Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2017 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny Sekcja do spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym w składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Stolarska

Protokolant: sekr. sąd. Tomasz Łukowicz

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2017 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa F. G.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I oddala powództwo;

II zasądza od powoda F. G. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1.834,00 zł (jeden tysiąc osiemset trzydzieści cztery złote) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powód F. G. wniósł pozew przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. (dalej: (...) S.A.) o zapłatę kwoty 9 977,80 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot i za okresy wskazane w pozwie oraz kosztami procesu. Powód wskazał, że w dniu 28 marca 2007 r. zawarł z pozwanym umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem franka szwajcarskiego, którego celem był zakup lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) oraz pokrycie kosztów związanych z udzieleniem kredytu. Powód wskazał, że zabezpieczeniem spłaty kredytu był przede wszystkim w/w zakupiony lokal powoda, zaś zgodnie z § 3 ust. 3 umowy zabezpieczeniem miało być też ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w (...) S.A. i (...) S.A., zawarte na okres 36 miesięcy, przy czym jeśli z upływem 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem, ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ubezpieczenie podlega automatycznej kontynuacji, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Powód wyjaśnił, że zgodnie z w/w zapisem umowy kredytobiorca upoważnia bank do pobrania środków tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia w wysokości 3,5% różnicy między wkładem własnym kredytobiorcy a wkładem wniesionym faktycznie przez kredytobiorcę, tj. 3 352,58 zł oraz zwrotu kosztów z tytułu kontynuacji ubezpieczenia z rachunku bankowego bez odrębnej dyspozycji. Powód wskazał, że w dniu 17 kwietnia 2007 r. w związku z uruchomieniem kredytu z rachunku bankowego powoda pobrana została przez pozwanego kwota 3 352,58 zł na poczet ubezpieczenia niskiego wkładu za kolejne 36 miesięcy, w dniu 12 maja 2010 r. z w/w tytułu pobrano kwotę 3 553,93 zł, a w dniu 2 maja 2013 r. – 3 071,29 zł. Powód wskazał, że w/w postanowienia zawarte w § 3 ust. 3 umowy nie były dla niego wiążące na mocy art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 353 ¹ § 1 k.c., gdyż nie zostały z nim uzgodnione indywidualnie oraz rażąco naruszają jego interesy jako konsumenta, w związku z czym powód dochodzi od pozwanego zwrotu nienależnego świadczenia na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. Powód wskazał również, że w/w postanowienia wywołują skutek analogiczny jak postanowienie umowne uznane za niedozwolone wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 6 sierpnia 2009 r. w sprawie o sygn. akt XVII Amc 624/09, które w dniu 12 czerwca 2015 r. zostało wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa UOKiK.

(pozew – k. 2-9)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości podnosząc, że udzielił powodowi kredytu hipotecznego na 100% wartości nieruchomości nabywanej ze środków pochodzących z kredytu, zaś wskutek przeprowadzonej analizy kredytowej pozwany mógł udzielić powodowi kredytu tylko na 60% wartości nieruchomości, zaś wyższa kwota kredytu zależała od wniesienia przez powoda dodatkowego zabezpieczenia prawnego, np. w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Pozwany podniósł, że powód nie byłby zobowiązany do zabezpieczenia części kredytu, gdyby wniósł wkład własny w wymaganej przez pozwanego wysokości oraz że powód, pomimo iż nie dysponował wymaganym przez pozwanego wkładem własnym, mógł ustanowić inne zabezpieczenie niż ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Pozwany wskazał, że umowa ubezpieczeniowa była korzystna dla powoda, gdyż gdyby nie jej zawarcie pozwany nie mógłby udzielić powodowi kredytu na wnioskowaną kwotę. Pozwany wskazał, że o indywidualnym uzgodnieniu postanowienia dotyczącego ubezpieczenia niskiego wkładu własnego świadczy to, że zawarcie umowy zostało poprzedzone wnioskiem powoda o udzielenie kredytu, w którym wskazano prawne zabezpieczenia kredytu, a więc zabezpieczenie części kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego było zgodnie przyjęte przez strony umowy kredytu. Pozwany zarzucił nadto, że przez okres prawie 10 lat powód nie miał zastrzeżeń co do ubezpieczenia niskiego wkładu. Pozwany podniósł, że kwestionowane postanowienie zostało sformułowane w sposób pozwalający konsumentowi na świadome podjęcie decyzji o wzięciu kredytu przy zastosowaniu takiego sposobu zabezpieczenia i umożliwiający mu tym samym ustalenie rzeczywistych kosztów takiego zabezpieczenia, jak również wskazujący wypadki skutkujące wygaśnięciem obowiązku uiszczania kosztów przed upływem maksymalnego okresu ubezpieczenia.

(odpowiedź na pozew – k. 32-39v)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8 marca 2007 r. F. G. wystąpił do (...) Bank S.A. z siedzibą w W. z wnioskiem o udzielenie kredytu mPlan hipoteczny celem zakupu lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). Wnioskowana kwota kredytu wynosiła 239 470,00 zł, w tym opłaty okołokredytowe 7 423,57 zł, waluta kredytu - (...), a okres kredytowania - 360 miesięcy. W rubryce dotyczącej źródeł finansowania inwestycji zawarte zostały następujące informacje: cena zakupu – 239 470,00 zł, wkład własny wniesiony przez wnioskodawcę – 10 000,00 zł, kwota kredytu łącznie z opłatami okołokredytowymi – 239 470,00 zł. Jako docelowe zabezpieczenie we wniosku wskazano: hipotekę na kredytowanej nieruchomości, cesję praw z umowy ubezpieczenia na życie, cesję praw z umowy ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych. Jako przejściowe zabezpieczenie wskazane zostało ubezpieczenie kredytu.

(niesporne, nadto wniosek o udzielenie kredytu - k. 53-56)

Decyzją kredytową nr (...) z dnia 14 marca 2007 r. (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (zwany dalej (...)) uwzględnił wniosek F. G. (kredytobiorcy) przyznając mu kredyt na wskazanych w decyzji warunkach. Kwota przyznanego kredytu wynosiła 239 470,00 zł. Jako prawne zabezpieczenia kredytu wskazano: hipotekę kaucyjną na kredytowanej nieruchomości, przelew na rzecz (...) S.A. praw z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości obciążonej w/w hipoteką, przelew na rzecz (...) S.A. praw z umowy ubezpieczenia na życie oraz - zgodnie z § 3 pkt. 3 decyzji - ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu w (...) S.A. i tym samym opłacenie składki ubezpieczeniowej za 36-miesięczny okres ubezpieczenia w wysokości 3,5% różnicy pomiędzy wymaganym wkładem własnym kredytobiorcy a wniesionym wkładem własnym, tj. 3 352,58 zł. W § 3 pkt. 3 decyzji kredytowej wskazano również, że jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego, ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, kredytobiorca zobowiązuje się do kontynuacji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i tym samym opłacenia składki ubezpieczeniowej w wysokości 3,5% od kwoty niespłaconego brakującego wkładu własnego, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Kredytobiorca upoważnił również (...) S.A. do pobrania środków na opłacenie składki z tytułu kontynuacji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego z rachunku wskazanego w § 6 bez odrębnej dyspozycji.

(niesporne, nadto decyzja kredytowa - k. 50-51)

O treści w/w decyzji kredytowej F. G. dowiedział się telefonicznie. F. G. nie czytał decyzji kredytowej z dnia 14 marca 2007 r.

(niesporne, nadto zeznania powoda - k. 96v-97v, nagranie z dn. 28.09.2017 r. 00:20:50 - 00:44:48)

W dniu 28 marca 2007 r. R. G., działając w imieniu i na rzecz F. G. - na podstawie pełnomocnictwa z dnia 6 marca 2007 r., zawarł z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (zwany dalej (...)) umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mPlan waloryzowany kursem (...) na kwotę 239 470,00 zł na okres 360 miesięcy. W § 3 pkt. 3 umowy jako jedno z prawnych zabezpieczeń kredytu wskazano ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu w (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia ze składką w wysokości 3,5% różnicy pomiędzy wymaganym wkładem własnym kredytobiorcy a wkładem wniesionym faktycznie przez kredytobiorcę, tj. 3 352,58 zł. W § 3 pkt. 3 umowy wskazano również, że jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła wypłata kredytu, nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, kredytobiorca zobowiązuje się do kontynuacji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i tym samym opłacenia składki ubezpieczeniowej w wysokości 3,5% od kwoty niespłaconego brakującego wkładu własnego, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Kredytobiorca upoważnił również (...) S.A. do pobrania środków na opłacenie składki z tytułu kontynuacji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego z rachunku wskazanego w § 6 bez odrębnej dyspozycji. Poza ubezpieczeniem niskiego wkładu spłata kredytu została zabezpieczona w drodze ustanowienia na rzecz (...) S.A. hipoteki kaucyjnej na nieruchomości nabytej za środki pochodzące z kredytu, wpisanej na pierwszym miejscu do kwoty 359 205,00 zł, jak również przelewem na rzecz (...) S.A. praw z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości obciążonej hipoteką oraz przelewem na rzecz (...) S.A. praw z umowy ubezpieczenia na życie.

(niesporne, nadto: umowa - k. 12-20, pełnomocnictwo dla R. G. - k. 48-48v)

Wraz z zawarciem w/w umowy R. G., działając w imieniu i na rzecz F. G. - na podstawie pełnomocnictwa z dnia 6 marca 2007 r., złożył oświadczenie, w którym wyraził zgodę na wgląd (...) S.A. w dokumentację kredytową stanowiącą podstawę przyznania przez (...) Bank S.A kredytu oraz na prowadzenie działań regresowych przez (...) S.A. w przypadku wypłacenia (...) Bank S.A. odszkodowania z tytułu ubezpieczenia spłaty udzielonego kredytu.

(niesporne, nadto: oświadczenie - k. 52, pełnomocnictwo dla R. G. - k. 48-48v)

Umowa z dnia 28 marca 2007 r. o nr (...) została zawarta przez strony według standardowego wzorca umownego stosowanego przez (...) Bank S.A. F. G. nie zapoznał się z wzorem umowy i nigdy nie zwracał się do (...) Bank S.A. o przesłanie projektu umowy przed jej zawarciem. F. G. zapoznał się z treścią umowy z dnia 28 marca 2007 r. po trzech latach od daty jej zawarcia - kiedy (...) Bank S.A. pobrał z jego konta bankowego kwotę 3 553,93 zł tytułem odnowienia ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

(niesporne, nadto zeznania powoda - k. 96v-97v, nagranie z dn. 28.09.2017 r. 00:20:50 - 00:44:48)

W dniu zawarcia umowy nr (...) R. G. złożył swój podpis pod dokumentem umowy przedłożonym mu przez pracownika (...) Bank S.A., po odczytaniu treści umowy. Przed podpisaniem umowy R. G. nie znał jej warunków.

(niesporne, nadto zeznania świadka R. G. - k. 96-96v, nagranie z dn. 28.09.2017 r. 00:07:19 - 00:19:24)

W dniu 17 kwietnia 2007 r. (...) Bank S.A. pobrał z rachunku F. G. kwotę 3 352,58 zł tytułem ubezpieczenia kredytu w (...) S.A.

(niesporne, nadto elektroniczne zestawienie operacji na rachunku - k. 21-23)

W dniu 12 maja 2010 r. (...) Bank S.A. pobrał z rachunku F. G. kwotę 3 553,93 zł tytułem odnowienia ubezpieczenia (...) nr umowy (...).

(niesporne, nadto elektroniczne zestawienie operacji na rachunku - k. 21-23)

W dniu 2 maja 2013 r. (...) Bank S.A. pobrał z rachunku F. G. kwotę 3 071,29 zł tytułem odnowienia (...).

(niesporne, nadto elektroniczne zestawienie operacji na rachunku - k. 21-23)

Przed pobraniem w/w kwot z tytułu odnowienia ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (...) Bank S.A. informował F. G. o zamiarze pobrania tych kwot oraz o konieczności zabezpieczenia środków finansowych na ten cel na rachunku bankowym.

(niesporne, nadto zeznania powoda - k. 96v-97v , nagranie z dn. 28.09.2017 r. 00:20:50 - 00:44:48)

W dniu 25 listopada 2013 r. nastąpiła zmiana nazwy (...) Bank S.A. na (...) S.A.

(niesporne, nadto KRS powoda - k. 43-47)

Pismem z dnia 12 kwietnia 2015 r. F. G. złożył w (...) S.A. reklamację i zażądał zwrotu nienależnie pobranych przez (...) S.A. kwot, tj. 3 352,58 zł tytułem ubezpieczenia kredytu w (...) S.A., 3 553,93 zł tytułem odnowienia ubezpieczenia (...) nr umowy (...) i 3 071,29 zł tytułem odnowienia (...), wraz z odsetkami ustawowymi w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma.

(niesporne, nadto reklamacja F. G. - k. 24-26)

Pismem z dnia 25 kwietnia 2017 r. skierowanym do (...) S.A. Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą we W. potwierdziło objęcie ochroną ubezpieczeniową oraz opłacenie przez (...) S.A. składek z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu dla umowy kredytowej nr (...) - 3 352,58 zł za okres ubezpieczenia od 17 kwietnia 2007 r. do 31 marca 2010 r., 3 553,93 zł za okres od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2013 r. oraz 3 071,29 zł za okres od 1 kwietnia 2013 r. do 31 marca 2016 r.

(niesporne, nadto pismo (...) S.A. z dn. 25.04.2017 r. - k. 49)

Lokal mieszkalny położony przy ul. (...) w G., którego zakup był kredytowany przez (...) S.A. na podstawie umowy nr (...) z dnia 28 marca 2007 r., jest obecnie wynajmowany przez F. G.. Dochody z tytułu najmu lokalu są przeznaczane przez F. G. na spłatę w/w kredytu.

(niesporne, nadto zeznania powoda - k. 96v-97v, nagranie z dn. 28.09.2017 r. 00:20:50 - 00:44:48)

Wniesiony przez F. G. wkład własny w kwocie 10 000,00 zł został przeznaczony na pokrycie kosztów uruchomienia kredytu.

(niesporne, nadto zeznania powoda - k. 96v-97v, nagranie z dn. 28.09.2017 r. 00:20:50 - 00:44:48)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o w/w dokumenty złożone przez strony, których autentyczność i wiarygodność nie była przez nie kwestionowana, a nadto nie budzą one wątpliwości Sądu co do swej wiarygodności, a zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary. Pozostałe dokumenty złożone w sprawie nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż nie wnoszą do sprawy nowych istotnych okoliczności.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd wziął również pod uwagę zeznania świadka R. G. złożone na okoliczność: umocowania go przez F. G. do zawarcia umowy, warunków na jakich pozwany udzielił kredytu, ustanowionych zabezpieczeń prawnych spłaty kredytu, okoliczności towarzyszących zawieraniu umowy, udzielonych pełnomocnikowi informacji co do zawierania umowy, wniesionego przez powoda wkładu własnego oraz przekazanych przez pełnomocnika informacji co do zawartej umowy mocodawcy. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne w całości, zwłaszcza co do wskazywanych przez świadka okoliczności podpisania przez niego umowy kredytowej w imieniu i na rzecz powoda. W zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy za wiarygodne Sąd uznał także zeznania powoda złożone na okoliczność zawarcia umowy kredytowej, w tym umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Powód w sposób spójny i logiczny przedstawił przebieg procesu uzyskiwania kredytu hipotecznego od pozwanego, wobec czego Sąd nie znalazł podstaw do odmowy dania wiary jego zeznaniom.

W niniejszej sprawie powód domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 9 977,80 zł tytułem zwrotu środków pobranych przez pozwanego tytułem trzech składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, będące jednym z prawnych zabezpieczeń kredytu hipotecznego udzielonego powodowi przez pozwanego na postawie umowy z dnia 28 marca 2007 r. Między stronami bezsporny był fakt zawarcia w/w umowy. Poza sporem pozostawało również to, że pozwany - zgodnie z zapisami § 3 pkt. 3 umowy - w dniu 17 kwietnia 2007 r. pobrał od powoda składkę na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w kwocie 3 352,58 zł, a w dniach 12 maja 2010 r. i 2 maja 2013 r. pobrał od powoda odpowiednio kwoty 3 553,93 zł i 3 071,29 zł z tytułu odnowienia ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

Powód wskazywał, że przedmiotowe postanowienia umowne zawarte w § 3 pkt. 3 umowy o treści: „ (...) ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu w (...) S.A. i tym samym opłacenie składki ubezpieczeniowej za 36-miesięczny okres ubezpieczenia w wysokości 3,50% różnicy pomiędzy wymaganym wkładem własnym kredytobiorcy a wkładem wniesionym faktycznie przez kredytobiorcę, tj. 3 352,58 zł. Jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, kredytobiorca zobowiązuje się do kontynuacji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i tym samym opłacenia składki ubezpieczeniowej w wysokości 3,50% od kwoty niespłaconego brakującego wkładu własnego, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Kredytobiorca upoważnia mBank do pobrania środków na opłacenie składki z tytułu kontynuacji ubezpieczenia niskiego wkładu własnego z rachunku wskazanego w § 6 bez odrębnej dyspozycji.” stanowią niedozwolone postanowienia umowne, o jakich mowa w art. 385 ¹ § 1 k.c., i jako takie nie wiążą powoda, gdyż nie zostały z nim uzgodnione indywidualnie oraz rażąco naruszają jego interesy jako konsumenta, ponieważ nakładają na kredytobiorcę obowiązek spełnienia świadczenia, zaś kredytobiorca nie jest uprawniony do uzyskania świadczenia wzajemnego należnego od ubezpieczyciela, gdyż świadczenie takie uzyskuje pozwany bank. Jednocześnie - mimo obciążenia finansowego - kredytobiorca nie uczestniczy w wyborze zakładu ubezpieczeń, kredytobiorcy nie są znane postanowienia umowy ubezpieczenia, z umowy kredytu nie wynika również, by świadczenie to ponad wszelką wątpliwość stanowiło składkę ubezpieczeniową, a kredytobiorca nie może ustalić, czy świadczenie, które ma spełnić, odpowiada rzeczywistemu kosztowi zawarcia umowy ubezpieczenia i czy koszt taki został rzeczywiście poniesiony. Powód wskazał również, że w/w postanowienia wywołują skutek analogiczny jak postanowienie umowne uznane za niedozwolone wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 6 sierpnia 2009 r. w sprawie o sygn. akt XVII Amc 624/09, które w dniu 12 czerwca 2015 r. zostało wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa UOKiK.

Pozwany podnosił natomiast, że powód nie byłby zobowiązany do zabezpieczenia części kredytu, gdyby wniósł wkład własny w wymaganej przez pozwanego wysokości oraz że powód, pomimo iż nie dysponował wymaganym przez pozwanego wkładem własnym, mógł ustanowić inne zabezpieczenie niż ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Pozwany wskazywał, że umowa ubezpieczeniowa była korzystna dla powoda, gdyż gdyby nie jej zawarcie pozwany nie mógłby udzielić powodowi kredytu na wnioskowaną kwotę. Pozwany zarzucił nadto, że przez okres prawie 10 lat powód nie miał zastrzeżeń co do ubezpieczenia niskiego wkładu. Pozwany wskazał, że o indywidualnym uzgodnieniu postanowienia dotyczącego ubezpieczenia niskiego wkładu własnego świadczy to, że zawarcie umowy zostało poprzedzone wnioskiem powoda o udzielenie kredytu, w którym wskazano prawne zabezpieczenia kredytu, a więc zabezpieczenie części kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego było zgodnie przyjęte przez strony umowy kredytu. Pozwany podniósł, że kwestionowane postanowienie zostało sformułowane w sposób pozwalający konsumentowi na świadome podjęcie decyzji o wzięciu kredytu przy zastosowaniu takiego sposobu zabezpieczenia i umożliwiający mu tym samym ustalenie rzeczywistych kosztów takiego zabezpieczenia, jak również wskazujący wypadki skutkujące wygaśnięciem obowiązku uiszczania kosztów przed upływem maksymalnego okresu ubezpieczenia.

Pozwany podniósł również zarzut niewłaściwości miejscowej Sądu Rejonowego w Gdyni ze względu na fakt, iż powód na uzasadnienie właściwości miejscowej Sądu Rejonowego w Gdyni powoływał się na art. 34 k.p.c., a jednocześnie domagał się zasądzenia nienależnego świadczenia, zaś miejscem spełnienia świadczenia pieniężnego za pomocą rozliczeń bezgotówkowych jest siedziba banku prowadzącego rachunek wierzyciela, a więc W.. W ocenie Sądu zarzut pozwanego był niezasadny, gdyż powód wywodził swoje roszczenie z umowy i prawidłowo uzasadnił właściwość miejscową Sądu miejscem jej wykonania.

Przechodząc do istoty sporu, mając na względzie powyższe stanowiska stron, rzeczą Sądu w niniejszej sprawie było więc ustalenie, czy postanowienia § 3 pkt. 3 umowy łączącej strony, dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, stanowią niedozwolone postanowienia umowne, o jakich mowa w art. 385 ¹ § 1 k.c., a zatem, czy postanowienia te nie zostały indywidualnie uzgodnione z powodem oraz czy kształtują one prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Za bezsporne bowiem należało uznać, że stosunek prawny wynikający z przedmiotowej umowy kredytowej stawia powoda w roli konsumenta, pozwanego zaś w roli przedsiębiorcy, natomiast kwestionowane postanowienia nie regulują głównych świadczeń stron.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie mają decydującego znaczenia uprzednio wydane orzeczenia sądowe w innych sprawach, w tym wyroki Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, bowiem badanie spornych postanowień umownych pod kątem tego, czy wypełniły one znamiona przewidziane w art. 385 ¹ § 1 k.c., odbywa się w ramach tzw. kontroli incydentalnej, dotyczącej analizy konkretnego stosunku zobowiązaniowego, gdzie Sąd każdorazowo zobowiązany jest do dokonania całościowej oceny materiału dowodowego w celu ustalenia wiążącej strony treści stosunku prawnego. Powoływanie się przez powoda na analogię spornych postanowień umownych z postanowieniem umownym uznanym za niedozwolone wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 6 sierpnia 2009 r. w sprawie o sygn. akt XVII Amc 624/09 pozostaje więc bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Odnosząc się do kwestii indywidualnego uzgodnienia z powodem treści spornych postanowień umownych zawartych w § 3 pkt. 3 umowy z dnia 28 marca 2007 r. wskazać należy na treść § 3 art. 385 ¹ k.c., zgodnie z którym nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu i w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że powód nie miał wpływu na treść spornych postanowień i nie uczestniczył w uzgadnianiu ich treści, a jedynie przyjął zapisy zaproponowane przez pozwanego i wyraził na nie zgodę składając stosowne oświadczenie, tj. podpisując umowę kredytową (działając przy tym przez swojego pełnomocnika). O indywidualnym uzgodnieniu postanowienia dotyczącego ubezpieczenia niskiego wkładu własnego nie świadczy również to - wbrew zarzutom pozwanego - że zawarcie umowy zostało poprzedzone wnioskiem powoda o udzielenie kredytu, w którym wskazano prawne zabezpieczenia kredytu, a więc zabezpieczenie części kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego było zgodnie przyjęte przez strony umowy kredytu. W treści wniosku kredytowego złożonego przez powoda jako jedno z prawnych zabezpieczeń kredytu nie wskazane zostało bowiem ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Pozwany nie sprostał więc ciężarowi dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie (art. 385 ¹ § 4 k.c.). Podkreślić jednak należy, że powód nie wyrażał w ogóle woli uzgadniania z pozwanym treści jakichkolwiek postanowień umowy, poza kwotą kredytu i jego oprocentowaniem. Jak wynika z zeznań powoda, przed zawarciem umowy nie zapoznał się on ze wzorem umowy, nie zwracał się do pozwanego o doręczenie projektu umowy, jak również nie zapoznał się z pełną treścią decyzji kredytowej (w której zawarto szczegółowe zapisy dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu własnego), gdyż jedynie telefonicznie uzyskał informację o przyznaniu kredytu. Przystępując do zawarcia umowy i podpisując umowę (przez swojego pełnomocnika) powód świadomie zrezygnował więc z zapoznania się z uregulowaniami dotyczącymi zaciąganego zobowiązania, będącego zobowiązaniem finansowym o znacznej wartości, zaciąganym na okres 30 lat. Powód nie był więc w ogóle zainteresowany treścią umowy, a więc i ewentualnym negocjowaniem treści umowy, w zakresie wykraczającym poza wysokość miesięcznej raty kredytu. W takich okolicznościach powoływanie się przez powoda na brak indywidualnego uzgodnienia treści spornych postanowień dotyczących ubezpieczenia niskiego wkładu własnego jest w ocenie Sądu wysoce niestosowne, pomimo, że indywidualne uzgodnienie z powodem treści tych postanowień faktycznie nie miało miejsca.

Przechodząc do kwestii kształtowania przez sporne postanowienia umowne praw i obowiązków powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, zgodzić należy się z poglądami wyrażanymi w orzecznictwie, w szczególności w orzecznictwie Sądu Najwyższego, iż rażące naruszenie interesów konsumentów polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na ich niekorzyść, zaś ukształtowanie praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami w zakresie treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu klauzul godzących w równowagę kontraktową stron (patrz: wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 r. w sprawie I CK 832/04, Lex nr 159111). Zauważyć wobec tego należy, że w niniejszej sprawie chodzi o szczególną sytuację, w której umożliwia się kredytobiorcy nabycie nieruchomości dzięki sfinansowaniu całego zakupu kredytem hipotecznym mimo, że kredytobiorca nie jest w stanie wnieść wymaganego wkładu własnego, co zwiększa ryzyko banku związane ze spłatą kredytu. Co prawda ustanowienie zabezpieczenia hipotecznego w postaci hipoteki kaucyjnej na kredytowanej nieruchomości oznacza już, że zabezpieczenie wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu obciąża całą nieruchomość dłużnika, ale stanowi to dla banku znacznie mniej pewne przedsięwzięcie gospodarcze niż w przypadku, gdy do pokrycia ceny zakupu nieruchomości zaangażowana zostaje określona pula środków własnych nabywcy, tj. wymagany przez bank wkład własny. W razie bowiem spadku wartości rynkowej zakupionej nieruchomości i konieczności dochodzenia przez bank niespłaconej części kredytu w drodze egzekucji komorniczej istnieje realna obawa, że bank nie odzyskałby całej należnej mu wierzytelności. Brak wkładu własnego kredytobiorcy stanowi więc istotne ryzyko braku spłaty kredytu, który można zniwelować dodatkowym zabezpieczeniem w postaci ubezpieczenia części kredytu w stosunku do tych kredytobiorców, którzy nie są w stanie przedstawić innych, pewnych sposobów zabezpieczenia, jak dodatkowej hipoteki czy poręczenia. Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego przynosi więc korzyść zarówno kredytobiorcy, jak i bankowi - kredytobiorca uzyskuje możliwość otrzymania kredytu na sfinansowanie całego zakupu nieruchomości bez angażowania środków własnych wymaganych przez bank, a bank niweluje swoje ryzyko wynikające z zadłużenia kredytobiorcy obejmującego 100% wartości zakupionej nieruchomości poprzez możliwość otrzymania świadczenia od ubezpieczyciela w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego w postaci braku spłaty kredytu przez kredytobiorcę.

Tak więc, wbrew twierdzeniom powoda, w zamian za ubezpieczenie niskiego wkładu własnego otrzymał on świadczenie ekwiwalentne w postaci wyższej kwoty kredytu niż dostałby zawierając standardową umowę kredytu hipotecznego (z wniesionym wkładem własnym). Właśnie za to, że pozwany udzielił powodowi kredytu mimo niedysponowania przez powoda wkładem własnym w odpowiedniej wysokości, powód musiał ponieść koszt ubezpieczenia niskiego wkładu. Nie można zatem uznać, że pozwany nałożył na powoda obowiązek spełnienia dodatkowego świadczenia nie oferując nic w zamian. Gdyby nie ubezpieczenie niskiego wkładu własnego powód nie mógłby w ogóle otrzymać kredytu hipotecznego i zrealizować swoich planów nabycia nieruchomości. Gdyby powód uiścił wkład własny nie byłoby konieczności ustalania dodatkowego zabezpieczenia. Tego jednak powód nie zrobił. Nie byłoby natomiast konieczności ustanowienia ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, gdyby powód zaproponował inny sposób zabezpieczenia spłaty kredytu w części obejmującej wymagany przez pozwanego wkład własny, czego jednak również nie zrobił.

Nie można się również zgodzić z twierdzeniami powoda, że abuzywność spornych postanowień dotyczących ubezpieczenia niskiego wkładu własnego wynika także z faktu, że powód nie uczestniczył w wyborze zakładu ubezpieczeń oraz nie są mu znane postanowienia umowy ubezpieczenia. Wskazać należy, że umowa ubezpieczenia nie reguluje praw i obowiązków powoda, lecz stosunki między podmiotami ją zawierającymi - pozwanym i ubezpieczycielem. Mimo tego, umowa ta zabezpiecza wkład własny, który nie został przez powoda uiszczony wraz z zawarciem umowy kredytu. Z tego względu dla strony powodowej istotne jest to, w jakiej wysokości powinna uiścić składkę, co wynika bezpośrednio z § 3 pkt. 3 umowy kredytowej, zaś pozostałe warunki umowy ubezpieczenia nie mają dla strony powodowej znaczenia. Nie można więc uznać, że brak możliwości wyboru ubezpieczyciela oraz nieznajomość treści umowy ubezpieczenia świadczą o naruszeniu dobrych obyczajów i rażąco naruszają interesy powoda.

Zdaniem Sądu o abuzywności spornych postanowień nie świadczy również to, że z umowy kredytu nie wynika, by świadczenie powoda z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego ponad wszelką wątpliwość stanowiło składkę ubezpieczeniową oraz że powód nie może ustalić, czy świadczenie, które ma spełnić, odpowiada rzeczywistemu kosztowi zawarcia umowy ubezpieczenia i czy koszt taki został rzeczywiście poniesiony. Zauważyć należy, że w treści § 3 pkt. 3 umowy świadczenie należne z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego jest wprost określone jako składka, zatem wątpliwości powoda w tym zakresie uznać należy za całkowicie bezpodstawne. Ponadto, jak wynika z treści pisma ubezpieczyciela Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą we W. z dnia 25 kwietnia 2017 r. (k. 49), pozwany opłacił składki z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu dla umowy kredytowej nr (...) w kwotach odpowiadających kwotom pobranym z rachunku powoda z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu i jego odnowienia. Pismo to stanowi więc odpowiedź na wskazane wyżej obawy powoda, których ponadto nie można uznać za rażąco naruszające jego interesy.

W ocenie Sądu, mimo iż powód jest jako konsument słabszą stroną stosunku prawnego, to jednak w niniejszej sprawie bank jako profesjonalista poinformował go w sposób jasny i precyzyjny o warunkach ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, co powód potwierdził podpisując umowę kredytową (działając przez pełnomocnika). Postanowienie w przedmiocie ubezpieczenia niskiego wkładu własnego zawarte w § 3 pkt. 3 umowy zostało prawidłowo sformułowane, w sposób pozwalający powodowi - konsumentowi na świadome podjęcie decyzji o wzięciu kredytu przy zastosowaniu takiego sposobu zabezpieczenia i umożliwiając mu tym samym ustalenie rzeczywistych kosztów takiego zabezpieczenia, jak również przewidując wypadki skutkujące wygaśnięciem obowiązku uiszczania składki przed upływem maksymalnego okresu ubezpieczenia. W treści § 3 pkt. 3 umowy wskazana została wysokość pierwszej składki z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego wraz ze sposobem jej wyliczenia oraz okresem ubezpieczenia. Ponadto wskazane zostały przesłanki kontynuacji ubezpieczenia w kolejnych okresach ubezpieczenia, maksymalny łączny okres ubezpieczenia oraz sposób obliczenia składki ubezpieczeniowej należnej za dany okres ubezpieczenia. Wszystkie istotne informacje dotyczące warunków ubezpieczenia w sposób jednoznaczny zostały więc wskazane w umowie, jak również w poprzedzającej jej zawarcie decyzji kredytowej wydanej przez pozwanego w odpowiedzi na złożony przez powoda wniosek kredytowy. Oczywistym jest przy tym, że przystępując do podpisania umowy kredytu powód powinien starannie się z nią zapoznać, gdyż złożenie podpisu pod treścią umowy świadczy o świadomym zaakceptowaniu wskazanych w niej warunków.

Podsumowując powyższe rozważania Sąd uznał, że sporne postanowienia umowne zawarte w § 3 pkt. 3 umowy z dnia 28 marca 2007 r. nie kształtowały praw i obowiązków powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jego interesy jako konsumenta. W ocenie Sądu żądanie przez powoda w okolicznościach niniejszej sprawy uznania, że przedmiotowe postanowienia umowne są klauzulami niedozwolonymi jest całkowicie bezzasadne. W związku z tym powództwo podlegało w całości oddaleniu, o czym Sąd orzekł jak w pkt. I wyroku na podstawie § 3 pkt. 3 umowy z dnia 28 marca 2007 r. w zw. z art. 385 ¹ § 1 k.c. a contrario.

O kosztach procesu w pkt. II wyroku Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108. k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4 oraz § 15 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.) zasądził od powoda jako strony przegrywającej postępowanie na rzecz pozwanego kwotę 1 834,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, na którą składają się koszty wynagrodzenia radcy prawnego w wysokości 1 800,00 zł oraz opłaty skarbowe od dwóch pełnomocnictw w łącznej kwocie 34,00 zł.