Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lipca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny Sekcja ds. rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Żelewska

po rozpoznaniu dnia 23 lipca 2024 roku w G. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w O.

przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. na rzecz pozwanej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. kwotę 287,00 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I 1 C 367/24 upr.

UZASADNIENIE

(wyroku z dnia 23 lipca 2024 roku – k. 145)

Zgodnie z treścią art. 505 ⁸ § 4 k.p.c. w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza czterech tysięcy złotych, uzasadnienie wyroku ogranicza się do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Od uznania sądu opartego na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy zależy rozszerzenie tego uzasadnienia o pozostałą treść określoną w art. 327 ¹ § 1 kpc.

Sąd uznał za stosowne rozszerzenie uzasadnienia o rozwinięcie rozważań prawnych, albowiem konieczne jest przedstawienie stronie wnioskującej o uzasadnienie rzeczywistych motywów rozstrzygnięcia. Natomiast ograniczenie się do wyjaśnienia podstawy prawnej byłoby w tym przypadku niewystarczające.

Podstawę prawną powództwa stanowił art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Jak stanowi ten ostatni, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.

W pierwszej kolejności Sąd zważył, że legitymacja procesowa jest przesłanką materialnoprawnej skuteczności powództwa i oznacza wynikające z przepisów prawa materialnego uprawnienie do wystąpienia w danym procesie w charakterze powoda (legitymacja procesowa czynna) oraz pozwanego (legitymacja procesowa bierna). Legitymacja procesowa jest przy tym pozytywną przesłanką jurysdykcyjną, podlegającą ocenie na podstawie przepisów prawa materialnego, zatem jej ewentualny brak skutkuje oddaleniem powództwa. Legitymacja czynna powoda wynikać miała z przeniesienia jej w trybie art. 509 § 1 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę w każdym stanie sprawy nieważność czynności prawnej, jednak tylko na podstawie materiału procesowego zgromadzonego w toku przeprowadzonego postępowania (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17.06.2005 r., III CZP 26/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 63.; wyrok SN z dnia 12.12.2008 r., II CNP 82/08, LEX nr 503233). Obowiązek ten jest szczególny, gdy w grę wchodzi interes konsumenta. Kompetencja sądu do zbadania z urzędu tego, czy klauzula w umowie jest postanowieniem nieuczciwym, stanowi w tej sytuacji zarówno środek do realizacji celu określonego w art. 6 dyrektywy 93/13/EWG, to znaczy uniemożliwienia związanie konsumenta nieuczciwym postanowieniem, jak i do przyczynienia się do osiągnięcia celu art. 7 tej dyrektywy, ponieważ przeprowadzenie przez sąd z urzędu takiej oceny może działać jako czynnik odstraszający oraz przyczynić się do zapobiegania nieuczciwym warunkom w umowach zawieranych pomiędzy konsumentami a sprzedawcami lub dostawcami (por. m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2002 roku, C-473/00; wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 27 czerwca 2000 r, C-240/98).

W okolicznościach niniejszej sprawy konsument udzielił osobie podporządkowanej powodowi pełnomocnictwo do zawarcia umowy cesji właśnie z powodem, ale na warunkach pozostawionych do uznania tego pełnomocnika.

Taki sposób działania powoda, prowadzący do ustalenia ceny sprzedaży cesji jest ewidentnie nie do przyjęcia i już sam w sobie powoduje, że umowę cesji uznać należało za nieważną. Jak należy rozumieć, konsument zgłosił się do powoda celem przeanalizowania jego umowy pożyczki pod kątem zastosowania sankcji kredytu darmowego, najpewniej na skutek działań marketingowych, w tym na stronie internetowej powoda (jeśli nie odebranych bezpośrednio przez konsumenta, to pośrednio przez inną osobę). Ostatecznie konsument na druku powoda miał udzielić jego pracownikowi pełnomocnictwa do zbycia wierzytelności objętej pozwem na rzecz powoda za kwotę arbitralnie ustaloną przez osobę podporządkowaną powodowi.

W tym miejscu powołać należało regulację art. 108 k.c., zgodnie z którym pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.

Celem działania pełnomocnika powinno być zapewnienie jak najkorzystniejszych dla mocodawcy warunków dokonywanej w jego imieniu czynności prawnej. Pełnomocnik może jednak próbować wykorzystać umocowanie dla własnych celów. W szczególności dokonanie przez pełnomocnika czynności, do której został umocowany, z samym sobą rodzi niebezpieczeństwo konfliktu interesów. Aby ochronić reprezentowanego przed wykorzystaniem przez pełnomocnika umocowania we własnym interesie, ustawodawca wyłącza możliwość dokonania przez pełnomocnika czynności z samym sobą. Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej dokonywanej w imieniu mocodawcy. Pełnomocnik reprezentuje obie strony czynności nie tylko wtedy, gdy jest równocześnie pełnomocnikiem dwóch stron, ale także, gdy występuje jako pełnomocnik jednej strony i członek organu drugiej strony czynności (tak trafnie SN w wyr. z 9.3.1993 r., I CR 3/93, OSNCP 1993, Nr 9, poz. 165) (K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 32, Warszawa 2024). Jakkolwiek zakres umocowania J. W. - pełnomocnika konsumentki, a jednocześnie podporządkowanej powodowi, nie jest znany, to zarysowana sytuacja faktyczna podpada pod zakres tej dyspozycji, co najmniej per analogiam. Podobnie sytuacja miałaby miejsce, gdyby wierzytelność została zbyta przez pełnomocnika na rzecz spółki powiązanej z powodem.

Nie istniała jakakolwiek przeszkoda, aby konsument osobiście zbył wierzytelność na rzecz powoda, tymczasem udzielił jedynie pełnomocnictwa do zbycia wierzytelności, ale jej element przedmiotowo istotny – cena, miał zostać ustalony przez powoda (dokładnie osobę jemu podporządkowaną). Przyjęty mechanizm ewidentnie stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, gdyż pozbawia konsumenta jakiegokolwiek wpływu na wysokość ceny za zbytą wierzytelność, pozostawiając ją swobodnej decyzji powoda. Zgodnie bowiem z art. 100 § 1 k.p. w ramach swoich obowiązków pracownik jest zobowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami prawa lub z umową o pracę. W takiej konfiguracji istniał oczywisty konflikt interesów pełnomocnika z działaniami podejmowanymi w interesie konsumenta, a koniecznością działania w interesie swojego pracodawcy. Nie ma znaczenia jednak czy J. W. związana była umową o pracę z powodem, czy też inną umową determinującą stosunek zależności. Zawarta przez osobę podporządkowaną cesjonariuszowi występującemu jednocześnie jako pełnomocnik cedenta umowa cesji podpada pod dyspozycję art. 108 k.c. Jakkolwiek czynność taka nie jest bezwzględnie nieważna co do zasady (art. 103 k.c.), to ze względu na sposób ustalenia elementu przedmiotowego istotnego jest bezwzględnie nieważna (art. 58 § 2 k.c.).

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. a contrario powództwo oddalono w punkcie 1. wyroku.

O kosztach orzeczono w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając przegrywającego powoda całością poniesionych przez pozwaną kosztów procesu, na co składały się: wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w stawce minimalnej (270,00 zł) ustalonej na podstawie § 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.) oraz opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa (17,00 zł). Od sumy tych kosztów należne były dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, a to na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.