Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2023 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny Sekcja d/s Rozpoznawanych w Postępowaniu Uproszczonym

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Małgorzata Żelewska
Protokolant:	sekretarz sądowy Agnieszka Bronk-Marwicz

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2023 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa Z. B. (1) działającego jako Syndyk Masy Upadłości D. S.

przeciwko Kancelaria (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

o zapłatę

zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.601 zł (cztery tysiące sześćset jeden złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 marca 2022r. do dnia zapłaty;

zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1317 zł (tysiąc trzysta siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I 1 C 1381/22 upr.

UZASADNIENIE

Powód Z. B. (1) – działający jako syndyk masy upadłości D. S. w upadłości wniósł pozew przeciwko Kancelarii (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. o zapłatę kwoty 4.601,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 marca 2022 roku.

W uzasadnieniu wskazano, że pozwana zawarła z dłużniczką umowę zlecenia o świadczenie usług prawnych polegających na „ podejmowanie działań sądowych oraz pozasądowych zmierzających do ogłoszenia przez Sąd w stosunku do zleceniobiorcy upadłości (...) Monitorowanie przebiegu postępowania upadłościowego (...)” oraz na innych, sprecyzowanych w umowie świadczeniach. Dłużniczka działała jako konsument. Umowa została zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa. Umowa została zawarta na formularzu – jest to umowa adhezyjna.

Pozwana przesyłała dłużniczce faktury pro forma z tytułu świadczonych usług, a dłużniczka je opłacała.

Dnia 6 marca 2020 roku wobec dłużniczki ogłoszono upadłość, jako wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

Przez pewien czas fakt opłacania przez dłużniczkę należności do pozwanej nie był syndykowi znany. Po powzięciu tej informacji wezwał on pozwaną do zwrotu świadczeń nadpłaconych i nienależnych. Syndyk powołał się na art. 102 prawa upadłościowego, które w tym przepisie wprowadza okoliczność terminującą umowny stosunek zlecenie z dniem ogłoszenia upadłości.

Wezwanie syndyka doręczono dnia 23 marca 2022 roku. Pozwana odpowiedziała, że nie uznaje roszczenia syndyka. Jej zdaniem wpłacone kwoty były wyłączone z masy upadłości i dłużniczka mogła nimi swobodnie dysponować. Dłużniczka wezwana do wyjaśnień przez syndyka oświadczyła m.in., że wpłat na rzecz pozwanej dokonywała jako opłat za „abonament” w regularnych cyklach. Stwierdziła, że była przekonana o tym, że pozwana „współpracuje” z syndykiem w jej sprawie upadłościowej. Wpłat dokonywała na przestrzeni lat 2018-2022, cały czas na podstawie tej samej umowy.

Skoro umowa wygasła to nie było podstaw do żądania zapłaty od dłużniczki na tej podstawie.

Syndyk wskazał, że sposób wykonywania umowy przez pozwaną spowodował przewleczenie postępowania upadłościowego, a samo doradzanie upadłej dłużniczce doprowadziło do postawienia jej w negatywnym świetle przed sądem upadłościowym.

Zgodnie z wnioskami w postępowaniu upadłościowym, redagowanymi zapewne przez pozwaną, w imieniu i na rzecz dłużniczki, zażądano umorzenia wszystkich zobowiązań oraz obciążenia Skarbu Państwa kosztami tego postępowania. Dopiero na posiedzeniu dłużniczka wyjawiła, że opłaca „abonament” za obsługę prawą swojego postępowania upadłościowego i nie była w stanie odpowiedzieć na pytanie, dlaczego żąda obciążenia Skarbu Państwa kosztami tego postępowania, skoro jednak stać ją na to, żeby abonament ten opłacać. Należało odroczyć rozprawę, choć miało dojść do ustalenia planu spłat. Udział pozwanej w tym postępowaniu okazał się mało profesjonalny i zaszkodził dłużniczce.

(pozew – k. 4-5v.)

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwana potwierdziła zawarcie przedmiotowej umowy. Przyznała, że zapis umowny zawierał w sobie informacje o dalszym reprezentowaniu w postępowaniu przed syndykiem. Jednakże zdając sobie sprawę z brzmienia przepisów art. 102 ustawy prawo upadłościowego upadła złożyła wobec pozwanej oświadczenie zlecenia realizacji usług w postaci monitorowania przebiegu postępowania upadłościowego, zawierając tym samym z pozwaną nowy stosunek prawny. Upadłą pouczono, że środki na wynagrodzenie za realizację usług w ramach umowy nie mogą pochodzić z masy upadłości. Przyjęto, że upadła najprawdopodobniej porozumiała się z osobą trzecią, gotową wesprzeć ją finansowo, celem zapewnienia obsługi prawnej w toku postępowania upadłościowego. Pozwana nie miała obowiązku ustalania źródła pochodzenia uiszczonych przez upadłą środków, a tym samym nie zaszły przesłanki z art. 77 ustawy prawo upadłościowe. Upadła zachowała prawo do dysponowania środkami pochodzącymi spoza masy upadłości. Pozwana wywiązała się z zawartego zlecenia i dokładała na każdym etapie należytej staranności pouczając i informując upadłą o wszelkich okolicznościach.

(odpowiedź na pozew – k. 42-45)

Stan faktyczny:

D. S. odnalazła w Internecie pozwaną, od której dowiedziała się, że może zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Nigdy nie kontaktowała się z pracownikami pozwanej osobiście. D. S. pracowała wówczas uzyskując wynagrodzenie w kwocie najniższej krajowej. Nie tłumaczono jej skąd mają pochodzić pieniądze na zapłatę za tzw. abonament polegający na monitorowaniu jej sprawy upadłościowej. Pracownicy pozwanej zapytali D. S. o to, z kim mieszka. Wyjaśniła, że mieszka z mamą, która utrzymuje się z emerytury i nie jest w stanie jej wspomóc. Środki na zapłatę tzw. „abonamentu” pozwanej pochodziły z pracy zarobkowej D. S.. Nie starała się o pozyskanie tych środków od innych osób.

(dowód: zeznania świadka D. S. – k. 117-118, płyta – k. 119)

Dnia 29 listopada 2018 roku D. S. (jako zleceniodawca) zawarła z pozwaną umowę zlecenia do prowadzenia jej sprawy upadłościowej, w tym monitorowanie przebiegu postępowania upadłościowego.

(dowód: umowa zlecenia z dnia 29.11.2018r. – k. 14-16)

Dnia 6 marca 2020 roku w sprawie Sądu Rejonowego w Opolu o sygn. akt V GU 377/19 of ogłoszono upadłość D. S. nieprowadzącej działalności gospodarczej.

(dowód: postanowienie – k. 17)

Dnia 26 marca 2020 roku upadła D. S. wypełniła i podpisała zgodnie z zaleceniami pozwanej oświadczenie zleceniodawcy polegające na zleceniu pozwanej i jej pełnomocnikowi świadczenia dodatkowych usług w postaci monitorowania przebiegu postępowania upadłościowego toczącego się przed Sądem Rejonowym w Opolu pod sygn. akt V GUp 53/20. Wynagrodzenie z tego tytułu w nawiązaniu do ww. umowy zlecenia z dnia 29 listopada 2018 roku miało wynieść 280,00 zł brutto miesięcznie.

(dowód: oświadczenie z dnia 26.03.2020r. – k. 46-47, zeznania świadka D. S. – k. 117-118, płyta – k. 119)

D. S. na podstawie przesyłanych jej e-mailowo faktur pro forma uiszczała na rzecz pozwanej należności wynikające z ww. umowy, w tym po ogłoszeniu upadłości w wysokości łącznej 4.601,00 zł w ramach tzw. abonamentu.

(dowód: faktury – k. 9-13v., potwierdzenia wpłat – k. 18-18v.)

Pismem z dnia 15 marca 2022 roku Z. B. (2) działając jako syndyk upadłej D. S. wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 4.601,00 zł jako świadczenia nienależnego – w terminie 7 dni pod rygorem wystąpienia na drogę sądową.

(dowód: wezwanie – k. 21)

Pozwana pismem z dnia 29 marca 2022 roku odmówiła zapłaty.

(dowód: pismo – k. 22)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony oraz zeznań świadka D. S..

Brak było podstaw do kwestionowania autentyczności opisanych w stanie faktycznym dokumentów, a więc faktu, że osoby pod nimi podpisane złożyły oświadczenia w nich zawarte. Natomiast postanowienie o ogłoszeniu upadłości jako dokument urzędowy stanowił dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.).

W świetle zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego wątpliwości nie budziły zeznania świadka D. S., które nie były kwestionowane przez żadną ze stron i stanowiły dowód, na podstawie którego Sąd ustalił skąd pochodziły środki pieniężne uiszczane przez upadłą na rzecz pozwanej, a także w jakich okolicznościach doszło do zawarcia umowy i zakresu informacji udzielonych pozwanej przed zawarciem umowy.

Na podstawie art. 302 § 1 k.p.c. pominięto dowód z zeznań stron, albowiem pozwana nie stawiła się na rozprawę bez usprawiedliwienia.

Podstawę prawną powództwa stanowił art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. W myśl art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego (art. 410 §1 k.c.).

Jak stanowi art. 75 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe (dalej „p.u.”) z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim. Wedle art. 77 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe (dalej „p.u.”) czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości są nieważne.

Upadły traci prawo zarządu z chwilą ogłoszenia upadłości. Wszelkie czynności prawne dokonane po tym zdarzeniu są z mocy prawa nieważne (na temat chwili ogłoszenia upadłości zob. art. 51, Nb 4). Bez znaczenia jest przy tym stan świadomości dłużnika w chwili dokonywania tych czynności, a stan świadomości jego kontrahenta ma znaczenie tylko w zakresie możliwości żądania zwrotu jej świadczenia do masy. Nie ma znaczenia także efekt ekonomiczny dokonanej czynności, jest ona nieważna, nawet jeśli jest bardzo korzystna dla masy upadłości. W takim wypadku za zgodą obu stron umowę można zawrzeć ponownie już po ogłoszeniu upadłości, konwalidacja czynności nieważnej i przywrócenie jej skutków z datą pierwotnego zawarcia nie są możliwe. Z chwilą ogłoszenia upadłości wykonanie wydanych przed tą datą dyspozycji co do środków zgromadzonych na jej rachunku i obciążenie tego rachunku w celu zrealizowania wydanych wcześniej poleceń przelewu nie jest dopuszczalne. Wierzytelność o wypłatę środków zgromadzonych na rachunku weszła bowiem z chwilą ogłoszenia upadłości w skład masy upadłości, a wszelkie czynności zobowiązujące i rozporządzające w odniesieniu do masy upadłości może skutecznie podejmować tylko syndyk (zob. wyr. SN z 11.5.2012 r., II CSK 471/11, L.) (P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2022)

Stosownie natomiast do art. 102 ust. 1 zdanie 1 u.p. zawarte przez upadłego umowy zlecenia lub komisu, w których upadły był dającym zlecenie lub komitentem, a także umowy o zarządzanie papierami wartościowymi upadłego wygasają z dniem ogłoszenia upadłości.

Z chwilą ogłoszenia upadłości dłużnik traci zarząd swoim majątkiem, a zatem nie ma uzasadnienia, aby trwały umocowania dla osób trzecich do działania w jego imieniu. Z tego względu na skutek ogłoszenia upadłości wygasają zlecenia udzielone przez upadłego, podobnie jak umowy o świadczenie usług na jego rzecz, do których stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Wśród tych umów należy wyróżnić zwłaszcza umowy o zarządzanie majątkiem upadłego (udziałami, akcjami w spółkach kapitałowych, udziałami w funduszach, częścią przedsiębiorstwa, oddziałem itp.), gdyż wszystkie one opierają się na konstrukcji zlecenia. Zlecenie, zgodnie z art. 749 k.c., uważa się za istniejące do chwili, kiedy przyjmujący zlecenie dowiedział się o jego wygaśnięciu. W tym wypadku wystarczy, aby dowiedział się o ogłoszeniu upadłości w celu likwidacji majątku. Wszystkie czynności dokonane do dnia powiadomienia przyjmującego zlecenie o upadłości, a najpóźniej do dnia obwieszczenia w Rejestrze, które tworzy fikcję powiadomienia ogólnego o ogłoszeniu upadłości, dokonywane są na rachunek upadłego. Jeżeli po tej chwili przyjmujący zlecenie wykonuje jakieś czynności, uważa się go za prowadzącego cudze sprawy bez zlecenia, a ich skutki oceniać trzeba według art. 752–757 k.c. (P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2022).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy uznać należało, że niewątpliwie umowa zlecenia z dnia 28 listopada 2018 roku zawarta pomiędzy pozwaną a późniejszą upadłą wygasła w dacie ogłoszenia upadłości D. S., tj. dnia 6 marca 2020 roku. Skoro pozwana miała monitorować to postępowanie upadłościowe, to z pewnością w tej dacie dowiedziała się o tym fakcie, tym bardziej, że postanowienie w przedmiocie upadłości ogłoszone zostało po przeprowadzeniu rozprawy – tego samego dnia. Nawet jeżeli uznać, że oświadczenie upadłej z dnia 26 marca 2020 roku miało w swoim zamyśle tworzyć nowy stosunek zlecenia pomiędzy upadłą a pozwaną, to również było nieważne, albowiem świadczenie upadłej w postaci zapłaty tzw. „abonamentu” za monitorowanie mogła być uiszczona wyłącznie ze środków wchodzących w skład masy upadłości, co pozwanej, jak wynika z zeznań upadłej, było wiadome. Nadto, oświadczenia tego nie można było uznać za nową umowę zlecenia, albowiem stanowiło jednostronne oświadczenie woli, odnoszące się w zakresie jego przedmiotowo istotnych elementów do umowy, która w świetle art. 102 u.p. wygasła.

Strona pozwana nie wykazała, aby uzyskane od upadłej środki po ogłoszeniu upadłości wyłączone były z masy upadłości. Co więcej fakty przeciwne udowodnił powód, jak również to, że pozwanej wiadomym było skąd pochodzą środki upadłej na zapłatę. Inne twierdzenia pozwanej w tym zakresie pozostały gołosłowne.

Mając na uwadze powyższe Sąd w punkcie I. wyroku uwzględnił powództwo w całości na podstawie art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. oraz art. 481 § 1 i 2 k.c.

Na podstawie art. 98 k.p.c. w punkcie II. wyroku zasądzono od pozwanej na rzecz powoda jako wygrywającego proces w całości, poniesione przez niego koszty procesu na co składały się: opłata sądowa od pozwu (400,00 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17,00 zł) oraz wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w stawce minimalnej (900,00 zł) ustalonego na podstawie § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.). Na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od zasądzonych kosztów procesu należały się odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.