kwoty każdej z pożyczek trzeba je uznać za nadmierne i kształtujące sytuację konsumenta w sposób podobny do lichwy, co jest powszechnie przyjmowane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. W zakresie prowizji pozwany wskazał ostatecznie, że górną granicą jej wygórowania jest kwota 200,00 zł.

(odpowiedź na pozew – k. 38-39v, pismo pełnom. pozwanego z datą z dnia 18.05.2018 r. – k. 66-71, protokół rozprawy z dnia 16.08.2018 r. – k. 91-92v, nagranie z dnia 16.08.2018 r. 00:49:18-00:56:36)

W piśmie z dnia 18 kwietnia 2018 r. powód cofnął pozew bez zrzeczenia się roszczenia. Pozwany nie wyraził zgody na cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia.

(pismo pełnom. powoda z datą z dnia 18.04.2018 r. – k. 61, pismo pełnom. pozwanego z datą z dnia 18.05.2018 r. – k. 66-71)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 września 2015 r. J. K. (klient) zawarł z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. (pożyczkodawcą) umowę pożyczki pieniężnej nr (...), na podstawie której otrzymał kwotę pożyczki w wysokości 2 000,00 zł i zobowiązał się do spłaty łącznego zobowiązania w kwocie 3 969,44 zł, w tym kwoty: 2 000,00 zł z tytułu całkowitej kwoty pożyczki, 593,60 zł z tytułu prowizji za udzielenie pożyczki, 40,00 zł z tytułu opłaty przygotowawczej, 205,84 zł z tytułu łącznej kwoty odsetek (obliczonych według rocznej stopy oprocentowania 10%), 1 010,00 zł z tytułu opłaty za Pakiet Elastyczny (w tym 50,00 zł z tytułu opłaty dotyczącej Dostarczania gotówki, 300,00 zł z tytułu opłaty dotyczącej świadczenia spłaty w domu w Pakiecie Elastycznym i 600,00 zł z tytułu opłaty dotyczącej Elastycznego Planu Spłat) i 120,00 zł z tytułu kosztu związanego z przystąpieniem do (...) Pakiet Medyczny. Umowa została zawarta na okres 60 tygodni. Umowa została zawarta z dodatkową usługą – (...), w skład którego wchodzą: dostarczenie całkowitej kwoty pożyczki w gotówce do domu klienta, świadczenie spłaty w domu polegające na cotygodniowych wizytach doradcy w miejscu zamieszkania klienta celem umożliwienia mu spłaty odpowiedniej części kwoty brutto pożyczki oraz łącznej kwoty odsetek wchodzących w skład należnej raty oraz pakiet świadczeń w ramach Elastycznego Planu Spłat (pkt 21). Elastyczny Plan Spłat stanowi natomiast pakiet świadczeń pozwalający na zarządzanie pożyczką i składający się z: Okresowej P. w Spłacie (świadczenia polegającego na uprawnieniu klienta do odroczenia terminu spłaty rat wynikających z pierwotnego harmonogramu w wymiarze od 1 do 4 rat bez podania przyczyny), Okresowego Zamrożenia Spłaty (świadczenia polegającego na uprawnieniu klienta do odroczenia terminu spłaty rat wynikających z pierwotnego harmonogramu w wymiarze od 1 do 4 rat w przypadku zajścia zdarzenia takiego, jak śmierć małżonka, dziecka lub rodzica klienta, hospitalizacja klienta, zniszczenie mienia nieruchomego klienta na skutek siły wyższej lub działania osób trzecich lub kradzież mienia ruchomego klienta) i Gwarancji Z. Obowiązku Spłaty (w przypadku zgonu klienta w trakcie trwania umowy pożyczkodawca zwalnia klienta z długu w odniesieniu do jakichkolwiek jeszcze niezapłaconych na dzień zgonu klienta zobowiązań wynikających z umowy) (pkt 25). W umowie wskazano, że jeżeli klient wybrał Pakiet Elastyczny, to spłata łącznego zobowiązania do spłaty następować będzie wyłącznie gotówką za pośrednictwem doradcy w miejscu zamieszkania klienta (pkt 24). W ramach umowy J. K. przystąpił do dodatkowego ubezpieczenia grupowego Pakiet Medyczny w ramach Umowy Grupowego (...) dla (...) S.A. nr (...) zawartej pomiędzy pożyczkodawcą a (...) S.A.

(niesporne, nadto: umowa nr (...) – k. 7-10v, wniosek z dnia 04.09.2015 r. – k. 15-16v)

W dniu 10 grudnia 2015 r. J. K. (klient) zawarł z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. (pożyczkodawcą) umowę pożyczki pieniężnej nr (...), na podstawie której otrzymał kwotę pożyczki w wysokości 2 400,00 zł i zobowiązał się do spłaty łącznego zobowiązania w kwocie 4 757,83 zł, w tym kwoty: 2 400,00 zł z tytułu całkowitej kwoty pożyczki, 672,00 zł z tytułu prowizji za udzielenie pożyczki, 40,00 zł z tytułu opłaty przygotowawczej, 353,83 zł z tytułu łącznej kwoty odsetek (obliczonych według rocznej stopy oprocentowania 10%) i 1 292,00 zł z tytułu opłaty za Pakiet Elastyczny (w tym 50,00 zł z tytułu opłaty dotyczącej Dostarczania gotówki, 450,00 zł z tytułu opłaty dotyczącej świadczenia spłaty w domu w Pakiecie Elastycznym i 792,00 zł z tytułu opłaty dotyczącej Elastycznego Planu Spłat). Umowa została zawarta na okres 90 tygodni. Umowa została zawarta z dodatkową usługą – (...), w skład którego wchodzą: dostarczenie całkowitej kwoty pożyczki w gotówce do domu klienta, świadczenie spłaty w domu polegające na cotygodniowych wizytach doradcy w miejscu zamieszkania klienta celem umożliwienia mu spłaty odpowiedniej części kwoty brutto pożyczki oraz łącznej kwoty odsetek wchodzących w skład należnej raty oraz pakiet świadczeń w ramach Elastycznego Planu Spłat (pkt 21). Elastyczny Plan Spłat stanowi natomiast pakiet świadczeń pozwalający na zarządzanie pożyczką i składający się z: Okresowej P. w Spłacie (świadczenia polegającego na uprawnieniu klienta do odroczenia terminu spłaty rat wynikających z pierwotnego harmonogramu w wymiarze od 1 do 4 rat bez podania przyczyny), Okresowego Zamrożenia Spłaty (świadczenia polegającego na uprawnieniu klienta do odroczenia terminu spłaty rat wynikających z pierwotnego harmonogramu w wymiarze od 1 do 4 rat w przypadku zajścia zdarzenia takiego, jak śmierć małżonka, dziecka lub rodzica klienta, hospitalizacja klienta, zniszczenie mienia nieruchomego klienta na skutek siły wyższej lub działania osób trzecich lub kradzież mienia ruchomego klienta) i Gwarancji Z. Obowiązku Spłaty (w przypadku zgonu klienta w trakcie trwania umowy pożyczkodawca zwalnia klienta z długu w odniesieniu do jakichkolwiek jeszcze niezapłaconych na dzień zgonu klienta zobowiązań wynikających z umowy) (pkt 25). W umowie wskazano, że jeżeli klient wybrał Pakiet Elastyczny, to spłata łącznego zobowiązania do spłaty następować będzie wyłącznie gotówką za pośrednictwem doradcy w miejscu zamieszkania klienta (pkt 24).

(niesporne, nadto: umowa nr (...) – k. 11-14v, wniosek z dnia 10.12.2015 r. – k. 17-18v)

W/w umowy zostały zawarte przez strony według standardowego wzorca umownego stosowanego przez (...) S.A. Żadne postanowienia wzorca umowy nie były negocjowane między stronami. P. we wnioskach o pożyczki oraz we wzorcach umowy - dotyczące m.in. kosztów udzielonych pożyczek i świadczeń dodatkowych - zostały wypełnione przez przedstawiciela (...) S.A., a J. K. złożył jedynie podpisy w przeznaczonych do tego miejscach. J. K. nie miał możliwości wyboru sposobu spłaty ani nie został poinformowany przez przedstawiciela (...) S.A. o kosztach dodatkowych, dotyczących obsługi spłaty każdej z pożyczek w domu.

(dowód: zeznania pozwanego - k . 91-92, nagranie z dnia 16.08.2018 r. 00:02:24-00:49:18)

Z tytułu umowy nr (...) J. K. spłacił łącznie kwotę 1 263,00 zł, a z tytułu umowy nr (...) spłacił kwotę 300,00 zł.

(niesporne, nadto potwierdzenia wpłat – k. 72-73)

Pismem z dnia 27 lipca 2016 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wypowiedziała J. K. umowy pożyczek o nr (...) wskazując, że saldo nieuregulowanych zobowiązań z umowy pożyczki nr (...) wynosi 2 621,44 zł (w tym kapitał – 2 441,07 zł, odsetki – 95,37 zł, obsługa domowa – 85,00 zł), a z umowy pożyczki nr (...) – 3 990,09 zł (w tym kapitał – 3 727,79 zł, odsetki – 177,30 zł, obsługa domowa – 85,00 zł).

(niesporne, nadto wypowiedzenie – k. 19-19v)

Pismem z dnia 26 stycznia 2017 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. ostatecznie wezwała J. K. do zapłaty kwoty 6 581,53 zł z tytułu umów o pożyczkę o nr (...) i (...) w terminie do dnia 9 lutego 2017 r. pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego.

(niesporne, nadto wezwanie – k. 20)

Źródłem utrzymania J. K. jest emerytura w wysokości 1 690,00 zł. Pozwany prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z żoną, która nie pracuje i otrzymuje zasiłek opiekuńczy w kwocie 520,00 zł oraz świadczenie 500+ na 7-letnią córkę. Pozwany ponosi comiesięczne koszty utrzymania mieszkania w kwocie ok. 800 zł, koszty leków w kwocie ok. 500,00 zł oraz koszt potrąceń komorniczych w kwocie ok. 600,00 zł.

(niesporne, nadto zeznania pozwanego - k . 91-92, nagranie z dnia 16.08.2018 r. 00:02:24-00:49:18)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z ww. dokumentów przedłożonych przez strony, które to dokumenty nie budzą wątpliwości co do swej wiarygodności, a nadto nie były kwestionowane przez żadną ze stron, zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary.

Pozostałe dokumenty złożone w sprawie nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż nie wnoszą do sprawy nowych istotnych okoliczności.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd wziął też pod uwagę zeznania pozwanego złożone na okoliczność zawarcia umów pożyczek, w szczególności informacji udzielonych przez pożyczkodawcę przy zawieraniu umów. Zeznania te w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia Sąd uznał za wiarygodne, gdyż były one logiczne i konsekwentne, a nadto spójne z pozostałym materiałem dowodowym.

W niniejszej sprawie powód domagał się od pozwanego zapłaty kwoty 6 581,53 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, powołując się na umowy pożyczek zawarte między stronami w dniach 4 września 2015 r. (nr (...)) i 10 grudnia 2015 r. (nr (...)). Powód wskazywał, że z tytułu umowy nr (...) domaga się zapłaty kwoty 2 591,44 zł, a z tytułu umowy nr (...) domaga się zapłaty kwoty 3 990,09 zł.

Pozwany nie kwestionował swojego obowiązku zwrotu wypłaconych mu kwot pożyczek wraz z należnymi powodowi odsetkami umownymi oraz opłatami przygotowawczymi. Pozwany nie kwestionował również obowiązku poniesienia kosztu związanego z przystąpieniem do dodatkowego ubezpieczenia Pakiet Medyczny, z którego to ubezpieczenia skorzystał (w ramach umowy nr (...)). Pozwany kwestionował natomiast zasadność żądania przez powoda opłat za Pakiet Elastyczny oraz prowizji za udzielenie każdej z pożyczek wskazując, że zawarte w umowach postanowienia dotyczące pobierania przez powoda tych kosztów stanowią niedozwolone klauzule umowne, gdyż ich wysokość w stosunku do kwoty każdej z pożyczek jest nadmierna i kształtuje sytuację pozwanego – konsumenta w sposób zbliżony do lichwy, co jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, przy czym w zakresie prowizji pozwany wskazał ostatecznie, że górną granicą jej wygórowania jest kwota 200,00 zł.

Wobec powyższych zarzutów pozwanego rzeczą Sądu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy sporne postanowienia umów pożyczek łączących strony, dotyczące zasadności i wysokości pobieranych przez powoda opłat za Pakiet Elastyczny oraz prowizji za udzielenie każdej z pożyczek, stanowią niedozwolone postanowienia umowne, o jakich mowa w art. 385 ¹ § 1 k.c., a zatem, czy postanowienia te nie zostały indywidualnie uzgodnione z pozwanym, czy kształtują one prawa i obowiązki pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy jako konsumenta oraz czy postanowienia te nie odnoszą się do określonych jednoznacznie głównych świadczeń stron. Fakt, że stosunek prawny wynikający z umów łączących strony stawia pozwanego w roli konsumenta były bowiem bezsporny.

Odnosząc się do pierwszej z przesłanek wskazanych w art. 385 ¹ § 1 k.c., tj. kwestii indywidualnego uzgodnienia z pozwanym – konsumentem – treści spornych postanowień umownych, wskazać należy na treść § 3 powyższego przepisu, zgodnie z którym nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu i w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. W ocenie Sądu nie ulega żadnej wątpliwości, iż sporne postanowienia dotyczące opłat za Pakiet Elastyczny oraz prowizji za udzielenie każdej z pożyczek nie podlegały indywidualnym uzgodnieniom z pozwanym, lecz zostały one pozwanemu narzucone w ramach stosowanego przez powoda wzorca umowy. Jak wynika bowiem z wiarygodnych zeznań pozwanego w trakcie zawierania każdej z umów pożyczek wszystkie puste pola w formularzach wniosków o udzielenie pożyczek oraz w formularzach pożyczek zostały wypełnione, po podpisaniu umowy przez pozwanego, przez przedstawiciela powoda, który ponadto nie poinformował pozwanego o dodatkowych kosztach dotyczących m.in. obsługi spłaty każdej z pożyczek w domu, a pozwany nie miał możliwości wyboru np. sposobu spłaty pożyczek. Wskazać przy tym należy, iż ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (art. 385 ¹ § 4 k.c.), a zatem w niniejszej sprawie ciężar ten spoczywał na powodzie, który ciężarowi temu nie sprostał.

W dalszej kolejności Sąd zważył, że sporne postanowienia umowne dotyczące opłaty za Pakiet Elastyczny oraz prowizji za udzielenie pożyczki nie dotyczą głównych świadczeń stron umowy pożyczki. Za postanowienia określające główne świadczenia stron każdej umowy uznać należy, zdaniem Sądu, takie elementy konstrukcyjne umowy, bez których uzgodnienia nie doszłoby do jej zawarcia - czyli tzw. essentialia negotii. W przypadku umowy pożyczki są to: zobowiązanie pożyczkodawcy do przeniesienia na własność pożyczkobiorcy pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku oraz jakości. Natomiast postanowienia określające wysokość kosztów dodatkowych związanych z udzieleniem pożyczki i jej obsługą, do poniesienia których zobowiązany jest pożyczkobiorca, nie mogą zostać uznane za postanowienia określające główne świadczenia stron, gdyż nie warunkują one bytu umowy pożyczki. Błędne jest przy tym stanowisko powoda, zgodnie z którym skoro koszty te zostały wliczone do poszczególnych rat pożyczki, to kwestionowanie ich wysokości przekłada się na kwestionowanie wysokości całej raty pożyczki, co z kolei stanowi ingerencję w główne świadczenie pożyczkobiorcy. Dodanie kosztów dodatkowych do należnej pożyczkodawcy do zwrotu kwoty pożyczki nie skutkuje bowiem przekształceniem tych kosztów w część świadczenia głównego. Pozostają one nadal kosztami dodatkowymi, ubocznymi, a jedynie sposób ich zapłaty przez pożyczkobiorcę powoduje, że zwiększają one wysokość rat, na które podzielone zostało zobowiązanie pożyczkobiorcy. Podsumowując należało więc uznać, że sporne postanowienia umów pożyczek łączących strony mogą zostać uznane za klauzule abuzywne na podstawie art. 385 ¹ § 1 k.c., gdyż nie odnoszą się one do głównych świadczeń stron.

Przechodząc do kwestii kształtowania przez sporne postanowienia umowne praw i obowiązków pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, zgodzić należy się z poglądami wyrażanymi w orzecznictwie, w szczególności w orzecznictwie Sądu Najwyższego, iż rażące naruszenie interesów konsumentów polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na ich niekorzyść, zaś ukształtowanie praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami w zakresie treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu klauzul godzących w równowagę kontraktową stron (patrz: wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 r. w sprawie I CK 832/04, Lex nr 159111).

W ocenie Sądu określona w spornych postanowieniach umownych wysokość prowizji za udzielenie pożyczki – wynosząca ponad 1/4 kwoty każdej z udzielonych pożyczek – jest rażąco wygórowana, zwłaszcza, że z treści spornych umów nie wynika, za jakie konkretnie czynności powoda prowizja ta jest naliczana i pobierana w takiej wysokości. Przyjmując natomiast – za wyjaśnieniami powoda wskazanymi w piśmie z datą z dnia 12 czerwca 2018 r. (k. 81-86v) – że prowizja ta stanowi formę wynagrodzenia za dokonanie czynności prawnej, jak też wynagrodzenia za ryzyko ponoszone przez powoda w związku z udzieleniem pożyczki, wskazać należy, że powód nie wskazał na żadne konkretne okoliczności uzasadniające naliczenie prowizji w tak znacznej wysokości, w tym np. na szczególnie wysokie ryzyko związane z udzieleniem pożyczki pozwanemu oraz elementy wpływające na to ryzyko. Powyższe lakoniczne stanowisko powoda świadczy więc w ocenie Sądu o tym, że prowizja w tak znacznej wysokości została zastrzeżona jedynie w celu maksymalizacji zysków powoda i w okolicznościach niniejszej sprawy stanowi próbę obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 ¹ § 2 k.c.), co rażąco narusza interesy pozwanego jako konsumenta. Zdaniem Sądu – mając na względzie ww. cel ustanowienia przez powoda prowizji, tj. jego wynagrodzenie za ponoszone ryzyko kredytowe – zasadnym jest obniżenie wysokości prowizji zastrzeżonej w każdej z umów pożyczek łączących strony do kwoty 200,00 zł. Taka kwota wynagrodzenia za ryzyko powoda związane z udzieleniem pozwanemu pożyczki jest zdaniem Sądu adekwatna do poziomu tego ryzyka, zwłaszcza że oprócz prowizji wynagrodzeniem powoda są również naliczone i pobierane od pozwanego odsetki umowne (pkt D umowy pożyczki).

W dalszej kolejności wskazać należy, że w ocenie Sądu w ogóle niezasadne jest obciążanie pozwanego opłatami za Pakiet Elastyczny (obejmujący opłatę za dostarczenie gotówki do domu pożyczkobiorcy, opłatę za świadczenie spłaty pożyczki w domu pożyczkobiorcy oraz opłatę za elastyczny plan spłat) ustalonymi w każdej z umów łączących strony na ponad 1/2 kwoty każdej z udzielonych pożyczek. Wskazać należy, że co do zasady dozwolone są postanowienia umowne dotyczące pobierania opłat za usługi dotyczące obsługi pożyczki w miejscu zamieszkania oraz elastycznego planu spłat pożyczki, jednakże wysokość tych opłat nie powinna być oderwana od faktycznych kosztów związanych z wykonywaniem tych usług przez pożyczkodawcę. Powód natomiast nie wykazał w żaden sposób, aby opłaty te znajdowały odzwierciedlenie w rzeczywistych kosztach poniesionych przez powoda w związku z podjęciem przedmiotowych czynności. Opłaty te zostały w ocenie Sądu ustalone w oderwaniu od rzeczywistych nakładów powoda, znacznie je przewyższając, a tym samym powodując znaczną dysproporcję praw i obowiązków stron spornych umów. Powód w ogóle nie wykazał przy tym, w jaki sposób zostały ustalone żądane przez niego koszty obsługi spłat rat pożyczki w domu, zaś jak wynika z przedłożonych przez pozwanego potwierdzeń wpłat poszczególnych rat pożyczki (k. 72-73) pozwany spłacał lub miał możliwość spłaty rat obydwu pożyczek w trakcie jednej wizyty przedstawiciela powoda w miejscu zamieszkania pozwanego, zaś powód za każdą z tych wizyt naliczał dwie opłaty po 50,00 zł. Powód w żaden sposób nie uzasadnił, ani nie wykazał również wysokości opłat za elastyczny plan spłaty, wynoszących ok. 1/4 wysokości każdej z udzielonych pożyczek, zaś zawarte w ww. piśmie powoda z datą z dnia 12 czerwca 2018 r. porównanie tej opłaty do składki ubezpieczeniowej nie znajduje żadnego uzasadnienia w treści umów łączących strony i stanowi nieudolną próbę uzasadnienia bezpodstawnego wzbogacenia się powoda kosztem pozwanego.

Podsumowując powyższe rozważania uznać należało, iż kwestionowane przez pozwanego postanowienia dotyczące wysokości i zasadności żądania przez powoda opłat za Pakiet Elastyczny oraz prowizji za udzielenie pożyczek w kwocie ponad 200,00 zł kształtują prawa i obowiązki pozwanego jako konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jego interes, gdyż prowadzą do uzyskiwania przez pożyczkodawcę nadmiernie wysokich korzyści kosztem pożyczkobiorcy. Postanowienia te stanowią zatem w ocenie Sądu niedozwolone postanowienia umowne, o jakich mowa w art. 385 ¹ § 1 k.c., i jako takie nie wiążą pozwanego. Pozwany nie jest więc zobowiązany do zwrotu powodowi wskazanych w każdej z umów pożyczek opłat za Pakiet Elastyczny (1 010,00 zł w umowie nr (...) i 1 292,00 zł w umowie nr (...)) oraz prowizji w kwocie wyższej niż 200,00 zł za udzielenie każdej z pożyczek.

Wobec powyższego za zasadne należało uznać żądanie przez powoda zwrotu udzielonych pożyczek wraz z kosztami dodatkowymi, których pozwany nie kwestionował oraz z uwzględnieniem częściowych spłat każdej z pożyczek dokonanych przez pozwanego.

Tym samym z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 4 września 2015 r. pozwany powinien zwrócić powodowi: kwotę otrzymanej pożyczki - 2 000,00 zł, prowizję za udzielenie pożyczki - 200,00 zł, odsetki umowne - 205,84 zł, opłatę przygotowawczą - 40,00 zł i opłatę za dodatkowe ubezpieczenie Pakiet Medyczny - 120,00 zł. Łącznie pozwany winien więc zwrócić powodowi kwotę 2 565,84 zł, a skoro bezspornie pozwany spłacił z tytułu pożyczki nr (...) kwotę 1 263,00 zł, to do zapłaty pozostaje jeszcze kwota 1 302,84 zł.

Z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 10 grudnia 2015 r. pozwany powinien zwrócić powodowi: kwotę otrzymanej pożyczki - 2 400,00 zł, prowizję za udzielenie pożyczki - 200,00 zł, odsetki umowne - 353,83 zł i opłatę przygotowawczą - 40,00 zł. Łącznie pozwany winien więc zwrócić powodowi kwotę 2 993,83 zł, a skoro bezspornie pozwany spłacił z tytułu pożyczki nr (...) kwotę 300,00 zł, to do zapłaty pozostaje jeszcze kwota 2 693,83 zł.

Łączne zobowiązanie pozwanego z tytułu umów pożyczek stanowiących podstawę żądania powoda wynosi więc 3 996,67 zł i w tym zakresie powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd zatem w pkt. I wyroku, na podstawie art. 720 k.c., zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3 996,67 zł, zaś na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. zasądził również odsetki ustawowe za opóźnienie od tej kwoty od dnia 10 lipca 2017 r. (tj. od dnia wniesienia pozwu – zgodnie z żądaniem pozwu) do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie Sąd w pkt. II wyroku, na podstawie art. 720 k.c. w zw. z art. 385 ¹ § 1 k.c., oddalił powództwo.

Orzekając o kosztach postępowania Sąd miał na względzie, że powód wygrał to postępowanie w 60%, a pozwany – w 40% oraz że pozwany był reprezentowany w tym postępowaniu przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, któremu zgodnie z § 4 oraz § 8 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1715) należą się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1 476,00 zł brutto, w tym kwota podatku VAT w wysokości 23%, tj. kwota 276,00 zł. W związku z tym Sąd w pkt. III wyroku, na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z ww. przepisami rozporządzenia z dnia 3 października 2016 r., zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 590,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, stanowiącą 40% wynagrodzenia należnego pełnomocnikowi pozwanego ustanowionemu z urzędu. Pozostałą kwotę wynagrodzenia należnego pełnomocnikowi pozwanego, tj. 886,00 zł, Sąd w pkt. IV wyroku nakazał wypłacić pełnomocnikowi pozwanego radcy prawemu M. S. ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Uwzględniając częściowo powództwo w niniejszej sprawie Sąd w punkcie V sentencji odstąpił, na mocy art. 102 k.p.c., od obciążania pozwanego kosztami postępowania w sprawie. Art. 102 k.p.c. pozwalający, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, na zasądzenie od strony przegrywającej tylko części kosztów lub nie obciążaniu jej kosztami w ogóle, jest przepisem szczególnym, stanowiącym wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik sporu i urzeczywistniającym zasadę słuszności. Przepis ten nie konkretyzuje owych szczególnie uzasadnionych wypadków, do których się odnosi – pozostawione to więc przez ustawodawcę zostało do uznania sądu, który uwzględniając całokształt okoliczności sprawy kierować się powinien własnym poczuciem sprawiedliwości. Sąd zważył, że sytuacja majątkowa i życiowa pozwanego jest zła, na co wskazują niskie dochody pozwanego uzyskiwane z tytułu emerytury, które są już częściowo zajęte na skutek prowadzonej egzekucji komorniczej, oraz konieczność ponoszenia kosztów utrzymania gospodarstwa domowego prowadzonego wspólnie z żoną, która uzyskuje łączny dochód w kwocie ok. 1 000,00 zł i ma na utrzymaniu kilkuletnią córkę, w tym konieczność pokrywania znacznych kosztów leczenia. W ocenie Sądu sytuacja bytowa pozwanego jest na tyle trudna, że ewentualne zasądzenie od niego kosztów procesu obciążyłoby go ponad miarę, w związku z czym Sąd uznał, iż zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek i na zasadzie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania pozwanego kosztami procesu.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w kontrolce uzasadnień,

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełn. pozwanego,

3.  akta przedłożyć z wpływem lub za 30 dni.