Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2022 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny Sekcja do spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Małgorzata Nowicka- Midziak

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2022 r. w Gdyni na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. T.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w G.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1433,49 zł. (jeden tysiąc czterysta trzydzieści trzy złote czterdzieści dziewięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od następujących kwot:

- od kwoty 1416,97 zł. od dnia 7.10.2020r do dnia zapłaty

- od kwoty 16,52 zł. od dnia 23.12.2020r do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 150 zł. (sto pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4. przejmuje na rachunek Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 16,11 zł. (szesnaście złotych jedenaście groszy) tytułem zwrotu wydatków na dostarczenie akt.

Sygn. akt I 1 Co 2268/22

Dnia 9 sierpnia 2022r.

Sąd Rejonowy w Gdyni stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w zakresie pkt. 1 na rzecz wierzyciela M. T. (PESEL (...)) przeciwko dłużnikowi (...) Sp. z o.o. w G. (KRS (...)) oraz poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane udzieliły pomocy.

Orzeczenie podlega wykonaniu jako prawomocne z dniem 22 czerwca 2022r.

Sędzia

T. K.

Tytuł wykonawczy wydano wierzycielowi M. T..

Sygn. akt I 1 C 230/21 upr.

UZASADNIENIE

(wyroku z dnia 16 maja 2022 roku )

Powód M. T. wniósł pozew przeciwko (...) sp. z o.o. w G. o zapłatę kwot:

-

1.799,21 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 września 2018 roku do dnia zapłaty,

-

212,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

a także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podał, że na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym dnia 30 kwietnia 2018 roku w sprawie o sygn. akt IV P „up” Pm 152/18, zostało wszczęte wobec niego postępowanie egzekucyjnego, w wyniku którego wyegzekwowano od niego dnia 3 września 2018 roku kwotę 4.319,21 zł, a wierzycielowi (pozwanemu) przekazano kwotę 3.936,97 zł, natomiast resztę stanowiły koszty i opłaty.

Po przywróceniu terminu do wniesienia środka zaskarżenia od wyroku i po ponownym rozpoznaniu sprawy wyrokiem z dnia 21 lipca 2020 roku w sprawie IV P-Pm 438/18 oddalono powództwo w całości.

Wobec tego odpadła podstawa prawna, w oparciu o którą wyegzekwowano od powoda łącznie 4.319,21 zł.

Pozwany dnia 5 października 2020 roku zwrócił powodowi jedynie kwotę 2.520 zł.

Pismem z dnia 7 grudnia 2020 roku powód wezwał pozwanego do zwrotu pozostałej części – w terminie 7 dni.

(pozew – k. 3-6)

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany zakwestionował roszczenie co do zasady jak i wysokości. Zdaniem pozwanego żądane kwoty nie znajdują odzwierciedlenia w zaoferowanych dowodach. O przywróceniu terminu do złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty pozwany dowiedział się dopiero po wyegzekwowaniu należności. Powództwo zostało oddalone z uwagi na wyegzekwowanie należności, biorąc pod uwagę stan sprawy z momentu zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1 k.c.). Nie odpadła podstawa prawna, w oparciu o którą wyegzekwowano od powoda łącznie kwotę 4.319,21 zł. Pozwany zwrócił jedynie kwotę 2.520 zł, co stanowiło należności, za które odpowiedzialność spoczywała na S. O., a co ustalono w powołanym wyroku. Zatem brak jest podstaw do żądania od pozwanego zwrotu zasadnie wyegzekwowanego od powoda odszkodowania.

(odpowiedź na pozew – k. 28-28v.)

Powód wskazał, że z ustnych motywów zapadłego wyroku wynikało, że powództwo zostało oddalone z uwagi na jego bezzasadność, nie zaś z uwagi na skutek wyegzekwowania należności.

(pismo powoda z dnia 25.07.2021r. – k. 37-39)

Pozwany kwestionował moc wiążącą zasadniczych motywów rozstrzygnięcia wygłoszonych po ogłoszeniu wyroku, a nadto powołał się na zużycie w całości wyegzekwowanych środków przed dowiedzeniem się we wrześniu 2018 roku o przywróceniu powodowi terminu do złożenia sprzeciwu.

(pismo pozwanego z dnia 25.10.2021r. – k. 48-48v.)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 30 kwietnia 2018 roku Sąd Rejonowy w Gdyni w sprawie IV P „up” – Pm 152/18 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym nakazując powodowi zapłatę na rzecz pozwanego kwoty: 3.024 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty, a także 467 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i kwotę 25 zł tytułem części opłaty sądowej. Dnia 7 sierpnia 2018 roku nakaz zapłaty zaopatrzony został w klauzulę wykonalności.

(dowód: nakaz zapłaty z dnia 30.04.2018r. w sprawie o sygn. akt IV P „up” – Pm 152/18 – k. 14, tytuł wykonawczy znajdujący się w aktach Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni J. B. o sygn. Km 1906/18)

Na dochodzoną kwotę składało się odszkodowanie z tytułu zniszczenia piekarnika (2.520 zł) oraz lustra lub szyby (504 zł).

(dowód: pismo z dnia 18.04.2019r. w sprawie o sygn. akt IV P-Pm 438/18 – k. 144-144v., zapis audiowizualny publikacji wyroku z dnia 25.07.2021r wydanego w sprawie o sygn. akt IV P-Pm 438/18 – płyta – k. 40, tożsamy na płycie znajdującej się na k. 268 akt sprawy o sygn. IV P-Pm 438/18)

Postanowieniem z dnia 13 września 2018 roku wydanym w sprawie IV P-Pm 152/18 wstrzymano wykonanie powołanego wyżej nakazu zapłaty na czas trwania postępowania prowadzonego na skutek wniosku pozwanego o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od tego nakazu.

(dowód: postanowienie z dnia 13.09.2018r. w sprawie o sygn. akt IV P „up” – Pm 152/18 – k. 32, tożsame na k. 58 akt sprawy IV P „up” – Pm 152/18)

Pismem z dnia 18 kwietnia 2019 roku złożonym do sprawy IV P – Pm 438/18 pozwany cofnął powództwo w stosunku do powoda co do kwoty 2.520 zł dochodzonej tytułem odszkodowania za zniszczenie piekarnika z uwagi na ustalenie, że sprawcą tej szkody była inna osoba. Pozwany podtrzymał powództwo o zapłatę od powoda kwoty 504 zł.

(dowód: pismo z dnia 18.04.2019r. w sprawie o sygn. akt IV P-Pm 438/18 – k. 144-144v.)

Wyrokiem z dnia 21 lipca 2020 roku wydanym dnia 21 lipca 2020 roku w sprawie o sygn. akt IV P-Pm 438/18 Sąd Rejonowy w Gdyni oddalił powództwo pozwanego przeciwko powodowi oraz umorzył postępowanie w zakresie cofniętej części pozwu w stosunku do powoda. Powodem oddalenia powództwa było niewykazanie roszczenia przez pozwanego, nie zaś wygaśnięcie roszczenia na skutek jego wyegzekwowania.

(dowód: wyrok z dnia 21.07.2020r. w sprawie o sygn. akt IV P-Pm 438/18 – k. 13, zapis audiowizualny publikacji wyroku z dnia 25.07.2021r wydanego w sprawie o sygn. akt IV P-Pm 438/18 – płyta – k. 40, tożsamy na płycie znajdującej się na k. 268 akt sprawy o sygn. IV P-Pm 438/18)

Pismem z dnia 27 września 2020 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 4.563,72 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 27 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty – w terminie 7 dni od otrzymania pisma. Wezwanie odebrano dnia 29 września 2020 roku.

(dowód: wezwanie z dnia 27.09.2020r. – k. 8-9)

Dnia 5 października 2020 roku pozwany zwrócił powodowi kwotę 2.520,00 zł.

(dowód: potwierdzenie transakcji – k. 12)

Pismem z dnia 7 grudnia 2020 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwot:

-

1.799,21 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 4 września 2018 roku do dnia zapłaty,

-

212,09 zł stanowiących kwotę odsetek ustawowych liczonych od kwoty 2.520 zł od dnia 4 września 2018 roku do dnia 5 października 2020 roku,

w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma.

Wezwanie odebrano dnia 9 grudnia 2020 roku.

(dowód: wezwanie z dnia 07.12.2020r. – k. 10-11)

W toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni J. B. pod sygn. Km 1906/18 w oparciu o prawomocny nakaz zapłaty z dnia 30 kwietnia 2018 roku wydany w sprawie o sygn. akt IV P „up” – Pm 152/18 zaopatrzony w klauzulę wykonalności dnia 7 sierpnia 2018 roku dnia 3 września 2018 roku wyegzekwowano od powoda kwotę 4.319,21 zł, z czego 3.936,97 zł przekazano wierzycielowi (pozwanemu). Kosztami postępowania egzekucyjnego w całości postanowieniem z dnia 4 wrześniu 2018 roku obciążono dłużnika (powoda).

(dowód: zaświadczenie Komornika o dokonanych wpłatach z dnia 21.10.2020r. – k. 7, postanowienie z dnia 04.09.2018r. znajdujące się w aktach Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni J. B. o sygn. Km 1906/18, karta rozliczeniowa z dnia 24.08.2018r. znajdująca się w tych aktach komorniczych)

Sąd zważył, co następuje:

Sprawa była rozpoznawana według przepisów o postępowaniu uproszczonym.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił po rozważeniu całego zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w postaci dokumentów oraz kopii dokumentów przedłożonych przez strony.

W ocenie Sądu brak było jakichkolwiek podstaw do kwestionowania autentyczności i wiarygodności przedłożonych przez strony dokumentów. Sąd miał na uwadze, że żadna ze stron niniejszego postępowania nie kwestionowała autentyczności powyższych dokumentów, ani też nie zaprzeczyła, że osoby podpisane pod tymi dokumentami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych. Powyższe dokumenty nie budziły także żadnych wątpliwości Sądu, albowiem nie nosiły żadnych śladów przerobienia, podrobienia czy innej ingerencji w ich treść. Poza tym w znacznej mierze stanowiły dokumenty urzędowe. Złożone kopie dokumentów nie mogły stanowić podstawy do przeprowadzenia dowodu w trybie art. 308 k.p.c., a więc należało ocenić je w ramach swobodnej oceny dowodów. Mając na uwadze stanowiska stron, a także powiązanie ich z pozostałymi dowodami w sprawie, w szczególności znajdującymi się w oryginałach w aktach sprawy pracowniczej oraz egzekucyjnych, Sąd uznał, że przedstawiają wiarygodny dowód tego, że oryginały dokumentów zostały wytworzone w treści odpowiadającej kopii.

Przechodząc do dalszych rozważań, Sąd jedynie sygnalizuje, że powód zgodnie z zasadą iura novit curia nie ma obowiązku przytoczenia podstawy prawnej dochodzonego roszczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20.02.2008r., II CSK nr 449/07, LEX nr 442515), co zdawał się kwestionować pozwany w odpowiedzi na pozew.

Roszczenie powoda oparte zostało o treść art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. a więc konstrukcję nienależnego świadczenia. Przepis art. 405 k.c. stanowi, że kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Natomiast zgodnie z art. 410 § 1 k.c. powyższe ma zastosowanie w szczególności do świadczenia nienależnego, za które rozumie się – wedle § 2 – świadczenia spełnione przez tego kto, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Jak wskazuje się w doktrynie kondykcja związana z odpadnięciem podstawy prawnej świadczenia – condictio causa finita – zachodzi we wszystkich tych sytuacjach, kiedy podstawa prawna świadczenia istniała w chwili dokonania świadczenia, lecz po jego spełnieniu w sposób definitywny upadła. Podstawową różnicą pomiędzy tą postacią nienależnego świadczenia a condictio indebiti jest okoliczność, iż przy condictio indebiti solvens działa z zamiarem wykonania zobowiązania, które w rzeczywistości nie istniało już w momencie świadczenia, natomiast przy condictio causa finita zobowiązanie to pierwotnie istnieje, natomiast odpada dopiero po spełnieniu świadczenia. C. causa finita powstanie we wszystkich tych przypadkach, kiedy określone świadczenie spełnione zostało na podstawie orzeczenia sądu (w tym też i sądu polubownego) mającego walor prawomocności lub natychmiastowej wykonalności, które następnie zostało uchylone lub zmienione i doszło do oddalenia powództwa, odrzucenia pozwu czy umorzenia postępowania (por. Edward Gniewek, Piotr Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 7, 2016, podobnie wyrok SN z dnia 7 lipca 2005r., IV CK 24/05, Legalis). W orzecznictwie wskazuje się, iż świadczenie spełnione na podstawie prawomocnego wyroku jest świadczeniem należnym, jednak późniejsze uchylenie lub zmiana tego wyroku powoduje zmianę charakteru dokonanego wcześniej świadczenia, które staje się świadczeniem nienależnym i podlega obowiązkowi zwrotu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2005 r., 1 ACa 1062/05, LEX nr 186167).

W judykaturze wielokrotnie wskazywano, że należności ściągnięte w toku postępowania egzekucyjnego stanowią nienależne świadczenie i dłużnik może dochodzić ich zwrotu na podstawie przepisów o nienależnym świadczeniu (por. wyrok SN z dnia 7 lipca 2005r., IV CK 24/05, L.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 sierpnia 2018r., V AGa 208/18, L.).

Roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy. Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 455 k.c., jeśli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Od tej chwili zatem kondykcje stają się wymagalne (tak trafnie wyrok SN z 26.11.2009 r., III CZP 102/09, OSNC 2010, Nr 5, poz. 75 z glosą M. Warcińskiego, PS 2010, Nr 6, s. 101) i od tej chwili, jeśli żądanie opiewa na świadczenie pieniężne, przysługują odsetki za opóźnienie (art. 481 k.c.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że nieprawdziwe okazały się twierdzenia pozwanego, wedle których powództwo w sprawie pracowniczej oddalone zostało z uwagi na wyegzekwowanie świadczenia w toku postępowania egzekucyjnego. W tym miejscu warto wskazać, że twierdzenia te w sposób oczywisty naruszały jedną z naczelnych zasad procesu – zasadę prawdy, o której mowa w art. 3 k.p.c., zobowiązującym strony do wyjaśniania okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek. O ile obowiązek ten nie stanowi obowiązku procesowego w znaczeniu formalnych, to stanowi obowiązek o charakterze moralnym, który określa zasady etycznego zachowania się stron w postępowaniu cywilnym. Obowiązek ten trafnie określa się mianem ciężaru procesowego (zob. Z. Resich, w: Resich, Siedlecki, Komentarz KPC, t. I, 1975, s. 58 [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2022). W niektórych jednak przypadkach wskazanie faktów, w sposób oczywisty odbiegających od istniejącego stanu rzeczy może, lecz nie musi, wyczerpywać konstrukcji tzw. oszustwa sądowego wywodzonego przesłankowo z treści art. 286 k.k. Takie stanowisko wobec świadomego wprowadzenia sądu w błąd celem uzyskania orzeczenia o określonej treści zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 stycznia 2010 roku w sprawie o sygn. akt V KK 235/09 (OSNKW 2010/6/50).

Pozwany dochodził od powoda w sprawie pracowniczej zapłaty odszkodowania w kwocie 3.042 zł, na co składały się kwoty: 2.520 zł w związku ze zniszczeniem piekarnika, a także kwoty 504 zł związanej ze zniszczeniem lustra lub szyby (nie zostało to wprost sprecyzowane przez pozwanego w toku postępowania przed sądem pracy). Pismem z dnia 18 kwietnia 2019 roku pozwany cofnął powództwo w zakresie kwoty 2.520 zł, albowiem ustalił innego sprawcę szkody w zakresie zniszczenia piekarnika. Po wezwaniu do zapłaty, pozwany zwrócił tą kwotę powodowi. Natomiast powód podtrzymywał powództwo w pozostałym zakresie. Zaprezentowana przez pozwanego – reprezentowanego przez fachowego pełnomocnika – linia obrony przeciwko zgłoszonemu roszczeniu nie mogła się ostać. Z ustnych motywów wydanego wyroku wynikało wprost, że roszczenie pozwanego w ogóle nie zostało udowodnione. Pozwany nie sprecyzował nawet, czy zniszczonym mieniem było lustro czy szyba. Co więcej w ustnych motywach rozstrzygnięcia Sąd w ogóle nie odnosił się do wyegzekwowania roszczenia. Nie ulegało zatem wątpliwości, że obrona pozwanego oparta została na ewidentnie nieprawdziwych faktach.

Nie mniej przed wydaniem wyroku oddalającego powództwo oraz zawartym w nim częściowym umorzeniu postępowania pozwany uzyskał tytuł wykonawczy, stanowiący podstawę wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego. W jego toku od powoda wyegzekwowano łącznie kwotę 4.319,21 zł, z czego 3.936,97 zł przekazano wierzycielowi. Wówczas świadczenie było należne, albowiem egzekwowane było na podstawie opisanego wyżej tytułu wykonawczego. Oddalenie powództwa i umorzenie postępowania spowodowało jednak zmianę charakteru dokonanego w drodze przymusu świadczenia, które w momencie uprawomocnienia się wyroku stało się nienależne i podlegało obowiązkowemu zwrotowi. P. należało jedynie wskazać, że pozwany nie wskazał innej podstawy prawnej do uzyskania od powoda świadczenia w wysokości odpowiadającej wyegzekwowanej kwocie, tym bardziej, że częściowo dotyczyło kosztów procesu oraz kosztów sądowych.

Poza tym Sąd w pełni podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 29 września 2011 roku w sprawie IV CSK 652/10 (L.), gdzie zaznaczył, że moc wiążącą na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. ma wprawdzie jedynie sentencja orzeczenia, niemniej jednak w niektórych przypadkach – jak np. w razie oddalenia powództwa – ze względu na ogólność rozstrzygnięcia, doniosłość przy ustalaniu zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia, mogą mieć także zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia (tak też SN w wyroku z 15.1.2015 r., IV CSK 181/14, L., oraz – co do powagi rzeczy osądzonej rozciągającej się na motywy wyroku – w wyroku z 22.6.2011 r., II PK 4/11, OSNAPiUS 2012, Nr 15–16, poz. 192, podkreślając, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu). Podkreślenia wymaga, że w większości swych orzeczeń Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że sąd nie jest związany ustaleniami faktycznymi i poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego orzeczenia (tak np. w wyroku z 12.5.2011 r., I PK 193/10, L.; w wyroku z 12.5.2011 r., I PK 214/10, L.; w wyroku z 11.5.2011 r., I PK 194/10, L.). Powyższe oznacza, że jako zasadę przyjmuje się brak związania treścią uzasadnienia podczas ustalania zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, chyba że zachodzą wyjątkowe wypadki, w których treść uzasadnienia musi być wzięta pod uwagę ze względu na treść sentencji (np. w razie oddalenia powództwa) – (zob. też wyrok SN z 10.2.2010 r.,II PK 212/09, L. oraz wyrok SN z 16.7.2009 r., I CSK 456/08, L.) (A. Góra-Błaszczykowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom I A. Komentarz. Art. 1-42412, Warszawa 2020).

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy nie mogło więc pomijać motywów rozstrzygnięcia w przedmiocie oddalenia powództwa wobec powoda i w tym zakresie Sąd rozpoznający niniejszą sprawę był związany. Innymi słowy Sąd nie mógł domniemywać innych motywów zapadłego rozstrzygnięcia niż te, które zostały wygłoszone na terminie publikacji.

Niezasadny okazał się także zarzut pozwanego dotyczący zużycia uzyskanej korzyści. Zgodnie bowiem z treścią art. 409 k.c. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

W orzecznictwie podkreśla się, że nie wystarczy samo zużycie (wydatkowanie) sumy pieniężnej dla uznania, że została ona zużyta lub utracona. Konieczne jest udowodnienie zużycia, powodującego trwający brak wzbogacenia (tak np. wyrok SA w Łodzi z 29.4.2016 r., I ACa 1553/15, L.). Możliwe jest także uznanie, że suma pieniężna, używając powszechnie formułowanej metafory, "zlewa się" z majątkiem wzbogaconego i przynajmniej z pewnej perspektywy nie jest możliwe, aby została ona przez wzbogaconego zużyta lub utracona. Pogląd ten znajduje w orzecznictwie akceptację (zob. zwłaszcza wyrok SA w Krakowie z 3.3.2016 r., I ACa 1678/15, L., w którym uznano, że gdy przedmiotem wzbogacenia jest suma pieniężna, stan wzbogacenia utrzymuje się mimo jej wydania) (M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 3, Warszawa 2022).

Powyższe rozważania mają znaczenie o tyle, że korzyść uzyskał pozwany – przedsiębiorca – w dalszym ciągu prowadzący działalność gospodarczą, co pozwala na przyjęcie, że dysponuje on majątkiem pozwalającym na ciągłe prowadzenie działalności gospodarczej.

Nie mniej zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia zużycia uzyskanej korzyści, czemu nie sprostał. Podniesiony zarzut był blankietowy. Pozwany nie twierdził nawet, aby wydatkował tą kwotę, a jeśli tak, w jakim celu, w szczególności nie udowodnił nawet, kiedy dokładnie doszło do wydatkowania tej korzyści i jak przedstawiał się stan aktywów pozwanego przed i po wydatkowaniu ostatecznie nienależnie uzyskanej korzyści.

To przesądziwszy Sąd uznał, że skoro pozwany uzyskał od powoda kwotę 3.936,97 zł, natomiast z kwoty tej zwrócił jedynie 2.520,00 zł, do zwrotu powodowi pozostała kwota 1.416,97 zł, o czym na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c. orzeczono w punkcie 1. wyroku.

Natomiast pozwany nie został bezpodstawnie wzbogacony w zakresie pozostałej kwoty, tj. kosztów egzekucyjnych należnych komornikowi i powództwo rozpatrywane w oparciu o konstrukcję nienależnego świadczenia w punkcie 2. wyroku podlegało oddaleniu na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c. a contrario.

Roszczenie powoda o zapłatę poniesionych kosztów egzekucyjnych było niezasadne nawet, gdyby rozpatrywać je na gruncie art. 415 k.c., zgodnie z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

W przypadku dochodzenia roszczeń z tytułu czynu niedozwolonego – zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) – na poszkodowanym spoczywa obowiązek udowodnienia następujących przesłanek: zdarzenia, za który ustawa czyni odpowiedzialnym określony podmiot, czyli czynu niedozwolonego; szkody; związku przyczynowego między czynem niedozwolonym a szkodą w tej postaci, iż szkoda jest jego zwykłym następstwem. Nadto, podkreślić należało, iż odpowiedzialność określona w art. 415 k.c. oparta jest na zasadzie winy. Jak podnosi się w doktrynie prawa cywilnego jako zawinione mogą być kwalifikowane wyłącznie zachowania bezprawne. Ustalenie bezprawności zachowania polega na zakwalifikowaniu czynu sprawcy jako zakazanego, na podstawie norm określonych przez system prawny. Ustawodawca w przepisie art. 415 k.c. nie wskazuje zakresu tych norm. Za bezprawne należy kwalifikować przede wszystkim czyny zakazane przez przepisy prawne obowiązujące w Polsce, bez względu na ich źródła (Konstytucja RP lub inne ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego). Normy postępowania zrekonstruowane na podstawie tych przepisów muszą mieć charakter abstrakcyjny, nakładając powszechny obowiązek określonego zachowania, a więc nakazując lub zakazując generalnie oznaczonym podmiotom określonych zachowań w określonych sytuacjach. Mogą to być normy prawa cywilnego lub jakiejkolwiek innej gałęzi prawa, jeżeli ustanawiają obowiązki o charakterze powszechnym, a nie tylko w ramach stosunku prawnego łączącego strony (por. Adam Olejniczak [w:] A. Kidyba (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, Lex/el. 2010).

W rozpatrywanym przypadku nie sposób uznać, że zachowanie wierzyciela było bezprawne i zawinione. Postępowanie egzekucyjne toczyło się bowiem na podstawie tytułu wykonawczego i jak już wskazano, nie stanowiło wówczas czynu bezprawnego.

W judykaturze można spotkać pogląd prawny, że postępowanie egzekucyjne jest niecelowo wszczęte, jeżeli już w chwili złożenia wniosku egzekucyjnego czynności podejmowane przez komornika nie mogły doprowadzić do zrealizowania obowiązku objętego tytułem wykonawczym, zaś wierzyciel jeszcze przed złożeniem wniosku egzekucyjnego mógł się o tym dowiedzieć i nie składać wniosku egzekucyjnego. Taka sytuacja zachodzi ewidentnie, gdy wierzyciel wnosząc powództwo podaje niewłaściwy bądź nieaktualny adres zamieszkania pozwanego, co prowadziło do domniemania doręczenia w trybie art. 139 k.p.c. i uprawomocnienia się nakazu zapłaty w rzeczywistości bez wiedzy dłużnika. O ile nie można przypisać wierzycielowi celowego działania to jednak, co najmniej niedbalstwo, które nie może obciążać ani dłużnika, ani Komornika poprzez pozbawienie go wynagrodzenia za prowadzoną egzekucję (por. postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 31 lipca 2014 r., II Cz 932/14, L.). Jednak, w niniejszej sprawie tytuł wykonawczy został zrealizowany przed oddaleniem powództwa i częściowym umorzeniem postępowania, więc nawet w oparciu o powyższą wykładnię nie sposób uwzględnić powództwa w omawianym zakresie odnośnie kosztów egzekucji.

P. należało wskazać, że komornik nie ma uprawnienia do obciążenia wierzyciela kosztami egzekucji w przypadku wniesienia przez dłużnika sprzeciwu od nakazu zapłaty. Dłużnik może jednak uniknąć ponoszenia kosztów bezzasadnej egzekucji, jeżeli zaskarży postanowienie komornika w przedmiocie kosztów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2012r., III CZP 47/12, L.). Dopiero bowiem Sąd rozpoznający środek zaskarżenia na postanowienie komornika ma uprawnienia do badania i oceny zasadności wszczęcia egzekucji lub przyczyn umorzenia postępowania egzekucyjnego. Powodowi przysługiwała skarga na czynności komornika, z czego nie skorzystał.

Wymagalność roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia uzależniona była od wezwania pozwanego do zapłaty, co nastąpiło dnia 29 września 2020 roku (vide: k. 8-9). Po upływie terminu oznaczonego w wezwaniu, tj. dnia 7 października 2020 roku roszczenie stało się wymagalne. Dlatego na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. od zasądzonej kwoty 1.416,97 zł należały się odsetki od wskazanej wyżej daty, o czym mowa w punkcie 1. wyroku. W konsekwencji w pozostałej części, tj. w zakresie odsetek od dnia 4 września 2018 roku do dnia 6 października 2020 roku na podstawie ww. przepisów stosowanych a contrario powództwo oddalono w punkcie 2. wyroku.

Powód domagał się także skapitalizowanych odsetek wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Zważywszy, że powód przeprocesowo, bo doręczonym dnia 9 grudnia 2020 roku, wezwaniem domagał się zapłaty z tego tytułu, skapitalizowane odsetki należały się od dnia wniesienia pozwu. Wartość tych odsetek liczona od dnia 7 października 2020 roku do dnia 22 grudnia 2020 roku (za 76 dni) przy ówczesnej stawce odsetek ustawowych za opóźnienie wyniosła 16,52 zł. Taka też kwota wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 grudnia 2020 roku została zasądzona w punkcie 1. wyroku na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. W pozostałym zakresie, z tego tytułu, powództwo na podstawie tych samych przepisów stosowanych a contrario oddalono w punkcie 2. wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 3. wyroku na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.).

Powód wygrał proces w 71 %, pozwany – w 29 %. Koszty poniesione przez powoda to opłata sądowa od pozwu 180,00 zł, z czego w proporcji do wygranej powodowi należał się zwrot 127,80 zł. Koszty poniesione przez pozwanego to opłata za czynności kwalifikowanego pełnomocnika w stawce minimalnej w kwocie 900,00 zł, z czego w proporcji do wygranej pozwanemu należał się zwrot 261,00 zł. Do tego należało doliczyć opłatę skarbową od pełnomocnictwa 17,00 zł. Bezwzględna różnica należnych stronom kosztów została zasądzona w punkcie 3. Wyroku na rzecz pozwanego.

Nieuiszczone koszty sądowe w wysokości 16,11 zł przejęto na rachunek Skarbu Państwa w punkcie 4. wyroku na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, albowiem stanowiły niewielkie obciążenie Skarbu Państwa i koszty ew. wezwania do zapłaty czy egzekucji przekroczyłyby wartość stosunkowo rozdzielonej należności.