Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Gdyni

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2018 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni

Wydział I Cywilny – Sekcja d.s. rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym

w składzie:

Przewodniczący: SSR Marzanna Stefaniuk-Muczyńska

Protokolant: sekr. sąd. Monika Welka

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2018 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W.

przeciwko: B. K. (1)

o zapłatę

I.  oddala powództwo

II.  zasądza od powoda (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz pozwanego B. K. (1) kwotę 2.400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  nakazuje zapłacić powodowi (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 867 zł 57 gr (osiemset sześćdziesiąt siedem złotych 57/100) tytułem zwrotu kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

SSR Marzanna Stefaniuk-Muczyńska

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować i zakreślić w rep. C,

G., dnia 04.07.2018 r.

UZASADNIENIE

Przedmiotowym pozwem powód (...) Bank (...) S.A. we W. wystąpił z żądaniem zasądzenia od pozwanego B. K. (1) kwoty 6.096,69 zł wraz z naliczanymi od kwoty 5.062,07 zł odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 29 lipca 2016 r. i kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu podał, że dochodzona wierzytelność wynika z zawartej w dniu 29 września 2014 r. przez strony umowy kredytu na zakup towaru/usług nr: (...), w ramach którego pozwany otrzymał kredyt w wysokości 5.210,48 zł. Powód wskazał też, że pozwany, mimo że zobowiązał się do spłaty kredytu zgodnie z harmonogramem, pomimo wezwań i monitów nie wywiązał się z obowiązku spłaty. Wyjaśnił również, że po upływie terminu, do którego pozwany był zobowiązany uregulować zadłużenie, całość stała się wymagalna z dniem 23 czerwca 2016 r. Powód podał także, że na żądaną pozwem sumę składa się: należność główna w kwocie 5.062,07 zł, odsetki w kwocie 944,62 zł (stanowiące różnicę pomiędzy sumą odsetek umownych naliczonych w związku z udzieleniem kredytu w kwocie 721,37 zł od dnia zawarcia umowy, tj. 29 września 2014 r. i odsetek karnych w kwocie 273,61 zł naliczonymi od dnia 29 października 2014 r., a sumą odsetek zapłaconych przez pozwanego w kwocie 50,36 zł), a także koszty, opłaty i prowizje w kwocie 90 zł oraz dalsze odsetki naliczane od dnia następnego po dniu wystawienia W. z Ksiąg Banku do dnia zapłaty, obliczone od kwoty niespłaconego kapitału tj. od kwoty 5.062,07 zł według zmiennej stopy procentowej wyznaczonej jako 4-krotność stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym z zastrzeżeniem, że od dnia 1 stycznia 2016 r. wysokość tych odsetek nie może przekraczać w stosunku rocznym wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie wynikających z art. 481 §2 ¹ kc.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie w elektronicznym postępowaniu upominawczym nakazu zapłaty opiekun prawny ubezwłasnowolnionego całkowicie pozwanego wniósł o oddalenie powództwa ponosząc, że pozwany (który został całkowicie ubezwłasnowolniony na mocy postanowienia Sądu z dnia 21 stycznia 2016 r. i który od wczesnego dzieciństwa jest osobą niepełnosprawną z uwagi na upośledzenie umysłowe) w dniu zawarcia umowy znajdował się w stanie wyłączającym świadome powzięcie i wyrażenie woli.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał żądanie pozwu podnosząc, iż pozwany nie wykazał by w dacie zawarcia umowy znajdował się w stanie wyłączającym świadome powzięcie i wyrażenie woli, a tym samym by przedmiotowa umowa była nieważna. (pismo powoda z dnia 03.03.2017 r. – k. 33-33v). Stanowisko to powód podtrzymał w kolejnym piśmie z dnia 7 sierpnia 2017 r. (k. 140)

Z uwagi na konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry sprawa niniejsza rozpoznawana była z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 września 2014 r. pozwany zawarła z powodowym bankiem umowę kredytu gotówkowego w wysokości 5.210,48 zł na zakup smartfona o wartości 2.609 zł wraz z usługą przedłużenia gwarancji i bezpłatnych napraw (1.034 zł) oraz usługi assistance w cenie 96 zł. Kredyt ten wraz z odsetkami umownymi przewidzianymi za czas trwania umowy (1.232,44 zł) oraz prowizją banku (w wysokości 371,02 zł), zgodnie z treścią umowy pozwany zobowiązał się spłacić w 36 miesięcznych ratach w kwocie po 178,97 zł każda, począwszy od 29 października 2014 r.

Uruchomienie kredytu, zgodnie z brzmieniem pkt. 3 umowy nastąpiło poprzez przelew na rachunek Partnera powodowego banku, tj. (...) spółki z o.o. w W., która była sprzedawcą kredytowanego towaru.

W celu zabezpieczenia spłaty kredytu w treści pkt. 6 umowy zawarty został zapis przewidujący, iż do czasu całkowitej spłaty kredytu kredytobiorca przenosi na bank własność kredytowanej rzeczy, przy czym rzecz przewłaszczoną zatrzymuje w swoim posiadaniu.

Na poczet spłaty tego kredytu dokonana została tylko jedna wpłata w kwocie 198,77 zł w dniu 14 lipca 2016 r. Jako wpłacającego określono: (...).

dowód: umowa kredytu wraz z harmonogramem spłat - k. 41-44; zestawienie wpłat - k. 45

Pozwany choruje na porażenie wczesnodziecięce. Od dziecka jest osobą z ograniczoną dysfunkcją mózgu. Miał padaczkę, był leczony neurologicznie. Możliwe jest nawiązanie z nim kontaktu werbalnego, jednak cechuje go całkowity brak krytycyzmu jego sytuacji i zachowania. Ulega wpływom, prezentuje nierealistyczną oceną swojej bieżącej i przyszłej sytuacji. Cechuje go naiwność, egoizm, a jego decyzje łatwowierność i nieświadomość skutków. Prezentuje osobowość zwartą, ubogą. Jest patologicznie podatny na sugestie i psychomanipulację, a ewentualne użycie alkoholu czyni go jeszcze bardziej bezwolnym i odhamowanym. Jego myślenie jest konkretno-obrazowe, bez możliwości abstrahowania, wyciągania wniosków i przewidywania. Nie posiada zdolności analizy sytuacji. Fizycznie jest mężczyzną, jednak psychicznie – dzieckiem. Nie umie gospodarować pieniędzmi, te które uzyska natychmiast wydaje. Nie czyta książek, ani gazet, choć umie pisać i czytać. Pisze SMSy, w komputerze umie obsługiwać proste programy typu „gadu-gadu”. Nie przyjmuje żadnych leków.

Umowę kredytu podpisał, bo namówili go koledzy - sąsiedzi, którzy obiecali mu, że będą spłacać kredyt. Wcześniej go upili. Pozwany nie wie ile wynosi wynikający z tego dług i nie jest tym zainteresowany. Nie wie kto prowadzi w jego imieniu niniejszą sprawę w Sądzie, ani czy ma adwokata, jak podaje – o tym wie jego mama. Na początku pierwsze kredyty – w P., O., które zostały przez pozwanego zaciągnięte za namową kolegów – spłacała matka pozwanego. Takich kredytów wziął kilka, jednak nigdy z nich nie dostał żadnych pieniędzy, bo był oszukiwany. Matka pozwanego miała 3 kradzieże w domu, bo nieświadomy celu pozwany - wpuszczał do domu kolegów, którzy wynosili z jej mieszkania przedmioty do lombardu. Pozwany podpisuje wszystkie dokumenty, które mu się podsunie.

Ma on obecnie stwierdzony nowotwór ślinianki, ale się tym nie przejmuje, bo nie rozumie co to jest.

Pozwany jest osobą niepełnosprawną intelektualnie w stopniu umiarkowanym. Nie rozumie podstawowych prawideł życia społecznego. Uszkodzone są u niego cechy intelektualne i emocjonalne uniemożliwiające mu samodzielne funkcjonowanie w społeczeństwie.

W dacie zawarcia umowy kredytu, tj. w dniu 29 września 2014r. stan zdrowia psychicznego pozwanego był stabilny i odpowiadał upośledzeniu (niepełnosprawności) umiarkowanej. Z uwagi na powyższe w chwili zawarcia tej umowy - znajdował się w stanie wyłączającym świadome oraz swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

dowód: odpis opinii sądowo-psychiatrycznej wydanej w sprawie o ubezwłasnowolnienie – k. 96-106; dokumentacja medyczna – k. 107-109; 111-111v; wydana pozwanemu w dniu 18.06.2004 r. legitymacja osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym – k. 112; historia choroby z (...) - k. 94; dokumentacja w sprawie wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności – k. 166a (koperta); dokumentacja medyczna z (...) O.-O. – k. 177 (koperta); dokumentacja z akt rentowych pozwanego – k. 180-199; zeznania świadka B. K. (2) – k. 212-213; opinia sądowo-psychiatryczna biegłego sądowego P. R. – k. 270-275

Na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 21 stycznia 2016 r. pozwany został ubezwłasnowolniony całkowicie z powodu upośledzenia umysłowego. Opiekunem prawnym pozwanego został A. B..

dowód: postanowienie SO w Gdańsku wydane w sprawie o sygn. I Ns 103/15 – k. 65; zawiadomienie o ustanowieniu opiekuna – k. 67.

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedstawionych przez strony, zeznań przesłuchanej w charakterze świadka matki pozwanego oraz dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii.

Dowody w postaci dokumentów Sąd uznał za w pełni wiarygodne, gdyż ich treść, w wyżej przedstawionym zakresie, wzajemnie się uzupełniała i potwierdzała tworząc spójną i logiczną całość. Nadto dokumenty nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez strony. Jako wiarygodne zostały też ocenione zeznania matki pozwanego.

Również sporządzoną w sprawie opinię Sąd uznał za wiarygodną, mając na względzie iż została ona oparta na znajdujących się w aktach sprawy odpisach dokumentacji medycznej leczenia pozwanego i osobistym badaniu pozwanego, nadto była ona rzeczowa i jednoznaczna w swych wnioskach. Wniosków tej opinii nie kwestionowała żadna ze stron procesu, nie wnosiła też do jej treści jakichkolwiek zastrzeżeń.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż przedmiotowe powództwo podlegało oddaleniu.

Rozstrzygając w powyższy sposób Sąd miał na względzie, iż podstawą żądania pozwu, aż do zamknięcia rozprawy pozostawało żądanie zwrotu udzielonego pozwanemu kredytu wraz z wynikającymi z tej umowy świadczeniami nie tylko w postaci jego kapitału, ale także: odsetek kapitałowych, odsetek karnych, prowizji i opłat. Jak zostało to jednakże w sprawie ustalone umowa kredytu zawarta przez strony procesu została podpisana przez pozwanego - z powodu upośledzenia umysłowego, którym pozwany jest dotknięty - w stanie wyłączającym jego świadome oraz swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Złożone przez pozwanego oświadczenie woli pozostawało zatem nieważne, co wynika z brzmienia art. 82 kc, który stanowi, iż: „Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.”.

A skoro tak, to jako nieważną, z uwagi na brak ważnych i zgodnych oświadczeń woli obu stron umowy, należało także ocenić stanowiącą podstawę żądania pozwu umowę kredytu. Nieważność oświadczenia woli pozwanego pociągała bowiem za sobą nieważność całej czynności prawnej ex tunc bez możliwości konwalidacji i konwersji tej czynności.

Powyższe stanowiło o niezasadności żądania pozwu. Powód, w oparciu o nieważnie zawartą umową, nie mógł bowiem skutecznie na jej podstawie domagać się od pozwanego zwrotu świadczeń o opartych o jej zapisy.

Mając jednocześnie na uwadze, że zgodnie z art. 321 §1 kpc Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie oraz uwzględniając okoliczność, iż do chwili zamknięcia rozprawy powód konsekwentnie jako podstawę faktyczną pozwu wskazywał ważną, w jego ocenie, umowę kredytu - Sąd nie rozważał możliwości uwzględnienia powództwa w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, czy też świadczeniu nienależnym. Sąd pozostawał bowiem związany granicami powództwa i nie mógł dysponować przedmiotem procesu przez określenie jego granic niezależnie od zakresu żądania ochrony przez powoda. Żądanie powództwa określał zaś nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawa faktyczna. Zasądzenie choćby części sumy pieniężnej, która wprawdzie mieściłaby się w granicach kwotowych powództwa, lecz z innej postawy faktycznej, stanowiłoby orzeczenie ponad żądanie. W sprawie niniejszej przedmiotem żądania była spłata kredytu, a okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie sprowadzały się do wykazania faktu jego udzielenia, jego wysokości oraz niezwrócenia go. Tymczasem okoliczności faktyczne, które uzasadniałyby roszczenie oparte na konstrukcji bezpodstawnego wzbogacenia lub nienależnego świadczenia, są zupełnie inne. Odmiennie przedstawia się też obrona pozwanego, który w okoliczności zgłoszenia przez stronę powodową wniosku o zasądzenie kwoty dochodzonej pozew w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (z uwagi na nieważność umowy pożyczki) mógłby przecież podjąć obronę w tym zakresie, zgłaszając chociażby zarzuty z art. 407 kc (przejście obowiązku wydania korzyści na osobę trzecią, na rzecz której ten kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią bezpłatnie), czy z art. 409 kc (wygaśnięcie obowiązku wydania korzyści wskutek jej zużycia, sposób powodujący brak wzbogacenia, przy jednoczesnym braku obowiązku liczenia się z obowiązkiem zwrotu). (por. wyrok SN z dnia 18.03.2005 r., II CK 556/04, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna (...)).

Z uwagi na powyższe na postawie art. 82 kc w zw. z art. 720 kc a contario Sąd powództwo oddalił.

W konsekwencji powód, jako strona przegrywająca, został obciążony wszystkimi kosztami procesu powstałymi w sprawie, czego skutkiem było zasądzenie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego reprezentującego go pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 2.400 zł, o czym orzeczono w oparciu o przepis art. art. 98 kpc w zw. z art. 99 kpc i art. 108 kpc. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego - z uwagi fakt, iż przedmiotowy pozew w został wniesiony w sierpniu 2016 r. - ustalono zgodnie z brzmieniem §2 pkt. 4 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 poz. 1804).

W pkt. III wyroku w oparciu o przepis art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. 2016, poz. 623) w zw. z art. 105 §2 kc Sąd nakazał zapłacić powodowi na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 867 zł 57 gr tytułem zwrotu kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, a obejmujących przyznane w sprawie wynagrodzenie biegłego sądowego wraz ze zwrotem wnioskowanych przez niego wydatków – w łącznej kwocie 858,71 zł oraz zwrot wydatków poniesionych przez podmiot trzeci w związku z nadesłaną na żądanie Sądu dokumentacją medyczną.

SSR Marzanna Stefaniuk-Muczyńska

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w rep. C i kontrolce uzasadnień

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda z pouczeniem o apelacji i pełnomocnikowi pozwanego.

G., dnia 25 lipca 2018 r.