Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 11 grudnia 2024r

Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka – Midziak

Protokolant: sekretarz sądowy Iwona Górska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 grudnia 2024r

sprawy z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością we W.

przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo -Kredytowej im. F. S. w G.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1817 zł. (jeden tysiąc osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I 1 C 897/23 upr.

UZASADNIENIE

(wyroku z dnia 11 grudnia 2024 roku – k. 172)

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. domagała się od pozwanej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. zapłaty kwoty 8.554,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Wartość przedmiotu sporu stanowiła łączna suma kosztów kredytu poniesionych przez kredytobiorczynię w czasie trwania umowy kredytowej, podlegających zwrotowi z tytułu sankcji kredytu darmowego – na dzień 21 marca 2023 roku.

Legitymację procesową powódka wywodziła z umowy cesji zawartej z konsumentką, a także udzielonego jej przez konsumentkę pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

(pozew – k. 7-16)

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwana zaprzeczyła, aby zawarta z konsumentką umowa zawierała opisane w pozwie naruszenia ustawy o kredycie konsumenckim. Przepisy art. 45 ust. 1 u.k.k. powinny być interpretowane ściśle i dotyczyć ewidentnych naruszeń obowiązków informacyjnych.

(odpowiedź na pozew – k. 52-67)

Stan faktyczny:

Dnia 18 listopada 2021 roku doszło do zawarcia umowy pożyczki (kredytu konsumenckiego) nr (...) pomiędzy pozwaną Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową im. F. S. w G. a M. T. (1).

Umowa została zawarta na okres od dnia jej zawarcia do dnia 12 listopada 2030 roku.

Pożyczka miała być spłacana w miesięcznych ratach.

Całkowita kwota kredytu (pożyczki) wynosiła 24.864,95 zł i nie obejmowała kredytowanych kosztów pożyczki.

Oprocentowanie kredytu było zmienne i w dniu zawarcia umowy wynosiło 9,50 % w skali roku i odniesione zostało do całkowitej kwoty pożyczki powiększonej o kredytowane koszty kredytu (łącznie 29.150,00 zł).

W związku z zawarciem umowy pożyczkobiorczyni zobowiązana była uiścić prowizję w kwocie 4.285,05 zł.

Koszt prowadzenia rachunku wyniósł 1.782,00 zł. Szacunkowy całkowity koszt kredytu określono na kwotę 20.520,47 zł, a szacunkową wartość odsetek na 14.453,42 zł. Rzeczywistą roczną stopę oprocentowania kredytu określono na 15,88 %, a całkowitą kwotę do spłaty w dniu zawarcia umowy na 45.385,42 zł wraz z podaniem założeń, w oparciu o które ją wyliczono.

Umowa zawarta została według wzorca umownego stosowanego przez pozwaną oznaczonego jako „P/U/K./4.4”. Częścią tego wzorca były załączniki w postaci: regulaminu, harmonogramu spłaty pożyczki, tabeli prowizji i opłat dla pożyczek i kredytów, wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy, wzoru dyspozycji spłaty pożyczki oraz wzoru umowy przelewu wierzytelności (nr (...)). P. oświadczyła, że odebrała te załączniki.

(dowód: umowa – k. 25-28, harmonogram – k. 75-76)

Zgodnie z § 14 ust. 1 pkt 3 regulaminu udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich pozwanej (P/R/P.-Kr-K./2.8) wypłata pożyczki następowała po zapłacie należnych prowizji i opłat.

(dowód: regulamin – k. 78-79)

Przy zawarciu umowy pożyczkobiorczyni złożyła dyspozycję przelewu wewnętrznego w kwocie 4.285,05 zł na poczet prowizji.

(dowód: dyspozycja – k. 81)

Dnia 18 listopada 2021 roku pozwana przelała na rachunek pożyczkobiorczyni kwotę 29.150,00 zł, a jednocześnie pobrała z niej m.in. kwotę 4.285,05 zł na poczet prowizji.

(dowód: zestawienie operacji – k. 81, k. 82)

Dnia 28 listopada 2022 roku doszło do zawarcia przez M. T. (2) oraz powódkę umowy powierniczego przelewu wierzytelności w celu windykacji na rzecz powodów wszelkich wierzytelności pieniężnych obecnych i przyszłych wraz ze wszystkimi przynależnymi do wierzytelności prawami (m.in. odsetki za zwłokę i opóźnienie) wynikających z zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego, określonej w art. 45 u.k.k. w odniesieniu do wyżej wskazanej umowy, gdzie górna granica wartości wierzytelności to wszelkie zapłacone przez konsumenta koszty kredytu, m.in. odsetki umowne i prowizja.

(dowód: umowa przelewu wierzytelności wraz z podpisami w formie elektronicznej na płycie– k. 40 według treści jak na wtórnikach – k. 31-33)

Dnia 7 marca 2023 roku M. T. (1) udzieliła powódce pełnomocnictwa do m.in. złożenia oświadczenia wynikającego z art. 45 u.k.k., przewidującego sankcję tzw. kredytu darmowego w odniesieniu do wyżej opisanej umowy.

(dowód: pełnomocnictwo – k. 44)

Do dnia 21 marca 2023 roku na poczet przedmiotowej umowy pożyczkobiorczyni wpłaciła łącznie kwotę 6.395,83 zł, z czego na kapitał zaliczono 2.126,64 zł, na odsetki umowne 4.269,09 zł, a na odsetki umowne za opóźnienie 0,10 zł.

(dowód: pismo z dnia 23.03.2023r. – k. 45)

Pismem z dnia 4 kwietnia 2023 roku powódka – w imieniu pożyczkobiorczyni – złożyła pozwanej oświadczenie o skorzystaniu z sankcji tzw. kredytu darmowego na podstawie art. 45 u.k.k. w odniesieniu do ww. umowy. Jednocześnie powódka wezwała pozwaną do zwrotu uiszczonych przez kredytobiorcę kosztów kredytu w kwocie łącznej 8.554,14 zł według stanu na dzień 21 marca 2023 roku (w tym odsetki 4.269,09 zł oraz prowizja 4.285,05 zł) w terminie nie dłuższym niż 7 dni.

Pismo doręczono pozwanej dnia 19 kwietnia 2023 roku.

(dowód: oświadczenie – k. 34-36v., potwierdzenie nadania – k. 37-,7v., wydruk z systemu śledzenia przesyłek – k. 38)

Pismem z dnia 26 kwietnia 2023 roku pozwana odmówiła zadośćuczynienia wezwaniu do zapłaty.

(dowód: pismo z dnia 26.04.2023r. – k. 46)

Postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2023 roku Sąd Rejonowy w Wałbrzychu w sprawie o sygn. akt SW1W/GU/172/2023 ogłosił upadłość pożyczkobiorczyni M. T. (1). Postępowanie jest prowadzone w trybie określonym w art. 491 ¹ ust. 1 Prawa upadłościowego.

(dowód: obwieszczenie nr 20230413/00314 postanowienia z dnia 13.04.2023r. – k. 82-82v.)

Sąd zważył, co następuje:

Sprawa rozpoznawana była według przepisów o postępowaniu uproszczonym.

Powyższy stan faktyczny zasadniczo był bezsporny pomiędzy stronami, zaś rozstrzygnięcie sprawy zależało głównie od prawnej oceny ustalonych wyżej okoliczności faktycznych.

Oceniając zebrany materiał dowodowy Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować autentyczność przedstawionych przez strony dokumentów. Zważyć bowiem należało, że żadna ze stron nie podniosła w toku niniejszego postępowania zarzutów co do autentyczności tych dokumentów, a nadto wymienione powyżej dokumenty zostały podpisane i nie noszą żadnych znamion podrobienia czy przerobienia. Podobnie sytuacja miała się do kopii dokumentów, również sporządzonych w formie elektronicznej, które jako niekwestionowane w ramach swobodnej oceny dowodów uznano za wiarygodne. Dodatkowo, Sąd miał na uwadze, że żadna ze stron nie zaprzeczyła, że osoby podpisane pod wyżej wskazanymi dokumentami lub ich kopiami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.

Podstawę prawną powództwa stanowił art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Jak stanowi ten ostatni, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Z kolei kwestią prejudycjalną w niniejszej sprawie była ocena, czy konsument złożył skuteczne oświadczenie w trybie art. 45 ust. 1 u.k.k. o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Jak stanowi ten przepis, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Sankcja kredytu darmowego polega zatem na uprawnieniu konsumenta do spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy.

W pierwszej kolejności rozważyć należało zarzut braku legitymacji procesowej powódki. Legitymacja procesowa jest przesłanką materialnoprawnej skuteczności powództwa i oznacza wynikające z przepisów prawa materialnego uprawnienie do wystąpienia w danym procesie w charakterze powoda (legitymacja procesowa czynna) oraz pozwanego (legitymacja procesowa bierna). Legitymacja procesowa jest przy tym pozytywną przesłanką jurysdykcyjną, podlegającą ocenie na podstawie przepisów prawa materialnego, zatem jej ewentualny brak skutkuje oddaleniem powództwa. Legitymacja czynna powódki wynikać miała z przeniesienia jej w trybie art. 509 § 1 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Umowę stanowiącą causa przelewu wierzytelności (art. 510 § 1 k.c.) sąd zakwalifikował jako umowę o świadczenie usług zbliżoną do umowy zlecenia ( art. 750 k.c.)

Konstrukcja umowy powierniczego przelewu w celu wyegzekwowania wierzytelności polega na tym, że wierzyciel przelewa wierzytelność na zleceniobiorcę (cesjonariusza) przede wszystkim po to, aby ten ostatni ściągnął należność od dłużnika i wydał pierwotnemu wierzycielowi (cedentowi) uzyskane świadczenie, ale z zachowaniem określonych umową reguł. Cesjonariusz jako powiernik powinien zatem stosować się do wskazówek zleceniodawcy (cedenta), bowiem ten pierwszy działa wprawdzie w imieniu własnym, ale z gospodarczego punktu widzenia na rachunek zleceniodawcy (cedenta) (por. wyrok SN z 6.05.2004 r., II CK 252/03, LEX nr 585754, wyrok SN z 21.10.1999r., OSNC 2000/4/82). W doktrynie (A. S. Zabezpieczenia osobiste wierzytelności S. 1997 str.246) wręcz wyrażany jest pogląd, że z uwagi na cel takiej umowy (przelewu powierniczego), z gospodarczego punktu widzenia przelana w celu ściągnięcia wierzytelność przysługuje nadal zbywcy (por. wyrok SA w Szczecinie z 20.12.2012 r., I ACa 432/12, LEX nr 1281046.).

Przedmiotowa umowa nie została wykonana przed ogłoszeniem upadłości pożyczkobiorczyni w jej zasadniczym zakresie, tj. w postaci „wyegzekwowania” przez zleceniobiorcę przelewanych wierzytelności. Złożenie pozwu jest w tym kontekście tylko jedną z łańcucha kilku czynności, które finalnie miałyby do takiego skutku prowadzić (kolejnymi – w zwykłym biegu tego rodzaju spraw – mogą być: wniosek klauzulowy, wniosek o wszczęcie egzekucji, rozliczenie uzyskanych wpłat, przekazanie odpowiedniej części uzyskanej wierzytelności cedentowi z odpowiednim sprawozdaniem cesjonariusza).

Zawarte w § 3 umowy przelewu zobowiązania cesjonariusza konstytuują typowe czynności usługowe związane z dochodzeniem roszczeń, zbieżne treściowo z powszechnie spotykanymi umowami o świadczenie usług prawniczych (adwokackich, radcowskich). Tak więc sama umowa stanowiąca causa przelewu jest umową o świadczenie usługi zbliżonej do zlecenia w rozumieniu kodeksowym (art. 750 k.c.), a fakt, że jest zawarta w tekście umowy obejmującej także skutki prawnorzeczowe (cesja) nie zmienia jej treści, lecz tylko sytuuje ją jako gospodarcze uzasadnienie przelewu oraz jego powierniczego charakteru. Od strony redakcyjnej jest oczywistym i dopuszczalnym, że jeden dokument może obejmować kilka różnych umów (rzeczowych i zobowiązaniowych) lub innych różnorodnych stypulacji (np. zapis na sąd polubowny, umowa dotycząca prawa właściwego itd.), nie muszą one być nawet wyodrębnione w sposób wyraźny lub wprost nazwane. Indyferentny jest fakt, że strony w umowie same nie nazwały wyraźnie umowy będącej podstawą cesji.

Zgodnie z art. 102 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 roku (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) zawarte przez upadłego umowy zlecenia lub komisu, w których upadły był dającym zlecenie lub komitentem, a także umowy o zarządzanie papierami wartościowymi upadłego wygasają z dniem ogłoszenia upadłości. Wierzytelność z tytułu poniesionej wskutek tego straty może być dochodzona w postępowaniu upadłościowym.

W doktrynie słusznie wskazuje się, że skutek z tego przepisu obejmuje także umowy o świadczenie usług w rozumieniu art. 750 k.c. (por. P. Janda [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, art. 102, str. 300-301) i sąd orzekający pogląd ten podziela jako trafny, wypracowany jeszcze pod rządem Prawa upadłościowego z 1934 roku. Upadła nie była zleceniobiorcą (świadczącym usługę), lecz dającą zlecenie (zlecającą usługę) – nie ma więc zastosowania ust. 2 powołanego wyżej artykułu (por. wyrok Sądu Rejonowego w Gdyni z 8.11.2023 r., I C 354/23, LEX nr 3709875).

Mając na uwadze powyższe Sąd doszedł do przekonania, że umowa przelewu wierzytelności nr (...) wygasła z dniem 12 kwietnia 2023 roku, tj. w dacie ogłoszenia upadłości pożyczkobiorczyni M. T. (1). Powoduje to niemożność osiągnięcia skutku, jaki strony umowy przewidziały. Oznacza to, że powódka od dnia 13 kwietnia 2023 roku nie może w ogóle skutecznie kontynuować realizacji umowy o świadczenie usług, a jeżeli dalej to czyni, to jedynie na własne ryzyko w związku z prowadzeniem cudzych (w tej sytuacji syndyka) spraw bez zlecenia (art. 754 k.c.).

Wygaśnięcie umowy zobowiązującej stanowiącej podstawę przelewu powierniczego oznacza jego nieważność wynikającą z art. 510 § 2 k.c., czego konsekwencją jest stwierdzenie, że powódka nie posiada legitymacji procesowej czynnej w niniejszym procesie.

Sąd miał na uwadze, że błędnie oznaczano imię pożyczkobiorczyni: M. zamiast M., jednakże było to wyłącznie wynikiem omyłki pisarskiej bez wpływu na ważność dokonywanych czynności prawnych. Świadczy o tym całokształt przedstawionej dokumentacji, podpisy pożyczkobiorczyni (w tym formie elektronicznej ze zbieżnym jak w umowie kredytu konsumenckiego adresem poczty elektronicznej).

Mając powyższe na uwadze powództwo oddalono w punkcie I. wyroku w całości na mocy art. art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. w zw. z art. 510 § 2 k.c. – a contrario.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając powódkę całością poniesionych przez pozwaną kosztów procesu, na co składało się wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w stawce minimalnej (1.800,00 zł) ustalonej w oparciu o § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.) oraz opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa (17,00 zł). Na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od zasądzonej kwoty tytułem kosztów procesu należały się odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.